مشروعیت رمزارزها از منظر فقه حکومتی و فردی

محورهای موضوعی : حقوق خصوصی

سید علی ربانی موسویان ¹ (گروه فقه و حقوق، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اسلامشهر، ایران)

تاریخ دریافت : 1398/06/18 تاریخ پذیرش : 1399/03/17 تاریخ انتشار : 1399/06/01

کلید واژه: لاضرر, فقه حکومتی, رمزارز, فقه فردی, حفظ نظام,

چکیده مقاله :

رمزارزها از جمله بیت کوین از ثمرات توسعه فناوری اطلاعات در نظام مالی بین المللی و حتی داخلی در دهه اخیر می‌باشند که منافعی همچون توسعه مبادلات ارزی بین المللی و ارزان شدن در مقابل چالش‌هایی همچون توسعه جرایمی مانند پولشویی و نقض نظم اقتصادی و مالی کشورها را با خود به همراه داشته‌اند. در تحقیق حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی است؛ از منظر فقه فردی، رمزارزها یک نوع مال بوده، معاملات آنها ربوی و غرری نیست و بنابراین، در صورتی که مبنای معاملاتی رمزارزها از منظر شرعی صحیح باشد، مبادله رمزارزها از منظر شرعی مباح است. اما در صورتی که مبنای معاملاتی رمزارزها مشروعیت نداشته باشد، معامله آنها باطل و حرام است. از منظر فقه حکومتی اما وضعیت مبادلاتی رمزارزها متفاوت است. نتیجه تحقیق حاضر بدین صورت است که به استناد ادلّه‌ای مانند قاعده لاضرر، قاعده احترام و قاعده حفظ نظام و قاعده اقدام و قاعده عدالت که همگی مانع از اجرای سیاست‌های نادرست پولی و افزایش بی‌رویه حجم پول در نظام اقتصاد اسلامی می‌شوند، مقتضی است تا زمانی که از طرف حاکمیت، نظم حقوقی برای کنترل رمزارزها در اقتصاد کشور ترتیب داده نشده، از معاملات در زمینه رمزارزها جلوگیری کرد.

چکیده انگلیسی:

Within the past decade, cryptocurrencies, including Bitcoin, have been among the resultants of information technology development in the international and even internal financial system which have had benefits such as the expansion of international currency exchanges and cheeping against challenges like increase in a number of crimes like money laundering and violations of financial and economic order of the countries. From the individual jurisprudence point of view, the cryptocurrencies are considered as a kind of property and their transactions are not usorious and uncertain (Gharar); therefore, if the trading base of cryptocurrencies is correct from the jurisprudential point of view, the exchange of cryptocurrencies is permissible in legal terms. But if the trade base of cryptocurrencies is not legitimate, their trade is void and forbidden. From the point of view of governmental jurisprudence, however, the status of cryptocurrencies exchanges is different.  In accordance with no harm, respect, government system maintannace, action (Iqdam), and justice principles, all of which prevent the implementation of inappropriate monetary policies and the excessive increase in the amount of money in the Islamic economic system, it is essential that their trading is prevented until a legal system for the control of cryptocurrencies have been created by the government in the economy of the country.

منابع و مأخذ:

1-     ابن اثیر، مجدالدین ابوالسعادت.(1364). النهایه فی­غریب­الحدیث و الاثر: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیا ن.قم.

2-     ابن فارس ، ابوالحسین­ احمد.(1404). معجم مقاییس اللغه: مکتب الاعلام الاسلامی.قم .

3-     ابن منظور، جمال الدین محمد بن مکرم.(1405).  لسان العرب:  نشر ادب حوزه. قم.

4-     ابن منظور، ابوالفضل جمال الدین محمد بن مکرم.(بی تا). لسان العرب: دارصادر. بیروت. 

5-     اصفهانی، محمدحسین. (1418). حاشیه کتاب المکاسب. تحقیق عباس محمدآل سباع­القطیفی: محقق. قم.

6-     اصفهانی، محمدحسین.(1409). الاجاره: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم. چاپ دوم.

7-     ایروانی ، علی . (بی تا). حاشیه کتاب المکاسب. بی جا .

8-     جزیری ، عبدالرحمن.(1406).  الفقه علی المذاهب الاربعه: داراحیاء التراث العربی، بیروت،چاپ هفتم.

9-     شهید اول، محمد بن جمال الدین مکی العاملی.( 1411). اللمعه الدمشقیه: دارالفکر ، قم، چاپ اول.

10-  صدر، سیدمحمد باقر.(1425).  البنک اللربوی فی الاسلام: انتشارات دارالصدور، قم.

11-  صدر، سید محمدباقر. (1382)،  الاسلام یقود الحیاه: دارالتعارف للمطبوعات، بیروت.

12-  معین، محمد.(1386). فرهنگ فارسی: انتشارات فردوس، تهران.

13-  مکارم شیرازی، ناصر.(1380).  استفتائات جدید: مدرسه الامام­علی­ابن­ابی طالب. سؤال 724 ، قم، چاپ دوم.

14-  نجفی، محمد حسن.(1367). جواهرالکلام فی­شرح شرائع الاسلام: دارالکتب الاسلامیه، بیروت، چاپ هفتم.

1-     Crofton , Isaak ,(2015), Crypto Anarchy  , Lulu.com.

2-     Koch , Adam. (2017). The Bitcoin & Cryptocurrency Wealth-Building Opportunity Guide, Adam Gregory Koch . CreateSpace Independent Publishing Platform; 1st Edition.

3-     Moore , Michelle. (2016). Cybersecurity Breaches and Issues Surrounding Online Threat  Protection, IGI Global .

4-     Mullan , Carl ,(2016) A History of Digital Currency in the United States : New Technology in an Unregulated Market  , Springer.

 

مقالات:

1-     ابهری، حمید، و ایزدی فرد ، علی اکبر.(1389).«ضمان غاصب نسبت به منافع در فقه اسلامی و حقوق مدنی ایران». مجله فقه و مبانی حقوق اسلامی، پاییز و زمستان، شماره دوم، سال چهل و سوم.

2-     بجستانی، مریم، روحانی مقدم، محمد. (1387). «بررسی ایجاب و قبول در معاملات الکترونیک ». فصلنامه پژوهش های فقه و حقوق اسلامی، پاییز، شماره 13.

3-     توسلی، محمد اسماعیل. (1391) . «تحلیل ماهیت پول». فصلنامه اقتصاد اسلامی، زمستان، سال دوازدهم، شماره 48 .

4-     جمال زاده، ناصر. (1387).«عدالت سیاسی و اجتماعی در سه رهیافت فقهی، فلسفی و جامعه شناختی» .فصلنامه دانش سیاسی، سال چهارم، شماره دوم ، پاییز و زمستان 1387 .

5-     رضایی راد، عبدالحسین. (1389).«گسترده کارآمدی قاعده فقهی لاضرر». فصلنامه حقوق­اسلامی، زمستان، سال هفتم ، شماره 25.

6-     سلیمی، عبدالحکیم. ( 1385 ).«حقوق اهل بیت (علیهم السلام)». فصلنامه معرفت، شماره 106 .

7-     محمودی ،سید احمد. (1393) .«حیل ربای تولیدی و انتاجی در بوته نقد و بررسی». فصلنامه فقه و حقوق اسلامی ، بهار – تابستان ، سال چهارم ، شماره هشتم.

8-     نورایی ، یوسف.(1393). «بررسی فقهی حیله های فرار از ربا» . پژوهشنامه فقه اسلامی و مبانی حقوقی ، بهار-تابستان، سال 2 ، شماره 2 .

Abhari, H., & Izadi Fard, A. (2010). The usurper's guarantee of interests in Islamic jurisprudence and Iranian civil rights. Journal of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, 43(2),

Al-Ameli, M.(1411 Ah). Al-loma al-dameshqiyya (1

^st

 ed.). Qom: Dar Al-Fikr.

Bajestani, M., & Rouhani Moghadam, M. (1387). Review of requirements and acceptance in electronic trading. Journal of Islamic Jurisprudence and Law Researches, 13(4),11-13.

Crofton, I. (2015). Crypto Anarchy. www.Lula.com.

Ibn Athir, M. (1364  Ah). Al-Nahayah fi qarib al-hadith va al-athar. Qom: Ismailian Publications Foundation.

Ibn Faris, A. (1404 Ah). Majma maqaeis al-loqa. Qom: Islamic Information Office.

Ibn Manzur, A. (n.d.). Lisan al-Arab. Beirut: Darsaadar.

Ibn Manzur, J. (1405 Ah). Lisan al-Arab. Qom: Nashr-e- Adab.

Iravani, A. (n.d.). Hashiyah ketab al-makasseb. no place: no puublication.

Isfahani, M. H. (1418 Ah). Hashiyah ketab al-makasseb (A. Al-Sabaa Al-Qatifi, researcher). Qom: Mohaqiq. 

Isfahani, M.H. (1409 Ah). Al-Ijarah (2^nd ed.). Qom: Islamic publication office affiliated with the Society of Seminary Teachers of Qom.

Jamalzadeh, N. (2008). Political and social justice in three approaches to jurisprudence, philosophy and sociology. Quarterly Journal of Political Science, 4(2),

Jaziri, A. (1406 Ah). Al-fiqh ala al-madhahib al-arbaa' (7

^th

 ed.). Beirut: Dar Al-Ahyaa Al-Tarath Al-Arabi.

Koch , A. (2017). The Bitcoin & cryptocurrency wealth-building opportunity guide (1^st ed.). CreateSpace Independent Publishing Platform.

Mahmoudi, S. A. (1393). Review and criticism of lawfulness production and resultant usury. Quarterly Journal of Islamic Jurisprudence and Law. 4(8).

Makarim Shirazi, N. (1380). New referendums (2

^nd

 ed.). Qom: Imam Ali Ibn Abi Talib School. 

Moeen, M. (1386). Persian dictionary. Tehran: Dar Al-Soudor.

Moore, M. (2016). Cybersecurity breaches and issues surrounding online threat protection. IGI Global.

Mullan, C. (2016). A history of digital currency in the United States: New technology in an unregulated market. London: Springer.

Najafi, M. H. (1367). Jawahir al-kalam fi sharhi sharaye al-Islam. Beirut: Dar Al-Kotob Al-Islamiyyah.

Nouraie, Y. (1393). Jurisprudential study of tricks to escape usury. Journal of Islamic Jurisprudence and Legal Foundations, 2(2),.

Rezaei Rad, A. (1389). Extensive efficiency of no harm jurisprudential rule. Quarterly Journal of Islamic Law, 7(25).

Sadr, S. M. (1382). Al-Islam yaqoud al-hayah. Beirut: Dar Al-Taarf Publishing House.

Sadr, S. M. (1425). The usurious bank in Islam. Qom: Dar Alsoudor.

Salimi, A. (1385). Rights of Ahl al-Bayt (PBUH). Quarterly Journal of Knowledge, 106.

Tavassoli, M. (1391). Analysis of the nature of money.Quarterly Journal of Islamic Economics, 12(48),