بررسی فقهی قرارداد استصناع در بازار بورس
محورهای موضوعی : جامع الفقهیه
سید محمدرضا آیتی
1
(دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، گروه فقه و حقوق، تهران، ایران.)
علی آل بویه
2
(دانش‌آموخته‌ی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، گروه فقه و مبانی حقوق، تهران، ایران)
کلید واژه: عقد استصناع, اوراق بهادار استصناع, بانکداری بدون ربا, بازار بورس اوراق بهادار, عقد, بیع استصناع,
چکیده مقاله :
عقد استصناع عقد مستحدث و جدیدی نیست، بلکه از گذشته‌های دور این عقد مطرح بوده و فقیهان بزرگوار، بعضی از احکام فقهی آن را نیز مطرح کرده‌اند. شیخ طوسی در الخلاف و المبسوط، شافعی درالأم و سرخسی در المبسوط، عقد استصناع را مطرح و درباره ی جواز یا عدم جواز آن مباحثی را آورده‌اند. گرچه موضوعات مورد استصناع در گذشته، محدود و فقط شامل سفارش ساخت اشیایی نظیر چکمه، کفش، ظروف چوبی و رویی و آهنی و... بوده است. در این مقاله پس از بیان معنای استصناع، ماهیت عقد استصناع به عنوان یک قرارداد مستقل شناسایی شده و بعد از معرفی اوراق بهادار استصناع، موضوعات و روابط فقهی و حقوقی در دادوستد بورس، پیوند‌های نهادها و روابط موجود در قرارداد استصناع با روابط و موضوعات ابواب متناسب فقهی از نظر تطبیق شرایط بیع در آن و یا شرایط کلی معاملات، مورد بررسی فقهی قرار گرفته است و راه کارها و ابزارهای فقهی جهت تصحیح برخی چالش های فقهی آن ها نیز، ارائه گردیده است.
Contract of Istesna’ is not new a contract. It has been longdiscussed by great juristic scholars dealing with its rulings. SheykhTusi in Al-Khelaf and Al-Mabsoot, Shafe’ei in Al-Umm andSarakhsi in Al-mabsoot have discussed about Istesna’ and it’s licitor illicit position, although in the past its applications were limitedto instances such as orders for making boots, shoes and iron, zinc orwood utensils.In this paper, after explaining the meaning of Istesna’, this contracthas been recognized as an independent one. Then, after introducingIstesna’ securities, jurisprudential and legal issues on the matter andon the relations in trading stock, bonds and institutions in relationwith issues of contract of Istesna’ and jurisprudence of selling havebeen studied. It has been tried to suggest solutions for challenges inthe relevant field.