بررسی صلاحیت اتاق بازرگانی ایران و عراق در حل اختلافات غیر تجاری از دیدگاه فقه و حقوق اسلامی

محورهای موضوعی : آموزه های فقه و حقوق جزاء

سما فلاحتی ¹ , محمد باباپور ² , شکرالله نیکوند ³

1 - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، واحد ورامین، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین، ایران
2 - استادیار گروه حقوق خصوصی، واحد ورامین، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین، ایران
3 - استادیار گروه حقوق خصوصی، واحد ورامین، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین، ایران

تاریخ دریافت : 1402/11/08 تاریخ پذیرش : 1403/05/08 تاریخ انتشار : 1403/06/30

کلید واژه: صلاحیت اتاق بازرگانی ایران و عراق, داوری اختلافات غیر تجاری بین ایرانیان و عراقی¬ها, مبانی صلاحیت اتاق بازرگانی ایران و عراق در اختلافات غیر تجاری. ,

چکیده مقاله :

اتاق بازرگانی ایران و عراق، به ‌صورت تخصصی، متولی روابط تجاری بین دو کشور ایران و عراق است که حل اختلاف بین تجار ایرانی و عراقی نیز از وظایف آن، محسوب است. اخیراً، با توافق مسئولان اتاق بازرگانی ایران و عراق و برخی دیگر از مسئولان غیر تجاری عراقی، داوری برخی از اختلافات غیر تجاری، همچون: اختلاف دانشجویان عراقی با برخی از ایرانیان و همچنین ایرانیان مقیم عراق با کارفرمایان، به این اتاق، سپرده‌ شد. پژوهش گزارش شده در نوشتار پیش­رو، به بحث درباره­ ی صلاحیت حقوقی اداری اتاق بازرگانی ایران و عراق، در خصوص داوری اختلافات غیر تجاری می­ پردازد و چنین نتیجه می­ گیرد که اجباری شدن داوری در توافق مسئولان ایرانی و عراقی قابل این انتقاد است که خارج از صلاحیت اداری سازمان تنظیم ‌شده است و از این رو، نافذ نیست. داوری اجباری، تنها، با توافق طرفین، صراحت قوانین موضوعه و یا مقررات اداریِ قابل ‌اعمال، ممکن است و اتاق بازرگانی، در شمول موارد مذکور، جای ندارد؛ در عین ‌حال، اساسنامه ­ی کنونی اتاق بازرگانی ایران و عراق، از نظر اداری، اجازه ­ی داوری به موضوعات غیر تجاری، هرچند کوچک را نمی ­دهد، لذا نیاز است که با هدف رسمیت بخشی به این رویه، اساسنامه ­ی اتاق، اصلاح شود تا امکان داوری اختلافات غیر تجاری کوچک برای اتاق، مهیا شود؛ بنا بر این، اتاق بازرگانی ایران و عراق، حق اجبار در داوری را ندارد؛ مگر در صورت توافق ارگان­ های دولتی متولی.    

 

 

چکیده انگلیسی:

The Iran-Iraq Chamber of Commerce is professionally administrator for commercial relationships between the two countries, Iran and Iraq, that resolution between traders of Iran and Iraq is considered as one of its duty. Recently, with the agreement of the officials of Iran-Iraq chamber of commerce and some other non-commercial Iraqi officials, the arbitration of non-commercial disputes, such as the dispute between Iraqi students and some Iranians and even the Iranians resident in Iraq with employers, has been entrusted to this chamber. The reported research in following article, discusses the legal-administrative jurisdiction of the Iran-Iraq Chamber of Commerce in order to arbitration of non-commercial disputes and concludes that compelling arbitration in the agreement between the Iranian and Iraqi officials is criticizable, which was regulated outside the administrative jurisdiction of the organization and would not be effective. Compulsory arbitration is possible only with the agreement of the parties, the perspicuity of statute laws or applicable administrative regulations and the Chamber of Commerce does not involved in prescribed matters. At the same time, the current charter of Iran-Iraq Chamber of Commerce of does not allow the arbitration of non-commercial issues, even small ones, administratively. So it is necessary, in order to formalization to this procedure, the charter of chamber amended, while the possibility of arbitration of small non-commercial disputes provided for chamber. Furthermore Iran-Iraq Chamber of Commerce, don’t have the right of force in arbitration; unless with the agreement of administrator governmental organizations.

 

 

منابع و مأخذ:

1. پاسبان، محمدرضا، (1398)، حقوق شرکت‌های تجاری، تهران، میزان، اول.
2. توسلی جهرمی، منوچهر، (1381)، نگاهی به شیوه‌‌‌های جایگزین حل اختلاف در مقررات جدید اتاق بازرگانی ‌‌‌بین‌ المللی، مجله حقوقی، سال: 26، شماره: 1، ص10-20.
3. جوادی، امیر، (1398)، حقوق تجارت بین‌ الملل، تهران، میزان، اول.
4. حاجی میرآقا، بهشته، (1398)، مطالعه تطبیقی قواعد دادرسی دیوان داوری اتاق بازرگانی بین‌ المللی و مرکز داوری اتاق ایران در خصوص آئین دادرسی و صدور رأی، پایانامه کارشناسی ارشد، واحد الکترونیک، دانشگاه آزاد اسلامی.
5. حسینی، حبیب ‌اله، (1389)، بررسی تطبیقی سازش در حقوق ایران و آمریکا، پایان‌نامه ‌کارشناسی‌ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
6. خمینی، سید روح الله، (1356)، ولایت فقیه، تهران، اسلامیه، اول.
7. خمینی، سید روح الله، (1368)، الرسائل، قم، مؤسسه اسماعیلیان، اول.
8. خمینی، سید روح الله، (1390)، صحیفه امام، تهران، مؤسسه حفظ و نشر آثار امام خمینی (ره)، چاپ هشتم.
9. خوئی، سید ابوالقاسم، (1375)، البیان، قم، نشر داوری، اول.
10. دهقانان، حامد؛ آشفته، ایمان، (1394)، بررسی تفاوت‌های موجود در سبک مذاکره تجاری مدیران ایرانی و کره‌‌ای، مجله مدیریت فرهنگ سازمانی، دوره: 13، شماره: 3، ص20-25.
11. رفیعی، منیژه، (1397)، آثار موافقت‌نامه‌های داوری بین‌ المللی در دعاوی حقوقی، تهران، میزان، اول.
12. سربازیان، مجید؛ رضائی، علی، (1394)، حل و فصل اختلافات اعتبارات اسنادی از طریق ارجاع به کارشناسی، مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دوره: 7، شماره: 1، ص 109-140.
13. شریعتی نیا، محسن؛ عابدین مقانکی، محمدرضا، (1393)، تحریم‌‌‌ها و جهت‌گیری صادرات ایران: اقتصاد سیاسی دوران گذر در روابط بین‌ الملل، مجله روابط خارجی، شماره: 22، ص1-15.
14. شیروی، عبدالحسین؛ شعبانی، فریده، (1396)، فرایند مذاکره مجدد قراردادهای سرمایه‌گذاری، مجله پژوهش‌های حقوق تطبیقی، دوره: 21، شماره: 1، ص20-25.
15. طاهری، سید رضا، (1396)، اجرای آرای داوری خارجی در حقوق ایران، تهران، میزان.
16. عاشوری، مهدی؛ کاویار، حسین؛ بان، سحر، (1400)، تابعیت گروه شرکت‌ها در حقوق فرانسه، اتحادیۀ اروپا و ایران، پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، دوره: 3، شماره: 4، ص155-184.
17. عمرانی فر، زینب؛ عباسلو، بختیار، (1402)، واکاوی صدور رأی سازشی داور در حقوق ایران در پرتو رویه قضایی، آموزه¬های فقه و حقوق جزاء، دوره: 1، شماره: 2، ص67-90.
18. فاضل لنکرانی، محمد، (1375)، نقش فقه، قم، مهر، اول.
19. قنبری، افسانه، (1388)، ساز و کارهای ‌‌حل ‌و فصل اختلافات در قراردادهای بین‌ المللی نفتی در ایران با تاکید بر روش ADR، پایان‌نامه ‌کارشناسی‌ارشد، دانشگاه پیام نور استان تهران.
20. مبارکی، مصطفی؛ عمادزاده، محمدکاظم؛ مسعود، غلامحسین، (1398)، شیوه های غیرترافعی حل اختلاف اداری در نظام های حقوقی معاصر، مطالعات حقوق عمومی، دوره: 49، ص39-56.
21. موسوی، فاطمه، (1394)، آراء داوری غیر قابل اجرا در قلمرو تجارت بین‌ الملل، تهران، میزان، اول.
22. میرشکاری، عباس؛ سلیمی، محسن، (1397)، درآمدی بر روش¬های آنلاین حل اختلاف، تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، دوره: 39، شماره: 1، ص 65-80.
23. ناظر فصیحی، عبداله، (1393)، تحلیل بازار کشور عراق برای ورود کالاهای ایرانی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان توسعه تجارت ایران، معاونت کمک‌‌‌‌های تجاری، دفتر توسعه صادرات کالا، دی ماه 1393.
24. نعمتیان، محمود، (1396)، بررسی صادرات غیرنفتی جمهوری اسلامی ایران به عراق، دهمین کنفرانس ‌‌‌‌بین‌ المللی اقتصاد و مدیریت، رشت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.
25. Alavi, H. (2018). Delivery terms in transport process of export trade and their effect on the risk of discrepancy in documentary letters of credit; evidence from Estonia. International Journal of Commerce and Finance, 4(1), 52-65.‏
26. Dunn, J. P., Ledford, S., Jackson, S. H., & Wood, A. G. U.S. (2018) Patent Application No. 15/711,416.
27. Hickman, C. R., & Silva, M. A. (2018). Creating excellence: Managing corporate culture, strategy, and change in the new age. Routledge.‏
28. Ma, S., Chai, Y., Wang, J., & Duan, Y. (2018). New digital infrastructure, cross-border e-commerce and global vision of creating Electronic World Trade Platform. Global trade and customs journal, 13(4).‏
29.Murshudli, F. (2018). Innovative trends of international banking business (case of Azerbaijan). Available at SSRN 4595033.‏