پیش‌یابی تاثیر روند طولانی مدت کاهش سطح آب دریای کاسپی بر حیات خلیج گرگان
محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیستسعید شربتی 1 , عبدالعظیم قانقرمه 2
1 - مربی گروه شیلات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان *(مسوول مکاتبات).
2 - استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه گلستان.
کلید واژه: پیش‌یابی, دریای کاسپی, خلیج گرگان, نوسان تراز آب,
چکیده مقاله :
زمینه و هدف: خلیج گرگان حوضه آبی نیمه بسته ای است که در حال حاضر تنها از طریق دهانه آشورآده- بندرترکمن با دریای کاسپی در ارتباط دایمی می باشد. روند رو به کاهش تراز سطح آب دریای کاسپی در طی 19 سال گذشته سبب به وجود آمدن اثرات نامطلوب از طریق خشکی زایی در سواحل کم عمق خلیج گرگان گردیده است و بیم آن می رود تا در سال های نه چندان دور ارتباط محدود خلیج با دریای کاسپی به طور کلی قطع گردد. روش بررسی: در مقاله حاضر اثرات روند رو به کاهش تراز سطح آب دریای کاسپی بر وضعیت ارتباطی خلیج گرگان تحت دو مجموعه سناریوی کاهش میانگین تراز سطح آب دریای کاسپی مورد مدل سازی واقع گردیده است. در مجموعه سناریوهای اول از میانگین 2/5 سانتی متری و در مجموعه سناریوهای دوم از میانگین 5/10 سانتی متری کاهش تراز سطح آب در دریای کاسپی جهت مدل سازی وضعیت توپوگرافی خلیج گرگان استفاده شد. یافته ها: نتایج مدل سازی ها تحت مجموعه سناریوهای اول نشان داد که ارتباط خلیج گرگان با دریای کاسپی در سال آبی 1411-1410 متاثر از کاهش تراز منفی 6/27 متری به طور دایمی در ناحیه چاپقلی قطع خواهد شد. نتایج مدل سازی ها تحت مجموعه سناریوهای دوم نشان داد که ارتباط خلیج گرگان با دریای کاسپی در سال آبی 1403-1402 متاثر از کاهش تراز منفی 6/27 متری به طور دایمی در ناحیه چاپقلی قطع خواهد شد. بحث و نتیجه گیری: پیشنهاد می گردد کلیه طرح ها و برنامه های استراتژیک دولت در تمامی سواحل جنوبی دریای کاسپی من جمله خلیج گرگان بر اساس طرح آمایش سرزمینی با عنایت به رویکرد روند کاهش سطح آب دریای کاسپی و سناریوسازی های محتمل، مهندسی و عملیاتی گردد.
Introduction: Gorgan Bay is a semi enclosed water body which currently has only a permanent connection with the Caspian Sea through mouth of Ashouradeh-Bandartorkaman. Decreasing trend of the Caspian Sea water level in past 19 years caused to adverse effects by land production in shallow coasts of Gorgan Bay and it is threatening that limited connection of Gorgan Bay with the Caspian Sea will cause disconnection totally. Material and Methods: In this research, the effects of decreasing trend of the Caspian Sea water level on the connection status of Gorgan Bay were modeled under two scenarios of decreasing mean water level collections of the Caspian Sea. In first set of scenarios, the average of 5.2 cm and in set of second scenarios the average of 10.5 cm of decreasing water level in the Caspian Sea were used to topography position modeling in the Gorgan Bay. Results and Discussion: Under the first set of scenarios, the results of modeling show that, the connection of the Gorgan Bay with the Caspian Sea will be cut off permanently in Chapaghly area affected by decreasing in negative level in 27.6 meter in water year of 1410 – 1411. Under the second set of scenarios, the results of modeling show that the connection of the Gorgan Bay with the Caspian Sea will be cut off permanently in Chapaghly area affected by decreasing in negative level in 27.6 meter in water year of 1402 – 1403. Therefore it suggests that all the projects and the strategic programs of the government in southern coasts of the Caspian Sea including Gorgan Bay, engineering and operational program to be operated according to Amenagement Territoire scheme regarding to the approach of decreasing the level of the Caspian Sea and probable scenarios