مهار روان شناختی والدین: پیش بینی مسئولیت پذیری شخصی و سرزندگی تحصیلی

محورهای موضوعی : روان‌ شناسی تحولی

حمیدرضا جوکار ¹ , محبوبه فولادچنگ ² , محمدرئوف انجم شعاع ³

1 - کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی دانشگاه شیراز
2 - دانشیار گروه روانشناسی تربیتی دانشگاه شیراز
3 - دانشجوی دکتری دانشگاه شیراز

تاریخ دریافت : 1399/07/03 تاریخ پذیرش : 1399/07/03 تاریخ انتشار : 1399/04/01

کلید واژه: سرزندگی تحصیلی, مسئولیت‏پذیری شخصی, مهار روان‏شناختی والدین,

چکیده مقاله :

هدف این پژوهش تبیین مسئولیت پذیری شخصی و سرزندگی تحصیلی بر اساس مهار روان‌شناختی والدین بود. 313 دانش آموز دبیرستان دوره اول (پایه نهم) و دوم (پایه یازدهم) شهرستان فیروزآباد در سال تحصیلی 97-1396 با روش نمونه‌برداری تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند و به مقیاس‎های مهار روان‎شناختی پیشرفت‎محور و وابسته‎محور (سوننس و دیگران، 2010)، مسئولیت پذیری شخصی (مرگلر و شیلد، 2016) و سرزندگی تحصیلی (حسین چاری و دهقانی زاده، 1391) پاسخ دادند. نتایج تحلیل رگرسیون هم‌زمان نشان داد که بعد مهار شناختی و پاسخگویی مسئولیت‎پذیری توسط توجه مشروط والدین به‌طور مثبت، توسط مهار پیشرفت‎محور والدین به‌طور منفی و بعد مهار رفتاری هیجانی مسئولیت‎پذیری نیز به‌طور منفی توسط اتکا به والدین پیش‎بینی می‎شود. افزون بر آن، این نتایج نشان داد که مهار پیشرفت‎محور والدین به‌صورت منفی پیش‎بینی‎کننده سرزندگی تحصیلی است. در مورد نقش تعدیل گری جنس، یافته‎ها نشان داد که در دختران اتکا به والدین پیش‎بین منفی هر دو مؤلفه مسئولیت‎پذیری شخصی است، اما در پسران توجه مشروط والدین پیش‎بین مثبت مهار شناختی و پاسخگویی است. سرزندگی نیز در دختران توسط مهار پیشرفت محور به‌صورت منفی و در پسران توسط توجه مشروط والدین به‌صورت مثبت و توسط اتکا به والدین به‌صورت منفی پیش‎بینی می‌شود. این یافته‎ها حاکی از آن است که توجه مشروط والدین به دلیل تأکید بر رفتار و پیامدهای آن، افزایش مسئولیت پذیری شخصی دانش‎آموزان را در پی دارد، اما تأکید بر عملکرد بالاتر از استاندارد در مهار پیشرفت محور، به دلیل آنکه بر توانایی فراتر از تحول شناختی دانش‎آموز تأکید دارد با کاهش مسئولیت پذیری شخصی همراه است. همچنین، وابستگی به والدین در رفتارها و حل مشکلات، مهار درونی رفتاری‌ـ هیجانی را تضعیف می کند. افزون بر آن، والدین پیشرفت‎محور با ایجاد تنیدگی و اضطراب و احساس‌های منفی، مانند گناه و شرم که در پی عملکرد بالاتر از استاندارد به‌وجود می‎آید، موجب کاهش سرزندگی می‎شوند.

چکیده انگلیسی:

The aim of this study was to explain personal responsibility and academic buoyancy based on parental psychological control. Participants were 313 junior and senior high school students from Firoozabad city, in 1396-1397 academic year. They were selected by random cluster sampling. They answered Dependency-oriented and Achievement-oriented Psychological Control (Soenens etal, 2010), Personal Responsibility (Mergler & Shield, 2016), and Academic Buoyancy (Hosseinchari & Dehghanizadeh, 1391) Scales. To study the reliability and validity of the instruments, Alpha Cronbach coefficients and factor analysis were used. The results of simultaniuous regression analysis showed the component of cognitive control and personal accountability was predicted positively by conditional parental regard and negatively by achievement-based control. Emotional - behavioral control was predicted by dependence on parents. About academic buoyancy, it was found that parental achievement-based control predicted academic buoyancy negatively. Regarding gender as a moderator, results showed that in girls, dependence on parents predicted both components of personal responsibility negatively while in boys, conditional parental regard predicted cognitive control and personal accountability positively. Academic buoyancy in girls was positively predicted by parental achievement-based control and in boys positively by conditional parental regard and negatively by dependence on parents. According to these findings, conditional parental regard, due to the emphasis on behavior and its consequences, has increased personal responsibility among students. But, in parental achievement -based control, because of the emphasis on performance above the standard and ability beyond the cognitive development of the students, personal responsibility decreased. Besides, dependence on parents in behaving and problem solving, weakens behavioral and emotional control. Achievement -based control weakens academic buoyancy by causing stress and anxiety and inducing emotions such as guilt and shame.

منابع و مأخذ:

اشرف، م. (1396). بررسی پیشایندهای محیطی بیگانگی تحصیلی: نقش واسطه‌ای جهت‎گیری هدف و خودکارآمدی. پایان‎نامه دکتری تخصصی، رشته روان‎شناسی تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان‎شناسی، دانشگاه شیراز.

چگینی، ط.، غلامعلی‎ لواسانی، م. و حجازی، م. (1396). نقش واسطه‎ای انگیزش درونی در رابطه بین ادراک از سبک‎های والدگری و تاب‎آوری تحصیلی. فصلنامه ‎روان‎شناسی تحولی: روان‎شناسان ایرانی، 13(52)، 394 -383.

دهقانی‏زاده، م. و حسین‏چاری، م. (1391). سرزندگی تحصیلی و ادراک از الگوی ارتباطی خانواده: نقش واسطه‎ای خودکارآمدی. مطالعات آموزش و یادگیری، 4(2)، 47 -21.

دهقانی‏زاده، م.، حسین‏چاری، م.، مرادی، م. و سلیمانی‎خشاب، ع. (1393). سرزندگی تحصیلی و ادراک از الگوهای ارتباطات خانواده و ساختار کلاس: نقش واسطه‏ای ابعاد خودکارآمدی. فصلنامه روان‏شناسی تربیتی، 32، 30 -1.

دهکردی، ع.، محتشمی، ط. و حسن‌زاده، پ. (1391). بررسی خصوصیات روان‎سنجی مقیاس نقش جنسی بم فرم کوتاه با تأکید بر تحلیل عاملی در جمعیت ایرانی. مجله شناخت اجتماعی، 1، 58 -44.

رضایی، ن.، صلصالی، م. و جهانتیغ، م. (1394). شناسایی ابعاد سلامت زنان ایرانی: مرور مطالعات کیفی. پژوهش پرستاری، 10(3)، 130 -118.

فرحمند، س. و فولادچنگ، م. (1396). تبیین علّی سرزندگی تحصیلی بر اساس الگوهای ارتباطی خانواده: نقش واسطه‎ای ابرازگری هیجانی. فصلنامه روان‎شناسی تحولی: روان‎شناسان ایرانی، 13(51)، 
269 -257.

فرخی، ا. و سبزی، ن. (1394). شادکامی و ادراک الگوهای ارتباطی خانواده: نقش واسطه‎ای سرمایه روان‎شناختی. فصلنامه روان‎شناسی تحولی: روان‎شناسان ایرانی، 11(43)، 324 -313.

ناظری، م. (1388). مسئولیت‎پذیری، گامی به سوی جامعه مدنی. ماهنامه گزارش، 211، 7 -6.

 

Barber, B. K. (1996). Parental psychological control: Revisiting a neglected construct. Child Development, 67(6), 3219-3396.

Barber, B. K., & Harmon, E. L. (2002). Violating the self: Parental psychological control of children and adolescents. In B. K. Barber (Ed.), Intrusive parenting: How psychological control affects children and adolescents (pp. 15-52). Washington, DC, US: American Psychological Association.

Barber, B. K., & Olsen, J. A. (1997). Socialization in context: Connection, regulation, and autonomy in the family, school, and neighborhood, and with peers. Journal of Adolescent Research, 12(2), 287-315.

Blatt, S. J. (1974). Levels of object representation in anaclitic and introjective depression. The Psychoanalytic Study of the Child, 29(1), 107-157.

Blatt, S. J. (2004). Experiences of depression: Theoretical, clinical, and research perspectives. American Psychological Association.

Chen, Z. J., Lang, Y., & Wang, L. (2011). The relationship between self-injury behavior of junior high school students and parental rearing patterns. Mental Health Education in Primary and Secondary Schools, 16, 19-22.

Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). The" what" and" why" of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227-268.

Elliot, A. J., & Thrash, T. M. (2004). The intergenerational transmission of fear of failure. Personality and Social Psychology Bulletin, 30(8), 957-971.

Filippello, P., Harrington, N., Costa, S., Buzzai, C., & Sorrenti, L. (2018). Perceived parental psychological control and school learned helplessness: The role of frustration intolerance as a mediator factor. School Psychology International, 39(4), 360-377.‏

Filippello, P., Sorrenti, L., Buzzai, C., & Costa, S. (2015). Perceived parental control and learned helplessness: the role of school self-efficacy. School Mental Health, 7(4), 298-310.

Flett, G. L., Hewitt, P. L., Oliver, J. M., & Macdonald, S. (2002). Perfectionism in children and their parents: A developmental analysis. In G. L. Flett & P. L. Hewitt (Eds.), Perfectionism: Theory, research, and treatment (pp. 89-132). Washington, DC, US: American Psychological Association.

Flett, G. L., Hewitt, P. L., Oliver, J. M., & Macdonald, S. (2002). Perfectionism in children and their parents: A developmental analysis. In G. L. Flett & P. L. Hewitt (Eds.), Perfectionism: Theory, research, and treatment (pp. 89-132). American Psychological Association.

Frost, J. (2005). Supernanny: how to get the best from your children. New York: Hyperion.

Grolnick, W. S. (2003). The psychology of parental control: How well-meant parenting backfires. Mahwah, NJ: Erlbaum.

Harma, M. (2008). The impact of parental control and marital conflict on adolescents’ self-regulation and adjustment. Master’s thesis. The Middle East Technical University, Turkey.

Hock, E., Eberly, M., Bartle‐Haring, S., Ellwanger, P., & Widaman, K. F. (2001). Separation anxiety in parents of adolescents: Theoretical significance and scale development. Child Development, 72(1), 284-298.

Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling (3rd Edition). New York, London: The Guilford Press.

Martin, A. J., & Marsh, H. W. (2008). Academic buoyancy: Towards an understanding of students' everyday academic resilience. Journal of School Psychology, 46(1), 53-83.

McShane, K. E., & Hastings, P. D. (2009). The New Friends Vignettes: Measuring parental psychological control that confers risk for anxious adjustment in preschoolers. International Journal of Behavioral Development, 33(6), 481-495.

Mergler, A., & Patton, W. (2007). Adolescents talking about personal responsibility. The Journal of Student Well-being, 1(1), 57-70.

Mergler, A., & Shield, P. (2016). Development of the Personal Responsibility Scale for adolescents. Journal of Adolescence, 51, 50-57.

Montuoro, P., & Lewis, R. (2018). Personal responsibility and behavioral disengagement in innocent bystanders during classroom management events: The moderating effect of teacher aggressive tendencies. The Journal of Educational Research, 111(4), 439-445.

Putwain, D. W., Connors, L., Symes, W., & Douglas-Osborn, E. (2012). Is academic buoyancy anything more than adaptive coping? Anxiety, Stress and Coping, 25(3), 349-358.

Reeves, R. (2004). Why everyone is talking about responsibility. New Statesman, 17(792), 33-35.

Rogers, K. N., Buchanan, C. M., & Winchell, M. E. (2003). Psychological control during early adolescence: Links to adjustment in differing parent/adolescent dyads. The Journal of Early Adolescence, 23(4), 349-383.

Roth, G., Assor, A., Niemiec, C. P., Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2009). The emotional and academic consequences of parental conditional regard: Comparing conditional positive regard, conditional negative regard, and autonomy support as parenting practices. Developmental Psychology, 45(4), 1119.

Schaefer, E. S. (1965). A configurational analysis of children’s reports of parent behavior. Journal of Consulting Psychology, 29(6), 552-557.

Schleider, J., Vélez, C., Krause, E., & Gillham, J. (2014). Perceived psychological control and anxiety in early adolescents: The mediating role of attributional Style. Cognitive Therapy & Research, 38(1), 71-81.

Sheldon, K. M., Gordeeva, T., Leontiev, D., Lynch, M. F., Osin, E., Rasskazova, E., & Dementiy, L. (2018). Freedom and responsibility go together: Personality, experimental, and cultural demonstrations. Journal of Research in Personality, 73, 63-74.

Skinner, B. F. (1999). A critique of psychoanalytic concepts and theories. In B. F. Skinner, V. G. Laties, A. C. Catania, & the B. F. Skinner Foundation. (1999). Cumulative record (pp. 285-294). Acton, MA: Copley.

Soenens, B., Vansteenkiste, M., & Luyten, P. (2010). Toward a domain‐specific approach to the study of parental psychological control: Distinguishing between dependency‐oriented and achievement‐oriented psychological control. Journal of Personality, 78(1), 217-256.

Spear, L. P. (2000). The adolescent brain and age-related behavioral manifestations. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 24(4), 417-463.

Thompson, D. B. (2013). Psychological control, parental support, adolescent grades and school engagement. Master’s Thesis, Brigham Young University.