تشکیل و توسعه زنجیره ارزش کشاورزی، راه‌کار ساماندهی بازار محصولات کشاورزی

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

بهروز حسن پور ¹ (استادیار اقتصاد کشاورزی، بخش تحقیقات اقتصادی، اجتماعی و ترویجی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران.)

تاریخ دریافت : 1400/05/03 تاریخ پذیرش : 1402/03/07 تاریخ انتشار : 1402/02/01

کلید واژه: کشاورزی, بازاریابی, ساماندهی, زنجیره ارزش,

چکیده مقاله :

مقدمه و هدف: ناکارامدی بازار محصولات کشاورزی در ایران موجب نوسانات شدید قیمتی و نارضایتی هر دو سوی بازار یعنی مصرف‌کننده و تولید کننده شده است. این بازار، گاهی با مازاد و یا کمبود عرضه مواجه هست و نقش دلالان به منظور سوداگری و احتکار، بسیار پر رنگ می‌باشد. در این پژوهش ضمن بررسی و شناسایی حلقه‌های فعال مرتبط با زنجیره ارزش کشاورزی، یک مدل راهبردی ایجاد زنجیره ارزش کشاورزی و راهکار اجرایی آن تدوین شد به گونه‌ای که در این مدل نقش کنشگران در بازار تولید و تجارت محصولات مشخص شده است.  مواد و روش­ها: این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و در حیطه پژوهش‌های کیفی و از لحاظ روش تحقیق، ترکیبی از دو روش اسنادی و میدانی می‌باشد. اطلاعات به روش اسنادی و مشاهده حضوری از کارکرد 35 فعال اقتصادی در بخش کشاورزی استان فارس و 12 جلسه مشارکتی با مسئولان و مدیران سازمان جهاد کشاورزی با رویکرد طوفان فکری و بر اساس تغییر جزیی در مدل زنجیره ارزش پورتر، تلاش نمود تا یک راهکار اجرایی برای تشکیل زنجیره ارزش کشاورزی تدوین کند. یافته­ها: عدم آگاهی عوامل بازار از زنجیره ارزش، وجود مسایل اقتصادی و حلقه‌های معیوب که عملا خلق ارزش نمی‌کنند، مانع از ایجاد پیوستگی در حلقه‌های زنجیره‌ تأمین و ارزش در بخش کشاورزی شده است. نتایج این پژوهش منجر به تدوین مدل راهبردی ایجاد زنجیره ارزش کشاورزی و یک راهکار اجرایی شد. بحث و نتیجه­گیری: آشنایی کارآفرینان و فعالان اقتصادی بخش کشاورزی با منافع زنجیره ارزش و تدوین قوانین حمایتی می‌تواند در ایجاد، توسعه و تکمیل زنجیره‌های ارزش کشاورزی کمکی شایان کند.

چکیده انگلیسی:

Introduction: The inefficiency of the agricultural products market in Iran has caused severe price fluctuations and dissatisfaction on both sides of the market, namely consumers and producers. This market is sometimes faced with oversupply or shortage of supply, and the role of brokers for speculation and hoarding is very colorful. In this study, while examining and identifying the active links related to the value chain, a strategic model for creating an agricultural value chain and its executive instructions were developed so that in this model the role of actors in the market and trade of products is specified. Materials and Methods: The present research is applied in terms of purpose and in the field of qualitative research and in terms of research method, it is a combination of two documentary and field methods. Documentary information and face-to-face observation of the activities of 35 economic activists in the agricultural sector of Fars province and 12 joint meetings with officials and managers of the Agricultural Jihad Organization with a brainstorming approach and based on a slight change in Porter value chain model, tried to provide an executive instruction for creating an agricultural value chain. Findings: Lack of awareness of market factors about the value chain, the existence of economic issues and defective links that practically do not create value, has prevented the establishment of continuity in the supply chain and value links in the agricultural sector. The results of this study led to the development of a strategic model for creating an agricultural value chain and an executive instruction. Conclusion: Familiarity of entrepreneurs and economic actors in the agricultural sector with the benefits of the value chain and the development of supportive laws can help in forming, developing and completing agricultural value chains.

منابع و مأخذ:

1. Hassanpour Explanation, Importance and Executive Model of Forming Value Chains in the Field of Horticultural Products, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO). Agricultural Info. Tech. and Information Center, 2020; Report No. 58209, 22 p. (In Farsi).


2. Planning and Budget Organization (PBO). Develop public private partner-ships and cooperatives by providing special funding to complete projects. 2017; Tehran: Publications of PBO. (In Farsi).


3. Parliament Research Center of Islamic Republic of Iran (PRCIRI1). Law of the Sixth Five-Year Plan for Economic, Social and Cultural Development of the Islamic Republic of Iran, 2019a; (In Farsi). https://rc.majlis.ir/fa/law/show/1014547.


4. Parliament Research Center of Islamic Republic of Iran (PRCIRI2). Law on increasing the productivity of the agricultural sector and natural resources, 2019b; (In Farsi). https://rc.majlis.ir/fa/law/show/782387.


5. Attaie H, Fourcadet O. Guidelines for Value Chain Analysis in the Agri-Food Sector of Transitional and Developing Economies, Food Agriculture Organization of the United Nations, Agricultural Support System Division. 2003; Rome, Italy.


6. Guritno AD. Agriculture Value Chain as an Alternative to Increase Better Income’s Distribution: The Case of Indonesia, Agricultural Value Chain, 2017; Gokhan Egilmez, IntechOpen.

[DOI: 10.5772/intechopen.70141] 

7. Memedovic O, Shepherd A. Agri-food value chains and poverty reduction: overview of main issues, trends and experiences, Research and Statistics Branch Working Paper 12/2008, United Nations Industrial Development Organization, 2009; 75p.


8. Khaledi M, Amjadi A. The importance and application of supply chain management in agriculture and its related industries, Proceedings of the Sixth Conference on Agricultural Economics of Iran, 2009; Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Tehran. (In Farsi).


9. Soleimani Sedehi M. Attitudes governing supply chain management, Logistics and Supply Chain Monthly, 2014; No. 30. (In Farsi).


10. Srinivas K, Dubey U, Lalitha N. Analysing the Value Chain of Quinoa: A Case Study of Quinoa - The Queen to be, FIIB, Business Review. 2015; Volume 4, Issue 4, October-December.


11. Nuga BO, Asimea AO. Value chain and SWOT analysis of the Manitoba potato sector, Journal of Agriculture and Social Research, 2014; 14 (1): 1-7.


12. Rutsaert P, Demont M. Rice value chain upgrading in Vietnam: Towards increas-ing sustainability, 2015; 29th ICAE-International Conference of Agricultural Economists. Milan, Italy.


13. Orr A, Donovan J, Stoian D. Smallholder value chains as complex adaptive systems: a conceptual framework. Journal of Agribusiness in Developing and Emerging Economies, 2018; 8(1), 14-33.


14. Hassanpour B, Rostamian H. Investigate the impact of customer relationship management and organizational learning capabilities on the financial performance of producers of herbal products, Saudi Journal of Business and Management Studies, 2019; 4 (9), 736-745.


15. Porter The Competitive Advantage of Nations. New York: 1998; Oxford University press.


16. Hassanpour B, Zare E. Familiarity with the Agricultural Value Chain, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO). Agricultural Info. Tech. and Information Center, 2021; 34 p. (In Farsi).


17. Rankin M, Nogales EG, Santacoloma P, Mhlanga N. Public–private partnerships for agribusiness development–A review of international experiences, Food and Agriculture Organization (FAO), 2016; Rome, Italy.