تاثیر تلقیح میکوریزایی بر برخی ویژگی‌های فیـزیولوژیکی و عملکرد شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L) تحت تنش خشکی
محورهای موضوعی : اکوفیزیولوژی گیاهان زراعیمدینه بیژنی 1 , پرویز یدالهی ده چشمه 2 , محمدرضا اصغری پور 3 , مسلم حیدری 4
1 - دانش آموخته ی کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه زابل
2 - واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، باشگاه پژوهشگران جوان، شهرکرد
3 - دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه زابل
4 - دانش آموخته‌ی کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه زابل
کلید واژه: عملکرد دانه, گیاه دارویی, کودهای بیولوژیک, تنش کم آبیاری, رنگیزه‌های فتوسنتزی,
چکیده مقاله :
همزیستی قارچ های میکوریزا با ریشه گیاهان از طریق بهبود صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک گیاه می‌تواند سبب واکنش مثبت گیاهان، به‌ویژه در شرایط نامساعد محیطی، گردد. آزمایشی برای مطالعه تاثیر قارچ های میکوریزا در سطوح تنش خشکی بر رشد و عملکرد شنبلیله، به صورت کرت‌های خردشده در قالب بلوک های کامل تصادفی در گلخانه دانشگاه زابل در سال 1392 انجام شد. تیمارها شامل تنش خشکی در سه سطح شاهد (70 درصد رطوبت قابل استفاده)، تنش ملایم (50 درصد رطوبت قابل استفاده) و تنش شدید (30 درصد رطوبت قابل استفاده)، به عنوان عامل اصلی و سه گونه قارچ میکوریزا (Glomus intraradices، versiform G.، G. mosseae) و بدون قارچ به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. تاثیر تنش خشکی بر تمام خصوصیات مورد مطالعه معنی دار بود، به طوری که تنش شدید تعداد برگ در گیاه، ارتفاع ساقه، طول ریشه، محتوی کلروفیل b را به ترتیب 22.22، 2.9، 26.3، 3.1 درصد نسبت به شاهد (بدون تنش) کاهش و پرولین و کربوهیدرات برگ را به ترتیب به میزان 36.04 و 20.98 درصد نسبت به شاهد افزایش داد. قارچ های میکوریزا بر میزان کربوهیدرات و پرولین برگ تاثیر معنی داری نداشتند. اثر متقابل قارچ و تنش خشکی بر برخی صفـات از جمله غلظت کلـروفیل a و کل، عملکرد دانه و همچنین درصـد کلون سازی (کلونیزاسیون) معنی دار بود. در بین سه گونه قارچ مورد استفاده، گونه G. mosseae عملکرد بهتری در بهبود صفات در شرایط تنش خشکی داشت. در نتیجه می توان چنین بیان داشت که در شدت های مختلف تنش خشکی، استفاده از قارچ های میکوریزا با افزایش درصد کلونیزاسیون و رنگیزه های فتوسنتزی می تواند در کاهش اثرات تنش خشکی و افزایش عملکرد دانه در گیاه مؤثر واقع گردد.
To study the effects of mycorrhizal inoculation of fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.) plants and on its growth and yield under drought stress conditions a greenhouse experiment was carried out in split plot using a randomized complete block design at Zabol University green house in 2013. Treatments were three drought stresses: control, mild stress and severe stress (70, 50 and 30% FC) assigned to main plots, and three species of mycorrhizal treatments (Glomus intraradices, G. versiform, G. mosseae and non-inoculation as control) to sub-plots. The effects of drought on all traits under study were significant, and reduced number of leaves per plant, plant height, root length, chlorophyll b and total chlorophyll by 15.6, 7.6, 10.7, 2.5 and 8.4 % and increased proline and carbohydrates by 38.6 and 17.7 % as compared with the control. Mycorrhizal treatments did not affect the amount of carbohydrates and proline content significantly. Interaction of mycorrhiza and drought stress was significant on grain yield, chlorophyll a and total chlorophyll. Among the mycorrhizal strains G. mosseae affected the traits significantly under drought conditions. The results suggested that mycorrhizal treatments of plants at different drought stresses could improve grain yield of fenugreek and reduce the negative effects of drought by increasing photosynthetic pigments and other quantitative and qualitative traits.