واکاوی حکم مهاجرت غیرقانونی از منظر فقه امامیه
محورهای موضوعی : فقه
محمدرضا کیخا
1
(دانشیار، گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران. )
زینب سنچولی
2
(استادیار و عضو هیئت علمی گروه الهیات، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.)
کلید واژه: مهاجرت, خروج غیرقانونی, قوانین بین المللی, ملاحظات فقهی,
چکیده مقاله :
مسأله مهاجرت، از دیرباز در فقه اسلامی مطرح بوده و در عصر حاضر، به جهت اینکه این موضوع، جنبه بین المللی پیدا کرده و با روابط بین دولتها تماس یافته، اهمیت آن دو چندان شده است؛ زیرا که امروزه در برخی نقاط جهان، شاهد نسل¬کشیها، پاک سازی های نژادی و مهاجرت¬های اجباری هستیم که همین امور، بر حساسیت و اهمیت مسأله مهاجرت می¬افزاید. با این بیان، یکی از معضلاتی که امروزه، گریبانگیر بسیاری از کشورها شده، مسئله مهاجرت غیرقانونی و کنترل آن است؛ به طوری¬که این کشورها، برای ایجاد ثبات اجتماعی در جامعه خود و پیشگیری از جرم، قوانین سختی را برای کنترل ورود مهاجران خارجی به داخل کشور خود اِعمال می¬کنند. چرا که مسئله مهاجرت بالأخص مهاجرت غیرقانونی، بر امنیت جوامع و فرایند جهانی شدن اقتصاد تأثیر می¬گذارد و باعث محدودیت بازار کار و همچنین بیکاری گسترده در این کشورها می¬شود. لذا، در این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی انجام شده، این نتیجه حاصل می¬شود که مهاجرت¬های غیرقانونی، به دلیل آسیب¬هایی که برای فرد و جامعه به دنبال دارد؛ از جمله اینکه در آن، خوف از دست رفتن جان و مال و آبرو وجود دارد و امنیت کشورها به مخاطره می¬افتد و از طرفی، باعث افزایش جرم و جنایت در جوامع می¬شود، مبتنی بر قاعده لاضرر، قاعده نفی سبیل و وجوب تبعیت از قوانین و ...، از نظر شرع اسلام حرام است.
The issue of immigration has been discussed in Islamic jurisprudence for a long time, and in the present era, due to the fact that this issue has become international and comes into contact with relations between governments, its importance has doubled; Because today in some parts of the world, we are witnessing genocides, ethnic cleansing and forced migrations, which add to the sensitivity and importance of the migration issue. With this statement, one of the problems that has plagued many countries today is the issue of illegal immigration and its control; So that these countries, in order to create social stability in their society and prevent crime, apply strict laws to control the entry of foreign immigrants into their country. Because the issue of immigration, especially illegal immigration, affects the security of societies and the process of globalization of the economy, and causes restrictions on the labor market as well as widespread unemployment in these countries. Therefore, in this research, which was carried out using a descriptive and analytical method, it is concluded that illegal immigration, due to the harm it causes to the individual and the society; including the fact that there is a fear of losing life, property, and honor, and the security of countries is endangered, and on the other hand, it causes an increase in crime in societies, based on the rule of harm, the rule of negation of mustaches, and the obligation to obey Laws and... are forbidden according to Islamic law.
- قرآن کریم
-آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین. (1409 ق). کفایه الأصول. قم: مؤسسه آل البیت (ع) لإحیاء التراث.
-ابن ادریس، محمد بن احمد. (1410 ق). السرائر. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
-ابن بابویه، محمد بن علی. (1413 ق). من لا یحضره الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
-ابن حمزه، ابوجعفر محمد بن علی. (1410ه). الوسیله. بیروت: موسسه فقه شیعه، بیروت.
ابن قدامه، عبدالله بن احمد. (1983 م). المغنی. بیروت: دارالکتاب العربی.
-ابن منظور، جمال الدين محمد بن مكرم. (1408ق). لسان العرب. بيروت: دار احياءالتراث العربي.
-اردبیلی، احمد بن محمد. (1403 ق). مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
-انصاری، مرتضی. (بی تا). فرائد الاصول. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
-----------. (1374 ه ق). الأصول «الرسائل». قم: انتشارات مصطفوی.
---------- . (1375). المكاسب. بيروت: دار احياءالتراث العربي.
----------. (1414 ق). رسائل فقهیه. محقق و مصحح: گروه پژوهش در کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
-ايرواني، محمد باقر. (1417ق). القواعد الفقهية. قم: مؤسسة الفقه للطباعة والنشر.
-----------. (1418 ق). دروس التمهیدیه فی القواعد الفقهیه. قم: انوار الهدی.
-بجنوردي، سيد ميرزا حسن. (1389ق). القواعد الفقهية. نجف: مطبعةالآداب.
-بحرالعلوم، محمد بن محمدتقی. (1403ق). بلغة الفقیه. تهران: منشورات مکتبة الصادق.
-بروجردی، مرتضی. (1379). المستند فی شرح العروه الوثقی. قم: مؤسسه احیاء آثار امام خوئی.
-بهجت، محمد تقی. (1428ق). استفتائات. قم: دفتر حضرت آیت الله بهجت.
-بیابانی، غلامحسین؛ عصار، محمد تقی. (1386). وضعیت مهاجران غیرقانونی در جهان. فصلنامه جمعیت. شماره 61 و 62.
- توحیدی تبریزی، میرزا محمد. (1417 ق). مصباح الفقاهه فی المعاملات «تقریرات درس آیت الله سید ابوالقاسم خوئی». قم: انصاریان.
- جبعی عاملی، زین الدین (شهید ثانی). (1410 ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. قم: انتشارات داوری.
- جزائری، عبدالله بن نورالدین. (بی تا). التحفه السنیه فی شرح النخبه المحسنیه. بی جا: بی نا.
- جوهری، اسماعیل بن حماد. (1404 ق). الصحاح تاج اللغه و صحاح العربیه. بیروت- لبنان: دارالعلم للملایین.
- حر عاملی، محمد بن الحسن. (1409 ق). وسائل الشیعه. قم: موسسه آل البیت.
- حسینی روحانی، سید محمد. (1416 ه ق). منتقی الاصول. قم: انتشارات مدرسه امام صادق (ع).
- الحسینی الشیرازی، السید محمد. (1414 ق). الفقه، القواعد الفقهیه. بیروت: المرکز الثقافی الحسینی.
خوانساری نجفی، موسی بن محمد. (1357 ه ق). منیه الطالب «تقریرات درس میرزای نائینی». نجف: مطبعه المرتضویه.
- خوئي، سید ابوالقاسم. (1371). مصباح الفقاهه. قم: موسسه نشر اسلامي.
- -------------. (1417 ه ق). مصباح الاصول. قم: انتشارات داوری.
- -------------. (بی تا). كتاب الصوم. بي جا: بی نا.
-رشید رضا، سید محمد. (1328). تفسیر القرآن الحکیم (تفسیر المنار). مصر: المنار.
- روحاني، سيد محمد صادق. (1412 ق). زبدة الاصول. قم: مدرسة الامام الصادق.
- رهامي، محسن؛ حيدري، علي مراد. (1383). شناخت جرایم بدون بزه دیده. مجله مدرس علوم انساني، شماره 37.
-زبيدي، محمد مرتضي. (بی تا). تاج العروس من جواهر القاموس. بيروت: مكتبة الحياة.
- زنجانی، حبیب الله. (1380). مهاجرت. تهران: انتشارات سمت.
- سلیمی، صادق. (1391). جنایت سازمان یافته فراملی. تهران: انتشارات جنگل.
-سالارزایی، امیر حمزه. (1396). مناقشه بر مختار صاحب کفایه پیرامون مفردات و مفاد قاعده لاضرر. مجله جستارهای فقهی اصولی، سال سوم، شماره پیاپی هفتم.
- سبحانی التبریزی، جعفر. (1423 ق). تهذیب الاصول «تقریر بحث سید روح الله خمینی». بی جا: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
- سبزواری، عبدالأعلی. (1413 ق). مهذّب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام. قم: مؤسسه المنار.
- سيستاني، سيد علي. (1414 ق). قاعده لاضرر «محاضرات درس آيت االله سيستاني ». قم: مكتبة آيت االله سيستاني.
- شریعت اصفهانی، فتح الله بن محمد جواد. (بی تا). قاعده لاضرر. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
-صدر، سید محمد باقر، قاعده لاضرر و لاضرار، قم: دارالصادقین للطباعه و النشر، 1420ق
-طباطبایی، علی بن محمد. (1292). ریاض المسائل. قم: موسسه آل البیت (ع).
- طباطبایی، محمد حسین. (1370). المیزان فی تفسیر القرآن. تهران: بنیاد علمی فرهنگی.
- طریحی، فخرالدین بن محمد. (1375). مجمع البحرین. تحقیق احمد الحسینی. تهران: مکتبه المرتضویه.
- طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن. (1387 ق). المبسوط فی فقه الامامیه. تهران: المکتبه المرتضویه لإحیاء آلآثار الجعفریه.
-عاملی، محمد بن مکی (شهید اول). (1414 ه ق). غایه المراد فی شرح نکت الارشاد. قم: انتشارات دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم.
-علامه حلی، حسن. (1404). قواعد الاحکام. قم: انتشارات رضی.
- ------------------. (1378). تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه. قم: مؤسسه امام صادق (ع).
--------------------. (1387). ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد. قم: موسسه اسماعیلیان.
- عمید زنجانی، عباسعلی. (1382). موجبات ضمان. تهران: نشر میزان.
- --------------. (1392). قواعد فقه (بخش حقوق بین الملل). تهران: انتشارات سمت.
-علی زاده، رقیه و عبدالهادی فقهی زاده و محمد هادی امین ناجی.(1398). «تحلیل انتقادی مبانی فقهی-سیاسی سلفیه تکفیری در مساله جهاد». مجله: پژوهش¬های فقه و حقوق اسلامی. دوره15. شماره 57.ص149-178.
-غروی تبریزی، سید علی. (1410 ق). التنقيح في شرح العروة الوثقي. «تقریرات درس آیت الله سید ابوالقاسم خوئی». قم: دارالهادی للمطبوعات.
- غزالی، محمد بن محمد. (بی تا). احیاء علوم الدین. بی جا: دارالکتاب العربی.
-فاضل لنکرانی، تقریرات درس خارج، 18/12/1388.
- کاظمی پور، شهلا. (1383). مبانی جمعیت شناختی. تهران: مرکز مطالعات و پژوهش های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه.
- محقق داماد، سید مصطفی. (1376). قواعد فقه «بخش مدنی؛ مالکیت- مسئولیت». تهران: نشر علوم اسلامی.
- مدیر شانه چی، کاظم. (1386). آیات الاحکام. تهران: انتشارات سمت.
- مصطفوی، سید کاظم. (1390). قواعد فقه. ترجمه دکتر عزیزالله فهیمی. تهران: نشر میزان.
-مصطفوی، سید محمد کاظم. (1421 ق). القواعد مائه قاعده الفقهیه معنی و مدرکاً و مورداً. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
- مطهری، مرتضی. (1374). مجموعه آثار. تهران: انتشارات صدرا.
- مکارم شیرازی، ناصر و دیگران. (1380). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب اسلامیه.
- مکارم شیرازی، ناصر. (1421 ق). الأمثل فی تفسیر کتاب الله المنزل. قم: مدرسه امام علی بن ابیطالب.
- -------------. (1411ق). القواعد الفقهية. قم: انتشارات مدرسه اميرالمؤمنين.
- میل، جان استوارت. (1385). رساله درباره آزادی. ترجمه جواد شیخ الاسلامی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- محمودي جانکي، فيروز؛ روستایي، مهرانگيز. (1392). توجيه مداخله کيفري، اصول و ضرورت ها. پژوهش حقوق کيفري. شماره 3 .
- مراغى، سید میر عبدالفتاح بن على. (1417ق). العناوین الفقهیه. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
- مروّج جزائرى، سیدمحمدجعفر. (1416ق). هدی الطالب في شرح المکاسب. قم: مؤسسة دارالکتاب.
-محقق حلی، جعفر بن حسن. (1413 ق). شرائع الاسلام. قم: المعارف الاسلامیه.
- مظفر، محمدرضا. (بی تا). اصول الفقه. قم: اسماعیلیان.
- موسوی خمینی، سید روح الله. (1385). صحیفه امام. تهران: موسسه نشر و تنظیم آثار امام خمینی.
- ------------------. (1390). تحریرالوسیله. بی جا: موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
- ------------------. (1410 ق). الرسائل. قم: انتشارات اسماعیلیان.
- نائینی، محمد حسین. (1365). فوائد الاصول. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- -------------. (1373ق). منية الطالب في حاشية المكاسب. تهران: مطبعة حيدرية.
- نجفی جواهری، محمد حسن. (1362). جواهر الکلام. بیروت- لبنان: دار احیاء التراث العربی.
- نراقی، مولی احمد. (1408 ه ق). عوائد الایام. قم: مکتبه بصیرتی.