ارزیابی توان سرزمین به منظور استقرار کاربری توسعه شهری بااستفاده از روش ترکیب خطی وزن دار(WLC) در محیط سامانه اطلاعات مکانی(GIS) (مطالعه موردی: حوزه آبخیز زرد خوزستان)

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

بامشاد شناور ¹ , سید محسن حسینی ² , ندا اورک ³

1 - کارشناسی ارشد ارزیابی محیط زیست و آمایش سرزمین، دانشگاه آزاد اسلامی،واحد علوم و تحقیقات خوزستان،ایران*(مسئوول مکاتبات).
2 - استاد گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس، مازنداران، ایران.
3 - استادیار گروه محیط زیست، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی اهواز، خوزستان،ایران .

تاریخ دریافت : 1388/08/28 تاریخ پذیرش : 1389/03/29 تاریخ انتشار : 1395/07/01

کلید واژه: ارزیابی توان سرزمین, ترکیب خطی وزن دار, سامانه اطلاعات مکانی, توسعه شهری,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: با توجه به این که محیطزیست طبیعی توان اکولوژیکی محدودی را برای استفاده‌های بشر داراست، لذا ارزیابی توان سرزمین بستر مناسبی برای برنامه ریزی محیط زیستی فراهم می آورد .هدف اصلی این مقاله تعیین معیار های مناسب وکاربرد روش های تصمیم گیری چند معیاره در ارزیابی توان محیط زیستی جهت استقرار شهر های جدید است. روش بررسی: در این مطالعه با استفاده از روش ترکیب خطی وزن دار(WLC) و با استفاده از سامانه اطلاعات مکانی(GIS)،ارزیابی توان سرزمین به منظور توسعه شهری در حوزه آبخیز زرد خوزستان بر پایه 13 معیارشیب ارتفاع، جهت، بارندگی، میانگین دما، جنس زمین، خاک شناسی،کاربری اراضی، فاصله از رودخانه، فاصله از صنایع، فاصله از جاده، حریم نقاط زلزله خیز و حریم گسل ها، انجام و نقشه توان سرزمین در محدوده مذکور تهیه شده که در آن مناطق الویت دار و مناسب برای توسعه شهری را نشان می دهد. یافته ها معیارهای نقاط زلزله خیز،کاربری اراضی، خاکشناسی دارای وزن بیش تری نسبت به دیگر معیارها بوده و براساس نقشه نهایی پهنه های R11 وR4 ازاولویت با لاتری برخوردار می باشند. بحث و نتیجه گیری: نتایج بدست آمده از این تحقیق می تواند به عنوان الگویی جهت انتخاب مکان های مناسب توسعه شهری با توجه به رعایت ملاحظه های محیط زیستی مورد استفاده قرار گیرد.

چکیده انگلیسی:

Bachground and Objective: Since the environment has a limited ecological potential for human uses, the ecological potential assessment provides a well suited bed for environmental planning. The main objective of this paper is to determine proper criteria by applying multicriteria decision-making Methods for land capability assessment to establish new cities. Methods: In this research, multicriteria assessment approach and Weighted Liner Composition(WLC) are utilized in ecological potential assessment of Zardrud basin of Khouzestan for urban development by using geographic  information system (GIS) based on 13 criteria which includes:slope, evaluation, aspect , rainfall, average temperature, land type, soil, land use, distance to river, distance to industries, distance to road, earthquake bearing and fault zones. Land capability map is developed in which it shows prioritized and proper areas for urban development in the aforemeotioned range. Findings: Most importants factors on urban development were earthquake bearing, land use and soil and that R11, R4 nappies have better choices. Discussion and Conclusion: The results obtained from this study can be used as a pattern for urban planning that indicates well suited urban location with respect to environmental considerations

منابع و مأخذ:

1. مخدوم. م،‌ و همکاران، 1384، "ارزیابــی و برنـامه ریزی محیط زیست با سامانه های اطلاعات جغرافیایی"، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم.


2. Malczewski, j.,1999, GIS and Multi-criteria design analysis, New York.


3. نوری . ج، جوزی. ع،1381،"ارزیابی توان اکولوزیک منطقه 22 شهرداری شهر تهران به منظور کاربری توسعه شهری"، مجله علوم و تکنولوژی محیط زیست، شماره 12، بهار 1381، صفحات 43-33.


4. Brazier, A. M., (1998)." Geographic Information system: A consistent approach to landuse planning decisions around hazardous installations", Jour. Hazardous Materials, 61: 355-361.


5. منوری .م، طبیبیان. س، 1385.، "تعیین عوامل زیست محیطی در مکان یابی شهرهای جدید در ایران"، مجله علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره هشتم، شماره3، پاییز .


6. سرور.‌ر، 1383،"استفاده از AHP در مکان یابی جغرافیایی"، پژوهش های جغرافیایی، شماره49، پاییز 1383، صفحات38- 19


7. مخدوم؛ م، 1366،«ارائه روشی برای تجزیه و تحلیل و جمع بندی داده ها در فرآیند آمایش سرزمین: ارزیابی توان اکولوژیکی منطقه سیستان»، مجله منابع طبیعی ایران، شماره 41، 1366.


8. Gregory A.Kiker, Todd S.Bridges, Arun Varaghese,” Application of MCDA in Environmental Decision Making”, Integrated Envi. Assessment and, Manage,2005Volume 1,number 2,pp.95-108


9. مومنی. م، 1385،"مباحث نوین تحقیق در عملیات"، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول.


10. اصغرپور.م.، 1383،"تصمیم گیری های چندمعیاره"، انتشارات دانشگاه تهران، شماره9320، چاپ سوم،


11. S.Mansor, B., Ahmed, R., Shiriff, M. Shalabi A.Al.,2006, GIS Based Multicrieria Approaches to Housing sit suitability Assessment, Shaping the change, XXIII Congress, Munich, Germany. October, 8-13.


12. Eastmen. J, R, IDRISI for windows users guide, version 3.2, Clarc labs for cartographic technology and Geographic Analysis, Clarc university,1997


13. فرجی، ح؛ آذر، ع.، 1381، "علم مدیریت فازی"، انتشارات اجتماع، چاپ اول.


14. آذر، ع؛ رجب زارده، ع، 1381، "تصمیم گیری کاربردی (رویکردMADM)"، نشر نگاه دانش، چاپ اول


15. کرم. عبدالا میر، 1384، "تحلیل تناسب زمین برای توسعه کالبدی در محور شمالغرب شیراز با استفاده از رویکرد ارزیابی چند معیاری MCE در محیط ساج"، پژوهش های جغرافیایی، شماره 54، زمستان (1384.)


16. قدسی پور، ح، 1384، "فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)"، انتشارات دانشگاه صنعتی امیر /*کبیر، چاپ چهارم.

1. Saaty, T. L.(1990),The Analytical  Hierachy Proces,2^nd edn, RWS Publication, Pittsburgh.


2. فرجی سبکبار، ح.، 1384، "مکان‌یابی واحدهای خدمات بازرگانی استفاده از روش "AHP، پژوهش‌های جغرافیایی شماره 51، صفحات 138-   125، بهار( 1384)