تفسیر معنایی استفاده ا زشبکه های اجتماعی مجازی در دو گروه زنان مطلقه و همسردار شهر مشهد

محورهای موضوعی : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

زهرا سرائیان ¹ , سیدعلی رحمان زاده ² , نوروز هاشم زهی ³

1 - دانشجوی جدید الورود دکتری جامعه شناسی - جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران
2 - علوم ارتباطات، علوم انسانی،عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال تهران ، ایران
3 - استادیار و عضو هیئت علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه آزاد، واحد تهران شرق

تاریخ دریافت : 1399/08/24 تاریخ پذیرش : 1399/11/10 تاریخ انتشار : 1386/10/01

کلید واژه: ارتباطات بین فرهنگی, شبکه های اجتماعی, شبکه های اجتماعی مجازی,

چکیده مقاله :

چکیده: آینده همه کشورها به سبب نقش رسانه ها وشبکه های اجتماعی مجازی در تمامی ابعاد ، در گرو به کارگیری هوشمندانه وصحیح این شبکه هاست . امروزه ضریب نفوذ اینترنت و شبکه های اجتماعی مجازی در تمامی لایه ها و با توجه به علاقه بانوان ، که نیمی از جمعیت کشور ایران را تشکیل می دهند ، اهمیت بررسی نحوه استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی ، سبب تهیه پژوهش حاضر گردید .این پژوهش ازطریق مصاحبه نیمه ساختاریافته، به روش نمونه گیری گلوله برفی هدفمند انجام وبا کدگذاری به روش گراندد به تجزیه وتحلیل داده ها پرداخته شد.نتایج نشانگراین بودکه،با توجه به اینکه این شبکه ها در تمامی ابعاد زندگی خانواده ها رسوخ نموده ، نمی توان ضریب نفوذ آنرابا ایجاد محدودیت کم نمود،بلکه باید با فرهنگ سازی و تبدیل تهدیدها به فرصت هاوتولید محتوای مفید بومی سازنده، درجهت ارتقاء سطح علمی و فرهنگی و مذهبی بانوان که مربی نسل های ما هستند گام های مؤثری برداشت . از طرفی نکته مهم و قابل توجه اینکه نتایج نشان داد ، علیرغم دید منفی اکثر پژوهشگران نسبت به آثارشبکه های اجتماعی مجازی ، در اکثر موارد ، ابعاد مثبت و سازنده این شبکه ها ، بیش از آثار منفی آن در تمامی ابعاد خصوصی و حرفه ای و ...زندگی بانوان بوده است و توانسته اند در این قلمرو مجازی که کاربران ایده ها و هنرها وعلوم مختلف خود را در همه زمینه ها به اشتراک می گذارد ، سطح دانش و اطلاعات خود را ارتقاء دهند .

چکیده انگلیسی:

The future of all countries relies on the correct use of these networks.Nowadays, the influence of internet and social networks on all layers of the society is evidence and thereby the main purpose of this research is to study the use of these networks by women who are the half of the population of our country.The role of women in culture development of the society and upbringing of generation is obvious. Therefore, this study discusses about the destruction and construction roles of these networks on women.In this study, the data collection is based on semi-structured interviews and snowball sampling. In addition, the data analysis relies on grounded theory. The results highlights the influence of social networks on all the aspects of a family, which cannot be reduced by filtering. However, this influence can be exploited as an opportunity instead of a threat by produce useful contents that can improve the scientific, cultural and religious knowledge level of women who are the main educators of our generations.In addition, this study shows that, despite the negative vision of most researchers to the social networks effects, in most cases, both married and divorced women believe that the positive and constructive dimensions of these networks are more important than their negative effects. Finally, the idea of filtering or limiting the cyberspace does not help to eliminate the potential disadvantage of this world, in contrary, it only erases the question rather than solve it.

متن کامل:



 

بررسي و تحليل استفاده ا زشبکه‌های اجتماعی مجازی
دو گروه زنان مطلقه و همسردار شهر مشهد

 

چکيده:

آينده همه كشورها به سبب نقش رسانه ها وشبكه هاي اجتماعي مجازي در تمامي ابعاد ، در گرو به كارگيري هوشمندانه وصحيح اين شبكه هاست .

امروزه ضريب نفوذ اينترنت و شبكه هاي اجتماعي مجازي در تمامي لايه ها و با توجه به علاقه بانوان ، كه نيمي از جمعيت كشور ایران را تشكيل مي دهند ، اهميت بررسي نحوه استفاده از  شبكه هاي اجتماعي مجازي ، سبب تهيه پژوهش حاضر گرديد .

اين پژوهش ازطريق مصاحبه نيمه ساختاريافته، به روش نمونه گيري گلوله برفي هدفمند انجام وبا کدگذاری به روش گراندد به تجزيه وتحليل داده ها پرداخته شد.نتايج نشانگراين بودكه،با توجه به اينكه اين شبكه ها در تمامي ابعاد زندگي خانواده ها رسوخ نموده ، نمي توان ضريب نفوذ آنرابا ايجاد محدوديت كم نمود،بلكه باید با فرهنگ سازي و تبديل تهديدها به فرصت هاوتوليد محتواي مفيد  بومي سازنده، درجهت ارتقاء سطح علمي و فرهنگي و مذهبي بانوان كه مربي نسل هاي ما هستند گام هاي مؤثري برداشت . از طرفي نكته مهم و قابل توجه اينكه نتايج نشان داد ، عليرغم ديد منفي اكثر پژوهشگران نسبت به آثارشبكه هاي اجتماعي مجازي ، در اكثر موارد ، ابعاد مثبت و سازنده اين شبكه ها ، بيش از آثار منفي آن در تمامي ابعاد خصوصي و حرفه اي و ...زندگي بانوان  بوده است و توانسته اند در اين قلمرو مجازي كه كاربران ايده ها و هنرها وعلوم مختلف خود را در همه زمينه ها به اشتراك مي گذارد ، سطح دانش و اطلاعات خود را ارتقاء دهند .

واژه‌هاي كليدي

شبكه هاي اجتماعي، شبكه هاي اجتماعي مجازي، ارتباطات بين فرهنگي، زنان مطلقه، تفسیر معنایی.

بيان مسئله

با توجه به سرعت افزایش نفوذ اینترنت در قالب سایت ها و شبکه های اجتماعی مجازی ، این مسئله مطرح می شود که آیا شبکه های اجتماعی در گروه زنان به منزله یک تهدید است و یا فرصتی است برای رشد و پیشرفت زنان ؟ جنبه های مثبت و منفی استفاده از شبکه های اجتماعی کدامند ؟ آیا جنبه های مخرب و منفی آن بیشتر است یا جنبه های مثبت آن ؟ و همه این موارد ما را برآن داشت تا پژوهش حاضر برای پاسخ به سوالات مذکور انجام شود . دراين پژوهش سعي شده صادقانه و بي طرفانه به مسئله اثرات شبکه های اجتماعی مجازی پرداخته و به دقت ، واقعيت ها و ديدگاهها براساس پیشنيه و اهداف پژوهش بررسي ومعرفی شود و لذا ، میتوان سوال نهایی پژوهش را به این صورت بیان نمود : شبکه های اجتماعی مجازی چه تاثیرات سازنده ویا تخریبی  برروی گروه هاي زنان مطلقه و متاهل داشته اند  ؟   تأثيرات عمده مثبت و منفي آن كدامند ؟

در دنياي كنوني ، فضای مجازی برای داشتن یک جامعه سالم، با ثبات و شاداب  مي تواند یک فرصت محسوب شود و در عين حال در صورت استفاده هاي نادرست تبديل به يك تهديد گردد. تقويت نقش شبكه هاي اجتماعي در جهت رشد جامعه، نيازمند فرهنگ سازي و آموزش استفاده ي صحيح از آنها مي باشد.

با در نظر گرفتن گسترش استفاده از اينترنت در بين اقشار مختلف جامعه و از جمله زنان، شبكه هاي اجتماعي مجازي مي توانند نقش بسيار مهمي در تقويت و يا تخريب خانواده ها ايفا نمايند. البته در حال حاضر در ايران، برخي از اين شبكه هاي مجازي با محدوديت دسترسي مواجه هستند و به عبارتي ديگر تعدادي از شبكه هاي مورد استفاده ي كاربران ديگر كشورها در ايران محدود گرديده اند.

تا كنون اكثرپژوهشگران ايراني به مطالعه تاثيرات منفي شبكه هاي اجتماعي مجازي بر روي زندگي كاربران پرداخته اند و تعداد اندكي از اين تحقيقات جوانب مثبت آن ها را بررسي نموده اند. به همين علت در اين پژوهش سعي گرديده است به هر دو جنبه ي مثبت و منفي شبكه هاي مجازي بر روي دو گروه زنان مطلقه و متاهل به صورت كيفي پرداخته شود. 

اهداف پژوهش

1 – مطالعه و بررسي نگرش زنان نسبت به فضاي مجازي و نقش آن در چرخه زندگي آنان .

2 – مطالعه و بررسي نقش شبكه هاي اجتماعي مجازي در تغيير فرهنگ و آداب و رسوم زنان                          متاهل و مطلقه .

3 – مطالعه و بررسي نقش شبكه هاي اجتماعي مجازي در تغيير كيفيت زندگي زنان و خانواده.

4 – بررسي و ارزيابي تاثيرات مثبت و منفي اين شبكه ها در زندگي اجتماعي و حرفه اي وشخصيتي زنان

 متاهل و مطلقه

اهميت و ضرورت تحقيق

بديهي است امروزه ديگر نمي توان اين شبكه ها را از زندگي روزمره افراد و از جمله گروههاي مختلف زنان حذف نمود به دليل اينكه تا عمق تمامي اجزاء جامعه نفوذ كرده و از طرفي براي حل مسئله ، پاك نمودن صورت مسئله ، طريقه درست و منطقي به نظر نمي رسد . به همين لحاظ تحقيق و پژوهش بيشتر بوسيله مصاحبه انجام شد و پس از آناليز و بررسي دقيق آنها و لحاظ نمودن پيشينه هاي پژوهش و سايراطلاعات ، نتايج جديدي استخراج شد كه بسيار جالب و قابل توجه بود. بديهي است عدم مديريت شبكه هاي اجتماعي مجازي فرصت ها را به تهديدي جدي تبديل نموده و موجب كاهش كيفيت زندگي شده و تعارضات خانوادگي را دامن خواهد زد . درحاليكه اگر بتوان از فرصت هايي كه در اين زمينه وجود دارد استفاده نمود ، زمينه هاي موثري براي رشد زنان و بهبود كيفيت خانواده و حتي تربيت فرزندان مهيا خواهد شد .

پيشينه پژوهش

جهت يافتن پاسخ پژوهش ، اكثر پژوهش هاي اجتماعي كه در اين زمينه بود مطالعه و بررسي شد . دراين راستا ابتدا پژوهش هاي خارجي و پس از آن پيشينه هاي داخلي استخراج ، مطالعه و بررسي شد ونتايج آن جمع آوري گرديد كه خلاصه مهمترين آنها عبارت بودند از :

 

v            پيشينه هاي خارجي :

  1- در ژورنال بين المللي علوم اجتماعيIJSS    1در پژوهشي از آزاده صدقي جلال و ديگران(2015) آمده است : به رغم نتايج مثبت استفاده از شبكه هاي اجتماعي ، رابطه مستقيمي در استفاده از شبكه هاي اجتماعي و خدشه دار شدن تعهد بين زوجين و آثار منفي نيز در رابطه زوج ها و اعتماد بين آنها و تعهدشان وجود دارد . در اين پژوهش به افزايش طلاق و از بين رفتن امنيت و آسايش و هم چنين شكاف بين نسلي اشاره مي نمايد .

2-در پژوهشي از Daniel Halpern    2و ديگران از دانشگاه بوستون 2014 July )  ) مرتبط بودن شبكه هاي اجتماعي را با افزايش طلاق ، بخصوص Face book  ، با استناد به شواهد و آمار بدست آمده در ايالات متحده بررسي مي نمايد. پژوهش فوق از طرفي به نگراني هايي درباره شكسته شدن حريم شخصي ، خود افشايي و حسادت و ساير موارد اشاره نموده است .

 

v       پيشينه هاي داخلي :

1-درمقاله پژوهشي از سيد علي رحمان زاده (1389)  1 با عنوان كاركرد شبكه هاي اجتماعي مجازي در عصر جهاني شدن،به عنوان پرمفهومي اشاره نموده است به نام : " شبكه هاي اجتماعي يا "آكواريم جهاني " او معتقد است جهاني شدن فرآيندي اجتناب ناپذير است . امروزه تمامي ابعاد زندگي فردي و اجتماعي انسان در رسانه ها رسوخ كرده و از خصوصي ترين رفتار انسان ها تا بزرگترين تغييرات نهادهاي اجتماعي و ساختارهاي فرهنگي و سياسي از طريق رسانه ها ارائه مي گردد.

2-صديقه كوهي و فرنام (1394) 2 در پژوهشی با عنوان نقش آسیب‌های شبکه‌های اجتماعی مجازی در تعارضات زناشویی دبیران زن و مرد ناحیه یک زاهدان ، به نقش اين شبكه ها در چارچوب خانواده پرداخته و معتقدند: به دلیل ماهیت تعامل زوج ها، اوقاتی پیش می‌آید که عدم توافق مشاهده می‌شود یا نیازها برآورده نمی شود، در نتیجه همسران نسبت به یکدیگر احساس خشم و نارضایتی می‌کنند و رضایت مندی افت می‌کند. و از آنجا که در شبکه‌های اجتماعی افراد با استفاده از کلمات محبت آمیز و برخوردهای متشخصانه و محترمانه درصدد برقراری ارتباطی خارج از چارچوب عرف جامعه و نظام خانواده هستند که، موجب پیدایش خیانت‌های پنهان می‌شود.

3- پژوهشی ديگر توسط فریبا درتاج و ديگران (1397)  3با عنوان رابطه میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی با احساس تنهایی و خیانت زناشویی دردانشجویان انجام گرديده است. نتایج اين تحقيق نشان می‌دهد كه بین میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی با احساس تنهایی اجتماعی و عاطفی در دانشجویان رابطه معنی داری وجود ندارد ولي بین میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی با خیانت زناشویی در دانشجویان رابطه معنی داری وجوددارد.

4- اسكافي و ديگران (1394)  4درپژوهشي به بررسي نقش شبکه‌های اجتماعی بر طلاق عاطفی در شهر مشهد پرداخته است. اين پژوهش به ابعاد منفي اثرگذاري شبكه هاي اجتماعي پرداخته و اين شبكه هارا در طلاق عاطفي و ازدياد طلاق در شهر مشهد موثر دانسته اند.

5-پژوهشی با عنوان: «نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی درایجاد مشکلات بین همسران» 5(مرداد 1395) در سایت خبرگزاری جمهوری اسلامی به موارد مبتلابه نتیجه استفاده نادرست از شبکه‌های اجتماعی وایجاد بدبینی وبی اعتمادی در زندگی مشترک و تغییر و تحول در طرز فکر و روابط افراد می‌پردازد.

6- اتیه پوریحی و ببران (1394)  6در پایان نامه‌ای با عنوان «بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در تغییرات هویت فرهنگی کاربران " ابراز مي دارند كه ، بین استفاده از شبکه ‌های اجتماعی مجازی و تغییرات هویت فرهنگی کاربران همبستگی معنی داری وجود دارد و این شبکه ها بر مولفه‌های هویت فرهنگی کاربران از جمله دین، زبان، آداب و رسوم  اثر گذشته ودر سنت‌ها تاثیرگذار می‌باشند.

7-كاظمي نجف آبادي و ديگران (1397)  7در پژوهشي با عنوان نقش شبكه هاي اجتماعي مجازي بر شكل گيري ارتباطات بين فرهنگي ابراز داشته اند: ارتباط در فضای مجازی بدون پذیرش فرهنگ و پذیرش فرهنگها بدون در نظر گرفتن آداب و رسوم، عقاید و در نهایت به وجود آمدن فرهنگی مشترک امکان پذیر نیست. در این فضا، گروه هم فرهنگ معمولاً با هدف اینکه به بخشی از فرهنگ رایج تبدیل شوند و خود را به اعضای گروه مسلط بقبولانند و با آنها تعامل داشته باشند وارد این فضا می‌شوند."

8-سيف الهي و شاطري (1394)  8در پژوهشي با عنوان نقش شبكه هاي اجتماعي نوين در تغيير رفتار دختران زنان ايراني نتیجه گیری می‌کند که :

"حدود نیمی از جمعیت جامعه را زنان تشکیل می‌دهند، لذا مطالعه وتحقیق در این مورد، یکی از گفتمان‌ها ومسائلی است که ذهن پژوهشگر را درگیر خود کرده و نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد، تغییر کاربران در زمینه‌های فردی، عاطفی، خانوادگی و اجتماعی با تاثیرپذیری از میزان و نوع استفاده از شبکه‌های اجتماعی می‌باشد.

.امروزه به دلیل شکل‌های نوین ارتباطات الکترونیکی، همه ما از حیات خلوت‌های یکدیگر باخبریم، بسیار بیشتر از آنچه نسل‌های گذشته بودند (گیدنز، 1389)9 .

براساس پيشينه معرفي شده در قسمت قبلي، شكل زير نماي كلي از ابعاد منفي و مثبت شبكه هاي اجتماعي مجازي را نشان مي دهد. اگرچه همان طور كه شماي كلي نشان مي دهد اكثرپژوهش ها گرايش به سمت ارائه ابعاد منفي اين شبكه ها داشته است .

 

 

 

 

شکل (1-1)        شماي استخراج شده توسط پژوهشگر از پيشينه پژوهش

روش اصلي پژوهش گراندد تئوري (Grounded Theory)

تحقيق حاضر در دانشگاه آزاد واحد الكترونيكي ، در زمينه " تفسیر معنایی استفاده ا زشبکه‌های اجتماعی مجازی در دو گروه زنان مطلقه و همسردار "  با استفاده از نظريه پردازي زمينه بنيان  (Grounded Theory) انجام شده . 10

گراندد تئوري از نگاه پديد آورندگان آن :

" .....كشف تئوري در پژوهشهاي علوم اجتماعي بر اساس گردآوري نظام مند داده ها براي رسيدن به مرحله اي از شناخت ازموضوع مورد مطالعه كه ما را قادرمي سازد نظريه اي را كه براساس داده هاي واقعي  ساخته ايم ، با نظريه هاي موجود مقايسه كنيم   . 3 (Glazer &Strauss 1967).

نظريه پردازي زمينه بنيان 11(Grounded Theory) روشي است كه هدف آن شناخت و درك تجارب افراد    از رويدادها و وقايع ، دربستري خاص است (استراوس و كوربين 1998 )  4.

به قول «گیدنز» (1973) «دست یافتن به«داده‌های غنی» یعنی این که پژوهشگر در پی «شرح مفصل»، همچون نگارش یادداشت‌های میدانی وسیع از مشاهدات، گردآوری گزارشات شخصی پاسخگویان یا تفسیر گویه‌های مفصل پاسخگویان در شکل متن پیاده شده مصاحبه‌ها است».12

مراحل اجراي پژوهش به شيوه GT 

-       تدوين پرسش هاي پژوهش

-       گرد آوري داده ها

-       كدگذاري

-       نوشتن يادداشت تحليلي ، ثبت انديشه ها و تفسير خود از داده ها

-       مفهوم پردازي از داده ها كه اولين قدم در تجزيه و تحليل به شمار مي رود

-       روش جمع آوري داده ها (Data Collection)

مصاحبه نیمه ساختار یافته

       مصاحبه ی نیمه ساختار یافته یکی از معمول ترین انواع مصاحبه است که در تحقیقات کیفیِ اجتماعی مورد استفاده واقع می شود. این مصاحبه بین دو حد نهایی ساختاریافته و بدون ساختار قرار می گیرد که گاهی به آن مصاحبه عمیق هم می گویند که در آن از تمام پاسخگو ها سوال های مشابهی پرسیده می شود، اما آنها آزادند که پاسخ خود را به هر طریقی که مایلند ارائه دهند، در این مورد مسئولیت رمز گردانی پاسخ ها و طبقه بندی آنها بر عهده محقق است.

جدول (1-1)        لیست مصاحبه هاي انجام شده

شماره مصاحبه	نحوه مصاحبه	مدت زمان مصاحبه
1 (م-ش)	تلفني	25 دقيقه
2 (ف-ص)	حضوري	30 دقيقه
3)س-ص)	تلفني	30 دقيقه
4 (ف-ص)	تلفني	25 دقيقه
5 (م -ح)	تلفني	27 دقيقه
6 (ف-م)	حضوري	35 دقيقه
7 (م-ل)	تلفني	20 دقيقه
8(س-ي)	تلفني	20 دقيقه
9 (م – م )	حضوري	25 دقيقه
10(م – ك)	تلفني	15 دقيقه

 

محيط مطالعه

دراين پژوهش ، محيط مطالعه پژوهش ، شهر مشهد وگروه زنان متاهل و مطلقه بوده ، اعم از شاغل ، خانه دار خانه با سنين و و تحصيلات و گرايشات متفاوت جهت نتيجه گيري دقيق تر .

روش تعيين حجم نمونه

نمونه‌گیری هدفمند بوده و با توجه به اينكه جامعه آماری  و تعيين حجم نمونه در روش تحقیق کیفی  با استفاده از مصاحبه انجام می شود و معمولا شامل افراد خبره درحوزه مورد مطالعه است. نخستین قدم برای تعيين حجم نمونه در اين پژوهش اين بوده كه شخص مصاحبه شونده با فضاي مجازي آشنا باشد وبه اين ترتيب مصاحبه شوندگان از افرادي انتخاب شدندكه عضو شبكه هاي اجتماعي بودند . در اين پژوهش از روش نمونه گيري هدفمند گلوله برفي براي جمع آوري داده ها استفاده شد.

 

نمونه گيري گلوله برفي درتحقيق كيفي

نمونه گيري " گلوله برفي " به تكنيكي اطلاق مي شود كه درآن افراد موجود در مطالعه ، افراد بعدي را معرفي

مي نمايند. بنابراين گروه نمونه به نظر شبيه به يك گلوله برفي غلتان رشد مي كند و همچنان كه نمونه ساخته مي شود اطلاعات كافي براي استفاده در تحقيق جمع آوري مي گردد . براي مثال در يك پژوهش كيفي با روش مصاحبه ، از افراد پرسيده مي شود كه آيا فرد ديگري را براي مصاحبه پيشنهاد مي كنند و اين گونه نمونه بزرگ و بزرگ تر خواهد شد .

جمع بندي كلي از روش پژوهش

روند پژوهش به شرح زير انجام گرفته كه در صفحه بعد شماي آن نيز ترسيم شده .

گام اول : مشخص نمودن چارچوب پژوهش 

مطالعه و تحقيقاتي كه با موضوع پژوهش مرتبط بود تهيه و مطالعه شد . نكته قابل تأمل در اين بخش اين بود كه از اين پژوهش ها با ديدگاه منفي به پديده شبكه هاي اجتماعي نگريسته بودند. به همين لحاظ در این پژوهش سعی شده است به صورت دقيق و واقع بينانه و با در نظر گرفتن نمونه ها و مصاحبه ها به موضوع پرداخته شود. 

گام دوم : جمع آوري داده ها

راهنماي مصاحبه مطابق جدول (2-3 ) در سه قسمت تهیه گردید و براساس روش گلوله برفی از مصاحبه شونده ها درخواست مي شد كه اگر شخصي را مي شناسند كه از شبكه هاي اجتماعي مجازی و يا پيام رسان ها استفاده مي كند معرفي نمايند .

گام سوم : تحليل و نتيجه گيري داده هاي جمع آوري شده

ابتدا همه نتايج به دست آمده از مصاحبه ها در یک فایل اکسل مكتوب و مرتب سازی گردیدند. سپس طبق جدول (3-3 ) كليه داده ها كد گذاري شدند و تفسير معنايي برای شناسایی عوامل تاثیرگذار شبکه های اجتماعی مجازی در هر گروه ، يك کد مشخص شد .

 

 

 

تحليل داده ها  (Data Analysis) 

در این پژوهش سعی شده به هر دو بعد مثبت و منفی شبکه های اجتماعی پرداخته شود. کلیه ابعاد شناخته شده در جدول زیر لیست گردیده اند و در ادامه به جزئیات آن ها پرداخته میشود. گروه ها و ابعاد بولد شده در جدول ثمره این پژوهش میباشند و مابقی برمبنای پیشینه پژوهش که در فصل گذشته ارایه گردید میباشند.

جدول (1-2)        گروه ها و ابعاد سازنده و تخریب کننده شناسایی شده برای شبکه های مجازی

گروه	ابعاد مثبت یا سازنده	گروه	ابعاد منفي یا تخریب کننده
توسعه فرهنگی	توسعه ارتباطات	تزلزل چارچوب خانواده	افزایش بی اعتمادی
	رشد تبادل اطلاعات		افزایش نارضایتی
	گسترش حضور زنان		شكستن حريم خانواده و فرازناشویی
	رشد آگاهی جمعی		ترویج تجمل گرایی
تغییر ذات ارتباطات	تشکیل گروه هاي هدفمند		افزایش طلاق
	حذف مرزهای جغرافیایی	تاثیرات رفتاری	سوء رفتار
	افزایش سرعت تبادل اطلاعات		انرژی منفی
پیشبرد       حرفه ای	تبلیغات وارتباط با مشتريان		تغییر هویت
	ايجاد مشاغل	ایجاد وابستگی	سردرگمي ومواجهه با انواع نظرات
	یادگیری و آموزش		عدم مديريت زمان
	همگامي وبه روز شدن		احساس نيازشديد

 

 

 

 

 

شکل (1-2)        نماي كلي از دستاوردهاي پژوهش

 

نتيجه گيري

"امروزه تقریباً همه چیز با رسانه های اجتماعی سر و کار دارد. اگر شما در شبکه های اجتماعی ، جوامع محتوایی، میکروبلاگ ها، ویکی ها و پیام رسان های فوری، حضور نداشته باشید، دیگر بخشی از فضای مجازی نخواهید بود."(سيد وحيد عقيلي و ديگران ، 1394) 13

از نتايج پژوهش اينكه مي توان ، به طور قاطعا نه يكي از جنبه هاي مثبت بودن استفاده زنان از شبكه هاي اجتماعي مجازي را گسترش حضورآنان ، اعم از زنان متأهل و مطلقه و ساير اقشار بانوان در شبكه هاي اجتماعي دانست. " دانشمنداني كه نظريه ارتباطي – فرهنگي را ساخته اند ، نقش مهمي را كه روابط و پيوستگي با ديگران در زندگي ايفا مي كند ، توضيح داده اند (جوردن ، كاپلان ، ميلر، استيو روسوي ) اين دانشمندان معتقدند كه درك هويت و خود پنداره زنان در بستر روابط پرورش مي يابد ."(جرالد كوري ،1393،ص.518)5 به اين ترتيب زنان از محدوده چارچوب خانواده و يا محل كارخود به دنياي فضاي مجازي پاگذاشتند . در واقع با تمام دنيا مرتبط شدند .درابتداي امر در مواجهه با حجم زياد اطلاعات و دنياي گسترده و جهاني فضاي مجازي ، دچار سردرگمي شدند اما طبق نتايج به دست آمده از پژوهش و مصاحبه ها ، توانستند حضور خود را دراين فضا هدفمند نموده و در زمينه هاي حرفه اي ، فرهنگي ، اجتماعي ، اقتصادي و سياسي و ساير موارد مسير مناسبي را پيدا كنند و با توجه به نقش زنان در فرهنگ سازي جامعه و خانواده وتربيت فرزندان ، در اين پژوهش به نقش شبكه هاي اجتماعي مجازي و آثار و ابعاد مثبت و منفي آنها پرداخته شده . طبق دستآوردهاي پژوهش در استفاده زنان از شبكه هاي اجتماعي مجازي ، فرق معناداري بين زنان مطلقه و متأهل نبود . اكثر پژوهشگران و همچنين با بررسي پيشينه پژوهش مشخص شد ، بيشتربه جنبه ها و ابعاد منفي اين شبكه هاي پرداخته اند و با نگاه انتقاد محور به آسيب هاي آن اشاره نموده اند. اما از دستآوردهاي پژوهش حاضر اين است كه فرصت هاي زيادي در شبكه هاي اجتماعي مجازي نهفته است و مي توان تهديدها را هم نيز به فرصت تبديل نموده و با نگاهي صادقانه ابعاد مثبت اين شبكه ها استخراج و شناسايي شد و مشخص شد كه بر خلاف دستآوردهاي پژوهش هاي پيشين ، به طور قاطع دستآوردها و جنبه هاي مثبت شبكه هاي اجتماعي مجازي براي جامعه زنان بسيار بيش از جنبه هاي منفي و مخرب آن بوده و حتي مي توان با روشنگري و آگاهي بخشي ، جنبه هاي منفي را به نحو چشمگيري تقليل داد ،  بديهي است تمدن عظيم جهاني در حال رقم خوردن است و ما نمي توانيم با نقد و انتقاد يكطرفه از اين تحول بزرگ منفك شده يا آنرا نفي نمائيم ، بلكه بايد با تبديل تهديدها به فرصت ها ، اين تكنولوژي ارتباطي را گسترش داده و به فكر زير ساخت هاي اصولي و بومي سازي آن باشيم ، تا حرفي براي گفتن داشته باشيم .

 

پيشنهادات

فضاي مجازي بسيار با اهميت و با ارزش است ، ما نمي توانيم با تصور اينكه اين فضا به منزله تهديدي براي ما محسوب مي شود، خود را محروم نماييم. به همين منظور پيشنهاداتي در اين جهت تقديم مي شود :

1-ظرفيت سازي در لايه سخت افزار و زير ساخت هاي ارتباطي و صنعتي وايجاد زير ساخت ها وشبكه ملي .

2-ارتقاي سواد رسانه اي و اطلاعاتي در كليه سطوح و اقشار جامعه وظرفيت سازي در قالب الزام آموزش رسانه اي .

3-حفظ و شناخت حريم عمومي و همچنين حريم خصوصي افراد توسط دولت و ممانعت از دستبرد و افشاي اين حريم و حضور فعال نهادهاي قانوني ونظارت دقيق مسئولين و ايجاد امنيت كامل دراين فضا .

4-توسعه وحراست از فرهنگ و هويت اسلامي با تبيين و تبليغ دين مبين اسلام و معرفي جذابيت هاي توريستي .

5-ترويج و تسهيل ازدواج در فضاي مجازي و آشنايي افراد به آيين همسرداري و تقويت كانالها و سايت هاي مشاوره .

6-راه اندازي و ايجاد مشاغل وحرفه هاي مجازي وارائه تسهيلات و پشتيباني جدي،از بانوان خانه دار و بانوان مطلقه سرپرست خانوار كه نياز شديد به خودكفايي دارند.

7-صيانت جدي و گسترده از ديتا (اطلاعات) و حفظ حقوق توليد كنندگان محتوا و نرم افزار.

 

 

فهرست منابع فارسی

1- سيد علي رحمان زاده (1389) ، كاركرد شبكه هاي اجتماعي مجازي در عصر جهاني شدن . فصلنامه مركز بررسي هاي استراتژيك رياست جمهوري – مطالعات راهبردي در سياستگذاري عمومي ، 78-49  

2- صدیقه کوهی و علی فرنام (1394) ، نقش آسیب‌های شبکه‌های اجتماعی مجازی در تعارضات زناشویی دبیران زن و مرد ناحیه یک . دومین کنفرانس بین المللی علوم رفتاری و مطالعات اجتماعی (2ibsconf.com)از isn.ac/XYZE-ZZFHE

3 - فریبا درتاج و ديگران (1397) ، رابطه میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی با احساس تنهایی و خیانت زناشویي.   فصلنامه روانشناسي تربيتي دانشگاه علامه طباطبايي سال سيزدهم ،(47) ، 140-119      

Quarterly of Educatinal Psychology,

Allameh Tabataba’i University, Vol. 13, No. 47, Springer 2018

 

4- مریم اسکافی نوغانی و ديگران (1394) ، بررسي نقش شبکه‌های اجتماعی بر طلاق عاطفی در شهر مشهد . مجله پژوهشگاه علوم انساني مطالعات فرهنگي ، علوم اجتماعي دانشگاه فردوسي مشهد سال دوازهم (1394) ، شماره 1

5- فريفته هدايتي (1395) ، نقش شبكه هاي اجتماعي مجازي در ايجاد مشكلات بين همسران . سايت خبرگزاري جمهوري اسلامي ، (مردادماه 1395 ) ، كد خبر 1253459  . 

http://www.iribnews.ir/005G55

6- اتیه پوریحی و ببران (1392) ، بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در تغییرات هویت فرهنگی کاربران (با تکیه بر دانشجویان ارشد ارتباطات تهران مرکز . پايان نامه كارشناسي ارشد دانشكده علوم اجتماعي . دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران مركزي. 

7- حسنی کاظمی نجف آبادی (1397) ، نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی بر شکل گیری ارتباطات بین فرهنگی (در ایران). رسانه و فرهنگ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ، فصلنامه علمی ـ پژوهشی، سال هشتم، شماره اول،( 1397).

8- دکتر سیف اله سیف الهی وپروانه شاطری (1392)، نقش شبکه‌های اجتماعی نوین در تغییر رفتار دختران و زنان ایرانی. مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران ، سال هفتم شماره دوم ( 1394) .

9- گيدنز ، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران ، سال هفتم شماره دوم (1394) .

10- فلیک، اووه Flick Uwe  (‏۱۹۵۶). درآمدي بر تحقيق كيفي نشر ني(1388‬). ‬‬

11- دكتر آزاده مداحي (1392) به كار گيري نظريه پردازي زمينه بنيان (Grounded Theory) ، دانشگاه الزهرا ، دهمين همايش حسابداري ايران

12- کتاب مبانی پژوهش کیفی ، فنون و مراحل توليد نظريه ي زمينه اي اثر انسلم استراوس و جوليت كربين .

       Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Grounded Theory  

13- سيد وحيد عقيلي و مرتضي قاسم زاده عراقي (1394)مجله علمي پژوهشي مطالعات توسعه اجتماعي ايران ، دوره 8 شماره 1 ، ص . 26-21                 

International Journal of Social Sciences

 

 

 

 

 

فهرست منابع خارجي

1- Azadeh Sedghijalal, Soroush Fathi, M.A., (2015) The Virtual Social Networks and Couples, International Journal of Social Sciences (IJSS) Commitment in Sociology, Islamic Azad University, Garmsar Branch

  Department of Social Sciences, West Tehran Branch, Islamic Azad University

2- Daniel Halpern ( July 2014)  James Katz Article (PDF Available) in Computers in Human Behavior 36:94–                

   101, Social network sites, marriage well-being and divorce: Survey and state-level evidence from the United

    States Sebastian Valenzuela  , Boston University

3- Barney G. Glasser.Ph. D, Anselm I.Straus.Ph.D. (1967) Sociology press

 The Discovery of Grounded Theory Strategies for Qualitative Research

4- Strauss, Anselm L., & Corbin, Juliet (1990), Basics of Qualitative Research : Grounded Theory Procedures

      And Techniques, Sage. 

5- Corey, Gerald, (1937), Theory and practice of counseling and psychotherapy,518

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Abstract

Due to the role of virtual media and networks in all political, cultural, social and economic dimensions, the future of all countries relies on the correct use of these networks.

Nowadays, the influence of internet and social networks on all layers of the society is evidence and thereby the main purpose of this research is to study the use of these networks by women who are the half of the population of our country.

The role of women in culture development of the society and upbringing of generation is obvious. Therefore, this study discusses about the destruction and construction roles of these networks on women.

In this study, the data collection is based on semi-structured interviews and snowball sampling. In addition, the data analysis relies on grounded theory. The results highlight the influence of social networks on all the aspects of a family, which cannot be reduced by filtering. However, this influence can be exploited as an opportunity instead of a threat by produce useful contents that can improve the scientific, cultural and religious knowledge level of women who are the main educators of our generations.

In addition, this study shows that, despite the negative vision of most researchers to the social networks’ effects, in most cases, both married and divorced women believe that the positive and constructive dimensions of these networks are more important than their negative effects. Thus, all personal and professional aspects of their life have been enhanced by acquired information through this virtual world where users share their ideas, arts and knowledge about various fields.

Finally, the idea of filtering or limiting the cyberspace does not help to eliminate the potential disadvantage of this world, in contrary, it only erases the question rather than solve it.

 

Keywords: virtual Social Network- Intercultural Communication-Social Network- Divorced women                                                                                                                                                                                

6