ارزیابی کارایی فنی تعاونی‌های صید ماهیان استخوانی سواحل خزر با استفاده از روش تحلیل پوششی داده‌ها: مطالعه موردی استان مازندران

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

اندیشه ریاحی ¹ , سعید یزدانی ²

1 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی، گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه تهران
2 - استاد اقتصاد کشاورزی، گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه تهران.

تاریخ دریافت : 1394/10/19 تاریخ پذیرش : 1397/03/09 تاریخ انتشار : 1397/04/01

کلید واژه: کارایی فنی, تحلیل پوششی داده‌ها, ماهیان استخوانی, تعاونی‌های استان مازندران,

چکیده مقاله :

    وجود ذخایر و پتانسیل مناسب در دریای خزر و پرجمعیت بودن سواحل آن از دیرباز، صیادی را از گذشته­های دور به یکی از فعالیت­های عمده در سواحل این دریاچه بدل کرده است. هم اکنون در صید ماهیان استخوانی دریای خزر، الگوی بهره­برداری تعاونی حاکم است که به تعاونی­های پره مشهورند. با توجه به سابقه طولانی صید پره در سواحل دریای خزر، هدف اصلی این مطالعه برآورد و تحلیل کارایی فنی تعاونی­های صید ماهیان استخوانی فعال در سواحل دریای خزر و به گونه مشخص استان مازندران است. بدین منظور، 110 پرسش‌نامه از 12 تعاونی در سطح این استان تکمیل شده و از روش تحلیل پوششی داده­ها بمنظور دست‌یابی به اهداف پژوهش بهره گرفته شده است. نتایج محاسبه کارایی گویای آن است که تنها 7/16 درصد از تعاونی­های مورد مطالعه دارای کارایی فنی کامل می‌باشند لذا، پیشنهاد می‌شود که داده‌های تعاونی­های مجموعه مرجع که دارای کارایی کامل بوده­اند، به صورت برنامه­های منظم سالیانه به تعاونی‌های ناکارا در راستای بهبود کارایی‌شان ارایه شود.

چکیده انگلیسی:

    The aim of this paper is to estimate and analyze the technical efficiency of bone fishing cooperatives operating in the Caspian Sea and in particular the Mazandaran province. For this purpose, 110 questionnaires were completed in 12 cooperatives in the province and the DEA is used in order to achieve the research objectives. The results showed that only 16.7 percent of the cooperatives are technically efficient. Therefore, it is suggested that information of reference cooperatives which have higher efficiency to be presented in the form of regular programs to inefficient cooperatives to improve their efficiency.

منابع و مأخذ:

- آهوقلندری، م. (1387). تعیین مقدار بهینه صید ماهیان استخوانی در سواحل جنوبی دریای خزر با تأکید برپایداری ذخایر دریایی (مطالعه موردی:استان مازندران) پایان­نامه کارشناسی ارشد، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، گروه اقتصاد کشاورزی.

- بهروز، ع و امامی میبدی، ع. (1393). اندازه­گیری کارایی فنی، تخصیصی، اقتصادی و بهره­وری زیر بخش زراعت ایران با استفاده از روش ناپارامتری (با تاکید بر محصول هندوانه آبی). نشریه تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 6(3): 43- 66.

- ترکمانی، ج (1377). تعیین درجه ریسک گریزی، کارایی فنی و عوامل مؤثر بر آن: مطالعه موردی استان فارس. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، 24: 49- 68.

- جهانی‌فر، ک (1388). بررسی عوامل موثر بر صید ماهیان استخوانی سواحل جنوب شرقی دریای خزر. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.

- دهمرده، ن. هاشمی تبار، م (1388). تحلیل و ارزیابی کارآیی فنی تعاونی های صید و صیادی با استفاده از تابع مرزی تصادفی: مطالعة موردی منطقة چابهار. فصلنامه روستا و توسعه، 12(1): 169-188.

- سپهردوست، ح و یوسفی، س.ه (1392). بررسی کارایی اقتصادی تعاونیهای تولیدی کشاورزی به دو روش تابع مرزی تصادفی و تحلیل پوششی داده­ها. نشریه اقتصاد و توسعه منطقه­ای، 20(5): 189- 206.

- مرادی، ح (1389). بررسی عوامل مؤثر بر موفقیت تعاونی‌های شیلات استان کرمانشاه. پایاننامه کارشناسی ارشد دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه.

- مرکز پژوهش‌های مجلس (1385). بررسی وضعیت سازمان شیلات ایران، دفتر مطالات زیر بنایی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. زمستان 1385.

- یلقی، س. قربانی، ر. و عقیلی، س.م (1389). ارزیابی سودآوری تعاونی های صید پره ماهیان استخوانی مستقر در جنوب شرقی دریای خزر، محدوده استان گلستان. نشریه شیلات، 4(4): 57-66.

Refrences

- Banker, R.D., Charnes, A. & Cooper, W.W. (1984). Models for the estimation of technical and scale inefficiencies in DEA. Management Science, 30(9):1078-1092.

- Charnes, A., Cooper, W.W., Rhodes, E., (1978). Measuring the efficiency of decision making units. European Journal of Operational Research, 2: 429–444.

- Coelli, T.G. (1996). A Guide to DEAP Version 2.1, A Data Envelopment Analysis (Computer Program)". CEPA Working Paper, No.8, Department of Econometrics, University of New England.

- Coelli, T.J., Rao, D.S.P., O'Donnell, C.J., & Battese, G.E. (2005). An Introduction to Efficiency and Productivity Analysis, 2nd Edition, Springer.

- Coelli, T., Rao, D. S. P. & Battese, G. (1998). An Introduction to Efficiency and Productivity Analysis (Boston, MA, Kluwer).

- Farrell, M. J. (1957). The measurement of productive efficiency, Journal of the Royal Statistical Society. Series A, CXX, Part 3, 120 (3): 253-281.

- Tipi, T., Yildiz, N., Nargelecekenler, M., & Cetin, B. (2009). Measuring the Technical Efficiency and determinants of Efficiency of Rice (Oryza sativa) Farms in Marmara Region, Turkey. New Zealand Journal of Crop and Horticultural Science, Vol 37. 121-129 0014-0671/093702-0121. The royal Society of New Zealand 2009.

- Unal V, Göncüoğlu H. & Franquesa R (2009). A comparative study of success and failure of fishery cooperatives in the Aegean, Turkey. Journal compilation, 2009 Blackwell Verlag, Berlin ISSN 0175–8659.