واکاوی پایداری محلات شهری با تاکید بر کیفیت محیط در جغرافیای قدیم تهران (نمونه موردی: محله سنگلج)

محورهای موضوعی : شهرهای پایدار

نبی اله کلبادی ¹ , فرح حبیب ² , شیرین طغیانی ³

1 - گروه شهرسازی، دانشکده هنر، معماری و شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، اصفهان، ایران.
2 - استاد گروه شهرسازی، دانشکده هنر،معماری و شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. *(مسوول مکاتبات)
3 - استادیار گروه شهرسازی، دانشکده هنر،معماری و شهرسازی، واحد نجف آباد،دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، اصفهان، ایران.

تاریخ دریافت : 1396/12/22 تاریخ پذیرش : 1397/02/19 تاریخ انتشار : 1399/07/01

کلید واژه: جغرافیای تهران, بافت قدیم شهری, توسعه پایداری شهری, توسعه پایدار محلی, محلات پایدار,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: امروزه، در ادبیات برنامه‌ریزی شهری، برای سنجش میزان مطلوبیت عملکردهای شهری، وضعیت پایداری مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. به دلیل بی‌توجهی به نقش مراکز قدیمی در ارتقای هویت اجتماعی، اقتصادی، کالبدی شهری؛ مشکلات و مسائل شهری به‌صورت شدیدتری ظاهرشده‌اند. هدف اصلی از مقاله حاضر ارزیابی روابط بین مولفه های پایداری و میزان تأثیرگذاری این مولفه ها بر پایداری محلات شهری در جغرافیای قدیم شهر تهران است. روش بررسی: محله سنگلج به عنوان نمونه موردی انتخاب شده است.داده های پژوهش با استفاده از برداشت میدانی به دست آمده است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی بوده و تحلیل داده ها به روش مدل سازی معادلات ساختاری و نرم افزار Smart Pls3 انجام شده است . یافته ها: حاکی از آن است که میانگین مولفه های تبیین کننده پایداری، همچنین سهم هر یک از این مولفه ها در تبیین پایداری محله سنگلج متفاوت است؛ سرزندگی و منظر بیشترین و تناسب و دسترسی کمترین سهم را در تبیین پایداری داشته اند . بحث و نتیجه گیری: تغییر و تحولات امروزی چه به لحاظ محتوایی چه به لحاظ رویه ای تاثیر شگرفی بر میزان پایداری هر محله داشته است. در محلات قدیمی به دلیل تمرکز بر عملکرد و کلان نگری ، با یک بافت ارگانیک، یکپارچه و بسته ، متمرکز و متراکم، تناسبات همگن با میزان فضاهای باز حداقل و فضاهای سبز ضعیف تری مواجه می شویم.مشکل سنگلج عمدتا کالبدی است؛ لذا راه حل این مشکل نیز باید بیشتر بر مسائل کالبدی متمرکز باشد. در سنگلج می توانیم با یک مدیریت مناسب نسبت به اصلاح و نوسازی کالبد اقدام نماییم و میزان بهره برداری و کارایی سطح محله را افزایش دهیم؛ به عبارت دیگر لازم است برای بهبود وضعیت پایداری در این محله ، ارتقای وضعیت دسترسی و تناسب در اولویت قرار گیرد.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: Today assessing the sustainability status is one of the best ways to measure the amount of desirability of urban Function. Due to neglection towards the role of old centers in promoting the social, economic and urban identity, the amount of urban issues and problems significantly increased and become more sever. The main purpose of this paper is to assess the relationship between sustainability components and evaluate the impact of these components on the sustainability of urban nabourhoods in the old geography of Tehran. Method: The Sanglag district was selected as the case study. Research data was obtained through field survey. The research method was descriptive-analytic and data analysis was conducted with the use of Structural Equation Modeling and Smart Pls3 software. Findings: The findings of this study indicate that the average of sustainability component and also the contribution of each component in detrmining the sustainability of Sanglag district are different. The appropriateness and access components, has the least contribution in detrmining the sustainability of this district.   Discussion and Conclusion:  Contemporary changes, both in terms of content and procedure, have hade a significant effect on sustainability of each district. In old neighborhoods, the main focus is on the performance and macro issue consideration, and with the organic, integrated, closed, centralized, and dense context there is weaker homogeneous consistency with minimum open spaces and green spaces. In Sanglae, we can modify and renovate the district with a proper management and increase the utilization and efficiency of the neighborhood.

منابع و مأخذ:

1. Arianpour, A. (1984).English-Persian Dictionary.Tehran: Amir Kabir.


2. Bahraminejad, D. (2003).Recognition and evaluation of the urban environmental quality in the middle urban fabric.Shiraz: Shiraz University Press. (In Persian) 


3. Rafiean M.; Asgarizadeh, Z.; Farzad M. (2013).Urban Environment Desirability. An Analytical Approache to Measuringe Urban Environmental Quality, Approaches, Indicators and Methods, Tehran: City Publishing. (In Persian) 


4. Carmona, M.Et al. (2012).Public Places - Urban Spaces: the Dimensions of Urban Design. Tehran: University of Art publication. (In Persian) 


5. Kalantari, k. (2009). Modeling structural equations in socioeconomic research.Tehran: Saba Culture. (In Persian) 


6. Lashgari, A.Khalaj, M.; (2014). Measurement of Urban Environmental Quality in a Location-Based Approach.Tehran: Ganj Art Art Publication, First Edition. (In Persian)  


7. Moein, M.(1983). Persian Dictionary. Tehran: Amir Kabir.Fifth Edition.


8. Barton, H., 2003, Shaping Neighborhoods: A Guide For Health, Sustainability And Vitality, Spon Press – Page 33


9. Carmona, m., et al., 2003, public places urban spaces: the dimensions of urban design, oxford, architectural press – page 71


10. Cowan, R., 2005, The Dictionary Of Urbanism, Streetwise Press, P.256-Page 54


11. Detr And Cabe, 2000, By Design: Urban Design In The Planning System: Towards Better Practice , London, Detr Publication – page 72


12. English partnerships & housing corporation,2000(a),urban design compendium1, London,


13. Kline, E., 1997, Sustainable Community Indicator.IN; ROSELAND; M.Eco-City Dimension: Healthy Communities; Healthy Planet, New Society Publishers, Gabriola Island, BC– page 48


14. Lang, j, 1994, community design and the culture of cities, Cambridge, university press.


15. Roseland, M., 2000, Sustainable Community Development: Integrating Environmental, Economic, and Social Objectives, Progress in Planning– page 49.


16. Van Kamp, I.V., Leidelmeijer, K., Marsman,G., Hollader, A,d. (2003). Urban Environmental Quality and Human Wellbeing towards Conceptual Framework and Demarcation of Concepts., A Literature Study, Journal of the Landscape and Urban Planning,No. 65.,pp:77-92