بررسی کیفیت زندگی کاری اعضا هیات علمی دانشگاه ازاد اسلامی واحد شیراز بر اساس هوش اخلاقی و تاب آوری روانشناختی
محورهای موضوعی : مدیریت منابعرها ریاضی 1 , مرجان آل بهبهانی 2 *
1 - گروه روانشناسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
2 - گروه روانشناسی، واحد بندر دیلم، دانشگاه آزاد اسلامی، بندر دیلم، ایران
کلید واژه: هوش اخلاقی, تاباوری روانشناختی, کیفیت زندگی کاری, دانشگاه ها,
چکیده مقاله :
مقدمه: در حال حاضر دانشگاه ها به عنوان عامل کلیدی توسعه اجتماعی اقتصادی، فرهنگی و سیاسی جوامع بشری نقش حیاتی در امور آموزش و سرمایه انسانی ایفا میکند.تجزیه و تحلیل عوامل موثر در رشد و توسعه جوامع بشری اعم از پیشرفته در حال رشد بیانگر آن است که کارآمد و اثر بخش بودن نظام آموزشی در هرکشور به رشد و توسعه همه جانبه آن کشور کمک شایانی میکند.اعضای هیات علمی به عنوان یکی از بزرگترین سرمایه های هرجامعه و نیز یکی از پر اهمیت ترین عناصر نظام آموزشی نقشی بس حساس و سرنوشت ساز در تربیت نیروی متخصص ایفا میکند و ثمره تلاش آنها در نهایت،رشد و توسعه جوامع بشری را در پی دارد.هدف این پژوهش بررسی رابطه بین پیش بینی ابعاد تاب¬اوری بر روی کیفیت زندگی کاری در بین اعضا هیات علمی دانشگاه ازاد در واحد شیراز می¬باشد. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردي است که با استفاده از روش پژوهش همبستگی انجام خواهد شـد،زیرا بـه تبیین رابطه بین متغیرها و پیش بینی متغیرها پرداخته است.جامعه اماری مورد مطالعه در این پژوهش تعداد360 نفر از اعضا هیات علمی دانشگاه ازاد واحد شیراز می-باشند.نمونه انتخاب شده در بین این جامعه براساس جدول مورگان برابر 186 نفر میباشد. یافته ها:نتایج پژوهش حاکی از ان است که هوش اخلاقی و تاب¬اوری میتوانند بر روی کیفیت زندگی کاری اعضا هیات علمی در واحد شیراز تاثیر گذار باشد. نتیجه گیری: هوش اخلاقی و تاب¬اوری روانشناختی از عواملی هستند که بر میزان کیفیت زندگی کاری اعضا هیات علمی دانشگاه ازاد تاثیر دارند.
Introduction: Currently, universities as a key factor in the social, economic, cultural and political development of human societies play a vital role in education and human capital. The analysis of the factors affecting the growth and development of human societies, including the advanced and growing ones, shows that It is that the efficiency and effectiveness of the educational system in any country contributes greatly to the comprehensive growth and development of that country. The members of the academic staff as one of the greatest assets of any society and also one of the most important elements of the educational system play a very sensitive and decisive role. It plays a role in the training of expert personnel and the fruit of their efforts ultimately leads to the growth and development of human societies. The purpose of this research is to investigate the relationship between predicting the dimensions of resilience on the quality of work life among the academic faculty members of Azad University in Shiraz . Method: The current research is of an applied type that will be carried out using the correlation research method, because it explains the relationship between the variables and the prediction of the variables. The statistical community studied in this research is 360 members of the academic staff of the Shiraz branch of the Azad University. The selected sample among this community is 186 people based on Morgan's table. Findings: The results of the research indicate that the dimensions of flexibility and moral intelligence can have an impact on the quality of work life of academic staff members in the Shiraz unit. Conclusion: Resilience dimensions and moral intelligence are one of the factors that affect the quality of working life of Azad University faculty members
-آبادی، فوزیه، آبادی، فاعزه، و نوحی، عصمت. (1397). بررسی عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی کاری پرستاران بالینی. مجله دانشکده پرستاری و مامایی ارومیه، 16(11 (پی در پی 112) )، 832-840.
2-ارجمندراد، ایمان، و شکرکن، حسین. (1399). رابطه سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی کاری با عملکرد شغلی و اشتیاق کاری. مطالعات روان شناسی صنعتی و سازمانی، 7(2 )، 225-240.
3-اخوندی،مریم(1400).بررسی وضعیت استرس،اضطراب،افسردگی و تاب¬اوری ناشی از شیوع بیماری کرونا در خانوارهای شهرستان انار،مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان،سال اول،ص 898-889.
اخروی، امیرحسین و طلائی، مهدی (1398)، اولویتبندی شاخصهای ارتقای کیفیت زندگی کاری منابع انسانی(مطالعه موردی: کارکنان بیمارستان دولتی)، توسعه مدیریت و منابع انسانی و پشتیبانی، 14(54) 166-192
5-جوادی،رحم خدا(1396).بررسی رابطه کارکرد خانواده و تاب¬اوری در برابر مصرف مواد در دانش اموزان پسر دبیرستانی مدارس پرخطر.فصلنامه علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی،ص 444-421
6-حسام پور،مریم(1395).نقش واسطه ای سبک های هویت در میان روابط اجتماعی و تاب¬اوری در دانشجویان دانشگاه شیراز.پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی،دانشگاه شیراز
|
Journal of Development Studies and Resource Management Vol 2, No 8, Winter 2025 Journal Homepage: https://sanad.iau.ir/journal/jdsrm |
|
Research Paper
Analysis of Predicting the Quality of Working life based on Moral Intelligence and Psychological Resilience
Raha Riazi: Master's student, Department of Psychology, Shiraz Branch, Islamic Azad University, Shiraz, Iran
Marjan AleBehbahani1: Depatment of Psychology,Bandar Deylam Branch,Islamic Azad University,Bandar Deylam,Iran.
Received: 2024/05/29 PP 53-61 Accepted: 2024/10/20 |
Abstract
Keywords: Psychological Resilience, Quality Of Life,Moral Intelligence, Faculty Members |
Citation: Riazi, R & Ale-Behbahani, M. (2025). Analysis of Predicting the Quality of Working life based on Moral Intelligence and Psychological Resilience. Journal of Development Studies and Resource Management, 2(8), 53-62.
|
[1] . Corresponding author: Marjan AleBehbahani, Email: malbehbahani@gmail.com
Extended Abstract
Introduction
In today's modern managerial world, the concept of the quality of work life has become a major social issue all over the world (Lutans, 1998). Meanwhile, in the past, only the personal life of individuals was emphasized (Mohab Ali, 1997). The quality of work life includes any improvement in the organizational culture that causes the growth of employee excellence in the organization (Filippo, 1998). Therefore, the value system of the quality of work life considers investment in people as the most important variable in the strategic management equation. The quality of working life is one of the most interesting methods of creating motivation and an important way forward in designing and enriching a job, and its root is in the attitude of employees and managers towards motivation. Today, this topic is one of the topics of the sociology of work and job and human resource management of organizations that requires special attention. Considering that people spend most of their time, time and energy in the workplace. It can be concluded that the quality of work life can have a direct relationship and impact on the personal and social life of each employee or in this research, each member of the academic staff of the university. Resilience is an individual, family and social ability to deal with and get rid of incompatible situations or life stresses that are not immediately effective; Rather, it leads to an increase in the ability to face future difficulties and hardships. The higher a person's sense of control over stressful and anxiety-inducing events, and the greater his resistance and resilience, the less anxiety will occur. Therefore, the current research is conducted with the aim of investigating the relationship between the components of psychological resilience and the quality of work life of academic staff members of Azad University, Shiraz branch.
Methodology
In this section, the questionnaires were individually distributed among the academic staff members of Azad University, Shiraz branch, and the relevant information was collected. Walton's quality of work life questionnaire (1973), Cornow and Davidson questionnaire (2003). After obtaining the necessary permits, three categories of questionnaires (including moral intelligence, psychological flexibility and quality of work life) were distributed, completed and collected among the sample people. Due to the spread of the Corona virus, information was collected in the form of online questionnaires. The data obtained from the questionnaire was analyzed using spss software, which was done in two parts, descriptive and inferential. In the descriptive level of this research, the mean and standard deviation of the studied variables were analyzed statistically, and in the inferential part, the research hypotheses were tested. For this purpose, correlation and regression methods were used.
Results and discussion
In this research, the number of male subjects was 91 (48.9%) and the number of female subjects was 95 (51.1%). And according to the results of the regression analysis with the Enter method, the multivariate correlation coefficient for the linear combination of resilience with the quality of life of the members of the academic staff of the current research is equal to MR = 0.814 and R2 = 0.662, which is significant at the 0.05 level. is. According to the coefficient of determination, it has been determined that 66% of the variance of the quality of life among the respondents can be explained by the resilience predictor variable; Therefore, it can be said that there is a relationship between resilience and the quality of life of the faculty members of Azad University, Shiraz branch, and the fourth hypothesis of the research is confirmed.
Conclusion
Resilience is a factor that improves the ability to change the structure or function in order to adapt to the changing conditions and perpetuate the identity, that is, the ability of the evolving system to maintain its characteristics and characteristics, despite endogenous and exogenous changes. (Di Florio, 2017) and the consequences of agility, flexibility and being active. It also makes the organization anticipate, create and use new opportunities at different times (Malak, 1998). The findings of the study show that the components of this program have led to a decrease in the number of employee complaints, a decrease in the rate of absenteeism, a decrease in the application of disciplinary regulations, an increase in the positive attitude of employees and an increase in their participation. According to the mentioned cases, it can be said that the quality of working life means the possibility of satisfying the personal needs of the employees, the existence of security for people in such a way that they can continue their lives safely with others and feel useful and acceptable to others. be realized and finally have the opportunity to increase their skills and knowledge (Rodki, 2008). Therefore, one of the important duties and responsibilities of the president of Shiraz branch of Azad University, as the leader of the large academic community, is to continuously investigate, resolve and follow up on the mental health of academic staff members. Also, the level of stubbornness, resistance and control of resilient people can be one of the factors affecting the satisfaction of academic staff members with the quality of their work life in accepting and controlling difficult and unfavorable conditions. Therefore, resilience and its dimensions can predict the quality Have a working life among the members of the academic staff.
References
1. Abadi, F. , Abadi, F. , & Nouhi, E. (2019). Survey factors affecting of quality of work life in the clinical nurses. Nursing and Midwifery Journal, 16(11), 832-840.http://unmf. umsu.ac.ir/article-1-3234-fa. html [In Persian]
2. Akdere, M. (2006). Improving quality of work life: Implications for human resources. Business Review, 1(1), 173.
3. Akeid, M. (2006). Improving quality of work-life: Implications for human resources. Business Review, 1(3), 153-173.
4. Akhroi, A. , & Talaei, M. (2019). Prioritization of indicators for improving the quality of work life of human resources (Case study: Employees of a public hospital). Development of Management, Human Resources and Support, 14(54), 166-192.[In Persian]
5. Alizadeh, H. (2017). Cognitive resilience (psychological well-being and behavioral disorders). Tehran: Arasbaran Publishing. [In Persian]
6. Arjmandrad, I. , & Shokrkon, H. (2020). The relationship between social capital and quality of work life with job performance and work engagement. Journal of Industrial and Organizational Psychology Studies, 7(2), 225-240.https://doi.org/10.22055/jiops. 2020.35903.1208 [In Persian]
7. Cascio, W. F. (1989). Human resources: Productivity, quality of work life, profits (2nd ed. ). McGraw-Hill International Editions.
8. Cascio, W. F. (2005). Managing human resources: Productivity, quality of work life, profits (6th ed. ). McGraw-Hill.
9. Connor, K. M. , & Davidson, J. R. (2003). Development of a new resilience scale: The Connor-Davidson Resilience Scale (CD-RISC). Depress Anxiety, 18, 76-82.
10. Dehghan Niri, M. (2016). The relationship between quality of life, resilience, and perceived stress among nurses at Tehran University of Medical Sciences hospitals (Master's thesis, Tehran University of Medical Sciences). [In Persian]
11. Eyni, S. , Ebadi, M. , & Torabi, N. (2020). Developing a model of Corona anxiety in students based on optimism and resilience: The mediating role of the perceived social support. Counseling Culture and Psychotherapy, 11(43), 1-32.https://doi.org/10.22054/qccpc. 2020.51656.2376 [In Persian]
12. Fotouhi, M. , Jafarjalal, E. , & Haghani, H. (2020). The relationship between safe nursing care and quality of work life among nurses. Iranian Nursing Journal, 33(128), 1-14.[In Persian]
13. Glantz, M. D. , & Johnson, J. L. (Eds. ). (2002). Resilience and development: Positive life adaptation. Kluwer Academic Publishers.
14. Hayd, A. (2013). Relationship between resilience, spiritual intelligence, and mental health of university students. Indian Journal of Psychology and Education, 3, 37-42.
15. Hessampour, M. (2016). The mediating role of identity styles in the relationship between social relations and resilience among students of Shiraz University (Master's thesis, Shiraz University). [In Persian]
16. Huang, H. , Zhang, H. , Xie, Y. , Wang, S. B. , Cui, H. , Li, L. , Shap, H. , & Geng, Q. (2020). Effect of Balint group training on burnout and quality of work life among intensive care nurses: A randomized controlled trial. Neurology, Psychiatry and Brain Research, 35, 16-21.
17. Javadi Rahimkhoda, A. , Aghabakhshi, H. , Rafiei, H. , Asgari, A. , Bayanmemar, A. , & Abdi Zarin, S. (2011). The relationship between family function and resilience against substance abuse among high-risk high school male students. Social Welfare, 11(41), 421-444.http://refahj. uswr.ac.ir/article-1-725-fa. html [In Persian]
18. Javadi, R. , Aghabakhshi, H. , Rafiey, H. , Asgari, A. , Baian Memar, A. , & Abdi Zarrin, S. (2011). The relationship between family functioning and resilience against substance use in male students at high-risk high schools. Social Welfare, 11(41), 421-444.http://refahj. uswr.ac.ir/article-1-725-fa. html [In Persian]
19. Johnston, M. C. , Burton, C. D. , Iversen, L. , McArdle, K. , Murray, A. , Phillips, L. H. , & Black, C. (2014). Physical disease and resilient outcomes: A systematic review of resilience definitions and study methods. Psychosomatics, 54(2), 1-37.
20. Karimi, M. , Bozorgzad, P. , Najafi Qazelcheh, T. , Haghani, H. , & Fallah, B. (2021). Productivity and quality of work life among emergency nurses. Iranian Nursing Journal, 34(130), 73-90.[In Persian]
21. Karpagam, V. , & Manickaraj, S. (2018). Quality of work life enrichment training for nurses. International Journal of Research in Engineering, Science and Management, 1(10), 702-704.
22. Khabazi Ravandi, M. R. , Shafiabadi, A. , Asgari, M. , & Barjalee, A. (2020). The effectiveness of training quality of work life components on improving employees' quality of work life in the Welfare Organization. Journal of Psychological Sciences, 19(96), 1569-1579.[In Persian]
23. Khabazi Ravandi, M. R. , Shafiabadi, A. , Asgari, M. , & Barjalee, A. (2021). Developing a model for employees' quality of work life in the Welfare Organization. Human Resource Management Research, 13(3), 201-245.[In Persian]
24. Kikhavani, S. (2017). The relationship between resilience and mental health with vulnerability to drug abuse among high school students in Ilam during the academic year 2010-2011. Journal of Medical History, 4(13), 67-84.[In Persian]
25. Kumpfer, K. L. (1999). Factors and processes contributing to resilience: The resilience framework. In M. D. Glantz & J. L. Johnson (Eds. ), Resilience and development: Positive life adaptations (pp. 179-224). Kluwer Academic/Plenum Publishers.
26. Masten, A. S. , & Tellegen, A. (2012). Resilience in developmental psychopathology: Contributions of the Project Competence Longitudinal Study. Development and Psychopathology, 24, 345–361.
27. Mortazavi, N. , & Yaralahi, N. (2015). Meta-analysis of the relationship between resilience and mental health. Principles of Mental Health Journal, 103-108.[In Persian]
28. Mousavi, M. , Yazdani Rad, S. , & Sadeghian, M. (2021). The relationship between resilience and hypochondriasis due to COVID-19: A case study in a workplace environment. Journal of Occupational Health Engineering, 7(4). [In Persian]
29. Nasirzadeh, M. , Akhondi, M. , Jamalizadeh Nooq, A. , & Khorramnia, S. (2020). A survey on stress, anxiety, depression and resilience due to the prevalence of COVID-19 among Anar city households in 2020: A short report. JRUMS, 19(8), 889-898.http://journal. rums.ac.ir/article-1-5380-fa. html [In Persian]
30. Nasirzadeh, Z. (2018). The effectiveness of resilience in reducing loneliness and anxiety among high school female students. Clinical Psychology, 10(2), 29-40.[In Persian]
31. Nasirzadeh, Z. , Rezaei, A. , & Mohammadi Far, M. A. (2020). The effectiveness of resilience training in reducing loneliness and anxiety among high school female students. Clinical Psychology, 10(2), 29.[In Persian]
32. Nouri Moghaddam, S. , Naderi, T. , & Ashiani, H. (2021). The relationship between spiritual intelligence and resilience with COVID-19 anxiety among students. 9th National Conference on Sustainable Development in Educational Sciences and Psychology. [In Persian]
33. Nouri Zadeh, M. (2015). Resilient people are like this. Advisor’s Message Monthly: Joint Publication of the Central Counseling Office of the Ministry of Science and the Counseling Center of Tehran University, 10(98), 59-65.[In Persian]
34. Rahman, M. (2020). The diagnostic role of life expectancy, optimism, resilience, and psychological well-being as positive psychology dimensions in predicting the fear of contracting COVID-19. Advances in Modern Behavioral Sciences, 5(50), 1-18.http://ijndibs.com/article-1-520-fa. html [In Persian]
35. Rastogi, M. , Rangnekar, S. , & Rastogi, R. (2018). Enhancing quality of work life in India: The role of workplace flexibility. Industrial and Commercial Training, 50(5), 234-249.
36. Sami’i, L. , Aghakhani, N. , & Hosseinpour, M. R. (2021). The relationship between resilience and anxiety and depression in patients with mild symptoms of COVID-19. Proceedings of the First National Congress on University and COVID-19, Counseling Center of Sharif University of Technology. [In Persian]
37. Sharifzad, F. , & Abbasi, Y. (2008). Explaining the effects of quality of work life on reducing organizational deviance from the employees' perspective. Journal of the Faculty of Humanities, Semnan University, 7(21). [In Persian]
38. Sharifzadeh, M. , Naghibi Nasab, M. , Keyvanlo Shahrestanaki, A. , Fazel, N. , & Tabarraie, Y. (2017). Quality of work life of midwives in Sabzevar. Journal of Sabzevar University of Medical Sciences, 23(6), 848-855.https://doi.org/10.21859/sums-2306848 [In Persian]
مقاله پژوهشی
پیشبینی کیفیت زندگی کاری اعضا هیات علمی بر اساس هوش اخلاقی و تابآوری روانشناختی
رها ریاضی: دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه روانشناسی، واحد شیراز، دانشگاه ازاد اسلامی، شیراز، ایران
مرجان آلبهبهانی1: استادیارگروه روانشناسی، واحد بندر دیلم، دانشگاه آزاد اسلامی، بندر دیلم، ایران
دریافت:09/03/1403 صص 53-61 پذیرش: 29/07/1403 |
چکیده
در حال حاضر دانشگاه‌ها به عنوان عامل کلیدی توسعه اجتماعی اقتصادی، فرهنگی و سیاسی جوامع بشری نقش حیاتی در امور آموزش و سرمایه انسانی ایفا میکند. تجزیه و تحلیل عوامل موثر در رشد و توسعه جوامع بشری اعم از پیشرفته در حال رشد بیانگر آن است که کارآمد و اثر بخش بودن نظام آموزشی در هرکشور به رشد و توسعه همه جانبه آن کشور کمک شایانی میکند. اعضای هیات علمی به عنوان یکی از بزرگترین سرمایه‌های هرجامعه و نیز یکی از پر اهمیت‌ترین عناصر نظام آموزشی نقشی بس حساس و سرنوشت ساز در تربیت نیروی متخصص ایفا میکند و ثمره تلاش آنها در نهایت، رشد و توسعه جوامع بشری را در پی دارد. هدف این پژوهش بررسی رابطه بین پیشبینی ابعاد تاباوری بر روی کیفیت زندگی کاری در بین اعضا هیات علمی دانشگاه ازاد در واحد شیراز میباشد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که با استفاده از روش پژوهش همبستگی انجام خواهد شـد، زیرا بـه تبیین رابطه بین متغیرها و پیشبینی متغیرها پرداخته است. جامعه اماری مورد مطالعه در این پژوهش تعداد360 نفر از اعضا هیات علمی دانشگاه ازاد واحد شیراز می‌باشند. نمونه انتخاب شده در بین این جامعه براساس جدول مورگان برابر 186 نفر میباشد. : نتایج پژوهش حاکی از ان است که هوش اخلاقی و تاباوری میتوانند بر روی کیفیت زندگی کاری اعضا هیات علمی در واحد شیراز تاثیر‌گذار باشد. هوش اخلاقی و تاباوری روانشناختی از عواملی هستند که بر میزان کیفیت زندگی کاری اعضا هیات علمی دانشگاه ازاد تاثیر دارند.
استناد: ریاضی، رها و آلبهبهانی، مرجان (1403). پیشبینی کیفیت زندگی کاری اعضا هیات علمی بر اساس هوش اخلاقی و تابآوری روانشناختی. فصلنامه مطالعات توسعه و مدیریت منابع، 2(8)، 53-62.
|
واژه‌های کلیدی: هوش اخلاقی، تابآوری روانشناختی، کیفیت زندگی کاری، دانشگاه‌ها |
[1] . نویسنده مسئول: مرجان آلبهبهانی ، پست الکترونیکی: malbehbahani@gmail.com
مقدّمه
یکی از سازمان‌هایی که اخیرا به عنوان عامل کلیدی توسعه اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی نقش حیاتی دارند دانشگاه‌ها هستند که در امر اموزش سرمایه انسانی نقش بسیار پراهمیتی دارند. نهاد‌های اموزشی پی برده‌اند که در شرایط پیچیده و دشوار امروزی بدون داشتن نیروی انسانی متعهد و متخصص قادر نخواهند بود که پاسخگوی نیاز‌های روز افزون جامعه خود باشند. بنابراین اعضا هیات علمی به عنوان یکی از بزرگترین سرمایه‌های هر جامعه و همینطور از پر اهمیت‌ترین عناصر اموزش عالی در هر جامعه که نقش پررنگی در اموزش نیرو‌های متخصص دارند باید مورد توجه قرار گیرند تا بهترین کیفیت زندگی کاری را داشته باشند تا بتوانند نیرو‌های متخصص را به بهترین شیوه اموزش دهند. همچنین با توجه به اینکه بسیاری از رفتار‌ها و عملکرد‌های انسان ریشه در اصول و ارزش‌های اخلاقی دارد و از ان متاثر می‌شود. در نظر گرفتن اصول اخلاقی نتایج مهمی در پذیرش تفاوت‌ها و پی بردن به ارزش‌های گوناگون دارد. توجه به اصول اخلاقـی بـرای سازمان‌ها بخصوص دانشگاه‌ها ضروری اسـت و موجب مشروعیت سازمان مـی شـود، هرچه درصـد اعتمـاد مردم نسبت به دانشگاه بالاتر برود بیشتر در آنجا سرمایه‌گذاری می‌کنند در نتیجه تعداد دانشجویان افزایش می‌یابد؛ حتی این موضوع می‌توانـد موضوع رقابت را هـم در می‌ـان دیگـر دانشگاه بـه وجـود آورد. بسیاری از رفتار‌ها و تصمیم‌های کارکنان و مدیران در سازمان‌های امروزی، تحت تأثیر ارزش‌های اخلاقـی آنهاست. (تولایی، ٢٠١١) از آنجا که نیروی انسانی، چه به صورت فـردی و چـه بـه صـورت گروهـی و در تعامل با دیگران، هم چنان مهمترین عامل مزیت رقابتی به شمار می‌آید، قضاوت افراد در مورد درسـتی یـا نادرستی کار‌ها بر کمیت و کیفیت عملکرد آنان و به تبع آن، عملکـرد سـازمان و در نتیجـه موفقیـت آن بـه شدت تأثیر دارد. امروزه میزان تاباوری افراد در شرایط متفاوت روحی و جمسی می‌تواند به عنوان یک عامل تاثیر‌گذار بر کیفیت زندگی کاری اعضا هیات علمی باشد. هدف کلی این پژوهش بررسی رابطه بین هوش اخلاقی و تابآوری روانشناختی با کیفیت زندگی اعضای هیات علمی میباشد.
مبانی نظری و پیشینه پژوهش
کار، بخشی مهم و مؤثر از رفاه جامعه و فرد است و بر کیفیت زندگی فـرد، سـلامت روان و بهره وری کل جامعه تأثیر مـی گـذارد. مفهوم کیفیت زندگی برای اولین بار در دهه 60 مطرح شده است(سراجی، 2006)و این واژه دامنه‌ای از مفاهیم نظری را با هدف تعدیل مشکلات سازمانی در برمی گیرد(مارتال و داپیوس، 2006). کیفیت زندگی کاری ساختاری پویا و چندبعدی دارد که مفاهیمی نظیر امنیت شغلی، نظام‌های پاداش، فرصت‌های پیشرفت اموزشی و شغلی و شرکت در تصمیم‌گیری را در بر می‌گیرد. داچ و شرمن (1993)اظهار داشتند که برنامه‌های کیفیت زندگی کاری در ایالات متحده به کار گرفته شده است، مشارکت کارمندان را در تصمیم‌گیری‌های مربوط به فناوری جدید، محیط کاری واموزش مهارت‌ها افزایش می‌دهد. به دقیق‌تر کیفیت زندگی کاری مجموعهای از روش‌ها و اقداماتی است که به افزایش و حفظ رضایت کارمندان کمک میکند و هدف ان بهبود شرایط کاری ان‌ها و افزایش کارایی سازمان است(سراجی، 2006). مروری بر ادبیات موجود نشان می‌دهد که تعریف معمول و پذیرفته شده‌ای برای کیفیت زندگی کاری وجود ندارد و متغییر‌های مختلفی از قبیل خطی مشی سازمان، سبک‌های رهبری، روش‌ها و عملیات بر روی کارکنان از کیفیت زندگی کاری تاثیر می‌گذراند(لویس ایت ال، 20013). همچنین امروزه سازمان‌ها شاهد تغییرات سـریع و غیـرقابـل پـیشبینـی زیادی در محیط هستند. رقابت فزاینده جهانی، توسعه و گسترش تکنولوژی اطلاعات، تغییرات در ویژگـیهـای جمعیـت شـناختی نیروی انسانی و مشتریان، در قلب تغییرات قـرار دارنـد. واقعیـت این است که اگر در سازمان‌ها انسان‌های خلاق، باهوش، فرصت شـناس و تبیـین‌گـر مـسائل وجـود نداشـته باشـند، بـسیاری از فرصت‌ها و موقعیت‌ها را از دست خواهد رفت. مهمترین منبع سازمان، نیروی انسانی است. بنابراین، اگراین نیـروهـا از هـوش بالایی برخوردار باشـند و اسـتعداد و مهـارت خـود را در خـدمت سازمان به کار گیرند، در افزایش بهرهوری سـازمان خـود نقـش مهمی ایفا می‌کنند. محققان طی بررسی بر روی چندین سازمان، به این نتیجه رسیدند که سازمان‌هایی که رفتار اخلاقـی دارنـد، نسبت به سازمانهـایی کـه در رفتارهـای غیـر اخلاقـی و غیـر صادقانه وارد می‌شوند؛ دارای شانس موفقیت بیشتری می‌باشـند. هـوش این امر نیازمند کارکنانی با هوش اخلاقی اخلاقی، توانایی درک درست از خلاف، داشتن اعتقادات اخلاقی قوی و عمل به آنهاست. کارکنان با هوش اخلاقی بالا، کار درست را درست انجام می‌دهند قـضاوت افـراد در مـورد اخلاقی بودن و یا غیراخلاقی بودن کار‌ها بر کمیت و کیفیت کار آنان و در نتیجه موفقیت سازمانی تأثیر قابل توجهی دارد. لذا، بـا دارا بودن عملکرد همیشه کـارهـا را بـا اصـول اخلاقـی پیونـد می‌زنند. هوش اخلاقی، «هوش حیاتی» برای همه انسان هـا است، بدین ترتیب کسی کـه دغدغـه اصـلاح امـور دیگـران را داشته باشد، کسی است که از خود رفتار اجتماعی مطلـوب ارائـه می‌دهد. از آنجا که رفتارهای اجتماعی مطلوب بـا هنجـارهـا و ارزش‌های موجود در جامعه سروکار دارند و هوش اخلاقی نیـز بـا ارزش‌ها سروکار دارد به نظر می‌رسد که می‌توان انتظـار داشـت که کسانی که هـوش اخلاقـی بـالایی دارنـد، دارای رفتارهـای اجتماعی مطلوبتر از جمله نوع دوستی نیـز هـستند، چـرا کـه هوش اخلاقی، اشکال دیگر هوش را به انجام کار‌های ارزشـمند هدایت میکند. هوش اخلاقی رفتار مناسب را تقویت می‌کنـد و قادر است پایداری زندگی اجتماعی را در طـول زمـان فـراهم سازد، تا حدی که هوش اخلاقی شانس بقاء را افزایش می‌دهد و حتی به طول عمر افراد نیز کمک می‌کنـد. هـوش اخلاقـی هوشی اسـت کـه قواعـد پویـا و پایـدار را سـازماندهی کـرده و فعالیت‌های افراد را در محیطشان شناسایی می‌کنـد. از سـوی دیگر، هوش هیجانی بزرگترین عامل برای پیش بینـی عملکـرد افراد در محیط کار و قوی‌ترین نیـرو بـرای رهبـری و موفقیـت است. کانر و دیویدسون که تابآوری را در حوزه‌های اجتماعی مورد مطالعه قرار داده‌اند، معتقدند تابآوری، تنها پایداری در برابر آسیب‌ها یا شرایط تهدیدکننده نیست، بلکه شرکت فعال و سازنده فرد در محیط است.
برخی از پژوهشگران تابآوری را توانمندی فرد در برقراری تعادل زیستی-روانی در شرایط خطرناک می‌دانند تابآوری نقطه مقابل آسیب‌پذیری است و بر گروه‌هایی از افراد تمرکز دارد که علی رغم اینکه در معرض شرایط ناگوار و خطر آفرینی قرار دارند با پیامد‌های منفی تابآوری نقش میانجی بسیار مهمی در جلوگیری یا بروز خیلی از اختلال‌های روانپزشکی از خود نشان می‌دهد. تابآوری به واسطه کاهش هیجان‌های منفی و افزایش سالمت روان، رضایت بیشتر از زندگی را در پی دارد و به عنوان منجی برای تسهیل غلبه بر مصائب، مشکالت، مقاومت در برابر استرس و از بین بردن اثرات روانی آنها عمل می‌نماید. تابآوری به افراد توانایی می‌بخشد تا با نامالیمات و مشکالت زندگی و شغلی رو به ور شوندکمی مواجه شده و حتی ممکن است پیامد‌های مثبتی را نیز کسب نمایند. تابآوری نقش میانجی بسیار مهمی در جلوگیری یا بروز خیلی از اختلال‌های روانپزشکی از خود نشان می‌دهد. تابآوری به واسطه کاهش هیجان‌های منفی و افزایش سالمت روان، رضایت بیشتر از زندگی را در پی دارد و به عنوان منجی برای تسهیل غلبه بر مصائب، مشکلات، مقاومت در برابر استرس و از بین بردن اثرات روانی آنها عمل می‌نماید. تابآوری به افراد توانایی می‌بخشد تا با ناملایمات و مشکلات زندگی و شغلی رو به ور شوندمطالعات حسن‌زاده پشنگ1 و همکاران(1391)، کمرزرین و همکاران2(1391)وجکسون3 (2007) نشان دادند که عوامل مختلفی می‌تواند برتاب اوری اثرگذار بوده و باعث تقویت رفتارهای تاب اورانه در افراد شود. رحمن (١٤٠٠) در پژوهشی به بررسی نقش تشخیصی امید به زندگی، خوش بینی، تابآوری و بهزیستی روان شناختی به عنوان ابعاد روانشناسی مثبت گرا در پیشبینی ترس از ابتلا به بیماری کرونا ویروس پرداخت. نتایج نشان داد که با کمک امید به زندگی، خوش بینی، تابآوری و بهزیستی روان شناختی می‌توان ترس از ابتلا به بیماری کرونا ویروس را پیشبینی کرد و تحلیل ممیزی توانست با ٨٧ درصد پیشبینی صحیح افراد را به دو گروه دارای ترس از ابتلا به بیماری کرونا ویروس پایین و بالا طبقه‌بندی نماید. می‌توان نتیجه‌گیری کرد عواملی هم چون امید به زندگی، خوش بینی، تابآوری و بهزیستی روان شناختی در افراد بر ترس از ابتلا به بیماری کرونا ویروس آنان تأثیرگذار است. نعمتی و نویدی (١٣٩٥) پژوهشی با عنوان ”تأثیر هوش سازمانی و هوش اخلاقی بر دلبستگی شغلی؛ با نقش میانجی سرمایه اجتماعی” انجام دادند. نتایج نشان داد که هوش سازمانی و هوش اخلاقی تأثیر مستقیمی بر سرمایه اجتماعی دارند ولی تأثیر مستقیمی بر دلبستگی شغلی ندارند و سرمایه اجتماعی تأثیر مستقیمی بر دلبستگی شغلی دارد. در نتیجه بین هوش سازمانی، هوش اخلاقی و سرمایه اجتماعی با دلبستگی شغلی رابطه وجود دارد. اشجع و پیریایی (١٣٩٥) پژوهشی با عنوان ”رابطه سلامت سازمانی، هوش معنوی، هوش سازمانی و هوش اخلاقی با عملکرد شغلی در کارکنان اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اصفهان” انجام دادند. نتایج نشان داد که از میان متغیر‌های هوش سازمانی؛ هوش معنوی، هوش اخلاقی و سلامت سازمانی تنها هوش سازمانی رابطه مثبت و معناداری با عملکرد شغلی در کارکنان اداره کل استان اصفهان دارد. نتایج حاصل از این پژوهش تاکید عمده‌ای بر شناسایی و ارتقا سطح ابعاد هشت‌گانه هوش سازمانی در راستای بهبود سطح عملکرد شغلی (عملکرد تکلیفی و رفتارهای مدنی سازمانی) دارد. احمدی گلسفیدی و بختیاری سعید (١٣٩٤) پژوهشی با عنوان ”بررسی رابطه بین شایستگی‌های هوش اخلاقی با عملکرد شغلی کارمندان دانشگاه” انجام دادند. نتایج نشان داد که بین هوش اخلاقی و عملکرد شغلی رابطه مثبت و معناداری برقرار است. بر اساس رگرسیون، شاخصهای هوش اخلاقی میتوانند تا اندازه‌ای عملکرد شغلی را پیشبینی کنند شایستگی توانایی در بخشش اشتباهات دیگران دارای بیشترین نقش در تبیین عملکرد شغلی میباشد. مسعودی (١٣٩٤) پژوهشی با عنوان ”رابطه هوش اخلاقی با عملکرد شغلی دبیران” انجام داد. نتایج نشان داد که بین هوش اخلاقی و مولفه‌های آن با عملکرد شغلی رابطه معناداری وجود دارد. همچنین نتایج حاصل از رگرسیون چندگانه نشان داد که از بین مولفه‌های هوش اخلاقی دو مولفه پایبندی به عهد و قبول مسئولیت برای خدمت به دیگران، پیش‌بینی‌کننده عملکرد شغلی دبیران دوره دوم متوسطه شهرستان اقلید می‌باشند. قربانی و همکاران(١٣٩٤). پژوهشی تحت عنوان نقش واسطه ای هوش اخلاقی در رابطه بین کیفیت زندگی کاری و التزام شغلی با اعتماد سازی کارکنان دانشگاه جامع علمی کاربردی شیراز پرداخته شده است .بهرامی و همکاران (١٣٩١) به بررسی سطح هوش اخلاقی اعضای هیأت علمی و کارکنـان دانشـگاه علـوم پزشکی شهید صدوقی یزد پرداخته است. بر اساس یافته‌های پژوهش اعضای هیأت علمی و کارکنـان در ٣ مؤلفه‌ی درستکاری، بخشش و مسؤولیت‌پذیری دارای وضعیت خیلی خوب بودند. در مؤلفه‌ی دلسوزی نیز اعضای هیأت علمی و کارکنان، به‌ترتیب دارای وضعیت خیلی خوب و خوب بودنـد. متغیـر سـن رابطـه‌ی معنی‌دار آماری با سطح هوش اخلاقی داشت، به‌طوری که با افزایش سن، میانگین امتیاز هوش اخلاقی افراد کم‌تر از ٥٠ سال افزایش یافتـه و در افـراد بـالای ٥٠سـال مجـددا کـاهش یافتـه اسـت. سـایر متغیرهـای دموگرافیک (جنس، مدرک تحصیلی، سمت، سابقه‌ی کار، سابقه مدیریت و دو شـغله بـودن) نیـز رابطـه‌ی معنی‌داری با سطح هوش اخلاقی نداشتند. سطح مطلوب هوش اخلاقی اعضـای هیـأت علمـی و کارکنـان می‌تواند منجر به ایفای مؤثر نقش دانشگاه در توسعه‌ی اخلاقی دانشجویان گردد. در عین حال مـی‌تـوان از طریق رهیافت‌هایی نظیر تشویق رفتار مبتنی بر اخلاق، وضعیت موجود را ارتقاء داد.
پژوهش پودلتاندوکار، چندلر، جیکلون، گاتانم، برتونجانسون و هالن1 (٢٠١٩) بیانگر آن بود که میزان بالای تابآوری روانشناختی، خطر اضطراب را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد. یانگ، شی، هان و لینگ2 (٢٠١٨) در تحقیقی به بررسی رابطه بین تابآوری و حمایت اجتماعی با نقش میانجی استرس و رضایت از زندگی پرداختند. نتایج نیز نشان داد که تابآوری و حمایت اجتماعی در رابطه‌ی بین استرس و رضایت از زندگی نقش میانجی دارند. سواتی و همکاران3 (٢٠١٤ )به پژوهشی تحت عنوان: کیفیت زندگی کار و تعـادل در زنـدگی (یکـی زنـدگی میکند برای کار و یکی کار میکند برای زندگی) کارکنان زن پرداخته است. نتایج نشان مـی دهـد: بـرای تعیین کمیت اثر کیفیت زندگی کاری کارکنان در زنان، و همچنین مسائل مربوط به تعادل کار و زندگی به مدیریت سازمان‌ها توصیه می‌شود به اجرای یک استراتژی کیفیت زندگی کاری در درون سازمان برای سرعت بخشیدن و بهبود در تعادل در زندگی و کار بیردازند. کیفیت زندگی کاری و تعادل زندگی کار به عنوان دو نهاد مستقل دیده نمی‌شودبلکه هر دو بر یکدیگر بستگی دارد. گیولم 4(٢٠١٣) پژوهشی تحت عنوان بررسی عوامل موثر در کیفیت زندگی کاری در بخـش خـرده فروشـی هند پرداخته است. نتایج نشان داده است: مدیریت کارکنان زمانی کارآمد و موثر خواهد بـود کـه شـرایط مناسبی از زندگی کیفیت کاری را برای کارکنان در شرکت‌ها با هر اندازه‌ای فـراهم کننـد. تغییـرات اخیـر شرایط تجارت خرده فروشی و شرایط کاری در عملکرد کارکنان بسیار تاثیر گذاشته است. شرایط با سرعت در حال تغییر و صنعت خرده فروشی هند در حال رشد است و این چالشـی بـزرگ بـرای هـر کارفرمـایی است. لانگلویس5و همکاران (٢٠١٣) در پژوهش خود با عنوان بررسی نقش هوش اخلاقی مـدیران بـر عملکـرد آنها نشان داد که هوش اخلاقی مدیران و ابعاد آن بر روی عملکرد آنها تاثیر مثبت و معناداری دارد.
مواد و روش تحقیق
پژوهش حاضر از نوع همبستگی است که با استفاده از روش پژوهش همبستگی انجام خواهد شـد، زیرا بـه تبیین رابطه بین متغیرها و پیشبینی متغیرها پرداخته است. جامعه اماری مورد مطالعه در این پژوهش تعداد360 نفر از اعضا هیات علمی دانشگاه ازاد واحد شیراز می‌باشند. نمونه انتخاب شده در بین این جامعه براساس جدول مورگان برابر 186 نفر میباشد. در این بخش پرسشنامه‌ها به صورت فردی بین اعضا هیات علمی دانشگاه ازاد واحد شیراز توزیع و اطلاعات مـورد نظـر جمـع‌آوری شـده است.
پرسشنامه کیفیت زندگی کاری والتـون( ١٩٧٣) روایی و پایایی این پرسشنامه روایی محتوایی و صوری که از روایی قابل قبولی برخوردار بوده و ازنظرات متخصصان، اساتیددانشگاهی و کارشناسـان خبــره اســتفاده شــد. درایــن مرحلــه باانجـام مصــاحبه‌هــای مختلــف و کســب نظــرات افــراد یادشده، اصلاحات لازم به عمل آمده و بدین ترتیب اطمینان حاصل گردید که پرسشـنامه همـان خصیصـه مورد نظر محققین را خواهد سنجید. به منظور تعیین پایایی پرسشنامه، تعداد ٣٠ پرسشنامه در جامعه آمـاری توزیع و گردآوری شد. والتون (١٩٧٣) ضریب پایایی پرسشنامه را ٨٨/٠ اعلام کرد. (ویرم، ٢٠٠١) همچنـین رحیمی در سال ١٣٨٥ ضریب پایایی آزمون را ٨٥/٠ اعلام کرد همچنین الفای کرونباخ تعین شده برابر 0.86 بوده است. (رحیمی، ١٣٨٥).
پرسشنامه کورنو و دیویدسون(2003) پایایی کونور و دیویدسون ضریب آلفای کرونباخ مقیاس تابآوری را ۸۹/۰ گزارش کرده‌اند. همچنین ضریب پایایی حاصل از روش بازآزمایی در یک فاصله ۴ هفته‌ای ۸۷/۰ بوده است. و روایی ان: نمرات مقیاس تابآوری کونور و دیویدسون با نمرات مقیاس سرسختی کوباسا همبستگی مثبت معنادار و با نمرات مقیاس استرس ادراک شده و مقیاس آسیب‌پذیری نسبت به استرس شیهان همبستگی منفی معناداری داشتند که این نتایج حاکی از اعتبار همزمان این مقیاس است.
پرسشنامه هوش اخلاقی لنیک و کیل (٢٠٠٥) روایی و پایایی این پرسشنامه در ایران توسط آراسته، عزیزی شمامی، جعفری راد در سال١٣٨٩ اعتبار‌یابی شده است. پایایی این پرسشنامه ترجمه شده با باز آزمودن در یـک نمونـه١٦ نفـری از جامعـه پـژوهش و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ٨٩٤ /٠ تایید گردید. روایی و صوری ومحتوایی پرسشنامه توسط متخصصان مورد تایید قرار گرفت. پس از کسب مجوز‌های لازم سه دسته پرسشنامه (شامل پرسشنامه، تاباوری روانشناختی و کیفیـت زندگی کاری) در میان افراد نمونه توزیع، تکمیل و جمع‌آوری گردید. با توجه به شیوع بیماری کرونا جمع‌اوری اطلاعات به صورت پرسشنامه‌های انلاین توزیع گردید. داده‌ها بدست آمده از پرسشنامه با استفاده از نرم‌افزار spss تجزیه و تحلیل شدکه در دو بخش توصیفی و استباطی صورت گرفته است. در سطح توصیفی این تحقیق میانگین و انحراف معیار متغیر‌های مورد مطالعه مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفته است و در بخش استنباطی فرضـیات پـژوهش مـورد آزمـون قـرار گرفتند. بدین منظور از روش همبستگی و رگرسیون استفاده شده است.
بحث و ارائه یافته‌ها
جدول 1- فراوانی و درصد فراوانی گروه نمونه پژوهش برحسب جنسیت
ردیف | گروه برحسب جنسیت | فراوانی | درصدفراوانی | درصد فراوانی تجمعی |
1 2 3 | مرد زن کل | 91 95 186 | 9/48 1/51 0/100 | 89/4 51/5 0 /10 |
در بررسی اماره‌های توصیفی متغیر‌های پژوهش مقادیر میانگین، میانه و نما تقریبا به یک دیگر نزدیک هستند که این امر نرمال بودن داده‌ها را نشان می‌دهد. همچنین گفتنی است که چون ازمون کلوموگروف اسمیرنف برای نمونه‌های بالای 100 حساسیت خود را از دست می‌دهد، انچه که بیان می‌شود روش‌های امار استنباطی میباشد.
جدول 2- امار توصیفی متغیرتاب‌اوری پژوهش
متغیرها | میانگین | انحراف پراکندگی | مینیموم | ماکزیموم |
شایستگی فردی | 51/22 | 98/4 | 10 | 32 |
اعتماد به غرایز فردی و تحمل عاطفه | 39/17 | 84/3 | 10 | 26 |
پذیرش مثبت و تغییر روابط امن | 79/13 | 14/3 | 5 | 18 |
کنترل | 01/8 | 32/2 | 3 | 12 |
تاثیرات معنوی | 03/6 | 85/1 | 0 | 8 |
تاب اوری(کلی) | 77/67 | 32/13 | 37 | 95 |
براساس انچه که بیان شده است میانگین و انحراف پراگندگی بکار رفته است، نتایج بررسی بین تمامی خرده مقایس‌های، شایستگی فردی، اعتماد به غرایز فردی و تحمل عاطفه، پذیرش مثبت و تغییر روابط امن، کنترل، تاثیرات معنوی بیان شده است.
جدول3- امار توصیفی هوش اخلاقی
متغیرها | میانگین | انحراف پراکندگی | مینیموم | مکسیموم |
عمل کردن مبتنی بر اصول | 1/16 | 11/2 | 12 | 20 |
راستگویی | 84/15 | 89/1 | 11 | 19 |
استقامت و پافشاری برحق | 73/13 | 79/2 | 8 | 20 |
وفای به عهد | 31/16 | 82/1 | 13 | 20 |
مسئولیت‌پذیری برای تصمیمات شخصی | 56/15 | 22/2 | 10 | 20 |
اقرار به اشتباهات و شکست | 52/15 | 30/2 | 10 | 20 |
قبول مسئولیت برای خدمت به دیگران | 27/15 | 11/2 | 11 | 20 |
علاقه‌مند بودن به دیگران | 80/15 | 11/2 | 11 | 20 |
توانایی بخشش اشتباهات خود | 73/15 | 46/2 | 9 | 20 |
توانایی بخشش اشتباهات دیگران | 81/14 | 19/2 | 7 | 20 |
هوش اخلاقی(کلی) | 63/154 | 85/17 | 111 | 188 |
در نمونه تحقیق، میانگین مربوط به عمل کردن مبتنی بر اصول، ارزش‌ها، باور‌ها (١6/1)، راستگویی (84/15)، استقامت و پافشاری برای حق (73/13)، وفای به عهد (31/16)، مسئولیت‌پذیری برای تصمیمات شخصی (56/15)، اقرار به اشتباهات و شکست (15.52)، قبول مسئولیت برای خدمت به دیگران (27/15)، علاقه‌مند بودن به دیگران (80/15)، توانایی بخشش اشتباهات خود (73/15)، توانایی بخشش اشتباهات دیگران (81/14)، و هوش اخلاقی (63/154) میباشد.
جدول4- امار توصیفی کیفیت زندگی
متغیرها | تعداد | میانگین | انحراف پراکندگی | مینیموم | مکسیموم |
کیفیت زندگی | 186 | 38/77 | 90/17 | 43 | 112 |
جدول 5- نتایج تحلیل رگرسیون بین هوش اخلاقی و تاباوری با کیفیت زندگی اعضا هیات علمی در پژوهش حاضر
متغیر | R | R2 | F | P | DF | t | B | P |
هوش اخلاقی | 713/0 | 67/0 | 674/98 | 001/0 | 97/2 | 042/8 | 681/0 | 01/0 |
تاباوری |
|
|
|
|
| 213/4 | 356/0 | 024/0 |
همانطور که در جدول مشاهده می‌شود طبق نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون با روش ورود(Enter)ضریب همبستگی چند متغیری برای ترکیب خطی هوش اخلاقی و تاب اوری با کیفیت زندگی کاری اعضا هیات علمی پژوهش حاضر برابر باMR=0.713 و R2=0.67 میباشد که در سطح معناداری0.05 میباشد. با توجه به مقدار ضریب تعیین شده که برابر 67 درصد واریانس کیفیت زندگی در بین پاسخ‌گویان توسط متغییر پیش‌بین هوش اخلاقی و تاب اوری قابل تبیین است؛بنابراین می‌توان بیان داشت که بین هوش اخلاقی، تاباوری با کیفت زندگی اعضا هیات علمی دانشگاه ازاد واحد شیراز رابطه وجود دارد و فرضیه پنجم پژوهش تایید می‌گردد.
نتیجه‌گیری و ارائه پیشنهاد‌ها
طبق نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون اثبات گردید که بین هوش اخلاقی و تاب اوری اعضا هیات علمی دانشگاه ازاد اسلامی با کیفیت زندگی کاری انان رابطه مستقم و معنادار وجود داشته و طبق بررسی‌های به عمل امده با توجه به جدید بودن موضوع قبلا زمینه پژوهشی با محوریت فوق انجام نگرفته است. اما از بین متغیر‌های پیش‌بین بین هوش اخلاقی و تاب اوری ب صورت مثبت و معنادار کیفیت زندگی کاری را پیشبینی می‌کنند. با توجه به یافته‌های پژوهش حاضر به نظر می‌رسد که هوش اخلاقی در محیط جهانی مدرن می‌تواند به مثابه نوعی جهت یاب برای اقدامات عمل میکند. هوش اخلاقی نه تنها چارچوبی قوی و قابل دفاع برای فعالیت انسان فراهم می‌آورد، بلکه کاربرد‌های فراوانی در دنیای حقیقی دارد. در واقع این هوش همه‌ی انواع دیگر هوش انسان را در جهت انجام کار‌های ارزشمند هدایت میکند (بهشتی فر، اسماعیلی و نکویی مقدم١، ٢٠١١). زمانی که افراد در تعاملات روزمره خود اصول اخلاقی را در نظر می‌گیرند و به عنوان معیاری در روابط خود به آن رجوع می‌کنند و سعی در کسب رضایت اطرافیان دارند، مانند محافظی در برابر مشکلات می‌باشند. این افراد کارآمد هستند و عادات فکری خود را در اختیار دارند که موجب می‌گردد مولد و کارا باشند. افراد اخلاق گرا دارای تعهد به ایده ال‌های اخلاقی و ظرفیت مناسب برای یادگیری از دیگران هستند. آنها در پیگیری اهداف اخلاقی صادق‌اند و موشکافانه عمل می‌کنند و اشتیاق زیادی در به خطر انداختن منافع شخصی خود برای تحقق اهداف اخلاقی دارند (امامی، مولوی و کلانتری، ١٣٩٣). هوش اخلاقی یک مهارت مهم برای هر فردی است، و فرد را به انجام کار‌های ارزشمند هدایت میکند. هوش اخلاقی بر معنای زندگی، انگیزه، دیدگاه و ارزش‌های هر فرد تاثیر دارد. فرد اخلاقی به کرامت انسان‌ها احترام می‌گذارد، نگران رفاه دیگران است، علاقه‌های شخصی خود را با مسئولیت‌های اجتماعی یکپارچه میکند، در انتخاب‌های خود اخلاق را مدنظر قرار داده و به دنبال آرامش برای همه است(رضاپور میرصالح، خردمند و شاهدی، ١٣٩٦). هوش اخلاقی می‌تواند چارچوبی برای عملکرد صحیح انسان‌ها فراهم آورده و به عنوان یک عامل پیش‌بینی‌کننده‌ی رفتارشان محسوب شود. بسیاری از رفتار‌ها و عملکرد‌های انسان ریشه در اصول و ارزش‌های اخلاقی دارد و از آن متاثیر می‌شود. هوش اخلاقی با رفتار‌هایی که افراد از خود نشان می‌دهند رابطه‌ی مستقیم دارد و نظامی از اصول و قواعد ایجاد میکند که انسان‌ها را در تصمیم‌گیری درباره‌ی آن چه درست و نادرست است، راهنمایی میکند (محمدی، نخعی، برهانی و روشن‌زاده، 1392). علی رغم اهمیت هوش اخلاقی در خیلی از موارد توجه به این هوش در زندگی مورد غفلت قرار می‌گیرد لذا با استناد به این توضیحات همیشه لازم هست، در مورد هوش اخلاقی به پژوهش‌هایی زیادی بپردازیم. اما در خصوص تاباوری و سری پیامد‌های ان این است که سازمان‌ها تلاش می‌کنند تا از وضعیتی که در ان‌اند، افول نکنند و سطح عملکرد ان‌ها کاهش نیابد و تعهدات خود را انجام دهند؛بنابراین توانایی خوبی برای مقاومت دارند تا بدون اینکه افت در خور توجهی را تجربه کنند؛به فعالیت خود ادامه دهند(محمدی و همکاران، 1397). وقتی سیستمی تاب اور باشد، سیستم و افراد در مواجهه با تکانه‌ها، امکان ایجاد کارکرد‌های جدید را خواهد داشت. وقتی سیستم‌ها اینگونه خود را با تغییر سازگار می‌کنند و میتوانند کارکرد‌های جدید ایجاد کنند(مارتین-بین و ادرسون، 2011). تاباوری در مقیاس بزرگ می‌تواند با وجود تهدید‌ها، توانایی دانشگاه ایجاد کند(پاتریکارکا و همکاران، 2017). نحوه مواجهه سازمان با برخی از تغییرات و نوسانات غیرقابلا پیشبینی از اصول تاباوری است که در حقیقت از طریق ضربه‌گیری، سازگاری با تغییر، پویایی سازمان، حفظ موقعیت ثابل قبول در بحران، توان مالی مناسب، بقای سازمان در مخاطرات و تجربه رشد، بهتر تشریح می‌شود(محمدی و همکاران، 1397). نخستین اثر ارتقـاء توانمنـدی هـای فـرد در زمینـة تـاب‌آوری، کاهش مـشکلات روانـی و هیجـانی، افـزایش می‌ـزان سـلامت روانی و در نتیجه افـزایش می‌ـزان رضـایتمندی فـرد از زنـدگی خواهد بود. یافتـه‌هـای ایـن بررسـی نقـش پـیش آینـدی متغیـر تابآوری بـر پیامـد‌های سـازگارانه (کـامپفر، 1999) را تأییـد نمود. این یافته گویای اهمیت تقدم تغییر احساسات (مشکلات هیجانی) بر تغییر نگرش (رضایت از زندگی) بود. شـاید بتـوان گفت که تغییر در احساس هـا مـیتوانـد تغییـر در نگـرش فرد دربارة زندگی و محیط پیرامون را در پی داشته باشد. هر چند تغییـر در احـساس هـا بـه تغییـر در نگـرش در بـارة پدیــده هــا مــی انجامــد، تغییــردر احــساس، خــود ریــشه در مجموعهای از مهارت‌ها و توانمندی‌ها دارد و این توانمندی‌هـا آموختنی هستند. از ایـن رو مـی تـوان بـا طراحـی برنامـه هـای آموزشی مناسب احساس‌ها و نگرش‌های مثبت در افراد ایجـاد نمود به عبارت دیگر، تاباوری باعث بهبود عملکرد سازمان در مواجهه با سازمان با تغییرات و نوسانات پیشبینی ناپذیر می‌شود. در این پژوهش به این نتیجه رسیدیم که هوش اخلاقی و تاباوری قدرت پیشبینی کیفیت زندگی کاری را دارند و هرکدام از این متغیرها میتوانند به صورت جداگانه و باهم بر روی زندگی اعضا هیات علمی تاثیر‌گذار باشد. با توجه به اینکه دانشگاه‌ها و اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها بسیار در روند پیشرفت علمی، تولید، فناوری و ... حائز اهمیت می‌باشند بی تردید تاب اوری و هوش اخلاقی بر کیفیت زندگی انان ارتباط مستقیم و معناداری دارد. به همین علت نگارنده را بر ان داشت تا به صورت علمی موضوع را مورد بررسی قرار دهد. یافته‌های بدست امده از ضریب همبستگی پیرسون برای مولفه‌های هوش اخلاقی بوده است. در نتیجه می‌توان بیان داشت بین مولفه‌های هوش اخلاقی وکیفیت زندگی اعضا هیات علمی دانشگاه ازاد رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. یافته‌های بدست امده از ضریب همبستگی پیرسون برای مولفه‌های تاب اوری بیان شده است. در نتیجه می‌توان بیان داشت بین مولفه‌های تاب اوری و کیفیت زندگی اعضا هیات علمی رابطه وجود دارد. پیشنهادات پژوهشی و کاربردی ارائه شده برای این تحقیق به شرح زیر است:
باتوجه به یافته‌های پژوهش، تاب اوری و هوش اخلاقی از پیش‌بین‌کننده‌های کیفیت زندگی کاری می‌باشند. بنابراین پیشنهاد می‌شود که به تقویت این دو در بین اعضا هیات علمی پرداخته شود که می‌تواند منجر به حفظ ارامش، سلامت روان و برخورد مناسب‌تر با دانشجویان و همکاران در دانشگاه شود. با توجه به اینکه این پژوهش همبستگی متغیر‌های تاباوری و هوش اخلاقی با کیفیت زندگی کاری را در بین اعضا هیات علمی دانشگاه ازاد واحد شیراز سنجیده شده است و مداخله درمانی در دخیل نبوده است پیشنهاد می‌شود اساتید محترمی که از کیفیت زندگی کاری خود رضایت ندارند با مراجعه به متخصص برای دریافت مشاوره و برنامه‌هایی جهت بهبود رضایت از کیفیت زندگی کاری یا حتی رضایت شغلی اقدام نمایند. اجرای برنامه‌های کیفیت زندگی کاری برای بهبود عملکرد اعضا هیات علمی و ایجاد نگرش مثبت به کار در ان‌ها برای کسب موفقیت و پیشرفت اعضا هیات علمی و حتی تاثیر ان بر روابط ان‌ها با دانشجویان و همکاران خود در دانشگاه پیشنهاد می‌شود. با توجه به نتایج بدست امده از پژوهش حاضر و ارتباط بین تاب اوری و هوش اخلاقی با کیفیت زندگی کاری پیشنهاد می‌شود مسئولان دانشگاه با استفاده از نظرات کارشناسان و مشاوران فعال در حوضه مشاغل با ایجاد راه‌های موثر در اجرا و اموزش تاب اوری حرفه‌ای و کاری در زمینه‌های متفاوت هریک از اعضا محترم هیات علمی در دانشگاه باعث بهبود روند کیفیت زندگی کاری در اعضا هیات علمی شود با توجه به اینکه اعضا هیات علمی دانشگاه‌ها بسیار در روند افزایش سطح علمی جامعه اثرگذار هستند. هنوز برخی از ابعاد تاباوری و هوش اخلاقی به صورت کامل روشن نشده است. لذا پیشنهاد می‌شودپیامد‌های این روانشناختی این متغیر را در سایر دانشگاه‌ها و سایر مشاغل بررسی شود. نقش ویژگی‌های شخصیتی اعضا هیات علمی در کیفیت زندگی مورد بررسی قرار گیرد.
منابع
1. اخروی، امیرحسین؛ طلائی، مهدی. (۱۳۹۸). اولویتبندی شاخصهای ارتقای کیفیت زندگی کاری منابع انسانی (مطالعه موردی: کارکنان بیمارستان دولتی). توسعه مدیریت و منابع انسانی و پشتیبانی، ۱۴(۵۴)، ۱۶۶-۱۹۲.
2. ارجمندراد، ایمان؛ شکرکن، حسین. (۱۳۹۹). رابطه سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی کاری با عملکرد شغلی و اشتیاق کاری. مطالعات روانشناسی صنعتی و سازمانی، ۷(۲)، ۲۲۵-۲۴۰. https://doi.org/10.22055/jiops. 2020.35903.1208
3. آبادی، فوزیه؛ آبادی، فائزه؛ نوحی، عصمت. (۱۳۹۷). بررسی عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی کاری پرستاران بالینی. مجله دانشکده پرستاری و مامایی ارومیه، ۱۶(۱۱)، ۸۳۲-۸۴۰. http://unmf. umsu.ac.ir/article-1-3234-fa. html
4. جوادی، رحم خدا؛ آقابخشی، حبیب؛ رفیعی، حسن؛ عسگری، علی؛ بیان معمار، احمد؛ عبدی زرین، سهراب. (۱۳۹۰). رابطه کارکرد خانواده و تابآوری در برابر مصرف مواد در دانش‌آموزان پسر دبیرستانی مدارس پرخطر. رفاه اجتماعی، ۱۱(۴۱)، ۴۲۱-۴۴۴. http://refahj. uswr.ac.ir/article-1-725-fa. html
5. حسام پور، مریم. (۱۳۹۵). نقش واسطه‌ای سبک‌های هویت در میان روابط اجتماعی و تابآوری در دانشجویان دانشگاه شیراز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، دانشگاه شیراز.
6. خبازی راوندی، محمدرضا؛ شفیع آبادی، عبدالله؛ عسگری، محمد؛ برجعلی، احمد. (۱۳۹۹). اثربخشی آموزش مؤلفه‌های کیفیت زندگی کاری بر ارتقای کیفیت زندگی کاری کارکنان سازمان بهزیستی. مجله علوم روانشناختی، ۱۹(۹۶)، ۱۵۶۹-۱۵۷۹.
7. خبازی راوندی، محمدرضا؛ شفیع آبادی، عبدالله؛ عسگری، محمد؛ برجعلی، احمد. (۱۴۰۰). تدوین مدل کیفیت زندگی کاری کارکنان سازمان بهزیستی. پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، ۱۳(۳)، ۲۰۱-۲۴۵.
8. دهقان نیری، مینا. (۱۳۹۵). بررسی رابطه کیفیت زندگی، تابآوری و استرس ادراک‌شده پرستاران بیمارستان دانشگاه علوم پزشکی تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم پزشکی تهران.
9. رحمن، مهدی. (۱۳۹۹). نقش تشخیصی امید به زندگی، خوش‌بینی، تابآوری و بهزیستی روانشناختی به‌عنوان ابعاد روانشناسی مثبت‌گرا در پیشبینی ترس از ابتلا به بیماری کرونا ویروس (کووید-۱۹). پیشرفت‌های نوین در علوم رفتاری، ۵(۵۰)، ۱-۱۸. http://ijndibs.com/article-1-520-fa. html
10. سلیمانی، اسماعیل؛ حبیبی، یعقوب. (۱۳۹۳). ارتباط تنظیم هیجان و تابآوری با بهزیستی روانشناختی در دانش‌آموزان. روانشناسی مدرسه و آموزشگاه، ۳(۴)، ۵۱-۷۲. https://jsp. uma.ac.ir/article_268. html
11. سمیعی، لاله؛ آقاخانی، نازیلا؛ حسین‌پور، محمدرضا. (۱۴۰۰). رابطه بین تابآوری با اضطراب و افسردگی در بیماران با علائم خفیف بیماری کووید-۱۹. مجموعه مقالات اولین کنگره ملی دانشگاه و کووید-۱۹، مرکز مشاوره دانشگاه صنعتی شریف.
12. شریف‌زاد، فرهاد؛ عباسی، یحیی. (۱۳۸۷). تبیین اثرات کیفیت زندگی کاری بر کاهش کج‌روی‌های سازمانی از دیدگاه کارکنان در سازمان. مجله دانشکده علوم انسانی سمنان، ۷(۲۱).
13. شریف‌زاده، معصومه؛ نقیبی‌نسب، مریم؛ کیوانلو شهرستانکی، اعظم؛ فاضل، نسرین؛ تبرائی، یاسر. (۱۳۹۵). کیفیت زندگی کاری ماما‌های شاغل در شهرستان سبزوار. مجله دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، ۲۳(۶)، ۸۴۸-۸۵۵. https://doi.org/10.21859/sums-2306848
14. علیزاده، حمید. (۱۳۹۶). تابآوری شناختی (بهزیستی روانی و اختلال‌های رفتاری). تهران: انتشارات ارسباران.
15. عینی، ساناز؛ عبادی، متینه؛ ترابی، نغمه. (۱۳۹۹). تدوین مدل اضطراب کرونا در دانشجویان براساس حس انسجام و تابآوری: نقش میانجی حمایت اجتماعی ادراک‌شده. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، ۱۱(۴۳)، ۱-۳۲. https://doi.org/10.22054/qccpc. 2020.51656.2376
16. فتوحی، معصومه؛ جعفرجلال، عزت؛ حقانی، حمید. (۱۳۹۹). ارتباط مراقبت پرستاری ایمن با کیفیت زندگی کاری پرستاران. نشریه پرستاری ایران، ۳۳(۱۲۸)، ۱-۱۴.
17. کریمی، مجتبی؛ بزرگ‌زاد، پریسا؛ نجفی قزلچه، طاهره؛ حقانی، حمید؛ فلاح، بهاره. (۱۴۰۰). بهرهوری و کیفیت زندگی کاری پرستاران اورژانس. نشریه پرستاری ایران، ۳۴(۱۳۰)، ۷۳-۹۰.
18. کیخاونی، ستار. (۱۳۹۶). رابطه بین تابآوری و سلامت روان با آسیب‌پذیری در برابر مواد مخدر در دانش‌آموزان مقطع متوسط شهر ایلام در سال تحصیلی ۹۰-۸۹. فصلنامه تاریخ پزشکی، ۴(۱۳)، ۶۷-۸۴.
19. مرتضوی، ناصر؛ یارالهی، ناهید. (۱۳۹۴). فراتحلیل رابطه بین تابآوری و سلامت روان. مجله اصول بهداشت روانی، ۱۰۳-۱۰۸.
20. موسوی، مهدی؛ یزدانی‌راد، سعید؛ صادقیان، مرضیه. (۱۴۰۰). بررسی ارتباط بین تابآوری و خودبیمارانگاری ناشی از بیماری کووید-۱۹: مطالعه موردی در یک محیط شغلی. مجله مهندسی بهداشت حرفه‌ای، ۷(۴).
21. نصیرزاده، زیبا. (۱۳۹۷). اثربخشی تابآوری بر کاهش احساس تنهایی و اضطراب دانش‌آموزان دختر دبیرستان. روانشناسی بالینی، ۱۰(۲)، ۲۹-۴۰.
22. نصیرزاده، زیبا؛ رضایی، علی‌محمد؛ محمدیفر، محمدعلی. (۱۳۹۹). اثربخشی آموزش تابآوری بر کاهش احساس تنهایی و اضطراب دانش‌آموزان دختر دبیرستان. روانشناسی بالینی، ۱۰(۲)، ۲۹-۴۰.
23. نصیرزاده، مصطفی؛ آخوندی، مریم؛ جمالیزاده نوق، احمد؛ خرم نیا، سعید. (۱۳۹۹). بررسی وضعیت استرس، اضطراب، افسردگی و تابآوری ناشی از شیوع بیماری کرونا (COVID-۱۹) در خانوارهای شهرستان انار در سال ۱۳۹۹: یک گزارش کوتاه. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، ۱۹(۸)، ۸۸۹-۸۹۸. http://journal. rums.ac.ir/article-1-5380-fa. html
24. نوری‌زاده، مریم. (۱۳۹۴). افراد تاب‌آور این‌گونه‌اند. ماهنامه پیام مشاور: نشریه مشترک دفتر مرکزی مشاوره وزارت علوم و مرکز مشاوره دانشگاه تهران، ۱۰(۹۸)، ۵۹-۶۵.
25. نوری‌مقدم، ثنا؛ نادری، تکتم؛ آشیانی، حسین. (۱۴۰۰). رابطه هوش معنوی و تابآوری با اضطراب بیماری کرونا در دانشجویان. نهمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی.
26. Akdere, M. (2006). Improving quality of work life: Implications for human resources. Business Review, 1(1), 173.
27. Akeid, M. (2006). Improving quality of work-life: Implications for human resources. Business Review, 1(3), 153-173.
28. Cascio, W. F. (1989). Human resources: Productivity, quality of work life, profits (2nd ed. ). McGraw-Hill International Editions.
29. Cascio, W. F. (2005). Managing human resources: Productivity, quality of work life, profits (6th ed. ). McGraw-Hill.
30. Connor, K. M. , & Davidson, J. R. (2003). Development of a new resilience scale: The Connor-Davidson Resilience Scale (CD-RISC). Depress Anxiety, 18, 76-82.
31. Glantz, M. D. , & Johnson, J. L. (Eds. ). (2002). Resilience and development: Positive life adaptation. Kluwer Academic Publishers.
32. Hayd, A. (2013). Relationship between resilience, spiritual intelligence, and mental health of university students. Indian Journal of Psychology and Education, 3, 37-42.
33. Huang, H. , Zhang, H. , Xie, Y. , Wang, S. B. , Cui, H. , Li, L. , Shap, H. , & Geng, Q. (2020). Effect of Balint group training on burnout and quality of work life among intensive care nurses: A randomized controlled trial. Neurology, Psychiatry and Brain Research, 35, 16-21.
34. Johnston, M. C. , Burton, C. D. , Iversen, L. , McArdle, K. , Murray, A. , Phillips, L. H. , & Black, C. (2014). Physical disease and resilient outcomes: A systematic review of resilience definitions and study methods. Psychosomatics, 54(2), 1-37.
35. Karpagam, V. , & Manickaraj, S. (2018). Quality of work life enrichment training for nurses. International Journal of Research in Engineering, Science and Management, 1(10), 702-704.
36. Kumpfer, K. L. (1999). Factors and processes contributing to resilience: The resilience framework. In M. D. Glantz & J. L. Johnson (Eds. ), Resilience and development: Positive life adaptations (pp. 179-224). Kluwer Academic/Plenum Publishers.
37. Masten, A. S. , & Tellegen, A. (2012). Resilience in developmental psychopathology: Contributions of the Project Competence Longitudinal Study. Development and Psychopathology, 24, 345–361.
38. Rastogi, M. , Rangnekar, S. , & Rastogi, R. (2018). Enhancing quality of work life in India: The role of workplace flexibility. Industrial and Commercial Training, 50(5), 234-249.