شناسایی ترکیبات تشکیل‌دهنده اسانس و بررسی ساختارهای ترشحی گیاه زیره (Bunium rectangulum Boiss. & Hausskn)

محورهای موضوعی : ژنتیک

حمزه امیری ¹ , محمد مهدی دهشیری ² , مهری علیزاده بازگیر ³ , جلال الدین امیری ⁴ , اکبر اسماعیلی ⁵

1 - استادیار، گروه زیست‌شناسی، دانشگاه لرستان، لرستان، ایران.
2 - استادیار، گروه زیست‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد، بروجرد، ایران.
3 - دانشجوی کارشناسی‌ارشد، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران.
4 - دانشجوی کارشناسی‌ارشد، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران.
5 - دانشجوی دکتری، گروه شیمی، دانشگاه آزاد واحد تهران شمال، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1390/07/17 تاریخ پذیرش : 1391/05/03 تاریخ انتشار : 1392/01/01

کلید واژه: آناتومی, سانس, ساختارهای ترشح کننده, Bunium rectangulum,

چکیده مقاله :

جنس Bunium با نام فارسی زیره در ایران 14 گونه دارد. گونه Bunium rectangulum از دامنه کوه‌های جنوب غرب شهرستان خرم آباد با مختصات ۳۳٫۴۸ شمالی و ۴۸٫۳۵ درجه شرقی جمع آوری گردید و پس از خشک کردن گیاه در سایه، اسانس گیری از بخش‌های هوایی آن شامل ساقه، برگ و میوه با روش تقطیر با آب انجام شد. شناسایی ترکیبات موجود در اسانس به وسیله کروماتوگراف گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) صورت گرفت. مطالعات آناتومیکی ساقه نیز توسط روش رنگ آمیزی مضاعف با استفاده از دو رنگ سبز متیل و قهوه ای بیسمارک صورت گرفت. آنالیز اسانس B. rectangulum منجر به شناسایی 24 ترکیب شد که 5/94 درصد درصد از کل اسانس را شامل می‌شود. نتایج این بررسی نشان دادکه دیل آپیول (08/83 درصد)، گاما- المن (61/4 درصد) و کاریوفیلن اکسید (73/1 درصد) مهمترین ترکیبات تشکیل دهنده اسانس را شامل می‌شوند. دیل آپیول موجود در این اسانس این گیاه به‌عنوان یک عامل بازدارنده تولید آفلاتوکسین شناخته شده است. از طرف دیگر بررسی‌های آناتومیکی نیز نشان داد که کانال‌های ترشحی به تعداد 42 عدد در پوست، بین دستجات آوندی و مغز ساقه به ویژه در مناطقی که بافت‌های کلانشیمی زیاد است، وجود دارد.