بررسی انتقال نامتقارن قیمت و قدرت بازار با استفاده از روشی ترکیبی در صنعت فرآوری پسته ایران

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

محمد عمرانی ¹ , محمدنبی شهیکی تاش ² , احمد اکبری ³

1 - دانشجوی دکتری اقتصاد کشاورزی، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
2 - دانشیار اقتصاد، دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه سیستان و بلوچستان
3 - استاد اقتصاد کشاورزی، دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه سیستان و بلوچستان

تاریخ دریافت : 1395/09/05 تاریخ پذیرش : 1395/11/12 تاریخ انتشار : 1395/12/01

کلید واژه: انتقال قیمت, قدرت بازار, فرآوری پسته,

چکیده مقاله :

    انتقال نامتقارن قیمت بنگاههای تولیدی می­تواند دال بر وجود قدرت بازار باشد. در همین راستا این مطالعه به کمک یک الگوی ترکیبی به تحلیل هم‎زمان انتقال قیمت میان بازار فرآوری و خرده‎فروشی پسته با وجود پارامتر قدرت بازار پرداخته است. بدین منظور، از داده های فصلی طی سال‌های 1392-1374 استفاده شد. در راستای هدف مطالعه، رفتار قیمت خرده فروشی پسته در قالب دو رژیم تغییرات متفاوت ارزیابی گردید که با ماهیت عرضه محصولات کشاورزی که در فصول برداشت دارای عرضه فراوان هستند، سازگار است. هم‌چنین، از معکوس کشش عرضه محصول به عنوان پارامتر قدرت بازار استفاده شد. با استناد به رژیم محتمل‌تر (رژیم دوم) مشخص گردید که عاملان بازاریابی در سطح عمده فروشی تمایل دارند افزایش قیمت را در مقایسه با کاهش قیمت با شدتی بیش‎تر به سطح خرده فروشی منتقل کنند. در این رژیم انتقال نامتقارن قیمت و وجود قدرت بازار مورد تایید قرار گرفت. در رژیم نخست که دارای احتمال وقوع کم‌تر از 20 درصد می‌باشد، قدرت بازار پایین‌تر بوده و بنظر می‌رسد بیش‌تر با فصول وفور عرضه انطباق دارد که در این فصول واحدهای کوچک نیز مبادرت به عرضه محصول می‌نمایند. به گونه ای که به عنوان رقبای کوچک‌تر در جهت افزایش رقابت در بازار عمل می‌کنند.

چکیده انگلیسی:

Asymmetric price transmission may indicate market power exerted by production firms. Regarding the issue a mixture model has been applied to analysis the price transmission pattern between processing and retailer markets of pistachio while market power is considered as well. The analysis is based on seasonal data covering 1995-2013. In line with the study objective, retailer price of pistachio was examined using two regimes of price changes, having high conformity with agricultural products nature that are characterized with mass supply in harvesting season. Inverse supply elasticity of output was used as market power parameter. Regarding the second regimethat is more likely to happen, marketing agents in wholesale market are inclined to transmit increased prices to retailer market more significantly than decreased prices. Under this regime asymmetric price transmission and market power was confirmed. The first regime with probability of 20 percent showed a lower market power, having more concordance with mass supply seasons in which small firms serve as output suppliers. These firms act as fringes,resulting in more competitive market structure. 

منابع و مأخذ:

- جبل عاملی، ف. و بی ریا، س. (1385). برآورد تابع تقاضای کشورهای وارد کننده زعفران ایران با روش پانل 1380-1370. پژوهشنامه بازرگانی. شماره 10 (39): 109-134.

- حسینی، س. ص و دوراندیش، آ. (1385). الگوی انتقال قیمت پسته ایران در بازار جهانی. مجله علوم کشاورزی ایران. جلد 2-37. (1): 153-145.

- حسینی، س. ص و نیکوکار، ا. (1385). انتقال نامتقارن قیمت و اثر آن بر حاشیه بازار در صنعت گوشت مرغ ایران. مجله علوم کشاورزی ایران. جلد 2-37. (1): 9-1.

- حسینی، س. ص و قهرمان زاده، م. (1385). تعدیل نامتقارن و انتقال قیمت در بازار گوشت قرمز ایران. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه. (53):22-1.

- حسینی، س. ص. سلامی، ح. و نیکوکار، ا. (1387). الگوی انتقال قیمت در ساختار بازار گوشت مرغ ایران. مجله علوم کشاورزی ایران. 2(1): 21-1.

- خدادادکاشی، ف. (1377). ساختار عملکرد بازار: نظریه و کاربرد آن در بخش صنعت ایران. موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، انتشارات تهران.

- دهدشتی، ش. و صیدزاده، ح. (1385). رابطه بکارگیری عناصر ترکیب بازاریابی و بازارپذیری ماهی پرورشی از دیدگاه مصرف کنندگان : مطالعه موردی شهرستان ایلام.  فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه. سال چهارم، شماره 53.

- شهیکی تاش، م. ن. و عمرانی، م. (1393). انتقال قیمت میان بازار داخلی و صادراتی محصولات کشاورزی منتخب و آثار رفاهی ناشی از انتقال نامتقارن. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه. (85): 211-177.

- فرج زاده، ذ. (1391). اثرات زیست­محیطی و رفاهی اصلاح سیاست­های تجاری و انرژی در ایران. پایان­نامه دکتری. دانشگاه شیراز. شیراز.

- فرج زاده، ذ. و بخشوده، م. (1390).بررسی ساختار بازار جهانی پسته با تاکید بر قدرت بازار ایران. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه. (73): 145-125.

- فرج زاده، ز. و اسماعیلی، ع. (1389). تحلیل انتقال قیمت در بازار جهانی پسته. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه. (71): 98-69.

- قدیمی کوهستانی، م. نیکوکار، ا. و دوراندیش، آ. (1389). الگوی آستانه‌‌ای انتقال قیمت در بازار گوشت مرغ ایران. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی). 24(3): 392-384.

- نهاوندیان، م. و خدادادکاشی، ف. (1379). ارزیابی قدرت و حجم فعالیتهای انحصاری در اقتصاد ایران. موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، انتشارات تهران.

- نیکوکار، ا. حسینی، س. ص. و دوراندیش، آ. (1389). الگوی انتقال قیمت در صنعت گوشت گاو ایران. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی). 24(1): 32-23.

- Acharya, R. Henry, N. Kinnucan, W. & Steven, B. C. (2011).  Asymmetric farm–retail price transmission and market power: a new test, Applied Economics, 43: 4759–4768.

- Aguiar, D. R. D. & Santana, J. A. (2002). Asymmetry in farm to retail pricetransmission: Evidence from Brazil, Agribusiness, 18 (1):37-48.

- Akaike, H. (1974). A new look at the statistical identification model, IEEE Transactions Automatic Control, 19, 716–23.

- Bailey, D. & Brorsen, B.W. (1989). Price Asymmetry in spatial fed cattle markets, Western Journal of Agricultural Economics, 14(2):246-252.

- Bakucs, L. Z. & Ferto, I. (2006). Marketing margins and price transmission on the Hungarian beef market, Food Economics, 3: 151-160.

- Bor, Ö. Ismihan, M. & Bayaner, A. (2014). Asymmetry in farm-retail price transmission in the Turkish fluid milk market. International journal of new Medit, Number 2.

- Borenstein, S., Cameron, A.C. & Gilbert, R. (1997). Do Gasoline Prices respond asymmetrically to Crude Oil Price Changes? Quarterly Journal of Economics 112:305-339.

- Brown, S.P.A. & Yücel, M.K. (2000). Gasoline and Crude Oil Prices: Why the Asymmetry?, Federal Reserve Bank of Dallas, Economic and Financial Review, Third Quarter, pp. 23-29.

- Canan, B. & Cotterill, R. W. (2006). Strategic pricing a differentiated product oligopoly model: fluid milk in Boston. Agricultural Economics, 35: 27-33.

- Damania, R. & Yang, B.Z. (1998). Price Rigidity and Asymmetric Price Adjustment in a repeated Oligopoly, Journal of Institutional and Theoretical Economics 154:59-679.

- Digal, L. N. & Fredoun, Z. Ahmadi-Esfahani. (2002). Market power analysis in the retail food industry: a survey of methods. The Australian Journal of Agricultural and Resource Economics, 46:4, pp. 559–584.

- Dutta, S., Bergen, M., Levy, D. & Venable, R. (1999). Menu costs, posted prices, and multiproduct retailers, Journal of Money, Credit, and Banking, 31(4):683-703.

- FAO Statistical Database., http://www.fao.org.

- Gauthier, W.M. & Zapata, H. (2001). Testing symmetry in price transmission models, Louisiana State University, Department of Agricultural Economics &Agribusiness, Working Paper.

- Jezghani, F. Moghaddasi, R. Yazdani, S. & Mohamadinejad, A. (2011). Price Transmission Mechanism in the Iranian Rice Market. International Journal of Agricultural Science and Research Volume 2, Number 4, 2011.

- Houck, J.P. (1977). An Approach to specifying and estimating nonreversible Functions, American Journal of Agricultural Economics, 59:570-572.

- Levy, D., Bergen, M., Dutta, S. & Venable, R. (1997). The magnitude of menu costs: Direct evidence from large U.S. supermarket chains, Quarterly Journal of Economics, 112(3):791-825.

- Liang, J. N. (1989). Price reaction functions and conjectural variations: an application to the breakfast cereal industry. Review of international Organization, 4(2):31-58.

- McLaren, A. (2013). Asymmetry in price transmission in agricultural markets. Working Paper Series, University De Geneve.

- Meyer, J. & Cramon-Taubadel, S. V. (2004). Asymmetric Price Transmission: A Survey Journal of Agricultural Economics, 55(3): 581-611.

- Peltzman, S. (2000). Prices rise faster than they fall, Journal of Political Economy, 108(3):466-502.

- Richards, T. J., Patterson, P. M. & Acharya, R. N. (2001). Price behavior in a dynamic oligopsony: Washington processing potatoes, American Journal of Agricultural Economics, 83, 259–71.

- Schroeter, J. R. & Azzam, A. (1991). Marketing margins, market power, and price uncertainty, American Journal of Agricultural Economics, 73, 990–9.

- Sexton, R. J. & Zhang, M. (1996). A model of price determination for fresh produce with application to California iceberg lettuce, American Journal of Agricultural Economics, 78, 924–34.

- Von Cramon-Taubadel, S. & Meyer, J. (2000). Asymmetric Price Transmission: Fact or Artefact? University Göttingen, Institut for Agricultural Economy, Working Paper.

- Wang, X. Habtu, T. Weldegebriel, & Tony, R. (2006). Price Transmission, Market Power and Returns to Scale. Land economy working paper, SAC Edinburgh.

- Ward, R.W. (1982). Asymmetry in retail, wholesale and shipping point pricing for freshvegetables, American Journal of Agricultural Economics, 62:205-212.

- Wolfe, J. H. (1971). A Monte Carlo study of the sampling distribution of the likelihood ratio for mixtures of normal distributions, Tech. Bull. STB 72, US Naval Personnel and Training Research Laboratory, San Diego.

- Wolffram R. (1971). Positivistic measures of aggregate supply elasticities: some new approaches-some critical notes. American Journal of Agricultural Economics, 53, pp. 356–359.