بررسی آثار رفاهی سیاست‌های قیمت‌گذاری برنج در ایران

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

نسیم جعفری لیسار ¹ , علی کرامت زاده ² , رامتین جولایی ³

1 - دانش آموخته کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
2 - عضو هئیت علمی گروه اقتصادکشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
3 - عضو هئیت علمی گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

تاریخ دریافت : 1396/10/26 تاریخ پذیرش : 1398/04/18 تاریخ انتشار : 1398/07/01

کلید واژه: سیاست قیمت‌گذاری, عرضه و تقاضای برنج, تعدیل جزئی نرلاو,

چکیده مقاله :

برنج یکی از مهمترین محصولات کشاورزی و کالایی استراتژیک در بسیاری از کشورهای جهان از جمله ایران محسوب می-گردد که حمایت از آن امری ضروری به نظر می‌رسد، لذا سیاست‌های حمایتی مختلفی در کشور برای محصول برنج به کار گرفته شده است. در این راستا در مطالعه حاضر با استفاده از آمار و اطلاعات سری زمانی و تخمین توابع عرضه و تقاضای برنج، به بررسی اثرات رفاهی سیاست‌ قیمت‌گذاری برنج پرداخته می‌شود. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که در سال 1391، قیمت تضمینی تعیین شده از طرف دولت 65 درصد پایین‌تر از قیمت تعادلی بازار بوده است که منجر به زیانی معادل 134 هزار میلیارد ریال برای تولیدکنندگان برنج و منافعی معادل 156 هزار میلیارد ریال برای مصرف‌کنندگان در پی داشته است. لذا پیشنهاد می‌شود که برای افزایش تولید این محصول، قیمت تضمینی در سطح مناسب و بالاتر از قیمت تعادلی در نظر گرفته شود.

چکیده انگلیسی:

Rice is considered as one of the most important agricultural products and strategic goods in the most countries around the world including Iran, which seems it is necessary to be supported, therefore, several support policies in the country is used for rice production. In this regard, this study using time series data to estimates the supply and demand functions of rice for investigating the welfare effects of rice pricing policies in Iran. The results of this study show that, the guaranteed price set by the government was 65 percent lower than the market equilibrium price in 2012 (75000 Rials), that cause the loss of 134 trillion Rials to producers and 156 trillion Rials benefits for the consumers. Therefore, it is suggested to increasing the production of rice; determine the guaranteed price at the appropriate level and higher than the equilibrium price of rice increasing the production of this crop.

منابع و مأخذ:

 

- پاسبان، ف. (1376). بررسی سیاست­های حمایتی در ایران و برآورد نرخ تعرفه موثر در بخش کشاورزی، پایان نامه کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس تهران.

- پایگاه اطلاعاتی وزارت جهاد کشاورزی. (1391). سازمان جهاد کشاورزی کشور (www.maj.ir).

- حسینی یکانی، س.ع و نعمت الهی، ز و حسین زاده، م. (1396). آثار رفاهی افزایش قیمت برنج داخلی در میان خانوارهای مازندران، نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی، جلد 31، شماره3، پاییز 1396، ص. 239-228.

- خسروی نژاد، ع.ا. (1394). ارزیابی آثار سیاست­های تنطیم بازار کالاهای اساسی بر شاخص رفاهی هزینه زندگی خانوارهای شهری ایران، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 77، زمستان 1394، ص. 29-1.

- سازمان خوار و بار جهانی. فائو .( 2012). آمار واردات ایران.

- شاهنوشی، ن و دهقانیان، س و قربانی، م و گیلان‌پور، ا و مسگران، م.(1383). بررسی عوامل مؤثر بر عرضه گندم در استان خراسان، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال دوازدهم، شماره 47.

- شاه آبادی، ا و اسمعیل بیگی، م. (1391). تعیین­کننده­های عرضه و تقاضای برنج ایران، مجله تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 1(4)، 160-139.

- صادقی تکاسی، ف. (1379). اقتصاد برنج ایران، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی.

- فخرایی، ا و نوروزی، ف. (1386). مدل تصحیح خطا در تقاضا برای گونه­های گوناگون برنج وارداتی و برنج محلی در ایران، فصلنامه تحقیقات اقتصاد ایران، 9(30)، 135-119.

- قادری، خ. و ترکمانی، ل. (1382). برآورد توابع عرضه و تقاضای برنج برای دوره 1379-1345 (با آزمون­های ایستایی و همگرایی)، چهارمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، کرج.

- گیلانپور، ا. (1374). موافقت­نامه عمومی تعرفه و تجارت (گات) و اثرات احتمالی آن بر بخش کشاورزی ایران، مطالعه موردی برنج، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده کشاورزی کرج.

- مرتضوی، ا و عباس میری، س. و بروجنی، پ. (1392). بررسی اثرات سیاست­های قیمت­گذاری در تولید کلزا در ایران، فصلنامه پژوهش­های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، 13 (4): 146-127.

- مرکز آمار ایران. (1391). سالنامه آماری کشور، تهران.

- موسسه پژوهش­های برنامه­ریزی و اقتصادکشاورزی، (1384)، کشاورزی در کشورهای عضو اکو (ECO) ، تهران، موسسه پژوهش­های برنامه­ریزی و اقتصادکشاورزی.

- مهربانیان، ا. (1387). تجزیه و تحلیل سیاست قیمت­گذاری محصولات زراعی، هزینه تولید محصولات کشاورزی در سال 85-84 و ارائه قیمت تضمینی خرید، تهران، موسسه تحقیقات و برنامه­ریزی اقتصاد کشاورزی.

- نجفی، ب. (1372). سیاست­های بازرگانی و قیمت­گذاری محصولات کشاورزی در کشورهای در حال توسعه و ایران، عملکرد گذشته و گرایش­های جدید، مجموع مقالات دومین سمپوزیوم سیاست کشاورزی ایران، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز.

Refrences

- Bullock, D.S. & Salhofer, K. (1998), Measuring the Social costs of Suboptimal of Policy Instruments: A General Framwork and An Example Ager, Econ. No: 18. P: 249-259.

- FAO. (1987). Agricultural price policies, Issues and proposals.

- Rahji, M. A. Y.; and Adewumi, M. O. (2008). Market supply response and demand for local rice in Nigeria: Implications for self–sufficiency policy, Journal of Centeral European Agriclture, 9(3), 567-575.

- Reddy, N. A. (1989). Farm supply response Paddy: A case study of Andhrapradesh, Indian Journal of Agri, Economics, 44(4): 444-447, (39): 129-140.

- Renan ZHUANG & Philip ABBOTT (2007), Price elasticies of Key agricultural commodities in china, China Economic Review 18(2007) 155- 169.

- Syed Abul Hasan. (2016). The impact of the 2005–2010 rice price increase on consumption in rural Bangladesh, Agricultural Economics 47 (2016) 423–433.

- Takahashi, D. (2012). The distributional effect of the rice Policy in japan, 1986-2010, Food Policy, no 37, 679-689. www. Elsevier.com/locate/foodpol.

- Baharumshah, Z.A. (1991). A model for the rice and wheat economy in Malaysia An emperical assessment of alternative specifications, Journal of Pertanika, 14(3), 383-391.