تعیین موقعیت قوانین مدیریت پسماندها در مقایسه تطبیقی با حقوق فرانسه و بهره‌مندی از ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام راهبردی (SPACE)

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

جعفر نوری ¹ , سید عباس پور هاشمی ² , رضا ارجمندی ³ , فاطمه علیمردانی ⁴

1 - استاد، گروه مدیریت محیط زیست، دانشکده محیط‌زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران
2 - استادیار، گروه حقوق محیط زیست، دانشکده محیط‌زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران
3 - استادیار، گروه مدیریت محیط زیست، دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران
4 - کارشناس ارشد، گروه مدیریت محیط زیست، دانشکده محیط‌زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران* (مسئول مکاتبات)

تاریخ دریافت : 1392/10/16 تاریخ پذیرش : 1393/02/20 تاریخ انتشار : 1393/05/01

کلید واژه: قوانین و مقررات, راهبرد, مدیریت پسماند, ماتریس ارزیابی,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: در این مطالعه مقایسه تطبیقی قوانین، مقررات و ضوابط زیست‌محیطی مربوط به پسماندها در ایران(به عنوان کشور در حال توسعه) و فرانسه(به عنوان کشور توسعه یافته) به منظور ارایه راهکارهای مدیریتی با بهره‌مندی از سه مدل SWOT[1]، [2]SPACEو QSPM[3] انجام شده است. روش بررسی: در تحقیق حاضر ابتدا با مقایسه تطبیقی به شناسایی، ارزیابی و تحلیل دو سیستم مورد مطالعه پرداخته شده و پس از تکمیل فرم نظرسنجی توسط برخی اساتید و کارشناسان دانشکده محیط‌زیست و انرژی، داده‌ها نرمالیزه گردید و سپس راهبرد‌های برتر مدل SWOT توسط مدل QSPM شناسایی و در ارایه راهکارهای مدیریتی مورد استفاده قرار گرفته است.. یافته‌ها و نتایج: ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام راهبردی SPACEنمودار موقعیت قوانین را در خانه تدافعی نشان داد. به این معنا است که باید نقاط ضعف داخلی را اصلاح و از تهدیدات خارجی پرهیز نمود. به منظور اثر بخشی مؤثر راهکارهای مدیریتی در خصوص کاهش اثرات سوء ناشی از پسماندها، می‌بایست اصلاح موارد حقوقی زیر را در اولویت قرار داد: تصویب قانون سیاست ملی زیست‌محیطی در نظام قانونی و ایجاد کمیسیون تخصصی محیط‌زیست در مجلس قانون‌گذاری کشور، برپایی دادگاه‌های ویژه محیط‌زیست و استفاده از کارشناس خبره رسمی دادگستری جهت تسریع در روند پرونده‌های زیست‌محیطی، اصلاح ضمانت اجرایی قوانین، ایجاد انگیزه و حمایت از بخش خصوصی جهت بازیافت پسماندهای آزمایشگاهی و بیمارستانی، تسریع در تهیه لیست پسماندهای ویژه و تسهیلات قانونی لازم برای کاهش حجم پسماند ویژه، تصویب قوانین الزام‌آور در به کارگیری استانداردهای روز و فن‌آوری های سازگار با محیط. 5- Strengths weakness opportunities Threat 6- Strategic Position & Action Evaluatio Matrix 7- Quantitative Strategic Planning Matrix

چکیده انگلیسی:

Introduction:In this study, a comparative analysis has been made between the environmental laws and regulationsrelated to waste in Iran (as a developing country) and France (as a developed country) to presentmanagement solutions using three models of QSPM, SPACE and SWOT.Materials and Methods:In the present study, the two systems were initially identified, assessed and analyzed by comparativeanalysis, and after the completion of related questionnaires by some of the professors and experts ofEnvironment and Energy Faculty, the data were normalized. Then the superior strategies of SWOTwere identified by the QSPM model and employed in presenting management solutions.Results and Discussion:Strategic Position and Action Evaluation (SPACE) matrix showed that Iran laws were in a defensiveposition and this means that the internal weaknesses must be rectified and the external threats must beavoided. For the effectiveness of management solutions for reducing adverse effects of waste,rectification of the following legal issues should be given priority: enacting Environmental NationalPolicy law, establishing an environmental special commission in the country’s parliament,establishing special courts for environmental crimes, employing Justice Ministry official experts toaccelerate the settlement of environmental records, amending the law enforcement procedures,motivating and supporting the private sector in recycling the waste from laboratories and hospitals,expediting the preparation of a list of special wastes and providing the necessary legal facilities forreducing the volume of special wastes, and enacting binding legislations for application of up-to-datestandards and environmentally friendly technologies.

منابع و مأخذ:

1. قاسمی، ناصر؛ حقوق کیفری محیط‌زیست، تهران، انتشارات خرسندی،1391


2. پورهاشمی، سیدعباس؛ «حقوق بین الملل محیط‌زیست»، جزوه دوره کارشناسی ارشد حقوق محیط‌زیست، دانشکده محیط‌زیست و انرژی، دانشگاه علوم و تحقیقات، تهران، نیمسال دوم 91-90.


3. عبدلی، محمد‌علی؛ صدیقیان، سیـاوش؛ امیــری، لیلا، زباله ‌زدایی بهداشتی ـ مدیریت محل‌های دفن زباله، تهران، انتشارات دانشگاه تهران،1392
   
   
   1. Roche, Cathrine. Driot de  Iʼenvironnement, Paris, Galino editeur, 2009
   
   


4. روش،کاترین(نویسنده)، بایسته‌های حقوق محیط‌زیست، مترجم مشهدی، علی؛ خسروشاهی، حسن؛ یوسفی، زینب، تهران، انتشارات خرسندی، 1390.


5. مشهدی، علی. بنیادهای حقوقی محیط‌زیست فرانسه، تهران، انتشارات خرسندی، (1391).
   
   
   1. Dyson,Robert,G.,Strategic Development and  SWOT analisis at the University of Warwick, European  journal of Operational  Research 154 (2004) 631-640. 2004 www.elsevier.com/Locate/dsw
   
   


6. کرباسی، عبدالرضا؛ منوری، سیدمسعود؛ موگویی، رکسانا؛ مدیریت راهبردی در محیط‌زیست، تهران، انتشارات کاوش قلم، 1389


7. مجموعه کامل قوانین و مقررات  فرانسه:  Légifrance:http://www.légifrance.gouv.fr  


8. مجموعه قوانین و مقررات حفاظت محیط‌زیست و تعالی همه جانبه کشور، تهران، دفتر حقوقی و امور مجلس سازمان حفاظت محیط زیست، 1387           


9. محرم نژاد، ناصر، مدیریت و برنامه‌‌ریزی محیط‌زیست، تهران، ناشر دانش بهبد،1391


10. پارسائیان، علی؛ اعرابی، محمد، مدیریت راهبردی تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، 1383