بررسی اثرات شوری بر روی خصوصیات مورفوفیزیولوژیک ده ژنوتیپ جوی لخت در شرایط گلخانه

محورهای موضوعی : ژنتیک

حسین عجم نوروزی ¹ , محمدرضا داداشی ²

1 - گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلام، واحد گرگان
2 - گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلام، واحد گرگان

تاریخ دریافت : 1385/04/24 تاریخ پذیرش : 1386/11/24 تاریخ انتشار : 1386/12/01

کلید واژه: ژنوتیپ, شوری, گلخانه, مورفوفیزیولوژیک, جوی لخت,

چکیده مقاله :

تنش شوری در بسیاری از نقاط جهان خطر جدی برای رشد گیاهان و تولید محصولات زراعی به شمارمی رود.شوری در مقایسه با سایر تنش ها رشد گیاهان را در مقیاس وسیع تری محدود می‌کند. به همین منظور امکان استفاده از تنوع ارقام برای گزینش صفات مطلوب در شرایط تنش وجود دارد. در این راستا به منظور شناسایی شاخص‌های گزینشی در گیاه جو بدون پوشینه تحقیق تحت شرایط تنش شوری در گلخانه مرکز تحقیقات کشاورزی گلستان انجام شد. در این آزمایش ژنوتیپ‌های مورد بررسی در آبان ماه 1384 در قالب یک طرح بلوک‌های کامل تصادفی (RCBD) با 4 تکرار در یک کرت بزرگ بتونی (به طول 5 و عرض 4 و عمق 80/1 متر که با خاک معمولی مزرعه پر شده بود) کشت شد. در هر تکرار، با فاصله 30 سانتیمتر بذور هر ژنوتیپ به صورت مجزا در یک خط 5/1 متری کشت گردید. کلیه عملیات داشت به صورت معمول انجام و صفات مورد نظر یادداشت برداری شد. جهت اعمال تنش شوری از زمان کاشت تا برداشت آبیاری مزرعه با آب شور با غلظت 160 میلی مولار NaCl انجام گرفت. محصول در اواخر اردیبهشت 85 برداشت شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که از نظر محتوای نسبی آب (RWC)، ارتفاع بوته، تعداد پنجه در بوته، تعداد پنجه‌های بارور در بوته، طول سنبله و تعداد دانه در شرایط تنش شوری بین ژنوتیپ‌های مختلف جو بدون پوشینه تفاوت معنی داری وجود داشته است. شوری کاهش بسیار زیادی را در عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، ارتفاع بوته و شاخص سطح برگ ایجاد نمود.

چکیده انگلیسی:

Salinity stress is a serious threat of plant growth and production all over the world. Salinity in comparison with other stresses, limits the plant growth in a wider scale. So there is a possibility of cultivar diversity use in a desirable traits selection under stress conditions. Therefore, to identify selection indices in hull-less barley under salinity stress. This experiment was conducted. This experiment was investigated in 2004-2005 in green house at Golestan agricultural research center. The design of the experiment was random complete block design (RCBD) with 4 replications in a large plat (5×4×1.8m3). 30 centimeters between row on a single line 1.5m.For irrigation using level of salinity 160 mM NaCl. results of variance analysis showed that traits of relative water content (RWC), height, tillage in shrub, number of fertile tiller, length of spike, number of grain in spike, as significant different for  traits and most of them decreased under stress conditions. But the hieghst decrease was observed in grain yield, biologic yield, plant height and leaf area index.

منابع و مأخذ:

بررسی اثرات شوری بر روی ...

اسدی، م.، ن. حیدری و ف. عباسی. (1375) تعیین ضرایب راندمان آبشویی خاکهای شور و سدیمی منطقه گرگان. مجموعه مقالات اولین کنگره ملی مسائل آب و خاک کشور، 238-250.

 اسماعیلی، م. و ن.،  بابائیان. (1377) واکنش فتوسنتزی و هدایت روزنه ای دو رقم گندم و دو رقم جو تحت تنش شوری. چکیده مقالات ششمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران، بابلسر، دانشگاه مازندران، 13-16 شهریور79 ص 274-273.

بهادری، م، (1377) بررسی اثرات آبیاری با سه نوع شوری متفاوت در صفات زراعی و مورفولوژیک 18 رقم بهاره جو، در منطقه خسرو شهر تبریز. پایان نامه کارشناسی ارشد اصلاح نباتات. دانشکده کشاورزی. دانشگاه آزاد اسلامی اردبیل. 

 جلیل فر، ع. (1368) تهیه منحنی شوری زدایی خاکهای شور و قلیایی گرگان. گزارش موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، صفحه 34. 

 سرمدنیا، غ. (1374) اهمیت تنش‌های محیطی در زراعت. مقالات کلیدی اولین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران، کرج.

علیزاده، ا. 1378. رابطه آب و خاک و گیاه. آستان قدس. صفحه 163.   

 Beever, F. O., Campbell, L., Edned, M., and Therrien, M. (1995) Production  and  feeding  of  hull less  barley. Agriculture and  Agri. food, Canada. publication, 21 pages.

Choudhary, O. P., Josan, A., and Bajwee, M. S. (1996) Rooting and Yield  relation  shipe  in  different  barley  cutivars  growth  under  increasing  soil  salinity  stress  condition. 1996. 23: 11- 19. ref.

 Curtin, D., Steppuhn, and H., Selles, F. (1993) Plant  responses  to  sulfate  and  chloride salinity, growth  and  ionic  relations. A. J. Soil Sci. Soc. 57(5): 1304-1310.

Francois, L. E., Catherin, E., Grieve,  M., Mass,  E.V. and Scott, M.L. (1994) Time of salt stress affects growth and yield components of irrigated wheat. Agron. J. 86: 100-106.

Jeroch, H., S.Danicke. (1995) Barley  in  poultry  feeding: a review. world,s  poult. Sci. J.vol. 51, November  1995.

 

 

 

Ghulam, H., Jaloud, A. (1997) Effect  of  saline  irrigation  germination  and  growth  parametrs  of  barley ( H. vulgar ) in  a pot  experiment  king  Abdulaziz  city  for  science  technology  Sudi  Arabia Euphytica. 103: 307-318.

Gill, P. K., Sharam,  A. D., Singh, P. and Bhuller, S. S. (2001( Effect   of  various  abiotic  stress  on   the  growth, soluble   sugar  and   water  relations  of  sorghum  seedlings  grown  in  light  and  darkness. Bulg. J. Plant  Physiol. 27: 72-78.

Grieve, C. M., Francois,   L. E.and Mass, E.V. (1994) Salinity  effects  the  timing  of  phasic  development  in  spring  wheat. Crop  Sci. 34: 1544-1549.

Levitt,  J. (1981) Response  of  plant  to  environments  water  salt  and  other  stress  2nd  edition  Vol. (11 Academic) Press  New York, pp. 807.

Marcar, N. (1987) Salt  tolerance  in  the  genus  lolium (ryegrass) during  germination  and  growth. Aust. J. Agric. Res. 38: 297-307.

Mass, E. V., Grieve, C. W. (1990) Spike  and  leaf  development  in  salt – stressed  wheat. Crop  Sci. 30: 1309-1313.

Mass, E. V., and. Poss, J. A.  (1989) Salt sensitivity of  wheat  at  various  growth  stages. Irrig. Sci. 10: 29-40.

Pakniyat,  H. (1995) Genetic  control  of  salt  tolerance  in  barley. IAEA. Vienna.

Ranamunns, D. P., Schacnt, M. and Coudon, A. G. (1995) The significance of a two- phase growth response to salinity in wheat and barley. Plant Science. 22: 561-569. 

Scott, M. L., Catterine, M. G., Eugene,  V. M. and  Leland, E. F. (1992) Kernel distribution in main –spikes of salt – stressed wheat. A. Probabiltic modeling approch. Crop Sci. 32: 704-712.

 Shannon, M. C., (1985) Principles and strategies in breeding for higher salt tolerance. Plant and Soil. 85: 220- 243.

Soltan, S. A. (1996. Growth and utilization of macro nutrients (Land sodium) in salt affected soils. Crop Sci. 45: 160-172.

Tal, M. (1993) Invitro methodology for  increasing salt tolerance in crop plants..Acta Hortic. 336:69-79.

Tal, M. (1994) Invited revited review– Invitro selection for salt tolerance on crop plants: Theorytical and practical consideration.In vitro cell. Dev. Biol. 30p :175-180.

Thahir, O. A., A.Nabulsi, Y. A. and Helalia, A. M. (1997. Effect of water and frequency of irrigation on growth and yeild of barley ( Hordeum vulgare L.). Agric. Water  Manage. 34(1): 17-24.

Winter, E. (1982) Salt tolerance of Trifolium alexandrium L. Effect of salt on structure of phloem and xylem transfer cell in petiols and  leaves. Plant  Physiology. 6: 239-250.