تأملی بر حجیت مثبتات اصل صحت از منظر فقه امامیه

محورهای موضوعی : فقه

بهنام قنبرپور ^{1 *} , رحمان ولی زاده ²

1 - استادیار گروه حقوق، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران.
2 - استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران.

تاریخ دریافت : 1400/10/17 تاریخ پذیرش : 1401/05/05 تاریخ انتشار : 1402/12/01

کلید واژه: اصل صحت, اصل مثبت, لوازم عقلی و عرفی, أماره,

چکیده مقاله :

اصل صحت از بنیادی ترین مباحث فقهی است که در معاملات و عبادات همچنین اقوال و اعتقادات، کاربرد مؤثر دارد و منظور از آن این است که فعل و اعمال حقوقی دیگران را باید حمل بر صحت نمود و آثار صحیح شرعی بر آن مترتب کرد. پژوهش حاضر که به روش تحلیلی و توصیفی سامان یافته است درصدد پاسخ به این پرسش است که آیا اصل صحت علاوه بر آثار شرعی، مثبت لوازم عقلی و عرفی خود نیز است؟ نگارندگان بر این عقیده اند با عنایت به عمده ترین دلیل حجیت اصل صحت؛ یعنی سیره عقلاء و ترجیح اماریت آن، در صورت تحقق ارکان اجرای این اصل و احراز عنوان عرفی و شرعی عمل، مثبتات آن نیز معتبر است؛ لذا اصل صحت با فراهم شدن شرایط مذکور اگر نتواند لوازم عقلی و عادی، یعنی مثبتات خود را اثبات نماید، ثمره عملی بر بیان این اصل، مترتب نخواهد بود.

چکیده انگلیسی:

Abstract The principle of authenticity is one of the most fundamental jurisprudential topics, which has an effective application in transactions and worship as well as words and beliefs, and the meaning of this is It is that the actions and legal actions of others should be considered correct and the correct Shariah effects should be imposed on them. Analytical and descriptive has been organized, trying to answer this question, whether the principle of correctness, in addition to the works of Sharia, is positive of intellectual and customary items. Is it yourself? The authors are of this opinion, considering the main reason of the validity of the principle of correctness; That is, the way of the wise and the preference of its emir, in If the elements of the implementation of this principle are fulfilled and the customary and Shariah title of the action is verified, its positives are also valid; Therefore, the principle of correctness with the provision of conditions If the aforementioned cannot prove the rational and normal elements, i.e. its positives, the practical fruit of the expression of this principle will not be obtained.

منابع و مأخذ:

1. احمدی، اکبر. (1390). اصل مثبت و کاربرد آن. تهران: دانشکده الهیات و معارف اسلامی
2. انصاری، شیخ مرتضی. (1411). کتاب المکاسب. قم: منشورات دارالذخایر.
3. انصاری، شیخ مرتضی. (1415). رساله فی الوصایا. قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم
4. انصاری، شیخ مرتضی. (بی تا). فرائد الاصول. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
5. بهبهانی، سید علی. (1405). الفوائد القلیه-القواعد الکلیه. اهواز: دارالعلم.
6. بهبهانی، محمدباقر. (1417). حاشیه مجمع الفائده و البرهان. قم: مؤسسه علامه وحید بهبهانی.
7. جبعی عاملی، زین الدین بن علی (شهید ثانی). (1413). مسالک الافهام. قم: موسسه المعارف الاسلامیه، چاپ اول.
8. حلی، ابن ادریس محمدبن منصور بن احمد. (1410). السرایر الحاوی لتحریر الفتاوی. قم: دفتر انتشارات اسلامی. چاپ دوم.
9. روحانی، سید محمد حسینی. (1413). منتقی الاصول. چاپخانه امیر، چاپ اول
10. زنجانی، سید موسی. (1419). کتاب نکاح. قم: موسسه پژوهشی رای پرداز، چاپ اول.
11. سبحانی تبریزی، شیخ جعفر. (1426). ارشاد العقول الی مباحث الاصول. قم: موسسه امام صادق(ع)، چاپ اول
12. شیخ طوسی، ابوجعفر محمدبن حسن. (1387). المبسوط فی فقه الامامیه. تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم.
13. شیرازی، میرزا محمدتقی. (1412). حاشیه المکاسب. قم: منشورات الشریف الرضی، چاپ اول
14. صدر، شهید سید محمدباقر. (1408). مباحث الاصول. (تقریر سید کاظم حایری). قم: انتشارات مقرر.
15. صدر، شهید سید محمدباقر. (1417). بحوث فی علم الاصول (تقریر سید محمود هاشمی). قم: مؤسسه دایره المعارف فقه اسلامی، چاپ سوم
16. طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم. (1409). العروه الوثقی. بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ دوم.
17. طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم. (1414). تکمله العروه الوثقی. قم: کتاب فروشی داوری، چاپ اول.
18. عاملی، سید جواد بن محمد حسین. (1419). مفتاح الکرامه فی شرح القواعد العلامه. قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول
19. عراقی، آقا ضیاء الدین. (1417). نهایه الافکار. قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ سوم.
20. علامه حلی، الحسن بن یوسف. (1413). قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام. قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول
21. کرکی، محقق ثانی، علی بن حسین. (1414). جامع المقاصد فی شرح القواعد. قم: موسسه آل البیت علیهم السلام، چاپ دوم.
22. کیانی،روح الله، طباطبایی،سید محمد صادق،(1392)،بازتاب اصل صحت در فقه و حقوق، فصلنامه پژوهش های فقه و حقوق اسلامی، سال 9، شماره32،صفحات 68-49.
23. محقق حلی، نجم الدین جعفربن حسن. (1408). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: موسسه اسماعیلیان، چاپ دوم
24. مکارم شیرازی، ناصر. (1411). القواعد الفقهیه. قم: مدرسه امام امیر المومنین(ع)، چاپ سوم
25. موسوی خمینی، سید روح الله. (1385). الرسایل. قم: انتشارات اسماعیلیان
26. موسوی خویی، سید ابوالقاسم. (1417). مصباح الاصول. قم: کتاب فروشی داوری
27. موسوی خویی، سید ابوالقاسم. (1418). موسوعه. الامام الخویی. قم: موسسه احیاء آثار الامام الخویی، چاپ اول.
28. موسوی خویی، سید ابوالقاسم. (1419). در اسات فی علم الاصول. قم: موسسه دایره المعارف فقه اسلامی
29. نائینی، میرزا محمدحسین. (1417). فواید الاصول. قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ ششم.
30. نجفی گیلانی، میرزا حبیب الله رشتی. (1407). فقه الامامیه. قسم الخیارات. قم: کتاب فروشی داوری، چاپ اول.
31. نجفی، محمدحسن. (1404). جواهر الکلام. بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم.