شناسایی و رتبه¬بندی شاخص¬های موثر بر زنجیره تامین سبز در صنعت طیور(تکنیک DANP)
محورهای موضوعی : کشاورزی و محیط زیست
طاهره ترکاشوند
1
,
فاطمه ثقفی
2
*
,
محمد حسین درویش متولی
3
,
نازنین پیله وری
4
1 - دانشجوی دکتری، گروه مدیریت فناوری اطلاعات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین، قزوین، ایران.
2 - دانشیار، گروه مدیریت سیستم و علوم تصمیم، دانشگاه تهران، ایران. *(مسوول مکاتبات)
3 - استادیار، گروه مدیریت صنعتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب، تهران، ایران.
4 - دانشیار، گروه مدیریت صنعتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب، تهران، ایران.
کلید واژه: صنعت طیور, تکنیک DANP, ANP, مدیریت زنجیرة تأمین سبز, روش دیتمل,
چکیده مقاله :
زمینه و هدف: جهانیسازی، افزایش مقررات سازمانها و اصرار مشتریان درباره رعایت مسائل زیست محیطی باعث شده است سازمانها به بررسی اقدامات لازم جهت به کارگیری مدیریت زنجیره تأمین سبز، به منظور بهبود عملکرد زیست محیطی و اقتصادی بپردازند.هدف این پژوهش؛ شناسایی و رتبهبندي مهمترین شاخصهای موثر بر زنجیره تامین سبز صنعت طیور در استان تهران میباشد.
روش بررسی: در ابتدا کلیه پژوهش های منتشرشده در پایگاههای علمی معتبر داخلی و خارجی مرتبط با عوامل مؤثر بر موفقیت مدیریت زنجیره تأمین سبز مرتبط با صنعت طیور استخراج شد. که حاصل آن طراحی مدلی شامل 20 عامل در 6 بُعد است. این پژوهش با توجه به ماهیت آن ؛ توصیفی و با توجه به هدف تعریف شده، از نوع کاربردي است و بر اساس شیوه انجام آن، پیمایشی است. با توجه به ساختار غیر سلسله مراتبی شاخص ها و معیارهای عملکرد، از روش تصمیم گیری چند معیاره ترکیبی DANP برای وزن دهی معیارها استفاده شد. که پس از شناسایی معیارهای تاثیرگذار زنجیره تامین سبز طیور ابتدا با استفاده از تکنیک DEMATEL عوامل اصلی باهم مقایسه و عوامل با درجه اهمیت کم، حذف شدند و سپس با استفاده از تکنیک ANP رتبهبندي نهایی انجام شد.
یافته ها: نتایج محاسبات حاصل از به کارگیری تحلیل DEMATEL و تحلیل شبکه‌ای ANP نشان میدهد که از میان شش عامل موثر بر زنجیره تامین سبز در صنعت طیور، عامل تأمینکنندگان سبز بیشترین تاثیرگذاری و پس از آن عوامل قوانین و حمایت سبز، محصولات سبز، عوامل تکنولوژی و تخصص سبز، سازمان و ارتباطات سبز و منابع انسانی سبز در اولویتهای بعدی قرار می گیرند.
بحث و نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان میدهد که عامل تامینکنندگان سبز بیشترین اثر را بر زنجیره تامین سبز داشته و عوامل تکنولوژی سبز و منابع انسانی سبز پایین ترین الویت را داشته اند که لزوم توجه هرچه بیشتر به استفاده از تکنولوژی در این حوزه مورد تاکید میباشد.
Background and Objective: Globalization, increased organizational regulations, and customer insistence on environmental compliance have led organizations to examine the necessary measures for implementing green supply chain management to enhance environmental and economic performance. This research aims to identify and rank the most important indicators influencing the green supply chain of the poultry industry in Tehran province.
Material and Methodology: Initially, all published studies from reputable domestic and international scientific databases related to factors affecting the success of green supply chain management in the poultry industry were collected. Based on the findings, a model comprising 20 factors within 6 dimensions was designed. This research is descriptive in nature, applied in terms of its objective, and survey-based in its methodology. Given the non-hierarchical structure of indicators and performance criteria, the combined multi-criteria decision-making method (DANP) was used to weight the criteria. After identifying the key influencing criteria of the poultry green supply chain using the DEMATEL technique, the primary factors were compared, factors with lower importance were eliminated, and the final ranking was conducted using the ANP technique.
Findings: The results of calculations obtained through DEMATEL analysis and ANP network analysis indicate that among the six factors affecting the green supply chain in the poultry industry, green suppliers exert the greatest influence. This is followed by green laws and support, green products, technology and green expertise, green organization and communication, and green human resources. Discussion and Conclusion: The research findings demonstrate that green suppliers have the most significant impact on the green supply chain, while green technology and human resources hold the lowest priority. These results underscore the necessity of increased focus on the utilization of technology in this field.
1. Rahimi I a. Improve poultry farm efficiency in Iran: using combination neural networks , decision trees , and data envelopment analysis (DEA). International Journal of Applied Operational Research. 2012; 2(3):69-84.
2. Agriculture: Understanding and analyzing the poultry industry with the aim of determining an efficient and effective structure for the business. Deputy of Livestock and Livestock Production Affairs, Ministry of Jihad; 2015. (In Persian)
3. Amini A, Alinezhad A, Mohammadi V. Evaluation of green supply chain performance using network data envelopment analysis. International Journal of Green Economics. 2019;13(3-4):187-201.
4. Ahi P, Searcy C. A comparative literature analysis of definitions for green and sustainable supply chain management. Journal of Cleaner Production. 2013;52:329-341.
5. Malviya RK, Kant R. Green supply chain management (GSCM): a structured literature review and research implications. Benchmarking: An International Journal. 2015.
6. Seuring S,Müller M.From a literature review to a conceptual framework for sustainable supply chain management.Journal of Cleaner Production.2008;16(15):1699-1710.
7. DEPI.Structure of Victoria’s Chicken Meat Industry.Department Environment Primary Industries Victoria Australia.Accessed November 2; 2013.
8. Gwin L, Thiboumery A, Stillman R.Local Meat Poultry Processing.Accessed November2.
9. Mundi.World Poultry Ranking [Internet]. 2013 [cited Date Accessed]. Available from: http://www.mundi.com
10. Mirzaei, Azram, Noshad, Alizadeh. Identifying obstacles and problems in the sustainable supply chain of the poultry meat food industry using grounded theory. Iranian Biosystems Engineering. 1400; 52(2):271-285. (In Persian)
11. Henry, Hatfi, Karimi. Presenting a model to identify the relationship between green supply chain management and the company's export and environmental performance (Case study: tile companies in Yazd province). In: The Second International Conference on Challenges and New Solutions in Industrial Engineering, Management and Accounting; 1400; Damghan. (In Persian)
12. Amini, Alinejad. Evaluation of green supply chain management of beverage companies using network data envelopment analysis model. Scientific Journal of Supply Chain Management. 2019; 21(63):51-63. (In Persian)
13. Sabohi Sabuni, Mahmoud and Zafar Gholamrezadeh Noghan, Fatemeh and Tirgarisaraji, Mohammad, 2015, Measuring the efficiency of poultry units in Khorasan Razavi province using data envelopment analysis (DEA) method, Third National Conference on Sustainable Agriculture and Natural Resources, Tehran
14. Mohebbi, Mahkam and Babaei Morad, Samaneh, 2019, Presenting a multi-objective model for green supply chain network, 16th International Conference on Industrial Engineering, Tehran
15. Jabari O, Feili A Identification and prioritization factors affecting sustainable energy management with multi criteria decision making approach (Case study: Farabi Hospital in Bastak Hormozgan Province). J Mod Med Info Sci.2020;6(1):10-20. (In Persian)
16. Laosirihongthong T, Adebanjo D, Tan KC. Green supply chain management practices and performance. Industrial Management & Data Systems. 2013; 113(8):1088-1109.
17. Rao P. Greening Production: a South-East Asian Experience.International Journal o f Operations & Production Management.2004;24(3):289-320.
18. Large RO, Thomsen CG. Drivers of Green Supply Management Performance: Evidence from Germany.Journal of Purchasing & Supply Management. 2011; 17: 176–184.DOI:10.
19. Avila G. Product Development for RoHs and WEEE Compliance.Printed Circuit Design and Manufacture. 2006; 5(23):28–31.
20. Zhang G, Zhao Z. Green Packaging Management of Logistics Enterprises. In: Proceedings of the International Conference on Applied Physics and Industrial Engineering; 2012; Physics Procedia; 24:900-905.
21. Azevedo SG, Carvalho H, Machado VC. The influence of green practices on supply chain performance: A case study approach. Transportation Research Part E. 2011; 47:850-871.
22. Sroufe R. A Framework for Strategic Environmental sourcing. Carroll School of Management, Boston College; 2006.
23. Rao P, Holt D. Do green supply chains lead to competitiveness and economic performance? International Journal of Operations & Production Management. 2005;25(9):898–916.
24. Ninlawan C, Seksan P, Tossapol K, Pilada W. The Implementation of Green Supply Chain Management Practices in Electronics Industry. In: Proceedings of the International Multiconference of Engineers and Computer Scientists; 2010; Hong Kong; March 17-19.
25. Hsu CW, Hu AH. Green Supply Chain Management in the Electronic Industry. International Journal of Environmental Science and Technology. 2008; 5(2):205-216.
26. Arif M, Egbu C, Haleem A, Kulonda D, Khalfan M. State of green construction in India: drivers and challenges. Journal of Engineering Design and Technology. 2009;7(2):223-234.
27. Kotzab H, Munch HM, Faultrier BD, Teller C. Environmental Retail Supply Chains: When Global Goliaths Become Environmental Davids.International Journal of Retail & Distribution Management. 2011;39(9):658–681.
28. Zhu Q, Sarkis J, Geng Y. Green supply chain management in China: pressures ,practices and performance.International Journal of Operation & Production Management. 2005; 25(5):449–468.
شناسایی و رتبهبندی شاخصهای موثر بر زنجیره تامین سبز در صنعت طیور(تکنیک DANP)
چکیده
زمینه و هدف:جهانیسازی، افزایش مقررات سازمانها و اصرار مشتریان درباره رعایت مسائل زیست محیطی باعث شده است سازمانها به بررسی اقدامات لازم جهت به کارگیری مدیریت زنجیره تأمین سبز، به منظور بهبود عملکرد زیست محیطی و اقتصادی بپردازند.هدف این پژوهش؛ شناسایی و رتبهبندي مهمترین شاخصهای موثر بر زنجیره تامین سبز صنعت طیور در استان تهران میباشد.
روش بررسی: در ابتدا کلیه پژوهش های منتشرشده در پایگاههای علمی معتبر داخلی و خارجی مرتبط با عوامل مؤثر بر موفقیت مدیریت زنجیره تأمین سبز مرتبط با صنعت طیور استخراج گردید. که حاصل آن طراحی مدلی شامل 20 عامل در 6 بُعد است. این پژوهش با توجه به ماهیت آن ؛ توصیفی و با توجه به هدف تعریف شده، از نوع کاربردي است و بر اساس شیوه انجام آن، پیمایشی است . با توجه به ساختار غیر سلسله مراتبی شاخص ها و معیارهای عملکرد، از روش تصمیم گیری چند معیاره ترکیبی DANP برای وزن دهی معیارها استفاده شد. که پس از شناسایی معیارهای تاثیرگذار زنجیره تامین سبز طیور ایتدا با استفاده از تکنیک DEMATEL عوامل اصلی باهم مقایسه و عوامل با درجه اهمیت کم، حذف شدند و سپس با استفاده از تکنیک ANP رتبهبندي نهایی صورت گرفته است.
یافته ها: نتایج محاسبات حاصل از بکارگیری تحلیل دیمتل و تحلیل شبکه‌ای ANP نشان میدهد که از میان شش عامل موثر بر زنجیره تامین سبز در صنعت طیور ، عوامل تأمینکنندگان سبز بیشترین تاثیرگذاری و پس از آن عوامل قوانین و حمایت سبز، محصولات سبز، عوامل تکنولوژی و تخصص سبز، سازمان و ارتباطات سبز و منابع انسانی سبز در اولویتهای بعدی قرار می گیرند.
بحث و نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان میدهد که عامل تامینکنندگان سبز بیشترین اثر را بر زنجیره تامین سبز داشته و عوامل تکنولوژی سبز و منابع انسانی سیز پایین ترین الویت را داشته اند که لزوم توجه هرچه بیشتر به استفاده از تکنولوژی در این حوزه مورد تاکید میباشد.
کلمات کلیدي: مدیریت زنجیرة تأمین سبز ،صنعت طیور، روش دیتمل ، ANP، تکنیک DANP
Identification and ranking of indicators affecting the green supply chain in the poultry industry (DANP technique)
Abstract
Background and purpose: Globalization, increase in regulations of organizations and the insistence of customers regarding compliance with environmental issues have caused organizations to examine the necessary measures to apply green supply chain management in order to improve environmental and economic performance. this research; Identification and ranking of the most important indicators affecting the green supply chain of the poultry industry in Tehran province.
Research method: At first, all the researches published in reliable domestic and foreign scientific databases related to factors affecting the success of green supply chain management related to the poultry industry were extracted. The result of which is the design of a model including 20 factors in 6 dimensions. This research according to its nature; It is descriptive and according to the defined goal, it is of applied type and based on the method of doing it, it is a survey. Considering the non-hierarchical structure of indicators and performance criteria, DANP multi-criteria decision-making method was used to weight the criteria. After identifying the effective criteria of the Itda poultry green supply chain using the DEMATEL technique, the main factors were compared and the factors with low importance were removed, and then the final ranking was done using the ANP technique.
Findings: The results of the calculations obtained from the application of Dimtel analysis and ANP network analysis show that among the six factors affecting the green supply chain in the poultry industry, the factors of green suppliers are the most influential, followed by the factors of green laws and support, products Green, technology factors and green expertise, green organization and communication, and green human resources are placed in the next priorities.
Discussion and conclusion: The results of the research show that the factor of green suppliers has the greatest effect on the green supply chain, and the factors of green technology and human resources have the lowest priority, which requires paying more attention to the use of technology in this. The area is emphasized.
Key words: green supply chain management, poultry industry, Dietmel method, ANP, DANP technique
مقدمه
اخیراً ، کشاورزی علاوه بر صنایع نفتی، تأثیر قابل توجهی در رشد اقتصادی و ثبات آن در ایران داشته است. در بین بخش های مختلف کشاورزی، زیرشاخه پرورش گوشت طیور به دلیل داشتن محصولات جانبی مانند تخم مرغ و کود، پتانسیل بالایی برای تقویت این صنعت دارد. علاوه بر این ، مصرف گوشت طیور در مقایسه با گوشت های دیگر مانند پرندگان، گوشت بره، گوشت گاو و غیره در ایران بیشتر است. در مورد این زیرشاخه، جدیدترین استراتژی افزایش بهره وری شرکت های مرتبط نه تنها به منظور کاهش هزینه ها بلکه همچنین برای ارتقا محصول است (8).
وضعیت صنعت پرورش طیور از حیث رشد کمی تولید و وجود زیرساخت‌ها موقعیت مناسب و قابل قبولی دارد ولی رشد در کیفیت، توجه به معقوله تولید سبز، مسئولیت پذیری اجتماعی و تمرکز بر زنجیره تامین سبز همگام و همسو با رشد در سایر جنبه‌ها نبوده است. وجود ظرفیت خالی قابل توجه در حلقه‌های تولید مرغ کشور، کم توجهی به فرایند تولید سبز و عدم انعطاف پذیری زنجیره تامین معضل بزرگی است که نمی توان از آن چشم پوشی کرد. به طوری که با به کارگیری این ظرفیت میتوان بدون سرمایه‌گذاری برای احداث واحدهای جدید، تولید و میزان رضایت مصرف کننده را به طور قابل ملاحظه افزایش داد (11).
با بررسی صورت گرفته مشاهده میشود ساختار فعلی تولید مرغ در کشور و ماهیت زنجیره تامین آن، زمینه‌ساز ظهور این مشکلات شده‌است و بدون تغییر در ساختار کسب و کار، حل آنها امکان پذیر نخواهد بود. علاوه بر این تمرکز صنعت در سال‌های اخیر بیشتر بر رشد کمی و ارتقاء هر یک از اجزای صنعت بوده است و با وجود بهبود های نسبی، این ارتقا منجر به بهبود زنجیره تولید نشده است. بر اساس این دیدگاه تمرکز بر سود دهی و کارایی انفرادی حلقه ها در حالت مجزا تا اندازه ای میتواند موجب بهبود عملکرد زنجیره تامین شود و مابقی این بهبود در گرو تعاملات با مراحل و لایه های قبلی و بعدی زنجیره است. به عنوان مثال یک مزرعه گوشتی ممکن است از فناوری پیشرفته و متخصصین کارآمد جهت تولید استفاده کند و بدین وسیله فرایند پرورش را تا حد مطلوبی بهبود دهد ولی همچنان بخش عمده‌ای از عملکرد فنی و مالی آن وابسته به ورودی‌های مزرعه (جوجه یک روزه، دان، دارو و واکسن) و لایه بعد از آن (کشتارگاه) است. چه بسا ممکن است این مزرعه در پی وجود ریسک و تنش در ورودی‌ها و خروجی‌های خود از صحنه تولید حذف شود. این مسئله محدود به مزارع پرورش نیست بلکه برای سایر اجزاء صنعت نیز صادق است. در سال‌های اخیر به مقوله تعامل میان اجزای زنجیره کمتر توجه شده است و عدم تغییر در ساختار تولید کنندگان اثر نامطلوبی بر کل صنعت گذاشته است (11).تمرکز تحقیقات قبلی در این چند دهه بر بهبود عملکرد زنجیره تامین در کوتاه مدت استوار بوده است و عمدتاً با بهره گیری تکنیک ها و مدل هایی به دنبال افزایش راندمان تولید و سودآوری بوده اند(5).
برای ورود به فضای رقابتی چالش برانگیز موجود، توسعه محصول با رویکردی نوین در مواجهه با تغییرات محیطی امری ضروری است. از سوی دیگر، امروزه تضمین توسعه پایدار هر کشور منوط به حفظ و استفاده بهینه از منابع محدود و غیرقابل جایگزین در آن کشور شده است و اقدامات گوناگونی برای مواجهه با این مسئله توسط دولت ها از جمله اعمالِ قوانین و اصول سبز، کاهش استفاده از منابع انرژی فسیلی و نفتی، توجه به مسائل ایمنی و سلامت، استفاده مجدد ضایعات برای شرکتها و سازمان های بخش دولتی و خصوصی انجام گرفته است. تسری مقررات دولتی به منظور اخذ استانداردهای زیست محیطی و تقاضای رو به رشد مصرف کنندگان برای محصولات سبز موجب ظهور مفهوم جدید "مدیریت زنجیره تأمین سبز1 "شده است، که شامل مراحل چرخه عمر محصول از طراحی تا بازیافت می-شود. ازاین رو ارزیابی زنجیره‌های تأمین سبز در شرکت های پیشرو اهمیت بالایی دارد(5).
مدیریت زنجیره تامین سنتی (SCM) در درجه اول بر هزینه، کیفیت و زمان با توجه کم به پیامدهای زیست محیطی متمرکز بود. ایده/مفهوم GSCM یا ادغام نگرانی های زیست محیطی در مدیریت زنجیره تامین اولین بار در سال 1996 توسط کنسرسیوم تحقیقاتی تولید (MRC) در دانشگاه ایالتی میشیگان معرفی شد. هدف توسعه یک رویکرد سیستماتیک تر، مؤثرتر و یکپارچه تر برای مقابله با مشکلات زیست محیطی بود ، تغییری از تکیه بر چندین تلاش مرتبط اما پراکنده برای سبزسازی مانند طراحی سبز/محیطی ، خرید سبز/محیطی ، تولید سبز ، تولید ناب و مجدد ، لجستیک معکوس و سیستم های مدیریت محیطی. از آن زمان، مفهوم GSCM شاهد پیشرفت و کاربرد قابل توجهی بوده است که از تعداد روزافزون انتشارات در این حوزه مشهود است(4). بررسی ادبیات مروری انجام شده توسط(6) نشان میدهد که تعداد مقالات منتشر شده در GSCM به طور پیوسته از 1 مقاله در سال 1998 به بیش از 60 مقاله در سال 2012 افزایش یافته است.
با این حال، پیشرفت GSCM نه تنها در تعداد انتشارات بلکه از نظر بلوغ آن به عنوان یک حوزه عملی و به عنوان یک حوزه دانشگاهی بوده است. با شروع از تحولات مفهومی اولیه که مفاهیم و شیوه های مختلف مرتبط با GSCM را معرفی می کند، این زمینه از طریق مطالعات موردی، تحقیقات توسعه نظری و آزمایش تئوری به بلوغ رسیده است. مطالعات تجربی برای استفاده جدیدتر از ابزارهای مدلسازی پیشرفته برای ارزیابی میباشد (10)(11). GSCM علاقه روزافزون به GSCM نشان میدهد که دولت‌ها و سازمانها در سرتاسر جهان به دنبال راه‌هایی برای به حداقل رساندن/حذف اثرات زیست‌محیطی فعالیت‌های خود هستند، نه فقط در شرکت مرکزی خود، بلکه در کل زنجیره تامین، زیرا آنها شروع به درک این موضوع کرده‌اند که اثرات زیست‌محیطی بالقوه یک محصول/پروژه در مراحل مختلف عملکردی - از طراحی تا پایان عمر - زنجیره تامین پخش میشود .
کشاورزی مدرن اکنون 6000 میلیون نفر در سراسر جهان را از طریق برکات علم و فناوری تغذیه میکند در عین حال، یک زنجیره تامین کارآمد به یک صنعت کمک میکند تا به موقع به مشتریان خود خدماترسانی کند. به عنوان مثال، تولید جهانی گوشت حیوانات در چند دهه گذشته دو برابر شده است، عمدتاً به دلیل عملکرد بهتر ناشی از مدیریت موثر زنجیره تأمین و فناوریهای برتر همراه با خوراک مصنوعی زنجیره تامین پایداری در حال تبدیل شدن به کانون اصلی صنعت طیور در سرتاسر جهان است، زیرا منابع، از جمله مواد خام، در تامین تقاضای رو به رشد محدود و گران میشوند.برای طراحی یک صنعت مرغداری پایدار، یک شبکه زنجیره تامین موثر برای حفظ تقاضا و عرضه بهینه مورد نیاز است. در واقع، زنجیره تامین طیور فرآیند پیچیدهای است که شامل تعدادی از طرفین مانند تامینکنندگان، کشاورزان، توزیع کنندگان، نمایندگان، نمایندگیهای فرعی، پردازشگرهای گوشت و غیره است. زنجیرهای (شکل 1) که شامل تسهیلات قرنطینه، مزارع پرورش، کارخانههای خوراک دام، جوجه کشیها، مزارع پرورشی/جوجههای گوشتی و کارخانههای فرآوری است (26). پیچیدگی زنجیره تامین طیور به زمینه (موقعیت)، مهارتها، حفظ فرآیند ایمنی، کنترل کیفیت و قابلیتهای مالی برای سرمایه گذاری بستگی دارد (27). لذا جهت به کارگیری مدیریت زنجیره تأمین سبز، به منظور بهبود عملکرد زیست محیطی و اقتصادی در این پژوهش به شناسایی و رتبهبندي مهم ترین شاخصهای موثر بر زنجیره تامین سبز صنعت طیور در استان تهران میپردازیم.
شکل 1: زنجیره تامین صنعت گوشت مرغ استرالیا (26)
Figure1. Australian Poultry Industry Supply Chain
از شکل بالا و جدول (1) (26) مشاهده میشود که زنجیره تامین طیور در استرالیا به چهار مرحله اصلی طبقه بندی میشود: قرنطینه (پرورش نژاد مادر)، مزارع پرورش، مزارع پرورش جوجه های گوشتی و واحدهای فرآوری. هر مرحله وظایف مختلفی برای انجام دارد: به عنوان مثال، واحد پرورش باید واحدهای آسیاب خوراک و جوجه کشی خود را برای تامین خوراک و جوجه کشی جوجه های یکروزه (DOC) نگهداری کند. برای عرضه بیشتر حتی یک آسیاب خوراک نیز وظایف بسیاری مانند تامین مداوم خوراک واحدهای مزرعه را بر عهده دارد. خاطرنشان میشود که در صورت قطع شدن خوراک مرغ، رشد و ژنتیک با مشکل مواجه میشود. به طور مشابه، تأسیسات قرنطینه، مزارع مرغ گوشتی و پردازشگرهای خوراک مرغ، فرآیندهای جداگانه خود را برای دستیابی به تولید مناسب تکمیل میکنند. علاوه بر این، ایالات متحده آمریکا پیشروترین کشور تولید کننده گوشت مرغ در جهان است و پس از آن برزیل و چین قرار دارند (7). این زنجیره تامین استاندارد با شرکت های پرورش دهنده اولیه شروع میشود و به واحدهای فرآوری و سپس مصرف نهایی توسط مصرف کنندگان ختم میشود. این شبکه زنجیره تامین خاص توسط شورای ملی مرغ ایالات متحده آمریکا طراحی شده است. تفاوت بین زنجیره تامین استرالیا و ایالات متحده در مورد تهیه محصولات جانبی از کارخانه های فرآوری از طریق واحدهای فرآوری بیشتر است. صنعت طیور ایالات متحده به شدت نگران تضمین کیفیت و حفظ رشد پایدار از طریق تجزیه و تحلیل تقاضای بازار است.
جدول 1: مراحل اصلی زنجیره تامین طیور در استرالیا
Table1. The main stages of the poultry supply chain in Australia
توضیحات | مراحل |
تخم مرغ ها از تامینکنندگان جوجه های دارای نژاد ژنتیکی از ایالات متحده و بریتانیا وارد میشود. تخم ها بیرون آمده و به مدت 9 هفته در مراکز قرنطینه پرورش داده میشوند. پرندگانی که از تخم خارج شده اند به عنوان پرندگان پدربزرگ و مادربزرگ (GGP) شناخته میشوند. | تسهیلات قرنطینه |
پرندگان پدربزرگ و مادربزرگ (GGP) برای چندین نسل پرورش داده میشوند. سپس فرزندان پرندگان والد برای تولید گوشت بزرگ میشوند | مزارع پرورش |
جوجه های یک روزه بیرون آمده از نسل مادر توسط شرکت فرآوری به مزارع خود یا مزارع طرف قرارداد تحویل داده میشود. آنها بین 30-65 روز رشد میکنند. | جوجه های گوشتی در مزارع رشد میکنند |
شرکت فرآوری جوجه ها را با اندازه های مختلف بسته به نیاز خود از مزارع مرغ گوشتی جمع آوری می کند. سپس جوجه ها به طیفی از محصولات تازه، سرد، منجمد و دارای ارزش افزوده تبدیل میشوند. | در حال پردازش |
پیشینه پژوهش
میرزایی و همکاران(1400) در پژوهش خود تحت عنوان" شناسایی موانع و مشکلات زنجیره تأمین پایدار صنعت غذایی گوشت مرغ با استفاده از تئوری بنیانی" به نتایج زیر دست یافتند:
نوسانات عرضه گوشت مرغ سلامت محور و سازگار با محیط زیست در بازار منجر به بروز نوسانات قیمت این محصول خواهد شد. از طریق شناسایی مسائل و موانع زنجیره تأمین گوشت مرغ میتوان بهبود عملکرد پایدار صنعت مرغداری و جلوگیری از نوسانات قیمت گوشت مرغ در بازار را تحقق بخشید. بنابراین، در مطالعه حاضر، موانع و مشکلات موجود در زنجیره تأمین پایدار صنعت غذایی گوشت مرغ مورد ارزیابی قرار گرفت. برای این منظور، محدوده تحقیق شهرستان شیراز در استان فارس در نظر گرفته شد. دادهها بهصورت مصاحبه عمیق از کارشناسان سازمان امور پشتیبانی دام، کارشناسان وزارت جهاد کشاورزی، محققان دانشگاهی و شماری از تولیدکنندگان برتر مرغ گوشتی، مشاهده اسناد و مدارک جمعآوری شده و مشاهده مستقیم محقق گردآوری شد. سپس با استفاده از تئوری بنیانی، موانع و مشکلات زنجیره تأمین پایدار جهت بهبود عملکرد این سیستم استخراج گردید. نتایج نشان داد که پنج چالش اصلی اثرگذار بر زنجیره تأمین پایدار گوشت مرغ، شامل عملکرد ضعیف و عدم توسعه زیرساخت‌های لجستیکی (ادغام 8 مفهوم کلیدی)، مشکلات و موانع متعدد بازاریابی در فرایند زنجیره تأمین گوشت مرغ (ادغام 7 مفهوم کلیدی)، اثرات منفی زنجیره تأمین گوشت مرغ بر کیفیت محیط‌زیست (ادغام 6 مفهوم کلیدی)، عدم توجه به مشتری‌مداری و ترجیحات مصرف‌کننده (ادغام 3 مفهوم کلیدی) و پائین بودن تقاضای مرغ سالم در کشور (ادغام 4 مفهوم کلیدی) میباشد. شناسایی مشکلات و موانع زنجیره تأمین گوشت مرغ میتواند سیاستگذاران را در جهت بهبود عملکرد این زنجیره رهنمون سازد و عرضه به موقع گوشت مرغ سلامت محور و سازگار با محیط زیست با قیمت مناسب را تحقق بخشد.
هنری و همکاران(1400) در پژوهش خود تحت عنوان" ارائه الگویی جهت شناسایی ارتباط بین مدیریت زنجیره تامین سبز و عملکرد صادراتی و محیطی شرکت (مورد مطالعه: شرکت های کاشی استان یزد)" به نتایج زیر دست یافتند:
هدف از این پژوهش ارائه الگویی جهت شناسایی ارتباط بین مدیریت زنجیره تامین سبز و عملکرد صادراتی و محیطی شرکت (مورد مطالعه: شرکت های کاشی استان یزد) میباشد. این پژوهش از نظر هدف کاربردی است، و از لحاظ گرد آوری داده ها یک پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی میباشد. جامعه آماری این تحقیق مدیران، معاونین، سرپرستان و روسای بخش های مختلف شرکت های کاشی استان یزد و نمونه آماری تعداد ۱۶۲ پرسشنامه توزیع و تعداد ۱۵۶ پرسشنامه جمع آوری شده است. نتایج حاصل نشان داد که تمامی فرضیات تحقیق مورد پذیرش قرار گرفته است. زنجیره تامین سبز با مقدار بر عملکرد صادراتی و بر عملکرد محیطی تاثیر معنی داری دارد و عملکرد محیطی بر عملکرد صادراتی با مقدار تاثیر معنی داری دارد و در نهایت طبق فرضیه اصلی چهارم تحقیق عملکرد محیطی بین دو متغیر زنجیره تامین سبز و عملکرد صادرات نقش میانجی معنی داری دارد.
امینی و همکاران(1398) در پژوهش خود تحت عنوان" ارزیابی مدیریت زنجیره تأمین سبز شرکتهای مواد نوشیدنی با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده های شبکه ای" به نتایج زیر دست یافتند:
با افزایش قوانین و مقررات زیست‌محیطی و آگاهی‌های مردم در خصوص حفاظت از محیط زیست، اگر شرکتها همچنان خواستار فعالیت در بازارهای جهانی و رقابت با شرکتهای دیگر باشند دیگر به راحتی نمی‌توانند مسائل زیست‌محیطی را نادیده بگیرند. مدیریت زنجیره تأمین سبز، روشی برای بهبود عملکردهای زیست‌محیطی است. شرکتها مجبورند تحت فشار صاحبان سرمایه و قوانین و مقررات زیست‌محیطی، عملکردهای زیست‌محیطی خود را شامل عملیاتی از قبیل خرید سبز، طراحی سبز و بازیافت محصولات بهبود دهند. در نظر گرفتن معیارها و ملاحظات زیست‌محیطی، مزیت رقابتی را برای شرکتها بههمراه خواهد داشت و عملکرد زیست‌محیطی و اقتصادی آنها را بهبود می‌بخشد. بنابراین ارزیابی مدیریت زنجیره تأمین سبز برای شرکتها اهمیت راهبردی دارد. یکی از فنونی که میتوان برای ارزیابی مدیریت زنجیره تأمین سبز بهکاربرد، تحلیل پوششی دادهها است. مدل‌های سنتی تحلیل پوششی دادهها با واحدهای تصمیم‌گیری به مانند جعبه سیاه رفتار میکنند. یکی از اشکالات مدل‌های کلاسیک تحلیل پوششی دادهها این است که در آنها توجهی به ارتباطات بخش‌های داخلی واحدها نمیشود. هدف این مقاله ارائه مدل تحلیل پوششی داده‌های شبکه‌ای برای ارزیابی مدیریت زنجیره تأمین سبز با خروجی‌های نامطلوب است. در پایان، کاربرد مدل پیشنهادی با یک زنجیره تأمین سبز چهار مرحله‌ای نشان داده شده است.
صابونی و همکاران(1394) در پژوهش خود تحت عنوان" اندازه گیري کارایی واحدهاي مرغداري استان خراسان رضوي با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها (DEA) " به نتایج زیر دست یافتند:
در این تحقیق به اندازه گیري میزان کارایی واحدهای مرغداري استان خراسان رضوي با استفاده از رویکرد نهاده محور است. به همین منظور 30 واحد مرغداري استان (DEA) تحلیل پوششی داده ها خراسان رضوي در نظر گرفته شد و میزان کارایی این واحدها در سال 1391 ادازه گیري شد.
رحیمی و همکاران(2012) در پژوهش خود تحت عنوان" ارزیابی واحدهای تصمیم گیری (DMU) طیور در استان ها) " به نتایج زیر دست یافتند:
در این تحقیق به ارزیابی واحدهای تصمیم گیری (DMU) طیور در استان ها می پردازد و با توجه به اینکه بهبود آنها وظیفه مهمی در کل کشاورزی است. برای این منظور ، ترکیبی از تجزیه و تحلیل پوشش داده (DEA) و تکنیک های داده کاوی مورد نیاز همان شبکه عصبی مصنوعی (ANN) و درخت تصمیم (DT) به منظور افزایش قدرت پیش بینی عملکرد ارزیابی DMU به دلیل خوب بودن آنها به کار رفته است. بهره وری شناخته شده ، و در نتیجه ارائه قوانین تصمیم گیری دقیق برای بهبود کارایی آنها. برای نشان دادن مدل پیشنهادی ، تمام شرکتهای مرغداری در ایران مورد توجه قرار گرفتند.
محبی زاده و همکاران(2019) در پژوهش خود تحت عنوان" طراحی شبکه زنجیره تامین گوشت سبز: رویکردی چند هدفه) " به نتایج زیر دست یافتند:
در این مقاله ، نگرانی های زیست محیطی در تدوین یک مدل ریاضی برای طراحی و پیکربندی یک شبکه زنجیره تامین گوشت سبز چند دوره ای ، چند محصولی ، چند پله ای مورد توجه قرار گرفته است. و یک فرمول برنامه نویسی خطی مختلط چند منظوره برای بهینه سازی همزمان سه هدف ایجاد می کنیم: به حداقل رساندن هزینه کل ، به حداقل رساندن انتشار کل co2 آزاد شده از حمل و نقل و به حداکثر رساندن کل ظرفیت استفاده از امکانات. برای نشان دادن کارایی مدل بهینه سازی پیشنهادی ، یک شبکه زنجیره تامین گوشت سبز برای جنوب انتاریو ، کانادا طراحی شده است. مجموعه ای از راه حلهای بهینه پارتو بدست آمده است. مجموعه راه حلهای بهینه پارتو به تصمیم گیرندگان این فرصت را میدهد تا بین اهداف اقتصادی ، زیست محیطی و استفاده از ظرفیت ، ساز و کاری برقرار کنند.
روش تحقیق
پژوهش حاضر از منظر هدف کاربردی و از بعد ماهیت و روش به دلیل بررسی ویژگی و صفات وضع موجود و توصیف منظم آن و کسب اطلاع از وجود رابطه بین متغیرها، توصیفی و از نظر ماهیت داده ها تحقیقی کمی و به این دلیل که به دنبال الگوسازی ذهن خبرگان میباشد، از نوع تصمیم گیری چند شاخصه و از حیث زمانی از نوع تحقیقات مقطعی به شمار می آید. جهت شناسایی شاخصهای موثر بر زنجیره تامین سبز در صنعت طیور از مطالعات کتابخانه ای و به منظور جمع آوری اطلاعات و داده های مورد نیاز از پرسشنامه های محقق ساخته تهیه شده مبتنی بر روشهای تصمیم گیری چند شاخصه به کار رفته در این پژوهش روشDANP)) استفاده شد. گروه خبرگان معمولاً متشکل از 5 تا 15 نفر است که در این پژوهش کمیته خبرگان با توجه به هدف تحقیق متشکل از 10 نفر از اساتید آشنا با مبحث زنجیره تامین سبز با حداقل ده سال سابقه حضور در دانشگاه تهران بوده اند. شیوه انتخاب خبرگان نیز هدفمند و به صورت گلوله برفی بوده است.
روش DANP یکی از روشهای تصمیم گیری چند شاخصه است که با استفاده از ماتریس ارتباطات DEMATEL، سوپرماتریسANP را تشکیل داده و وزن معیارها و زیرمعیارها را محاسبه میکند. در واقع روش DANP ترکیبی از روش DEMATEL و ANP است که برخلاف روشهای سنتی برای حل مدل ترکیبANP و DEMATEL دیگراز ماتریس ارتباطات کل مقدار آستانه گرفته نمیشود و با همان اعداد تأثیرگذاری کل، سوپر ماتریس اولیه تشکیل شده و سپس موزون شده و به توان بینهایت می رسد، تا وزن نهایی معیارها و زیرمعیارها محاسبه شود. در این روش برای تعیین پایایی ابزار اندازه گیری که از ویژگی های فنی ابزار محسوب میشود، نرخ ناسازگاری روش DANP محاسبه شد. این نرخ نشان میدهد که نظرات خبرگان تا چه میزان براساس منطق و یکپارچگی بوده است که با توجه به آزمون قابلیت اعتماد، نرخ ناسازگاریDANPبرای پژوهش حاضر مقدار 0.03درصد میباشد. در حالت کلی اگر نرخ ناسازگاریDANPکمتر از5 درصدباشد، ناسازگاری قابل قبول است(25).
مراحل این روش به شرح زیر میباشد:
گام اول- ایجاد ماتریس روابط مستقیم:(A) :
گام دوم- نرمالیزه کردن ماتریس روابط مستقیم: ماتریس اولیهDمحور نرمال شده به وسیله نرمال سازی ماتریس میانگینAبه روش زیربه دست می آید.
نرمال سازی ماتریس ارتباط مستقیم N=k*A : که در آن k به صورت زیر محاسبه میشود. ابتدا جمع سطری درایه های ماتریس محاسبه و سپس بیشترین آن انتخاب شده و معکوس میشود.
گام سوم- تشکیل ماتریس روابط کلی (T): ماتریس روابط کلی T استفاده از فرمول زیر حاصل میشود.
فرمول ذکر شده ماتریس همانی )ماتریس یکه( میباشد. بنابراین ماتریس نرمال شده N را از ماتریس همانی کم کرده و سپس ماتریس حاصل شده(I-N) را معکوس و در نهایت برای بدست آوردن ماتریس T ماتریس نرمال شده N را در معکوس(I-N) ضرب می کنیم.
گام چهارم- تحلیل نتایج و تهیه نمودارهای علی و معلولی:
گام پنجم- نرمالیزه کردن ماتریس روابط کل: در هر یک از ماتریسها با تقسیم کردن عنصر هر سطر بر مجموع عناصر همان سطر ماتریس نرمال می گردد. با نرمال شدن تمامی ماتریسها، ماتریس تأثیرکلی نرمال شدهTn حاصل می گردد.(مجموع هر ستون در ماتریس روابط کل با نرمال کردن باید برابر یک گردد).
گام ششم- ایجاد سوپر ماتریس ناموزون(w):
با جابه جا کردن جای سطر و ستون ماتریس تأثیر کلی نرمال شدهTnor (ماتریس ترانهاده ماتریس روابط کل) ماتریس ناموزون به دست می آید.
گام هفتم- ایجاد سوپر ماتریس موزون:(WW) ابتدا ماتریس تأثیرگذاری گروهی کلیTDرا محاسبه می کنیم. هرکدام از درایه های این ماتریس برابر با میانگین همه عناصر زیرماتریس مربوط به آن درایه در ماتریس کلی معیارها میباشد.
سپسTDرا نرمال و ترانهاده آن را محاسبه کرده و در نهایت درسوپر ماتریس ناموزون ضرب می کنیم.
گام هشتم - محدودیت کردن سوپر ماتریس موزون، تعیین وزن و اولویت بندی: سوپر ماتریس حد با به توان رسیدن تمامی عناصر سوپر ماتریس موزون تا زمانی که همگرایی حاصل شود یا به عبارت دیگر تمامی عناصر سوپر ماتریس همانند هم شوند، محاسبه می شوند. درنهایت وزن نسبی معیارهای تصمیم گیری از آن حاصل می گردد.
یافته ها:
همان گونه که اشاره شد، در گام نخست مطالعه حاضر عوامل مؤثر بر زنجیره تامین سبز در صنعت طیور براساس مطالعات کتابخانه ای شناسایی شدند. جدول 1 عوامل مؤثر بر زنجیره تامین سبز در صنعت طیور ، به همراه نماد و منابع آنها را نشان میدهد. این عوامل در شش گروه طبقه بندی شدند.
جدول 2: عوامل مؤثر بر زنجیره تامین سبز در صنعت طیور
Table2. Factors affecting the green supply chain in the poultry industry
ابعاد | عوامل | منابع | اختصار |
تأمینکنندگان سبز | مشارکت تأمینکنندگان در حفاظت از محیط زیست | Laosirihongthong et al, (2013). Rao, (2004). Large and Thomsen, ( 2011).
| a1 |
تمایل تأمینکنندگان به تبادل اطلاعات محیطی مرتبط با صنعت طیور | a2 | ||
طراحی و توسعه سیستم های ارزیابی و انتخاب تأمینکنندگان بر اساس معیارهای محیطی | a3 | ||
تکنولوژی و تخصص سبز | وجود تخصص فنی و طراحی جایگزین برای محصولات مطابق با الزامات زیست محیطی | Avila, 2006; Zhang and Zhao (2012). Azevedo et al, (2011).
| b1 |
استفاده از روشهای نوآورانه در زنجیره تأمین در راستای حفظ محیط زیست | b2 | ||
وجود وسایل و تجهیزات سازگار با محیط زیست برای حمل ونقل مواد، محصول نهایی و ضایعات | b3 | ||
استفاده از ماشین آلات،تجهیزات فیزیکی وتکنولوژیهای سبز درسازمان | b4 | ||
منابع انسانی سبز | اجرای سیستم پیشنهادها و انتقادات درزمینة مسائل زیست محیطی | Sroufe, (2006). Rao and Holt, (2005).
| c1 |
وجود نیروی انسانی متخصص در مدیریت زیست محیطی | c2 | ||
برگزاری همایشها وکلاسهای آموزشی درزمینه محیط زیست برای کارکنان | c3 | ||
محصولات سبز | استفاده از بسته بندی سازگار با محیط زیست(بسته بندی سبز) | Ninlawan et al, (2010). Azevedo et al, (2011). | d1 |
خرید مواد اولیه سازگار با محیط زیست (خرید سبز) | d2 | ||
طراحی محصولات در جهت استفاده مجدد و بازیافت مواد(طراحی سبز) | d3 | ||
مدیریت چرخه عمر محصول | d4 | ||
سازمان و ارتباطات سبز | همکاری با مشتری در طراحی محصولات سبز | Hsu and Hu, (2008). Large and Thomsen, (2011). Arif et al, (2009). | e1 |
توجه به مسؤولیت اجتماعی در سازمان | e2 | ||
ریسک پذیر ساختن سازمان و توسعه مدیریت ریسک محیطی | e3 | ||
قوانین و حمایت سبز | وجود مقررات دولتی جهت پذیرش سیاستهای دوستدار محیط زیست | Kotzab et al., (2011). Zhu et al., (2005).
| F1 |
پشتیبانی و راهنمایی مقامات نظارتی برای حفظ محیط زیست | F2 | ||
پشتیبانی و حمایت مدیران عملیاتی، میانی و ارشد از پیاده سازی زنجیره تأمین سبز | F3 |
در پژوهش حاضر پس از بررسی ادبیات موضوع و استخراج عوامل کلیدی مؤثر بر زنجیره تامین سبز در صنعت طیور ، به منظور جمع آوری داده های مورد نیاز، از 10 نفر از اساتید آگاه و خبره خواسته شد، پرسشنامه ای که شامل یک ماتریس نظرسنجی 20*20 است، را منطبق بر طیف لیکرت (از صفر تا چهار)و بر پایه نظر خود تکمیل نمایند، پس از ادغام نظرات خبرگان و انجام محاسبات روش DANP با استفاده از روابط موجود درجه اهمیت و میزان علیت عوامل اصلی و کنشگرهای پژوهش به دست میآید. آنگاه براساس نتایج حاصله و محاسبه حد آستانه،نمودارهای روابط علی و معلولی عوامل و کنشگرهای هر دسته و نوع وابستگی میان آنها ترسیم میشود.
شکل 2- مراحل پژوهش
Figure2. Research stages
[1] Green Supply Chain Management (GSCM)
بعد از محاسبه ماتریس‌های فوق، ماتریس روابط کل فازی با توجه به فرمول(3) به دست میآید.
فرمول(3) 
در این فرمول I ماتریس یکه است. نتایج محاسبه ماتریس T در جدول(4) نشان داده شده است.
Table3.Total Relations Matrix (T)
| a1 | a2 | a3 | b1 | b2 | b3 | b4 | c1 | c2 | c3 | d1 | d2 | d3 | d4 | e1 | e2 | e3 | F1 | F2 | F3 |
a1 | 0.26 | 0.33 | 0.33 | 0.23 | 0.31 | 0.31 | 0.24 | 0.19 | 0.31 | 0.31 | 0.28 | 0.33 | 0.29 | 0.28 | 0.28 | 0.29 | 0.27 | 0.34 | 0.30 | 0.28 |
a2 | 0.33 | 0.28 | 0.34 | 0.28 | 0.33 | 0.32 | 0.25 | 0.20 | 0.32 | 0.30 | 0.29 | 0.34 | 0.30 | 0.29 | 0.28 | 0.29 | 0.27 | 0.35 | 0.30 | 0.29 |
a3 | 0.31 | 0.32 | 0.26 | 0.26 | 0.31 | 0.30 | 0.23 | 0.18 | 0.31 | 0.29 | 0.27 | 0.32 | 0.29 | 0.28 | 0.26 | 0.28 | 0.25 | 0.34 | 0.28 | 0.27 |
b1 | 0.26 | 0.28 | 0.28 | 0.21 | 0.30 | 0.29 | 0.25 | 0.19 | 0.28 | 0.27 | 0.25 | 0.27 | 0.27 | 0.26 | 0.24 | 0.24 | 0.22 | 0.31 | 0.26 | 0.25 |
b2 | 0.26 | 0.28 | 0.29 | 0.26 | 0.24 | 0.28 | 0.25 | 0.19 | 0.28 | 0.26 | 0.25 | 0.27 | 0.27 | 0.25 | 0.25 | 0.24 | 0.21 | 0.30 | 0.26 | 0.25 |
b3 | 0.28 | 0.29 | 0.30 | 0.26 | 0.32 | 0.24 | 0.25 | 0.20 | 0.29 | 0.27 | 0.26 | 0.29 | 0.29 | 0.27 | 0.27 | 0.26 | 0.23 | 0.32 | 0.27 | 0.26 |
b4 | 0.21 | 0.22 | 0.21 | 0.22 | 0.26 | 0.25 | 0.17 | 0.18 | 0.21 | 0.23 | 0.22 | 0.23 | 0.24 | 0.21 | 0.22 | 0.21 | 0.19 | 0.23 | 0.23 | 0.22 |
c1 | 0.18 | 0.18 | 0.18 | 0.20 | 0.22 | 0.22 | 0.20 | 0.11 | 0.19 | 0.20 | 0.18 | 0.20 | 0.19 | 0.18 | 0.19 | 0.18 | 0.16 | 0.21 | 0.20 | 0.19 |
c2 | 0.30 | 0.31 | 0.31 | 0.27 | 0.31 | 0.30 | 0.23 | 0.18 | 0.24 | 0.29 | 0.26 | 0.30 | 0.30 | 0.28 | 0.27 | 0.27 | 0.24 | 0.33 | 0.29 | 0.27 |
c3 | 0.30 | 0.31 | 0.30 | 0.26 | 0.29 | 0.29 | 0.25 | 0.19 | 0.28 | 0.24 | 0.28 | 0.29 | 0.28 | 0.25 | 0.25 | 0.27 | 0.23 | 0.33 | 0.28 | 0.27 |
d1 | 0.25 | 0.26 | 0.25 | 0.23 | 0.25 | 0.25 | 0.21 | 0.16 | 0.24 | 0.25 | 0.19 | 0.25 | 0.24 | 0.22 | 0.22 | 0.23 | 0.21 | 0.29 | 0.24 | 0.24 |
d2 | 0.26 | 0.26 | 0.26 | 0.22 | 0.25 | 0.24 | 0.20 | 0.15 | 0.24 | 0.26 | 0.23 | 0.21 | 0.24 | 0.22 | 0.23 | 0.23 | 0.21 | 0.28 | 0.24 | 0.23 |
d3 | 0.24 | 0.26 | 0.25 | 0.22 | 0.25 | 0.25 | 0.21 | 0.16 | 0.24 | 0.24 | 0.22 | 0.25 | 0.20 | 0.23 | 0.23 | 0.22 | 0.20 | 0.28 | 0.24 | 0.23 |
d4 | 0.28 | 0.29 | 0.30 | 0.26 | 0.30 | 0.29 | 0.21 | 0.17 | 0.28 | 0.27 | 0.25 | 0.28 | 0.27 | 0.21 | 0.26 | 0.26 | 0.22 | 0.31 | 0.26 | 0.25 |
e1 | 0.26 | 0.27 | 0.27 | 0.23 | 0.27 | 0.26 | 0.21 | 0.16 | 0.24 | 0.25 | 0.23 | 0.26 | 0.26 | 0.24 | 0.19 | 0.23 | 0.21 | 0.26 | 0.25 | 0.24 |
e2 | 0.26 | 0.27 | 0.26 | 0.21 | 0.25 | 0.24 | 0.20 | 0.16 | 0.25 | 0.24 | 0.23 | 0.25 | 0.25 | 0.23 | 0.24 | 0.19 | 0.23 | 0.25 | 0.24 | 0.22 |
e3 | 0.23 | 0.25 | 0.22 | 0.19 | 0.22 | 0.21 | 0.18 | 0.14 | 0.21 | 0.22 | 0.20 | 0.22 | 0.22 | 0.19 | 0.20 | 0.21 | 0.15 | 0.26 | 0.22 | 0.21 |
F1 | 0.24 | 0.26 | 0.26 | 0.22 | 0.24 | 0.24 | 0.23 | 0.18 | 0.24 | 0.25 | 0.23 | 0.25 | 0.24 | 0.22 | 0.22 | 0.21 | 0.18 | 0.23 | 0.25 | 0.23 |
F2 | 0.23 | 0.25 | 0.25 | 0.22 | 0.24 | 0.22 | 0.22 | 0.17 | 0.23 | 0.22 | 0.20 | 0.23 | 0.23 | 0.21 | 0.22 | 0.21 | 0.18 | 0.25 | 0.19 | 0.22 |
F3 | 0.25 | 0.25 | 0.25 | 0.22 | 0.24 | 0.23 | 0.19 | 0.14 | 0.23 | 0.25 | 0.22 | 0.23 | 0.22 | 0.21 | 0.22 | 0.22 | 0.21 | 0.26 | 0.24 | 0.18 |
گام بعدی به دست آوردن مجموع سطرها و ستون‌های ماتریس
است. مجموع سطرها و ستون‌ها با توجه به فرمول‌های (4) و (5) به دست می‌آوریم.
فرمول(4) 
فرمول(5) 
که 
و 
به ترتیب ماتریس 
و 
هستند.
مرحله بعدی میزان اهمیت شاخص‌ها( 
) و رابطه بین زير معیارها ( 
)مشخص می‌گردد. اگر 
باشد معیار مربوطه اثرگذار و اگر 
باشد معیار مربوطه اثرپذیر است.
جدول(4-13)، و را نشان میدهد.
جدول4: به دست آوردن اهمیت و تأثیرگذاری زير معیارها
Table4. Gaining importance and effectiveness under the criteria
|
|
| زير معیار |
| |
|---|---|---|---|---|---|
1.8226 | 0.9005 | 0.9221 | مشارکت تأمینکنندگان در حفاظت از محیط زیست | a1 | |
0.0136 | 1.8826 | 0.9345 | 0.9481 | تمایل تأمینکنندگان به تبادل اطلاعات محیطی مرتبط با صنعت طیور | a2 |
-0.0353 | 1.8193 | 0.9273 | 0.8920 | طراحی و توسعه سیستم های ارزیابی و انتخاب تأمینکنندگان بر اساس معیارهای محیطی | a3 |
0.1034 | 1.9969 | 0.9467 | 1.0501 | وجود تخصص فنی و طراحی جایگزین برای محصولات مطابق با الزامات زیست محیطی | b1 |
-0.0996 | 2.1448 | 1.1222 | 1.0226 | استفاده از روشهای نوآورانه در زنجیره تأمین در راستای حفظ محیط زیست | b2 |
0.0110 | 2.1398 | 1.0644 | 1.0754 | وجود وسایل و تجهیزات سازگار با محیط زیست برای حمل ونقل مواد، محصول نهایی و ضایعات | b3 |
-0.0149 | 1.8107 | 0.9128 | 0.8979 | استفاده از ماشین آلات،تجهیزات فیزیکی وتکنولوژیهای سبز درسازمان | b4 |
0.0138 | 0.9907 | 0.4884 | 0.5023 | اجرای سیستم پیشنهادها و انتقادات درزمینة مسائل زیست محیطی | c1 |
0.0040 | 1.4238 | 0.7099 | 0.7139 | وجود نیروی انسانی متخصص در مدیریت زیست محیطی | c2 |
-0.0178 | 1.4340 | 0.7259 | 0.7081 | برگزاری همایشها وکلاسهای آموزشی درزمینه محیط زیست برای کارکنان | c3 |
0.0069 | 1.7846 | 0.8888 | 0.8957 | استفاده از بسته بندی سازگار با محیط زیست(بسته بندی سبز) | d1 |
-0.0847 | 1.8884 | 0.9866 | 0.9018 | خرید مواد اولیه سازگار با محیط زیست (خرید سبز) | d2 |
-0.0463 | 1.8509 | 0.9486 | 0.9023 | طراحی محصولات در جهت استفاده مجدد و بازیافت مواد(طراحی سبز) | d3 |
0.1241 | 1.8914 | 0.8836 | 1.0078 | مدیریت چرخه عمر محصول | d4 |
-0.0013 | 1.2698 | 0.6356 | 0.6342 | همکاری با مشتری در طراحی محصولات سبز | e1 |
0.0318 | 1.2889 | 0.6286 | 0.6603 | توجه به مسؤولیت اجتماعی در سازمان | e2 |
-0.0305 | 1.1494 | 0.5899 | 0.5595 | ریسک پذیر ساختن سازمان و توسعه مدیریت ریسک محیطی | e3 |
-0.0179 | 1.4422 | 0.7301 | 0.7121 | وجود مقررات دولتی جهت پذیرش سیاستهای دوستدار محیط زیست | F1 |
-0.0284 | 1.3292 | 0.6788 | 0.6504 | پشتیبانی و راهنمایی مقامات نظارتی برای حفظ محیط زیست | F2 |
0.0464 | 1.3080 | 0.6308 | 0.6772 | پشتیبانی و حمایت مدیران عملیاتی، میانی و ارشد از پیاده سازی زنجیره تأمین سبز | F3 |
نمودار زیر میزان اهمیت و تأثیرگذاری و تأثیرپذیری بین معیارها ی اصلی را نشان میدهد. محور افقی نمودار اهمیت معیارها و محور عمودی تأثیرگذاری یا تأثیرپذیری معیارها را نشان میدهد.
شکل3: روابط علت و معلولی زير معیارهاي اصلی
Figure 3: Cause and effect relationships under the main criteria
همان‌گونه که نتایج شکل(1) نشان میدهد معیارهای تأمینکنندگان سبز،تکنولوژی و تخصص سبز،منابع انسانی سبز،محصولات سبز در نیمه مثبت نمودار که متعلق به عوامل علی است، قرار گرفته است. بنابراین تأمینکنندگان سبز عوامل اثرگذارتری در بحث زنجیره تامین سبز در صنعت طیور می باشند. و عوامل سازمان و ارتباطات سبز،قوانین و حمایت سبز در قسمت منفی نمودار قرار دارند که نشان از تأثیرپذیری این عوامل است. و عوامل قوانین و حمایت سبز دارای اثرپذیری بیشتری در بحث بحث زنجیره تامین سبز در صنعت طیور می باشند.
شکل4: نقشه ی ارتباط بین معیارها ، خروجی تکنیك DEMATEL
Figure 4: Relationship mapping of criteria, output of DEMATEL technique
در نهایت پس از طی گام های روشDANPو محاسبه ماتریس ارتباطات کل نرمال شده و به کمک محاسبه ترانهاده هر بلوک آن، سوپرماتریس ناموزون زیر مطابق با رابطه مربوطه در قالب جدول زیربه دست می آید.
Table5. Supermatrix Limited
| a1 | a2 | a3 | b1 | b2 | b3 | b4 | c1 | c2 | c3 | d1 | d2 | d3 | d4 | e1 | e2 | e3 | F1 | F2 | F3 |
a1 | 0.058 | 0.058 | 0.058 | 0.058 | 0.058 | 0.058 | 0.058 | 0.058 | 0.058 | 0.058 | 0.055 | 0.055 | 0.055 | 0.055 | 0.058 | 0.058 | 0.058 | 0.058 | 0.058 | 0.058 |
a2 | 0.061 | 0.061 | 0.061 | 0.061 | 0.061 | 0.061 | 0.061 | 0.061 | 0.061 | 0.061 | 0.058 | 0.058 | 0.058 | 0.058 | 0.061 | 0.061 | 0.061 | 0.061 | 0.061 | 0.061 |
a3 | 0.060 | 0.060 | 0.060 | 0.060 | 0.060 | 0.060 | 0.060 | 0.060 | 0.060 | 0.060 | 0.057 | 0.057 | 0.057 | 0.057 | 0.060 | 0.060 | 0.060 | 0.060 | 0.060 | 0.060 |
b1 | 0.039 | 0.039 | 0.039 | 0.039 | 0.039 | 0.039 | 0.039 | 0.039 | 0.039 | 0.039 | 0.037 | 0.037 | 0.037 | 0.037 | 0.039 | 0.039 | 0.039 | 0.039 | 0.039 | 0.039 |
b2 | 0.045 | 0.045 | 0.045 | 0.045 | 0.045 | 0.045 | 0.045 | 0.045 | 0.045 | 0.045 | 0.043 | 0.043 | 0.043 | 0.043 | 0.045 | 0.045 | 0.045 | 0.045 | 0.045 | 0.045 |
b3 | 0.044 | 0.044 | 0.044 | 0.044 | 0.044 | 0.044 | 0.044 | 0.044 | 0.044 | 0.044 | 0.041 | 0.041 | 0.041 | 0.041 | 0.044 | 0.044 | 0.044 | 0.044 | 0.044 | 0.044 |
b4 | 0.037 | 0.037 | 0.037 | 0.037 | 0.037 | 0.037 | 0.037 | 0.037 | 0.037 | 0.037 | 0.035 | 0.035 | 0.035 | 0.035 | 0.037 | 0.037 | 0.037 | 0.037 | 0.037 | 0.037 |
c1 | 0.038 | 0.038 | 0.038 | 0.038 | 0.038 | 0.038 | 0.038 | 0.038 | 0.038 | 0.038 | 0.036 | 0.036 | 0.036 | 0.036 | 0.038 | 0.038 | 0.038 | 0.038 | 0.038 | 0.038 |
c2 | 0.057 | 0.057 | 0.057 | 0.057 | 0.057 | 0.057 | 0.057 | 0.057 | 0.057 | 0.057 | 0.055 | 0.055 | 0.054 | 0.054 | 0.057 | 0.057 | 0.057 | 0.057 | 0.057 | 0.057 |
c3 | 0.057 | 0.057 | 0.057 | 0.057 | 0.057 | 0.057 | 0.057 | 0.057 | 0.057 | 0.057 | 0.054 | 0.054 | 0.054 | 0.054 | 0.057 | 0.057 | 0.057 | 0.057 | 0.057 | 0.057 |
d1 | 0.040 | 0.040 | 0.040 | 0.040 | 0.040 | 0.040 | 0.040 | 0.040 | 0.040 | 0.040 | 0.038 | 0.038 | 0.038 | 0.038 | 0.040 | 0.040 | 0.040 | 0.040 | 0.040 | 0.040 |
d2 | 0.044 | 0.044 | 0.044 | 0.044 | 0.044 | 0.044 | 0.044 | 0.044 | 0.044 | 0.044 | 0.042 | 0.042 | 0.042 | 0.042 | 0.044 | 0.044 | 0.044 | 0.044 | 0.044 | 0.044 |
d3 | 0.043 | 0.043 | 0.043 | 0.043 | 0.043 | 0.043 | 0.043 | 0.043 | 0.043 | 0.043 | 0.041 | 0.041 | 0.041 | 0.041 | 0.043 | 0.043 | 0.043 | 0.043 | 0.043 | 0.043 |
d4 | 0.040 | 0.040 | 0.040 | 0.040 | 0.040 | 0.040 | 0.040 | 0.040 | 0.040 | 0.040 | 0.038 | 0.038 | 0.038 | 0.038 | 0.040 | 0.040 | 0.040 | 0.040 | 0.040 | 0.040 |
e1 | 0.053 | 0.053 | 0.053 | 0.053 | 0.053 | 0.053 | 0.053 | 0.053 | 0.053 | 0.053 | 0.051 | 0.051 | 0.051 | 0.051 | 0.053 | 0.053 | 0.053 | 0.053 | 0.053 | 0.053 |
e2 | 0.053 | 0.053 | 0.053 | 0.053 | 0.053 | 0.053 | 0.053 | 0.053 | 0.053 | 0.053 | 0.050 | 0.050 | 0.050 | 0.050 | 0.053 | 0.053 | 0.053 | 0.053 | 0.053 | 0.053 |
e3 | 0.048 | 0.048 | 0.048 | 0.048 | 0.048 | 0.048 | 0.048 | 0.048 | 0.048 | 0.048 | 0.045 | 0.045 | 0.045 | 0.045 | 0.048 | 0.048 | 0.048 | 0.048 | 0.048 | 0.048 |
F1 | 0.061 | 0.061 | 0.061 | 0.061 | 0.061 | 0.061 | 0.061 | 0.061 | 0.061 | 0.061 | 0.058 | 0.058 | 0.058 | 0.058 | 0.061 | 0.061 | 0.061 | 0.061 | 0.061 | 0.061 |
F2 | 0.054 | 0.054 | 0.054 | 0.054 | 0.054 | 0.054 | 0.054 | 0.055 | 0.055 | 0.055 | 0.052 | 0.052 | 0.052 | 0.052 | 0.054 | 0.054 | 0.054 | 0.055 | 0.055 | 0.055 |
F3 | 0.052 | 0.052 | 0.052 | 0.052 | 0.052 | 0.052 | 0.052 | 0.052 | 0.052 | 0.052 | 0.049 | 0.049 | 0.049 | 0.049 | 0.052 | 0.052 | 0.052 | 0.052 | 0.052 | 0.052 |
بنابراين با توجه به سوپرماتريس محدود وزن زير معيارها و معيارهاي اصلي و اولويت بندي آنها بصورت زير است.
جدول 6: اولویت بندی شاخص هاي موثر بر زنجیره تامین سبز در صنعت طیور
Table6. Prioritization of indicators affecting the green supply chain in the poultry industry
رتبه | نماد | شاخص | وزن | رتبه | نماد | شاخص | وزن |
4 | a1 | مشارکت تأمینکنندگان در حفاظت از محیط زیست | 0.058138 | 17 | d1 | استفاده از بسته بندی سازگار با محیط زیست(بسته بندی سبز) | 0.039621 |
2 | a2 | تمایل تأمینکنندگان به تبادل اطلاعات محیطی مرتبط با صنعت طیور | 0.060817 | 13 | d2 | خرید مواد اولیه سازگار با محیط زیست (خرید سبز) | 0.044331 |
3 | a3 | طراحی و توسعه سیستم های ارزیابی و انتخاب تأمینکنندگان بر اساس معیارهای محیطی | 0.059787 | 15 | d3 | طراحی محصولات در جهت استفاده مجدد و بازیافت مواد(طراحی سبز) | 0.04265 |
18 | b1 | وجود تخصص فنی و طراحی جایگزین برای محصولات مطابق با الزامات زیست محیطی | 0.039078 | 16 | d4 | مدیریت چرخه عمر محصول | 0.039806 |
12 | b2 | استفاده از روشهای نوآورانه در زنجیره تأمین در راستای حفظ محیط زیست | 0.045077 | 8 | e1 | همکاری با مشتری در طراحی محصولات سبز | 0.05316 |
14 | b3 | وجود وسایل و تجهیزات سازگار با محیط زیست برای حمل ونقل مواد، محصول نهایی و ضایعات | 0.043549 | 9 | e2 | توجه به مسؤولیت اجتماعی در سازمان | 0.052951 |
20 | b4 | استفاده از ماشین آلات،تجهیزات فیزیکی وتکنولوژیهای سبز درسازمان | 0.036841 | 11 | e3 | ریسک پذیر ساختن سازمان و توسعه مدیریت ریسک محیطی | 0.047634 |
19 | c1 | اجرای سیستم پیشنهادها و انتقادات درزمینة مسائل زیست محیطی | 0.038121 | 1 | F1 | وجود مقررات دولتی جهت پذیرش سیاستهای دوستدار محیط زیست | 0.061391 |
5 | c2 | وجود نیروی انسانی متخصص در مدیریت زیست محیطی | 0.057246 | 7 | F2 | پشتیبانی و راهنمایی مقامات نظارتی برای حفظ محیط زیست | 0.054498 |
6 | c3 | برگزاری همایشها وکلاسهای آموزشی درزمینه محیط زیست برای کارکنان | 0.057157 | 10 | F3 | پشتیبانی و حمایت مدیران عملیاتی، میانی و ارشد از پیاده سازی زنجیره تأمین سبز | 0.051897 |
بر اساس نتایج جدول فوق، اولویت وزن موثر بر زنجیره تامین سبز در صنعت طیور عبارت است:(كه از جمع زير معيارهاي هر شاخص وزن آن شاخص بدست مي آيد).
جدول 7:رتبهبندی عوامل اصلی موثر بر زنجیره تامین سبز در صنعت طیور
Table7. Ranking of the main factors affecting the green supply chain in the poultry industry
نماد | معیار اصلی | وزن معیار | رتبه |
A | تأمینکنندگان سبز | 0.178742 | 1 |
B | تکنولوژی و تخصص سبز | 0.164545 | 4 |
C | منابع انسانی سبز | 0.152524 | 6 |
D | محصولات سبز | 0.1664 | 3 |
E | سازمان و ارتباطات سبز | 0.153746 | 5 |
F | قوانین و حمایت سبز | 0.167786 | 2 |
بحث و نتیجه گیری:
هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی عوامل کلیدی و استراتژیک موفقیت مدیریت زنجیره تأمین سبز در صنعت طیور است. در این پژوهش ابتدا با به کارگیری روش فراترکیب، مطالعات و مقالات مرتبط با موضوع موردبررسی قرار گرفت و با نظر اعضای تیم پژوهش و تائید خبرگان، مدل عوامل موفقیت زنجیره تأمین سبز تدوین گردید که این مدل دارای 20 عامل در 6بُعد است. سپس با استفاده از مصاحبه و تشکیل کارگاه، عوامل کلیدی و استراتژیک با رویکرد تحلیل و توسعه گزینه های نهایی شناسایی شدند.
نتایج محاسبات حاصل از بکارگیری تحلیل دیمتل و تحلیل شبکه‌ای ANP نشان میدهد که از میان شش عامل موثر بر زنجیره تامین سبز در صنعت طیور ، عوامل تأمینکنندگان سبز با وزن 0.178742 بیشترین تاثیرگذاری را بر زنجیره تامین سبز در صنعت طیور نسبت به سایر عوامل دارد. پس از آن عوامل قوانین و حمایت سبز با وزن 0.167786در رده دوم میزان تاثیرگذاری بر زنجیره تامین سبز را دارا است. و معیار های محصولات سبز نیز با وزن 0.1664 در رتبه سوم قرار دارد. و عوامل تکنولوژی و تخصص سبز، سازمان و ارتباطات سبزو منابع انسانی سبز به ترتیب با اوزان ،0.164545، 0.153746،0.152524 در اولویتهای بعدی قرار می گیرند.
با توجه به اینکه، پژوهش حاضر مدلی از عوامل مؤثر بر پیاده سازی مدیریت زنجیره تأمین سبز ارائه داده است، لذا به مدیران شرکت های صنعت طیور پیشنهاد میشود که این عوامل را در زنجیره تأمین در نظر بگیرند تا بتوانند از مزایای آن بهره بیشتری ببرند. استفاده از دستورالعمل های مشخص و چک لیست عوامل مؤثر در هنگام تصمیم گیری می تواند کار تصمیم گیری را آسان تر، و قدرت اجرای تصمیم گیری را بیشتر نماید، لذا پیشنهاد میشود بر اساس عوامل و میزان کلیدی بودن آنها که در این پژوهش شناسایی شدند، دستورالعمل ها و چک لیست هایی تهیه شود و در اختیار مدیران اجرایی قرار گیرد. به محققان آینده نیز پیشنهاد میشود:
· پژوهشی در این زمینه در صنایع دیگر صورت گیرد تا بتوان نتایج بهتر و مناسب تری استخراج شود و درنهایت بتوان مدل جامع تری طراحی نمود.
· نامگذاری و دسته بندی ابعاد با استفاده از روشهای پیمایشی و کمّی مانند روش تحلیل خوشه ای و ... انجام پذیرد.
· دسته بندی پژوهش حاضر نیز میتواند با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی مورد ارزیابی قرار گیرد.
· انتخاب استراتژی بر بهبود در عملكرد مدیریت زنجیره تامین سبز در صنعت طیور به کمک مدل FMEA فازی یا مدل ERP.
· شناسایی و رتبه بندی موانع موثر بر به کار گیری مدیریت زنجیره تامین الكترونیكی در صنعت طیور با مدل ANP یا AHP فازی.
· استفاده از روشهای تصمیم گیری چندمعیاره نوین برای تعیین درجه اهمیت عوامل.
منابع
1. میرزایی, عباس, آزرم, حسن, نوشاد, محمد, علیزاده, بهروز. (1400). شناسایی موانع و مشکلات زنجیره تأمین پایدار صنعت غذایی گوشت مرغ با استفاده از تئوری بنیانی. مهندسی بیوسیستم ایران, 52(2), 271-285.
2. هنری، محمدتقی و هاتفی، محمدصابر و کریمی، امیرعلی،1400،ارائه الگویی جهت شناسایی ارتباط بین مدیریت زنجیره تامین سبز و عملکرد صادراتی و محیطی شرکت (مورد مطالعه: شرکت های کاشی استان یزد)،دومین کنفرانس بین المللی چالش ها و راهکارهای نوین در مهندسی صنایع و مدیریت و حسابداری،دامغان .
3. امینی, امیر, علی نژاد, علیرضا. (1398). ارزیابی مدیریت زنجیره تأمین سبز شرکتهای مواد نوشیدنی با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده های شبکه ای. نشریه علمی مدیریت زنجیره تأمین, 21(63), 51-63.
4. Ahi, P., & Searcy, C. (2013). A comparative literature analysis of definitions for green and sustainable supply chain management. Journal of cleaner production, 52, 329-341.
5. Amini, A., Alinezhad, A., & Mohammadi, V. (2019). Evaluation of green supply chain performance using network data envelopment analysis. International Journal of Green Economics, 13(3-4), 187-201.
6. Malviya, R. K., Kant, R. (2015). Green supply chain management (GSCM): a structured literature review and research implications. Benchmarking: An international journal.
7. Mundi. (2013). World Poultry Ranking. Mundi.
8. Rahimi, I. a. (2012). Improve poultry farm efficiency in Iran: using combination neural networks, decision trees, and data envelopment analysis (DEA .'). International Journal of Applied Operational Research, Vol. 2, No. 3, pp. 69-84,.
9. Sarkis, J. Z. (2011). An organizational theoretic review of green supply chain management literature. International journal of production economics, 130(1), 1-15.
10. Seuring, S., & Müller, M. (2008). From a literature review to a conceptual framework for sustainable supply chain management. Journal of cleaner production,, 16(15), 1699-1710.
11. کشاورزی, ج. (1394). شناخت و تجزیه تحلیل صنعت طیور با هدف تعیین ساختاری کارا و اثربخش برای کسب و کار. معاونت امور دام و تولیدات دامی وزارت جهاد.
12. Laosirihongthong, T., Adebanjo, D., & Tan, K.C. (2013). Green supply chain management practices and performance. Industrial Management & Data Systems, Vol. 113 No. 8, pp. 1088-1109.
13. Rao, P. (2004). Greening Production: a South-East Asian Experience, Inter national Journal o f Operations & Production Management, (24), 3, 289-320.
14. Large, R.O., & Thomsen, C. G. (2011). Drivers of Green Supply Management Performance: Evidence from Germany, Jou r nal of Purchasing & Supply Management 17. pp: 176–184. Doi: 10. 1016/ j.pursup. 2011.04.006.
15. Avila, G. (2006). Product Development for RoHs and WEEE Compliance, Printed Circuit Design and Manufacture, (5)23, PP. 28–31.
16. Zhang, G., & Zhao, Z. (2012). Green Packaging Management of Logistics Enterprises. International Conference on Applied Physics and Industrial Engineering, Physics Procedia 24, 900 – 905.
17. Azevedo, S. G., Carvalho, H., & Machado, V.C. (2011). The influence of green practices on supply chain performance: A case study approach. Transportation Research Part E, 47, 850-871.
18. Rao, P., & Holt, D. (2005). Do green supply chains lead to competitiveness and economic performance? International Journal of Operations & Production Management, (9)25, 898–916.
19. Sroufe, R. (2006). A Framework for Strategic Environmental sourcing. Carroll School of Management, Boston College, Operation and Strategic Management.
20. Ninlawan, C., Seksan, P., Tossapol K., & Pilada, W. (2010). The Implementation of Green Supply Chain Management Practices in Electronics Industry. Proceedings of the International Multiconference of Engineers and Computer Scientists, Hong Kong, March 17 – 19.
21. Hsu, C. W., & Hu, A. H. (2008). Green Supply Chain Management in the Electronic Industry. International Jou r nal of Envir on. Sci. Tech. 5 (2), 205-216.
22. Arif, M., Egbu, C., Haleem, A., Kulonda, D., & Khalfan, M. (2009). State of green construction in India: drivers and challenges. Journal of Engineering, Design and Technology, (7)2, 223-234.
23. Kotzab, H., Munch, H.M., Faultrier, B. D., & Teller, C. (2011). Environmental Retail Supply Chains: When Global Goliaths Become Environmental Davids. International Journal of Retail & Distribution Management, Vol. 39, No. 9, pp. 658-681. DOI 10.1108/09590551111159332.
24. Zhu, Q., Sarkis, J., & Geng, Y. (2005). Green supply chain management in China: pressures, practices and performance. International Journal of Operation & Production Management, (5)25, 449–468.
25. Jabari O, Feili A. Identification and prioritization of factors affecting sustainable energy management with multi -criteria decision - making approach (Case study: Farabi Hospital in Bastak, Hormozgan Province). J Mod Med Info Sci. 2020; 6(1):10 -20. [In Persian].
26. DEPI. 2013. Structure of Victoria’s Chicken Meat Industry. Department of Environment and Primary Industries, Victoria, Australia. Accessed November 2, 2013, http://www.dpi.vic.gov.au/agriculture/animals-andlivestock/Poultry/poultry-management/chicken-meat-industry.
27. Gwin, Lauren, Arion Thiboumery, and Richard Stillman. 2013. Local Meat and Poultry Processing. http://www.ers.usda.gov/media/1131316/err-150.pdf.