تدوین و انتخاب استراتژی توسعه مدیریت سبز دانشگاه گیلان بر اساس تحلیل SWOT و ماتریس برنامه‌ریزی استراتژیک کمی (QSPM)

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

نرگس بنائیان ¹ , مرتضی زنگنه ² , سیدحسین پیمان ³

1 - استادیار گروه مهندسی بیوسیستم، دانشکده کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت.
2 - استادیار گروه مهندسی بیوسیستم، دانشکده کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت.
3 - دانشیار گروه مهندسی بیوسیستم، دانشکده کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت.

تاریخ دریافت : 1399/12/18 تاریخ پذیرش : 1400/06/19 تاریخ انتشار : 1400/07/04

کلید واژه: نقاط قوت و ضعف, مدیریت سبز, دانشگاه گیلان, ماتریس برنامه‌ریزی استراتژیک,

چکیده مقاله :

در سال‌های اخیر، با افزایش نگرانی‌های زیست‌محیطی، استفاده از ابزارهای علمی و کاربردی در این حوزه، مورد استقبال قرارگرفته است. دانشگاه‌ها مستعدترین مکان برای توسعه فعالیت‌های زیست‌محیطی هستند و تلاش می‌کنند به‌طور مسئولانه‌تری عملکردهای زیست‌محیطی را در اولویت کار خود قرار دهند. مطالعه حاضر به بررسی و انتخاب راهبردهای توسعه مدیریت سبز در دانشگاه گیلان به‌عنوان یکی از دانشگاه‌های پیشرو در مدیریت سبز در آموزش عالی پرداخته است. با توجه به وضعیت دانشگاه گیلان، 14 و 17 گویه به ترتیب به‌عنوان عوامل داخلی (قوت و ضعف) و خارجی (فرصت و تهدید) در مدیریت سبز دانشگاه از طریق انجام تحلیل سلسله مراتبی مورد بررسی قرار گرفتند. ضعف در زیرساخت‌ها بالاترین رتبه اهمیت را دارد که به دلیل فرسودگی ساختمان‌ها و تأسیسات، عدم وجود تأسیسات کنترل‌کننده انرژی، و غیره باعث مصرف بالای انرژی، مواد و کاغذ شده است. سپس ارزیابی عوامل داخلی و خارجی، تلفیق و رسم ماتریس فاصله، نشان داد که مدیریت سبز دانشگاه گیلان در وضعیتی قرار دارد که راهبردهای تهاجمی بر سایر راهبردها ارجحیت دارد. راهبردهای تهاجمی به تفصیل معرفی شده و بر اساس ماتریس برنامه‌ریزی استراتژیک کمی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که راهبردهای حمایت از طرح‌های پژوهشی سبز، فرهنگ‌سازی عمومی و سیاست‌های تشویقی به‌ترتیب مؤثرترین و بهترین راهکارها در جهت توسعه مدیریت سبز دانشگاه گیلان می‌باشند.

چکیده انگلیسی:

In recent years, with the increase of environmental concerns, application of scientific and practical tools in this field has been welcomed. Universities are the most appropriate place to develop environmental activities and strive to prioritize environmental practices more responsibly. The present study examines and selects green management development strategies in the University of Guilan as one of the leading universities in green management in higher education. According to the University of Guilan situation, 14 and 17 items were examined respectively as internal factors (strengths and weaknesses) and external factors (opportunities and threats) in the green management of the university through hierarchical analysis. One of the most important weaknesses is lack of infrastructure and fundamental facilities, which have led to high consumption of energy, materials and paper due to the deterioration of buildings and equipment, lack of energy control facilities, and etc. Evaluation of internal and external factors, integration and drawing of space matrix, showed that the green management of University of Guilan is in a situation where aggressive strategies take precedence over other strategies. Offensive strategies were quantitatively evaluated and ranked based on the strategic planning matrix. The results showed that the strategies of supporting green research projects, public culture and incentive policies are the most effective and best strategies for the development of green management at the University of Guilan, respectively.

منابع و مأخذ:

1. Alitaleshi MS, Nejadkooraki F, Azimzadeh HR, Ghaneian MT. A green management strategy for energy, wastewater and air pollutants control systems in educational hospitals of Yazd, Iran in 2013. Health Sytem Research. 2015;11(4):775-80. (In Persian)
2. Borangi F, Zaimdar M. Comparative analysis between green management indicators in institutions. Environmental Management and Sustainable Development. 2018;3(2):1-5. (In Persian)
3. Group IE. Instructions and executive guide of environmental system and green management. Environmental Protection Agency2016.
4. Tavakoli A, Hashemi AL, Sabet A, Razeghi S. Providing a structural model of green human resource management based on human resource management systems. Quarterly Journal of Human Resource Management Research, Imam Hossein University. 2018;10(1):77-103.
5. Wang T. An Integrated Framework for Sustainable Schools‖. International Journal of Technology and Educational Marketing. 2016;6(2):30-8.
6. Salaki N, Movahed Mohammadi H, Rezaei A. Necessity of green management component in the development of green university. Fourth International Conference on Environmental Planning and Management; Faculty of Environment, University of Tehran2017. (In Persian)
7. Kasravi M, Mohajeri S. Implementation of Green University plan using ARIZ71 problem solving algorithm. Journal of Elite and Engineering Sciences. 1397;3(5):98-109. (In Persian)
8. Shabani A, Hooshman A. Investigation and comparison of current models in hospital green management. Health Management. 2016;7(1):15-24. (In Persian)
9. ghorbani M, Babolhavaeji F, F. N. Sustainable management indicators for green libraries. National Library and Information Studies. 2018;28(1):47-67. (In Persian)
10. Kazemi M, Esmaeili MR, Beigi Firouzi AE. Development and selection of tourism development strategy in Lorestan province based on SWOT analysis and quantitative strategic planning matrix. Geography and development. 1392;32:47-60. (In Persian)
11. Aramesh H, Beigi Firouzi AE, Sargolzayi A. Development and selection of tourism development strategy of Mirjaveh Special Economic Zone based on SWOT analysis and QSPM Public Management Researches. 2018;11(40):113-36.
12. Razmjouyi D, Saeidi S. Development of transit development strategy in Anzali port using SWAT matrix method and quantitative strategy planning matrix. Journal of Marine Science and Technology. 2015;14 (4). (In Persian)
13. Dara M, Zaimdar M. Presenting a Green Management Model in Door and Window Manufacturing Factories - A Case Study of a Reassuring Manufacturing Factory. Quarterly Journal of Environmental Science and Technology. 2015. (In Persian)
14. Darvishi Z, Morabi Heravi H. Development of a strategy to focus on rural industries (non-agricultural economy) to achieve sustainable development by SWOT analysis. Environmental management and sustainable development. 2019; 3(10): 13-7. (In Persian)
15. Sadeghi H, Khanzadeh M. Strategic Analysis of Agricultural Sector Development by SWOT Method and QSPM Matrix: A Case Study of Lake Urmia Water Basin. Agricultural Economics and Development. 1398; 27(108): 91-120.
16. Salaki N, Movahed Mohammadi H, Rezaei A, Musavi Bahram Abadi SS. The study of the barriers and strategies of the green university development as perspective of faculty members in university college of agriculture and natural resources, University of Tehran. Environmental Sciences. 2018; 16(4): 113-34. (In Persian)
17. Rad SA, Jabbari AR. Designing a Green University Model for Iran Farhangian University. Journal of Environmental Education and Sustainable Development. 2020;8(2):45-64. (In Persian)
18. Meiboudi M, Lahijanian AM, Shobeiri SM, Jozi SM, Azizinejad R. Designing a new and integrated evaluation system for selecting and ranking green schools in Iran. Quarterly Journal of Environmental Science and Technology. 2017. (In Persian)
19. Hekmatnia H, Mousavi MN. Application of the model in geography with emphasis on urban and regional planning, second edition. Yazd: New Science Publications; 1389.
20. Saaty TL. The analytic hierarchy process.: McGraw-Hill; 1980.
21. Ebrahimzadeh A, Kazemi zad SA, Eskandari sani M. Strategic planning of tourism development with emphasis on religious tourism. Journal of Human Geography Research. 1390; 43(76): 115-41. (In Persian)
22. Rakhshaninasab H-R, Safari K. Strategic Planning Management of Solid Waste in Zahedan City Using SWOT Method. Journal of Environmental Science and Technology. 2016;18(3):149-64.
23. Hunger JD, Wheelen TL. Essentials of Strategic Management. USA: Prentice Hall, 2000.
24. Nohegar A, Hosseinzade MM, Pirasteh A. Evaluation of Qeshm Island tourism potetial using SWOT strategic management model. Geography and Development Iranian Journal. 2009; 15: 151-72. (In Persian)
25. Harisson JS, C.H. J. Foundations in Strategic Management. USA: SOUTH-WESTERN; 2011.
26. Khalili S. Strategic management and planning. Tehran: Yadvareh publication; 2014.
27. Eydi A, Abdollahi B. Design of Educational Strategic Program in Rah-Artin Company by SWOT approach. Quarterly Journal of Training and Development of Human Resources. 2015; 1(3):69-89. (In Persian)
28. Unknown. Guilan Province. Free encyclopedia Wikipedia. 2021.
29. Unknown. Combined learning design project for green entrepreneurship education: Sponsored by the Erasmus Plus Foundation, European Union, 2016-2019, Available from: www.Greentproject.eu.
30. Unknown. Approved by the Council of Ministers on April 20, 2020 Budget Law of 2020. Article 38, paragraph (g). 2020.
31. Nademi Y. Research Budget and Economic Growth in Iran: Markov Switching Approach. Economical Researches and Policies. 2017;25(82). (In Persian)
32. Khalili F, Rajaei Y. Study of the problems of research in Islamic Azad University of Abhar and provide appropriate solutions. Management sciences. 2008; 2(6):79-116. (In Persian)

متن کامل:



تدوین و انتخاب استراتژی توسعه مدیریت سبز دانشگاه گیلان بر اساس تحلیل SWOT و ماتریس برنامه‌ریزی استراتژیک کمی (QSPM)

چکیده

در سال‌های اخیر، با افزایش نگرانی‌های زیست‌محیطی، استفاده از ابزارهای علمی و کاربردی در این حوزه، مورد استقبال قرارگرفته است. دانشگاه‌ها مستعدترین مکان برای توسعه فعالیت‌های زیست‌محیطی هستند و تلاش می‌کنند به‌طور مسئولانه‌تری عملکردهای زیست‌محیطی را در اولویت کار خود قرار دهند. مطالعه حاضر به بررسی و انتخاب راهبردهای توسعه مدیریت سبز در دانشگاه گیلان به‌عنوان یکی از دانشگاه‌های پیشرو در مدیریت سبز در آموزش عالی پرداخته است. با توجه به وضعیت دانشگاه گیلان، 14 و 17 گویه به ترتیب به‌عنوان عوامل داخلی (قوت و ضعف) و خارجی (فرصت و تهدید) در مدیریت سبز دانشگاه از طریق انجام تحلیل سلسله مراتبی مورد بررسی قرار گرفتند. ضعف در زیرساخت‌ها بالاترین رتبه اهمیت را دارد که به دلیل فرسودگی ساختمان‌ها و تأسیسات، عدم وجود تأسیسات کنترل‌کننده انرژی، و غیره باعث مصرف بالای انرژی، مواد و کاغذ شده است. ارزیابی عوامل داخلی و خارجی، تلفیق و رسم ماتریس فاصله نشان داد که مدیریت سبز دانشگاه گیلان در وضعیتی قرار دارد که راهبردهای تهاجمی بر سایر راهبردها ارجحیت دارد. راهبردهای تهاجمی به تفصیل معرفی شده و بر اساس ماتریس برنامه‌ریزی استراتژیک کمی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که راهبردهای حمایت از طرح‌های پژوهشی سبز، فرهنگ‌سازی عمومی و سیاست‌های تشویقی به‌ترتیب مؤثرترین و بهترین راهکارها در جهت توسعه مدیریت سبز دانشگاه گیلان می‌باشند.

کلیدواژه‌ها: مدیریت سبز، دانشگاه گیلان، ماتریس برنامه‌ریزی استراتژیک، نقاط قوت و ضعف

زمینه و هدف

عدم برنامه‌ریزی مناسب، جهت دست‌یابی به توسعه پایدار باوجود سرعت بالای صنعتی شدن، به شدت باعث برهم زدن تعادل طبیعت شده است. در راستای رفع این مشکل، اقتباس یک سیستم مدیریت زیست‌محیطی سبز مانند ISO 14000، به‌عنوان بخشی از یک اقدام گسترده در جهت کاهش اثرات زیست‌محیطی زنجیره در مدیریت سازمان‌ها مطرح گردیده است (1). مدیریت سبز، یکی از روش‌هایی است که دانایی‌ها و اندوخته‌های علمی را با مهارت‌های تجربی می‌آمیزد و در جهت تولید کالا و ارائه خدمات سالم‌تر، پاک‌تر، بی‌خطرتر و باکیفیت‌تر می‌کوشد تا به شاخص‌هایی نظیر کارایی اکولوژیکی و مدیریت بهینه پسماند دست یابد (2). هدف مدیریت سبز کاهش هزینه و آثار منفی زیست‌محیطی ناشی از مصرف در دستگاه‌های دولتی از طریق اجرای نظام مدیریت محیط زیستی، تغییر الگوی مصرف، مصرف بهینه منابع، کاهش ضایعات و درنهایت بهبود محیط زیست است (3). به همین خاطر سازمان‌ها باید برای تحقق ایدئولوژی سبز و باور عمومی به ارزش‌های سبز، ملاحظات بسیاری را در عملکرد زیست‌محیطی و مدیریت زیست‌محیطی خود لحاظ نموده و زیر چتر ارزش‌های سبز اجتماعی با مدیریت سبز، سازمان سبز را خلق نمایند (4).

موسسه‌های آموزش عالی، هم به عنوان آلوده‌کننده و هم به‌عنوان ارتقادهنده کیفیت، اثرات قابل‌توجهی بر محیط زیست دارند و مستعدترین گروه برای توسعه فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی و زیست‌محیطی هستند (5). دانشگاه سبز رویکردی سه‌بعدی است که هرکدام سازوکار مستقلی برای ردیابی دارند که درمجموع متأثر از هم هستند: بعد اول؛ کاهش هزینه‌های عمومی و جاری دانشگاه است که در برنامه‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور پیش‌بینی‌شده است. بعد دوم؛ ترویج رفتار آموزشی بر اساس فناوری نوین و بدون کاغذ است. بعد سوم؛ تربیت نسلی از دانش‌پژوهان و فارغ‌التحصیلان که پیامد عملکرد خود را در محیط زیست ردیابی می‌کنند (6). دانشگاه سبز مکانی است که در آن تمامی اعضای جامعه دانشجویی به کسب آموزش و مهارت‌های محیط زیستی مبادرت می‌نمایند (بعد انسانی) و در تأسیس و استقرار آن تمامی ضوابط و استانداردهای محیط زیستی لحاظ می‌شود (بعد ساختاری) (7). رتبه‌بندی جهانی دانشگاه سبز برای ایجاد یک بررسی آنلاین و به تصویر کشیدن برنامه‌ها و سیاست‌های پایداری در دانشگاه‌ها در سراسر دنیا از سال 2010 آغاز شده است. گرین متریک¹ در گونه خود یگانه ابزاری برای آگاه‌سازی مدیران و سیاست‌گذاران دانشگاهی به مسائل زیست‌محیطی و مصرف انرژی است. محیط و زیرساخت، انرژی و تغییر اقلیم، مدیریت پسماند، آب، حمل‌ونقل و آموزش و پژوهش سنجه‌هایی هستند که در این نظام رتبه‌بندی برای مقایسه موسسه‌ها به کار می‌روند.

مطالعات بسیاری در بررسی شاخص‌های پایداری و وضعیت مدیریت سبز، توسعه پایدار و تعیین راهبرد در سازمان‌های مختلف مانند بیمارستان‌ها (1, 8)، کتابخانه‌ها (9)، گردشگری (10, 11)، حمل‌ونقل (12)، کارخانه‌های تولیدی (13)، صنایع روستایی و کشاورزی (14, 15) و غیره انجام شده است. اخیراً این رویه (مطالعات شاخص های چایداری و مدیریت سبز) به سمت مراکز آموزشی و دانشگاه‌ها نیز سوق پیدا کرده است. بر اساس مطالعه برنگی و زعیم­دار(2)، شاخص‌های مدیریت سبز در موسسات، شامل موارد زیر بودند: توجیه استفاده از مواد شامل آب و انرژی؛ کاهش حجم مواد پسماند و بهبود مدیریت مواد پسماند؛ اتخاذ تدابیر خرید سبز و بهبود تدارکات؛ بهبود کیفیت محیط داخلی سازمان و آگاه‌سازی کارکنان نسبت به اهمیت موضوعات زیست‌محیطی. سلکی و همکاران(16)، در تحلیل موانع و راهکارهای توسعه دانشگاه سبز نشان دادند که موانع و راهکارهای متعددی در توسعه دانشگاه سبز تأثیر دارند و براساس یافته‌های تحلیل عاملی، موانع به ترتیب عبارتند از اهمیت آموزش سبز، سیستم مدیریتی دانشگاه سبز، سیستم منابع انسانی سبز، پژوهش سبز، و سیستم مدیریت محیط زیستی و برای راهکارها به ترتیب اهمیت پژوهش سبز، سیستم مدیریتی دانشگاه سبز، سیستم مدیریت محیط زیستی، سیستم منابع انسانی سبز و آموزش سبز بودند. کسروی و مهاجری (7)، به پیاده‌سازی طرح دانشگاه سبز در سه بعد مسئولیت زیست‌محیطی، مسئولیت اجتماعی و مسئولیت اقتصادی پرداختند. شاخص‌های حداکثر استفاده از منابع، حداقل کردن هزینه‌ها، کاهش آثار زیست‌محیطی، ارتقاء نظام آموزشی دانشگاه‌های کشور با رویکردها و فناوری سبز، تربیت نسل جوان با رویکرد زیست‌محیطی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی در نظر گرفته شد. راد و جباری (17) به طراحی الگوی دانشگاه سبز برای دانشگاه فرهنگیان با بررسی هفت بعد "آموزش و یادگیری"، "مشارکت و شبکه تعاملات اجتماعی"، "سیستم مدیریت محیط زیستی"، "پژوهش، فناوری و نوآوری"،"رهبری و برنامه‌ریزی"، "نظارت، ارزیابی و گزارش دهی"،  و "مدیریت منابع انسانی و مالی" پرداختند. میبودی و همکاران (18)، مدلی برای ارزیابی نوین و یکپارچه به‌منظور انتخاب و رتبه‌بندی مدارس سبز در ایران با استفاده از تکنیک‌های مختلف وزن‌دهی و تحلیل سلسله مراتبی ارائه کردند. 

حامیان مدارس و دانشگاه‌های سبز بر این باورند که مدارس و دانشگاه‌های سبز، پیشگام و پیش‌ران ایجاد "شهری سبز" به شمار می‌روند و درنهایت کشور و جهانی سبز را به ارمغان می‌آورند (17). بر این مبنا با نیم‌نگاهی به نیازهای کشور،  برای رشد دانشگاه‌های کشور در منطقه و جهان، ضرورت مطالعه و برنامه‌ریزی راهبردی در زمینه مدیریت سبز آموزش عالی، کاملاً احساس می‌شود و در این راستا بایستی پیش از هر اقدامی نسبت به ارزیابی وضعیت موجود و شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای مدیریت سبز دانشگاه‌ها، تدوین و رتبه‌بندی بهترین راهبردها در این مسیر اقدام کرد. لذا پژوهش حاضر برای اولین بار، به بررسی شناخت نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها، تعیین مأموریت‌های سبز و اولویت‌بندی راهبردهای مناسب برای مدیریت سبز در دانشگاه گیلان می‌پردازد. هدف اصلی از این تحقیق، تدوین راهبرد مدیریت سبز دانشگاه گیلان بر اساس مدل SWOT و رتبه‌بندی آن‌ها است.  

مواد و روش بررسی

دانشگاه گیلان به‌عنوان بزرگ‌ترین مرکز آموزش عالی در شمال کشور در طی سال‌های اخیر رویکرد ارتقاء کمی و کیفی دانشگاه را به‌صورت موازی در زمینه‌های مختلف در دستور کار واحدهای تحت امر خود قرار داده است که یکی از آن‌ها مدیریت سبز دانشگاه و حضور در نظام‌های بین‌المللی سبزترین‌های دنیا است. بدین ترتیب در راستای برنامه‌ریزی صحیح در خصوص حمایت از محیط زیست، کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای و همچنین فرهنگ‌سازی و توسعه مدیریت انرژی، از سال 1395 کارگروه مدیریت سبز دانشگاه گیلان تشکیل گردیده و طی این دوره افتخارات و دستاوردهای اجرایی قابل‌توجهی در این زمینه داشته است. در مطالعه حاضر، جهت شناسایی و ارزیابی نقاط چهارگانه، تنظیم و رتبه‌بندی راهبردها از جامعه آماری پژوهش (14 نفر از کارشناسان) استفاده شد. در مورد ترکیب گروه خبرگان با افراد صاحب‌نظر مشورت شد؛ گروه خبرگان شامل مدیر دانشگاه، مدیر گروه محیط زیست، مدیر دانشکده کشاورزی، مدیر دانشکده منابع طبیعی، مدیر گروه مدیریت، مدیر آزمایشگاه مرکزی، مدیر امور اداری و پشتیبانی، مدیر برنامه و بودجه و تحول اداری و معاون اداری مالی دانشگاه، مدیر 

آزمایشگاه مرکزی و کارشناسان دفتر طرح‌های عمرانی و حوزه مدیریت سبز بودند.

بررسی عوامل داخلی و خارجی 

در این مطالعه، مدل ²SWOT، برای تطابق و ارزیابی نقاط قوت و ضعف درون سیستمی با فرصت‌ها و تهدیدات برون سیستمی استفاده شد. این مدل تحلیل سیستماتیکی را برای شناسایی این عوامل و انتخاب راهبردی که بهترین تطابق بین آن‌ها را ایجاد می‌نماید، ارائه می‌دهد. از دیدگاه این مدل، یک راهبرد مناسب، قوت‌ها و فرصت‌ها را به حداکثر و ضعف‌ها و تهدیدها را به حداقل ممکن می‌رساند. برای این منظور نقاط قوت و ضعف و فرصت و تهدید در چهار حالت کلی SO، WO، ST و WT پیوند داده می‌شود و گزینه‌های راهبردی‌ بین آن‌ها انتخاب می‌شود (19). در این پژوهش، ابتدا با آگاهی از متغیرهای موجود در محیط‌ داخلی و خارجی دانشگاه، به بررسی و شناسایی عوامل پرداخته شده است. نتایج این بررسی فهرستی از قوت­ها، ضعف­ها، فرصت‌ها و تهدیدهای سازمان خواهد بود که می‌تواند در تعیین اهداف راهبردی سازمان نقش مهمی داشته باشد. پرسشنامه خبره و مقایسات زوجی(20)، برگرفته از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP³) وزن گزینه‌ها را تعیین خواهد کرد. در ماتریس ارزیابی(21) ، عوامل راهبردی داخلی (IFE⁴) و خارجی (⁵EFE) مورد ارزیابی دقیق­تر قرار گرفته و نهایتا راهبردها با هم­فکری گروه خبرگان ارائه می­شوند. 

ماتریس راهبردها و اولویت‌های اجرایی SWOT

راهبردها حرکت دهنده توانایی‌های سازمان و تعیین‌کننده راه‌های رسیدن از وضع موجود به وضع مطلوب را بیان می‌کنند (22). برای شناسایی، طراحی و پیشنهاد راهبردهای ممکن، از ماتریس SWOT استفاده می‌شود که چهار گروه از راهبردهای ممکن را ارائه می­دهد:

1- راهبردهای قوت-فرصت (تهاجمی) (SO): وضعیت مطلوب داخلی و فرصت های مناسب خارجی (23). 2- راهبردهای قوت-تهدید (رقابتی) (ST): چگونگی بهره‌گیری از حداکثر توان موجود برای مقابله بهینه با چالش‌ها (24). 3- راهبردهای ضعف-فرصت (محافظه‌کارانه) (WO): نهایت تلاش برای جبران ناتوانایی‌ها با استفاده از فرصت‌های محیطی 4- راهبردهای ضعف-تهدید (تدافعی) (WT): کمینه سازی آسیب‌پذیری‌ها از ناحیه تهدیدهای محیطی (25).

ابزار تحلیلی QSPM، یک ابزار مدیریت راهبردی سطح بالا است که بهترین راهبردها را بطور کاربردی اولویت بندی می کند (15). اولویت بندی بر اساس تطابق هر راهبرد با عوامل صورت می گیرد (26).

یافته‌ها

ابتدا به کمک پرسشنامه نیمه ساختاریافته، عوامل داخلی و خارجی موثر در مدیریت سبز دانشگاه گیلان بررسی و تعیین شد. سپس ماتریس ارزیابی عوامل داخلی (قوت‌ها (S) و ضعف‌ها(W)) با تعداد 136 مقایسه زوجی و عوامل خارجی (فرصت‌ها (O) و تهدیدها(T)) با تعداد 91 مقایسه زوجی از طریق تحلیل سلسله مراتبی و به ترتیب با ضریب هماهنگی پاسخ‌ (⁶CR) معادل 6/9% و 3/9% تشکیل گردید. وزن هر عامل با توجه به نتایج تحلیل سلسله مراتبی و حاصل عملکرد گروه خبرگان در ارزیابی عوامل داخلی و خارجی در جدول شماره 1 و 2 آمده است. برای مثال ماتریس IFE نشان داد که مهم‌ترین نقطه ضعف مدیریت سبز دانشگاه گیلان، نقص در زیرساخت‌ها (مصرف بالای منابع)، عدم وجود تجهیزات کنترل‌کننده مصرف انرژی، فقدان لوازم کم مصرف، فرسودگی ساختمان‌ها و تأسیسات، محدودیت تخصیص بودجه و هزینه‌بر بودن ایجاد زیرساخت‌های سبز (خودروی الکتریکی و ایستگاه دوچرخه) است. هم­چنین با اهمیت‌ترین فرصت در ماتریسEF، به­ترتیب تاثیرات زیست‌محیطی و اجتماعی پیاده‌سازی مدیریت سبز، موقعیت جغرافیایی دانشگاه و وجود آئین‌نامه مدیریت سبز (ماده 190 قانون برنامه پنج ساله پنجم) است.

جدول 1

جدول 2 

موقعیت استراتژیک دانشگاه از طریق تشکیل ماتریس فاصله⁷ (شکل شماره 2)، شناسایی و بر اساس موقعیت مذکور اقدام به تشکیل ماتریس SWOT⁸ گردید. با توجه به قرار گرفتن موقعیت استراتژیک دانشگاه در خانه استراتژی‌های تهاجمی (SO)، می‌توان استنباط نمود که فرصت‌های موجود در مدیریت سبز دانشگاه گیلان در مسیر تحقق چشم انداز آموزشی خود بیشتر از تهدیدهای آن است. درعین‌حال برتری نقاط قوت مجموعه نسبت به نقاط ضعف چشم‌گیر نمی‌باشد.

بر اساس مطالعه عیدی و عبدالهی (1394)، حالت تهاجمی، مطلوب‌ترین و مناسب‌ترین حالت برای سازمان است (27). ماتریس راهبردها و قرارگیری مدیریت سبز دانشگاه گیلان در این ناحیه (شکل 1) نشان می‌دهد که دانشگاه گیلان ضمن داشتن توانایی‌ها و نقاط قوت درخور و قابل اتکا، با فرصت‌های مناسب و گران‌بهایی نیز در محیط تعاملی و زمینه‌ای خود مواجه است؛ بنابراین، این دسته از راهبردها چگونگی به‌کار گیری توان موجود سازمان در جهت بهره‌برداری حداکثری از فرصت‌های مغتنم محیطی را بیان می‌دارد. با توجه به در اولویت قرار داشتن راهبردهای تهاجمی، این راهبردها مورد ارزیابی دقیق­تر و رتبه­بندی قرار می­گیرند.

 

شکل 1

تلفیق عوامل داخلی و خارجی و ارائه راهبرد

تلفیق عوامل داخلی و خارجی و شناسایی راهبردهای اجرایی مناسب با موقعیت فوق الذکر (اولویت راهبردهای تهاجمی) از طریق مصاحبه‌های کانونی نیمه ساختاریافته به دست آمد:

SO1- شناسایی و بهره گیری از پتانسیل موقعیت جغرافیایی، توریستی و دیگر مزیت‌های رقابتی دانشگاه گیلان (O1-S6)

از جمله: ارتفاعات البرز و دریای خزر، موجب پیدایش شرایط خاص آب و هوایی و ایجاد یک قطب گردشگری در منطقه گیلان شده است (28). اراضی وسیع محوطه دانشگاه (حدود 200 هکتار) و دسترسی مناسب به آب می‌تواند پتانسیل مناسبی برای برخی فعالیت‌های سبز فراهم آورد. برنامه‌ریزی برای توسعه فضای سبز، ایجاد چشم انداز های طبیعی و گسترش تنوع زیستی، ایجاد باغ گیاهشناسی یا باغ گیاهان دارویی با هتل حشرات و یا حتی حفظ یک علفزار گل از جمله فعالیت‌هایی است که در محوطه دانشگاه قابل اجرا است.

SO2- ارائه تسهیلات، حمایت و خدمات ویژه به طرح‌های پژوهشی و پروژه‌های اجرایی مدیریت سبز و اطلاع رسانی مستمر برای استفاده از این تسهیلات توسط دانشجویان و اعضای هیات علمی (O2-S2)

علوم تنها از طریق آموزش حاصل نمی‌گردد، بلکه تحقیق در اشاعه علوم نقش موثرتری دارد. متاسفانه در کشور ما، کمبود منابع مالی و پایین بودن سهم بودجه­ تحقیقات از تولید ناخالص ملی یکی از مهم‌ترین معضلات بخش پژوهش کشور است. مطابق مصوبه کارگروه مدیریت سبز دانشگاه گیلان، بخشی از کل بودجه دانشگاه بایستی به تحقیقات در حوزه توسعه پایدار و محیط زیست تخصیص داده شود. ارائه تسهیلات و خدمات ویژه به اعضای هیئت‌علمی جهت انجام تحقیقات در قالب طرح‌های پژوهشی و حمایت از پایان‌نامه‌های مقطع کارشناسی ارشد و دکتری مرتبط می‌تواند باعث ترغیب و تشویق محققین و پرداختن به موضوعات زیست‌محیطی و مدیریت سبز دانشگاه باشد.

SO3- تدوین راهکارهایی جهت تقویت ایده پردازی، تقویت خلاقیت دانشجویان و تیم سازی برای ایجاد مشاغل سبز در مرکز رشد واحدهای فناور دانشگاه از طریق برگزاری دوره‌های آموزشی، ترغیب گروه‌های آموزشی و اعضای هیات علمی و ... (O3-S3).

ایده پردازی و خلاقیت می‌تواند زمینه ساز تغییرات مثبت و موثری در زندگی باشد. آگاهی محیطی و ذهنیت کارآفرینانه­ی زیست‌محیطی⁹ می‌تواند به‌روشی کاملاً کاربردی و سرگرم کننده، ذهن دانشجویان را پرورش دهد (29). آموزش و پرورش نقشی اساسی در پرورش آگاهی نسبت به مفاهیمی مثل کارآفرینی سبز، کارمند سبز و غیره دارد؛ این مفاهیم می­توانند در آینده چرخه اقتصاد موثر باشند. هم­چنین نیاز به مهارت‌ها و نگرش‌های جدید با افزایش علاقه مصرف کنندگان به محصولات سبز رو به رشد است، در حالی که محتوای آموزشی مناسب برای رشد مهارت‌هایی که منجر به توسعه­ی مشاغل سبز و کارآفرینی سبز می‌شود، وجود ندارد. در مراکز رشد دانشگاهی و پارک‌های علم و فناوری، تدوین ساختاری که بتواند آموزش‌های نوآوری سبز و مشاغل سبز را گسترش دهد و با مهارت‌های عملی، چگونگی توسعه ایده تجاری پایدار را به دانشجویان آموزش دهد، ضروری است (مانند پروژه گرینت تحت حمایت اتحادیه اروپا¹⁰).

SO4- استفاده از آئین نامه و ضوابط مدیریت سبز برای اجرای بهتر مدیریت پسماند (بسترسازی حقوقی برای مدیریت سبز) (O4-S7)

آئین‌نامه‌ها می‌توانند در جهت تسهیل اجرای برنامه‌های سبز مفید واقع شوند. مطابق مصوبه بودجه سال 99، دستگاه‌های اجرایی مجازند تا یک درصد از اعتبارات مندرج در قانون را به‌منظور استقرار سامانه مدیریت سبز و بهینه سازی مصرف انرژی هزینه کنند (30). در راستای برنامه‌ریزی صحیح در خصوص حمایت از محیط زیست، کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای و همچنین فرهنگ‌سازی و توسعه مدیریت انرژی، از سال 1395 کارگروه مدیریت سبز دانشگاه گیلان تشکیل گردیده و طی این دوره افتخارات و دستاوردهای اجرایی قابل‌توجهی در این زمینه داشته است. بسترسازی حقوقی و اهمیت بخشی به استفاده از آیین نامه اجرایی بند (ز) ماده 38 قانون برنامه ششم توسعه، تاکید بر ضروری شدن اجرای دستورالعمل‌های مدیریت پسماند، چک لیست‌ها و اصلاح الگوی مصرف، یکی از وظایف اصلی این کارگروه و از اقدامات زیربنایی در مدیریت سبز دانشگاه است.

SO5- ایجاد فرهنگ‌سازی عمومی در دانشگاه برای آشنایی با مزایای دانشگاه سبز از طریق برگزاری رویدادهای متنوع مانند تورهای آموزشی، کارگاه‌ها، نمایشگاه‌ها، سخنرانی، نشست‌های تخصصی، استارت آپ ویکند، تولید محتوای دیجیتال، استفاده از فضای مجازی، برگزاری وبینارهای آنلاین، ایجاد پویش‌های دانشجویی و ... (O5-S1)

فرهنگ‌سازی می‌تواند در جهت دهی، برجسته‌سازی و نهایتاً هنجارآفرینی در عرصه‌های عملی و کاربردی مؤثر باشد. تبلیغ یک ابزار فرهنگ ساز است و مثال عینی آن نیز اشاعه­ی فرهنگ غلط مصرف‌گرایی در سطح جوامع است. زمانی که فرهنگ جدیدی ایجاد می‌شود به سادگی قابل تغییر نیست و برای تغییر این نظام فرهنگی نیاز به یک برنامه‌ریزی صحیح و تأمین ابزارهای لازم دارد. تبلیغات از طریق رسانه‌های در دسترس دانشگاه (مانند تبلیغات محیطی با عنوان­هایی مثل قناعت و یا استفاده مجدد در مقابل مصرف گرایی)، یکی از ساده‌ترین راه‌کارها است. هم‌چنین برگزاری رویدادهای متنوع با عناوین مرتبط با حوزه­ی توسعه­ی پایدار و محیط زیست توسط یا به میزبانی دانشگاه، در جهت آگاهی بخشی و فرهنگ‌سازی عمومی بسیار مؤثر است. انواع تشکل‌های دانشجویی تحت عنوان پویش دانشجویی، انجمن علمی و ... همراه با نظارت بر عملکرد آن‌ها کمک می‌کند تا دانشجویان بصورت عملی فعالیت‌های سبز را تمرین کنند. این تشکل‌ها می‌توانند اقدام به برگزاری رخدادهای داوطلبانه مانند درختکاری، کاهش مصرف، رسیدگی به فضای سبز و منظر دانشگاه و خوابگاه، جمع‌آوری و تفکیک پسماند، نمایشگاه و فروشگاه آثار تولیدی از ضایعات، بازارچه فروش یا خیریه لوازم دانشجویی دست دوم و ... نمایند.

SO6- تمرکز عمده فعالیت‌های سبز بر بهره‌برداری از منابع بدون استفاده مانند انواع پسماندهای تولید شده در خوابگاه‌ها، دانشکده‌ها، رستوران‌ها (O6-S5)

بی شک به‌کارگیری منابع بدون استفاده یکی از کم هزینه‌ترین روش‌های مدیریت ضایعات در هر سیستم است. هزینه واقعی زباله شامل ارزش غذا، کاغذ، لوازم التحریر و سایر وسایلی نیست که دور ریخته می‌شود، بلکه تقریباً بین 5 تا 20 برابر، هزینه دفع آن‌هاست. در همه سطل‌های زباله، چیزهایی وجود دارد که نباید آنجا باشد. در محیط دانشگاه نیز می‌توان قوانینی را وضع کرد تا بتوان بسیاری از منابع بدون استفاده را با سیاست استفاده مجدد یا بازیافت مجدداً به کار گرفت: جمع‌آوری پسماندهای غذایی از سلف سرویس، خوابگاه و رستوران؛ راه‌اندازی سایت تولید کمپوست و انرژی تجدیدپذیر بیوگاز؛ برگزاری رویداد "بخشش لوازم التحریر"؛ درخواست از کارکنان برای تحویل موارد استفاده نشده و کاغذهای یک‌رو؛ چک لیست گیری مداوم از موارد اضافی موجود در انبار و موارد جدید مورد نیاز و غیره.

SO7- تدوین آئین نامه‌های تشویقی برای دانشکده‌ها و سایر واحدهای اداری مستقر در فضای دانشگاه برای کارمندانی که با تغییر رفتار باعث کاهش مصرف انرژی، کاهش هزینه‌ها و کاهش آلاینده‌های محیط زیست در محیط دانشگاه می‌شوند (O7-S4)

تشویقات و تنبیهات وسیله‌ای برای ترغیب و سوق دادن کارکنان به بروز رفتار شغلی مناسب و اخلاق مورد انتظار است. خودداری از تشویق فرد، خود یک تنبیه است. طرح خوب نیاز به تدوین آئین نامه‌های اجرائی مناسب و مجری خوب دارد. برای عملیاتی شدن راهکارهای مدیریت سبز می‌توان از سیاست‌های مکمل و تشویقی استفاده کرد تا کارکنان و دانشجویانی که در برابر محیط زیست خود متعهدانه زندگی می‌کنند، سعی کنند عادات صحیح خود را حفظ کنند. به‌عنوان مثال استفاده کارکنان از وسایل حمل‌ونقل عمومی و سرویس می‌تواند شامل تشویق شود.

پس از تدوین راهبردها، به کمک ابزار QSPM تلاش شد تا بهترین راهبردها رتبه‌بندی شوند. جدول 3 و 4 به ترتیب تطابق راهبردها با عوامل داخلی و خارجی را نشان می‌دهد. درنهایت، نتایج جدول 7، اولویت راهبردهای منتج از ماتریس برنامه‌ریزی استراتژیک (QSPM) مدیریت سبز دانشگاه گیلان را نشان می‌دهد.

جدول 3

جدول 4

اولویت استراتژی‌های منتج از QSPM مدیریت سبز دانشگاه گیلان (جدول 5)، نشان می‌دهد که راهبرد شماره 2 یعنی ارائه تسهیلات، حمایت و خدمات ویژه به طرح‌های پژوهشی سبز در بالاترین درجه اهمیت قرار گرفته است. هم­چنین در تائید این یافته، سلکی و همکاران (1397) پژوهش سبز را با اهمیت­ترین راهکار در دانشگاه سبز معرفی کردند (16). تأمین بخشی از نیازهای پژوهشی، حمایت مالی و یا اطلاعاتی از پایان نامه‌ها و طرح‌های پژوهشی می‌تواند در پیش‌برد مدیریت سبز و توسعه مناسب زیرساخت‌ها مؤثر باشد. در تائید این نتیجه، تحقیقات نشان داده است که نسبت بودجه تحقیقات به تولید ناخالص داخلی تاثیری مثبت و معنی دار بر رشد اقتصادی کشور داشته است (31). هم‌چنین مطالعه تاریخی فرآیند توسعه در کشورها نشان می‌دهد که محور اصلی و اساس وقوع انقلاب صنعتی و فنی، تسریع آهنگ پیشرفت علوم و فنون از طریق فرآیند پژوهش و توسعه بوده است (32). رمضانی و همکاران در ارزیابی وضعیت همکاری‌های علمی بین‌المللی دانشگاه‌های برتر ایران، مهم‌ترین نقطه ضعف را ناکافی بودن گرنت سالانه اساتید و عدم اشراف مدیران دانشگاه‌ها به این حوزه دانستند (20). 

راهبرد شماره 5 یعنی ایجاد فرهنگ‌سازی عمومی در اولویت دوم قرار می‌گیرد که به تفصیل در بخش تلفیق و ارائه راهبرد شرح داده شده است. در  نتیجه ای مشابه، کسروی و مهاجری (1397) ، تربیت دانشجویان بعنوان مسئولان و صاحبان آینده کشور که پیامد عملکرد خود را در محیط زیست ردیابی می‌نمایند و نیز ترویج رفتار آموزشی بر اساس فن آوری نوین و بدون کاغذ را بهترین راهکارها برای پیاده‌سازی طرح دانشگاه سبز معرفی کردند(7). هم‌چنین راد و جباری (1399)، در بخش فرهنگ‌سازی و آموزش، نشان دادند که تمامی بخش‌های دانشگاه باید مشارکت نمایند (17)؛ بنابراین هماهنگی و هم‌افزایی میان واحدهای کارکردی دانشگاه دررسیدن به اهداف دانشگاه سبز اکیداً توصیه می‌شود.

برنگی و زعیم­دار (1397) نشان دادند که میزان اثربخشی کاهش حجم مواد پسماند و بهبود مدیریت مواد پسماند و توجیه استفاده از مواد شامل آب و انرژی در مدیریت سبز، بسیار زیاد بوده است(2). از طرفی  طبق یافته­های ماتریس IFE، بزرگترین فرصت در مدیریت سبز دانشگاه گیلان، پایش و مدیریت مواد و انرژی می­باشد. بنابراین ترویج و فرهنگ­سازی سیاست جلوگیری و کاهش مصرف منابع می­تواند به­سرعت دانشگاه را به سمت اهداف مدیریت سبز، سوق دهد.

جدول 5

بحث و نتیجه‌گیری

در مطالعه حاضر برای اولین بار، وضعیت مدیریت سبز دانشگاه مورد بررسی قرار گرفت و راهکارهای اجرایی مناسب جهت توسعه دانشگاه گیلان، به‌عنوان یک دانشگاه سبز ارائه گردید. نتایج نشان داد که به ترتیب راهبردهای حمایت از طرح‌های پژوهشی سبز، فرهنگ‌سازی عمومی و سیاست‌های تشویقی بایستی در اولویت برنامه‌ریزی توسعه هر چه بیشتر مدیریت سبز دانشگاه گیلان قرار گیرند. در حال حاضر در کشور ما، بار سنگینِ حمایت از پژوهش روی دوش بخش دولتی قرار گرفته است که بایستی به سمت بخش غیردولتی و تنوع بخشیدن به منابع مالی گرایش پیدا کند؛ بنابراین علاوه بر مشارکت وزارت علوم، در امتداد توسعه این راهکار می‌توان با سیاست‌های صحیح، بخش خصوصی را ترغیب به سرمایه‌گذاری و حمایت از پروژه‌های تحقیقاتی مرتبط با پایداری و محیط زیست نمود.

بخش عمده‌ای از معضلات زیست‌محیطی موجود، ریشه در فقدان آگاهی‌های لازم و ضعف فرهنگی در زمینه ارتباط انسان و طبیعت دارد. لذا تمرکز بر فرهنگ‌سازی در فعالیت‌های دانشگاهی، منجر به ایجاد جامعه پایدار خواهد شد. هم‌چنین استفاده از سیاست‌های تشویقی هدفمند در این حوزه کمک می‌کند تا کارکنان و دانشجویانی که در برابر محیط زیست خود متعهدانه زندگی می‌کنند، سعی کنند عادات صحیح خود را حفظ کنند.

در ادامه، پیشنهاد می‌شود سایر دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی نیز به توسعه مدیریت سبز و اولویت‌بندی راهبردهای سبز بیش از پیش توجه کنند و به انجام مطالعات مشابه بپردازند. به محققان آتی پیشنهاد می‌شود جهت اولویت‌بندی راهبردها و رسیدن به نتایج بهتر و موثرتر، از دیگر تکنیک‌های تصمیم‌گیری چند معیاره در کنار یکدیگر بهره مند شوند و نتایج حاصله را مورد مقایسه قرار دهند.

تشکر و قدردانی

 این مقاله مستخرج از طرح پژوهشی بوده و با حمایت مالی دانشگاه گیلان انجام شده است. بدین وسیله نویسنده این مقاله مراتب قدردانی و سپاس خود را از مسئولین ذیربط اعلام می‌دارد.

منابع

1.        Alitaleshi MS, Nejadkooraki F, Azimzadeh HR, Ghaneian MT. A green management strategy for energy, wastewater and air pollutants control systems in educational hospitals of Yazd, Iran in 2013. Health Sytem Research. 2015;11(4):775-80. (Persian)

2.        Borangi F, Zaimdar M. Comparative analysis between green management indicators in institutions. Environmental Management and Sustainable Development. 2018;3(2):1-5. (Persian)

3.        Group IE. Instructions and executive guide of environmental system and green management. Environmental Protection Agency2016.

4.        Tavakoli A, Hashemi AL, Sabet A, Razeghi S. Providing a structural model of green human resource management based on human resource management systems. Quarterly Journal of Human Resource Management Research, Imam Hossein University. 2018;10(1):77-103.

5.        Wang T. An Integrated Framework for Sustainable Schools‖. International Journal of Technology and Educational Marketing. 2016;6(2):30-8.

6.        Salaki N, Movahed Mohammadi H, Rezaei A. Necessity of green management component in the development of green university. Fourth International Conference on Environmental Planning and Management; Faculty of Environment, University of Tehran2017. (Persian)

7.        Kasravi M, Mohajeri S. Implementation of Green University plan using ARIZ71 problem solving algorithm. Journal of Elite and Engineering Sciences. 1397;3(5):98-109. (Persian)

8.        Shabani A, Hooshman A. Investigation and comparison of current models in hospital green management. Health Management. 2016;7(1):15-24. (Persian)

9.        ghorbani M, Babolhavaeji F, F. N. Sustainable management indicators for green libraries. National Library and Information Studies. 2018;28(1):47-67. (Persian)

10.        Kazemi M, Esmaeili MR, Beigi Firouzi AE. Development and selection of tourism development strategy in Lorestan province based on SWOT analysis and quantitative strategic planning matrix. Geography and development. 1392;32:47-60. (Persian)

11.        Aramesh H, Beigi Firouzi AE, Sargolzayi A. Development and selection of tourism development strategy of Mirjaveh Special Economic Zone based on SWOT analysis and QSPM Public Management Researches. 2018;11(40):113-36.

12.        Razmjouyi D, Saeidi S. Development of transit development strategy in Anzali port using SWAT matrix method and quantitative strategy planning matrix. Journal of Marine Science and Technology. 2015;14 (4). (Persian)

13.        Dara M, Zaimdar M. Presenting a Green Management Model in Door and Window Manufacturing Factories - A Case Study of a Reassuring Manufacturing Factory. Quarterly Journal of Environmental Science and Technology. 2015. (Persian)

14.        Darvishi Z, Morabi Heravi H. Development of a strategy to focus on rural industries (non-agricultural economy) to achieve sustainable development by SWOT analysis. Environmental management and sustainable development. 2019;3(10):13-7. (Persian)

15.        Sadeghi H, Khanzadeh M. Strategic Analysis of Agricultural Sector Development by SWOT Method and QSPM Matrix: A Case Study of Lake Urmia Water Basin. Agricultural Economics and Development. 1398;27(108):91-120.

16.        Salaki N, Movahed Mohammadi H, Rezaei A, Musavi Bahram Abadi SS. The study of the barriers and strategies of the green university development as perspective of faculty members in university college of agriculture and natural resources, University of Tehran. Environmental Sciences. 2018;16(4):113-34. (Persian)

17.        Rad SA, Jabbari AR. Designing a Green University Model for Iran Farhangian University. Journal of Environmental Education and Sustainable Development. 2020;8(2):45-64. (Persian)

18.        Meiboudi M, Lahijanian AM, Shobeiri SM, Jozi SM, Azizinejad R. Designing a new and integrated evaluation system for selecting and ranking green schools in Iran. Quarterly Journal of Environmental Science and Technology. 2017. (Persian)

19.        Hekmatnia H, Mousavi MN. Application of the model in geography with emphasis on urban and regional planning, second edition. Yazd: New Science Publications; 1389.

20.        Saaty TL. The analytic hierarchy process.: McGraw-Hill; 1980.

21.        Ebrahimzadeh A, Kazemi zad SA, Eskandari sani M. Strategic planning of tourism development with emphasis on religious tourism. Journal of Human Geography Research. 1390;43(76):115-41. (Persian)

22.        Rakhshaninasab H-R, Safari K. Strategic Planning Management of Solid Waste in Zahedan City Using SWOT Method. Journal of Environmental Science and Technology. 2016;18(3):149-64.

23.        Hunger JD, Wheelen TL. Essentials of Strategic Management. USA: Prentice Hall, 2000.

24.        Nohegar A, Hosseinzade MM, Pirasteh A. Evaluation of Qeshm Island tourism potetial using SWOT strategic management model. Geography and Development Iranian Journal. 2009;15:151-72. (Persian)

25.        Harisson JS, C.H. J. Foundations in Strategic Management. USA: SOUTH-WESTERN; 2011.

26.        Khalili S. Strategic management and planning. Tehran: Yadvareh publication; 2014.

27.        Eydi A, Abdollahi B. Design of Educational Strategic Program in Rah-Artin Company by SWOT approach. Quarterly Journal of Training and Development of Human Resources. 2015;1(3):69-89. (Persian)

28.        Unknown. Guilan Province. Free encyclopedia Wikipedia. 2021.

29.        Unknown. Combined learning design project for green entrepreneurship education: Sponsored by the Erasmus Plus Foundation, European Union, 2016-2019, Available from: www.Greentproject.eu.

30.        Unknown. Approved by the Council of Ministers on April 20, 2020 Budget Law of 2020. Article 38, paragraph (g). 2020.

31.        Nademi Y. Research Budget and Economic Growth in Iran: Markov Switching Approach. Economical Researches and Policies. 2017;25(82). (Persian)

32.        Khalili F, Rajaei Y. Study of the problems of research in Islamic Azad University of Abhar and provide appropriate solutions. Management sciences. 2008;2(6):79-116. (Persian)

 

 

Development and selection of green management development strategy in University of Guilan based on SWOT analysis and Quantitative Strategic Planning Matrix (QSPM)

Abstract

In recent years, with the increase of environmental concerns, application of scientific and practical tools in this field has been welcomed. Universities are the most appropriate place to develop environmental activities and strive to prioritize environmental practices more responsibly. The present study examines and selects green management development strategies in the University of Guilan as one of the leading universities in green management in higher education. According to the University of Guilan situation, 14 and 17 items were examined respectively as internal factors (strengths and weaknesses) and external factors (opportunities and threats) in the green management of the university through hierarchical analysis. One of the most important weaknesses is lack of infrastructure and fundamental facilities, which have led to high consumption of energy, materials and paper due to the deterioration of buildings and equipment, lack of energy control facilities, and etc. Evaluation of internal and external factors, integration and drawing of space matrix, showed that the green management of University of Guilan is in a situation where aggressive strategies take precedence over other strategies. Offensive strategies were quantitatively evaluated and ranked based on the strategic planning matrix. The results showed that the strategies of supporting green research projects, public culture and incentive policies are the most effective and best strategies for the development of green management at the University of Guilan, respectively.

Keywords: Green Management, University of Guilan, Strategic Planning Matrix, Strengths and Weaknesses

---

[1]  Green Metric

[2]  Strength, Weakness, Opportunity & Threat

[3]  Analytical Hierarchy process

[4]  Internal Factor Evaluation (IFE) Matrix

[5]  External Factor Evaluation (EFE) Matrix

[6] Consistency Ratio 

[7]  Space Matrix

[8]  Strengths – Weaknesses –Opportunities- Threats

[9] Eco-entrepreneural mindset

[10]  GREENT

---