ارزیابی تنوع زیستی محصولات زراعی در استان گلستان

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

رحمت اله کاظمی نژاد ¹ ( دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان. )
اعظم رضایی ² ( استادیار گروه اقتصادکشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان. )

تاریخ دریافت : 1400/05/23 تاریخ پذیرش : 1401/03/07 تاریخ انتشار : 1402/02/01

کلید واژه: توسعه پایدار, تنوع زراعی, شاخص شانون, شاخص یکنواختی,

چکیده مقاله :

مقدمه و هدف: اهمیت حفظ تنوع زیستی به دلیل نقش آن در تعادل زمین قابل چشم­پوشی نیست. هم‌چنین، کاهش توان تولید و سرمایه بیولوژیکی ناشی از تخریب تنوع زیستی می­باشد و دست‌یابی به توسعه پایدار با تخریب تنوع زیستی امکان پذیر نمی­باشد. از این رو، هدف از این پژوهش ارزیابی تنوع گونه­های عمده زراعی در استان گلستان با استفاده از شاخص شانون و شاخص یکنواختی است. مواد و روش ها: در این مطالعه جهت بررسی وضعیت تنوع زیستی از شاخص غنای گونه ای، شاخص یکنواختی و شاخص‌های تنوع زیستی شاخص شانون-وینر استفاده شده است. محصولات زراعی در این بررسی ها مشتمل بر 25 گونه زراعی هستند و برای جمع‌آوری داده‌ها از اخرین اطلاعات موجود در سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان مربوط به سال زراعی 1397-1396 استفاده شده است که در آن نام انواع محصولات زراعی (شامل شش گروه غلات، نباتات علوفه­ای، حبوبات، سبزیجات، محصولات دارویی و صنعتی و محصولات جالیزی می­باشد) به همراه سطوح زیر کشت برحسب هکتار و مقدار تولید محصول نهایی بر حسب تن در آن وجود دارد.  یافته ها: بر اساس نتایج ، تنوع زراعی استان گلستان در بازه 74/0 (شهرستان گمیشان) تا 25/2 (شهرستان بندرگز) قرار دارد (مقدار کل شاخص شانون محصولات زراعی در کل استان گلستان رقم 69/1 را نشان می‌دهد) و شاخص یکنواختی نیز نشان می‌دهد که یکنواختی گونه ای در شهرستان بندرگز با 75/0 بیش‌ترین و در شهرستان‌های گمیشان با 31/0 و کلاله با 30/0 کم‌ترین مقدار را دارا است که این می‌تواند ناشی از تفاوت‌های اقلیمی و مقدار نهاده­های موجود و مدیریت مزرعه در شهرستان‌های استان باشد. بحث و نتیجه گیری: با توجه به آنکه مقدار شاخص شانون در دامنه صفر تا 5 وجود دارد و از آنجا که مقدار نهایی آن تنها در محیط‌های طبیعی و بکر متصور میباشد؛ لذا می‌توان مقدار شاخص بدست آمده برای محصولات زراعی استان گلستان را  براساس سطوح کشت (به مقدار 1.69) متوسط ارزیابی کرد.

چکیده انگلیسی:

Introduction: Biodiversity as an approach to achieve sustainable development, play an important role in food security and earth balance. Also, the reduction of production capacity and biological capital is due to the destruction of biodiversity. Methods: The required data have been collected from the agricultural jihad management of the cities of Golestan province in the form of 25 types of crops for 2017-2018. Findings: According to the results, crop diversity of Golestan province is in the range of 0.74 (Gomishan city) to 2.25 (Bandar-e-Gaz city) And the uniformity index also shows that the species uniformity in Bandar-e-Gaz city with 0.75 has the highest and in Gomishan cities with 0.31 and Kalaleh with 0.30 has the lowest value. This can be due to climate differences and the number of available inputs and farm management in the cities of the province. Conclusion: Due to the importance of agriculture in the economy of Golestan province and the existence of climatic differences in soil science, hydrology, and the range of changes in climatic parameters such as rainfall, temperature, and evaporation from the south to north of Golestan province; To plan for maintaining sustainability and biodiversity, more extensive studies should be conducted on crop and horticultural diversity of different climates in Golestan province.

منابع و مأخذ:

1-Convention on Biological Diversity-29 December 1993-Rio de Janeiro, Brazil

2- Farrokh, A., Salhshour Delivand, F., Farrokh, A. Biodiversity and its role in the environment. The Second National Conference on Environmental Sciences, Agriculture and  natural sources, Hamedan. 2017; 1-21.

3- Picasso VD, Brummer EC, Liebman M, Dixon PM, Wilsey BJ. Crop species diversity affects productivity and weed suppression in perennial polycultures under two management strategies. Crop Science. 2008; 48: 331-342.

 [DOI: 10.2135/cropsci2007.04.0225].

4- Koochaki A, Assiri Mahalati M, Najafi F.  The agrobiodiversity of medicinal and aromatic plants in Iran. Iranian Journal of Field Crops Research. 2004; 2(2), 208-215. [DOI: 10.22067/gsc.v2i2.1256].

5- Pourghasemian N, Moradi R. Assessing Biodiversity of Agronomical and Horticultural Productions of Isfahan Province. Journal Of Agroecology, 2006; 8(2), 212-226.

 [DOI: 10.22067/jag.v8i2.37582].

6- Asgari A, Koucheki A, Nasiri Mahallati M. 1397. Evaluation of biodiversity indices of some crops in Kermanshah province. Boom Journal  Agricultural Geology. 2018; 10 (2): 340-352. [DOI: 10.22067/jag.v10i2.34755].

7- Kazemi H, Niazmoradi M. Pourshirazi, Sh., Sharifi, N. Assessment of biodiversity status of crops and horticulture in Golestan province in The years 1998-2014. Journal of . Journal of Agroecology. 2018; 8 (2): 67-47. https://www.sid.ir/paper/393090/fa

8- Rostampour M, Saghari M. Evaluation of the effects of drought on soil properties and plant species diversity of Diodal plant genetic repository. Journal  Desert Ecosystem Engineering Research. 2019; 9 (26):87-102. [DOI:10.22052/deej.2020.9.26.4].

9- Bibi F, Ali Z. IS measurement of diversity indices of AVIAN communities at TAUNSA barrage wildlife sanctuary, Pakistan. The Journal of Animal & Plant Sciences. 2013; 23(2): 469-474.

10- Ghosh D, Biswas JK. Macro invertebrate diversity indices: A quantitative bio assessment of ecological health status of  an oxbow lake in Eastern India. Journal of advances in Environmental Health Research, 2015;3(2):78-90. [DOI:  10.22102/JAEHR.2015.40190].

 11- Suspense A.. Tree Species Diversity, Richness, and Similarity in Intact and Degraded Forest in the Tropical Rainforest of the Congo Basin: Case of the Forest of Likouala in the Republic of Congo. International Journal of  Forestry Research, 2016; Article ID 7593681.

 [DOI: 10.1155/2016/7593681].

12- Chang Y, Peng M, Chu G. Genome-wide assessment of population structure and genetic diversity for Anabasis aphylla based on specific length amplification fragment sequencing. Journal of Plant Interactions. 2020; 15(1): 75-82. [DOI: 10.1080/17429145.2020.1750096].

13- Ejtihadi H, Sepehri A, Akafi H. Biodiversity measurement methods. Ferdowsi University of Mashhad Publications; 2012, PP: 226.

14-  Noordijk J, Schaffers A, Sýkora KV. Diversity of ground beetles (Coleoptera: Carabidae) and spiders (Araneae) in roadside verges with grey hair-grass vegetation. European Journal of Entomology. 2008; 105(2): 257-65.

 [DOI: 10.14411/eje.2008.036].

15. Koocheki A, Nasiri Mahalati M, Asgharipour M, Khodashenas A. Biodiversity of fruits and vegetables in Iran. Iranian Journal of Field Crops Research. 2004; 2(1), 79-88. [DOI: 10.22067/gsc.v2i1.1166].


16. Heip C. A new index measuring evenness. Journal of the Marine Biological Association, 1974; 54, 555-7· [DOI: 10.1017/S0025315400022736].


17. Krebs CJ. Ecological Methodology. 2nd Edition, Benjamin Cummings, Menlo Park. 1999; PP: 620.


18. Stirling G. wilsey B. Empirical Relationships between Species Richness, Evenness, and Proportional Diversity. The American Naturalist. 2001; 158(3): 286-299. [DOI: 10.1086/321317].


19. Gosselin F. An assessment of the dependence of evenness indices on species richness. Journal of Theoretical Biology. 2006; 242:591-597.

 [DOI: 10.1016/j.jtbi.2006.04.017].