ارزیابی کشاورزی پایدار و اثرات آن در حفاظت از منابع آب و خاک (مطالعه موردی: بخش حمیل شهرستان اسلام‌آباد غرب)

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

اشکان شفیعی ¹ , آئیژ عزمی ²

1 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنا‌مه‌ریزی روستایی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
2 - دانشیار، گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

تاریخ دریافت : 1401/09/27 تاریخ پذیرش : 1402/08/19 تاریخ انتشار : 1403/05/01

کلید واژه: کشاورزی پایدار, فرسایش خاک, عوامل اقتصادی و اجتماعی, سلامت زیست‌محیطی,

چکیده مقاله :

مقدمه و هدف: یکی از ضرورت­های مهم توسعه پایدار، نظام کشاورزی پایدار است. نظامی که منابع طبیعی و محیط زیست را فدای تولید و رشد اقتصادی نکند. در این راستا هدف تحقیق حاضر بررسی توسعه کشاورزی پایدار در حفاظت منابع آب و خاک در روستاهای بخش حمیل از توابع شهرستان اسلام‌آباد غرب می‌باشد.
مواد و روش­ها: بر اساس روش کوکران، 353  نفر از خانوارهای بخش حمیل به عنوان حداقل نمونه مورد مطالعه انتخاب شدند و با توزیع پرسشنامه‌های محقق ساخته میان آن‌ها به گردآوری اطلاعات مورد نیاز پرداخته شد. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات مکتسبه از آزمون رگرسیون چندگانه، تحلیل عاملی، آزمون T مستقل و تحلیل خوشه­ای بهره برده شد.
یافته­ ها: براساس نتایج رگرسیون چندگانه بین شاخص­های توسعه پایدار روستایی و حفاظت از منابع ارتباط معناداری وجود دارد و بُعد اقتصادی با ضریب بتای 798 بیشترین تأثیر را دارد. همچنین میزان همبستگی عامل­های مورد بررسی با حفاظت از منابع آب و خاک مثبت و بالا بدست آمد. تحلیل خوشه­ای وT  مستقل انجام گرفته نشان داد که 19 روستا براساس متغیرهای کشاورزی پایدار در شرایط مناسب و 47 روستا در شرایط نامناسب قرار دارند.
بحث و نتیجه­ گیری: با توجه به نتایج بدست امده برنامه­ریزان توسعه باید با رفع موانع اقتصادی از تخریب منابع طبیعی به ویژه منابع آب و زمین جلوگیری کنند. لذا پیشنهاد می‌شود 47 روستای ناپایدار بخش حمیل از نظر شاخص‌های اقتصادی بررسی و با ایجاد اشتغال و معیشت متنوع جهت کاهش فشار و تخریب منابع در این مناطق اقداماتی انجام شود.

چکیده انگلیسی:

The results of the research showed that 6 factors explain 69% of the variance of sustainable agriculture indicators, and awareness of natural resources, sense of responsibility for preserving the natural resources of the village, popular organizations in preserving natural resources, the quantity and quality of drinking water with a specific value of 4.504 and the variance explanation percentage of 16.085 are the most important factors in the evaluation of sustainable agriculture. In terms of water and soil resource protection indicators, variables of job satisfaction, acceptable income status, side incomes, income class gap and replacement of other resources in case of drought have a specific value of 8.547 and its variance explanation is 28.580. The regression results show that there is a significant relationship between sustainable rural development indicators and resource protection. With a beta coefficient of 798, the economic dimension has the greatest impact. Also, the correlation level of the studied factors with resource protection was positive and high. Based on cluster analysis and independent T, most of the villages are in poor conditions.

منابع و مأخذ:

1. Ahmed, M., & Stockle, C. O. (Eds.). (2016). Quantification of climate variability, adaptation and mitigation for agricultural sustainability. Springer. https://library.wur.nl/WebQuery/titel/2197190


2. Amini, A., & Boroumand, T. (2015). Sociological explanation of influent factors on depopulation of rural Areas (Case study: Padena Sofla, Semirom). Journal of Applied Sociology, 26(1), 137-154.

https://dorl.net/dor/20.1001.1.20085745.1394.26.1.8.2

3. amirzaeh moradabadi, S., ziaee, S., mehrabi boshrabadi, H., & keykha, A. A. (2018). Agricultural Sustainability Assessment in Iran by Using Sustainability Composite Index. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 49(4), 661-674.

 [DOI:10.22059/ijaedr.2018.252301.668565]  

4. Asante, S.K., (2011), Empowering Farming Communities in Northern Ghana with Strategic Innovations and Productive Resources in Dry Land Farming, Project Number 6, CPWF Project Report, Savanna Agricultural Research Institute. https://hdl.handle.net/10568/3769


5. Brandt, L., Lewis, A. D., Fahey, R., Scott, L., Darling, L., & Swanston, C. (2016). A framework for adapting urban forests to climate change. Environmental Science & Policy, 66, 393-402. http://dx.doi.org/10.1016/j.envsci.2016.06.005


6. Farajzadeh Asl, M., & Hosseini, A.B.. (2007). Analysis Of Water Crisis In Nishabor Plain. Modarres Human Sciences, 11((Tome 53) (Geography )), 215-238. https://sid.ir/paper/6955/en


7. Füsun Tatlıdil, F., Boz, I., & Tatlidil, H. (2009). Farmers’ perception of sustainable agriculture and its determinants: a case study in Kahramanmaras province of Turkey. Environment, development and sustainability, 11, 1091-1106.

 https://doi.org/10.1007/s10668-008-9168-x

8. Ghaffari, H., Younessi, A., & Rafiei, M. (2016). Analysing the Role of Investment in Education on Sustainable Development; with Special Emphasis on Environmental Education. Environmental Education and Sustainable Development, 5(1), 79-104.

https://sid.ir/paper/261013/en

9. Giliesman, S. R. (2001). Agroecology (M. Nasiri Mahalati, A. Kooche-ki, P. Rezvani Moghadam, & A. Beheshti, Persian trans). Mash-had: Ferdowsi University of Mashhad Publications.


10. Golbaz, maryam, heydari, bahman, Hayati, Babollah, & Riahi Dorche, Farshid. (2017). Evaluating Economic, Social And Environmental Impacts Of Tangab Dam And Irrigation Network, Firuzabad Fars. Iranian Journal Of Agricutural Economics And Development Research, 48(2), 179-195. https://sid.ir/paper/146373/en.


11. Golusin, M., & Ivanović, O. M. (2009). Definition, characteristics and state of the indicators of sustainable development in countries of Southeastern Europe. Agriculture, ecosystems & environment, 130(1-2), 67-74.

https://doi.org/10.1016/j.agee.2008.11.018

12.Khanal, U., Wilson, C., Rahman, S., Lee, B. L., & Hoang, V. N. (2021). Smallholder farmers’ adaptation to climate change and its potential contribution to UN’s sustainable development goals of zero hunger and no poverty. Journal of Cleaner Production, 281, 124999.

 https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2020.124999

13. Miralles-Quirós, M. M., & Miralles-Quirós, J. L. (2021). Sustainable finance and the 2030 agenda: Investing to transform the world. In Sustainability (Switzerland) (Vol. 13, Issue 19). MDPI.

 https://doi.org/10.3390/su131910505

14. Nouri ZamanAbadi, S. H. A., Amini, A., & Rahimi, H. (2016). Evaluate the Relationship Between Sustainable Agriculture and Rural Sustainable Development (Case Study: Fasa County Rural Areas). Journal of Rural Research, 7(4),688-703. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20087373.1395.7.4.4


15. Pourzand, F., & Bakhshoudeh, M. (2012). Evaluating agricultural sustainability of Fars province with compromise programming approach. Agricultural Economics Research, 4(13), 1-26 https://dorl.net/dor/20.1001.1.20086407.1391.4.13.1.1


16. Sarkar A, Azim JA, Al Asif A, Qian L and Peau AK. 2021. Structural equation modeling for indicators of sustainable agriculture: prospective of a developing country’s agriculture. Land Use Policy, 109, 105638.

 https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2021.105638

17. Sayarkhalaj, H., Hashemianfar, S., Salehi, S., Abdellahi, A. (2022). Farmers' perceptions of social barriers and facilitators of adaptation to climate change. Journal of Economic & Developmental Sociology, 11(2), 25-55.

[DOI: 10.22034/jeds.2022.50621.1623]

18. Sheklabadi, M., Khademi, H., Eghbal, M. K., & Nourbaksh, F. (2007). Effects of climate and long-term grazing exclusion on selected soil biological quality indicators in rangelands of central Zagros. Isfahan University of Technology-Journal of Crop Production and Processing, 11(41), 103-116.

http://jstnar.iut.ac.ir/article-1-730-fa.html

19.  Spencer, J. (2021). The sustainable development goals. In Design for Global Challenges and Goals (pp. 12–25). Routledge. https://www.taylorfrancis.com chapters/edit/10.4324/9781003099680-3/sustainable-development-goals-jak-spencer

20. Vahdati, K., & Sarikhani, S.. (2020). An Overview Of Sustainable Agriculture Development In Iran And In The World. Strategic Research Journal Of Agricultural Sciences And Natural Resources, 5(1), 19-32. SID.

 https://sid.ir/paper/1055662/en

21. Williges, K., Mechler, R., Bowyer, P. and Balkovic, J., (2017). Towards an assessment of adaptive capacity of the European agricultural sector to droughts. Climate Services, 7, pp.47-63. https://doi.org/10.1016/j.cliser.2016.10.003


22. Yin, C., Zhao, W., & Pereira, P. (2022). Soil conservation service underpins sustainable development goals. Global Ecology and Conservation, 33, e01974.

 https://doi.org/10.1016/j.gecco.2021.e01974