ارائه مدل توسعه سیاستهای زیست فناوری در وزارت جهاد کشاورزی
محورهای موضوعی : خطمشیگذاری عمومی در مدیریتسهیل اقبالی زاده 1 , صدیقه طوطیان 2 * , لیلا سعیدی 3 , شهرزاد طیاران 4
1 - دانشجوی دکتری مدیریت دولتی، دانشگاه ازاد اسلامی واحد علوم تحقیقات(تهران)
2 - دانشیار گروه مدیریت دولتی، دانشگاه ازاد اسلامی واحد تهران غرب و مدعو دانشگاه ازاد اسلامی واحد علوم تحقیقات
3 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات
4 - دانشیار، گروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد الکترونیکی تهران ، تهران، ایران
کلید واژه: سیاست زیست فناوری, وزرات جهاد کشاورزی, تحلیل مضمون ,
چکیده مقاله :
زمینه: زیست فناوری به‌مفهوم به‌کارگیری سامانه‌های زیستی و جانداران برای توسعه یا تولید محصولات یا هر گونه کاربردی فناورانه برای تولید محصولات یا فرایندهایی خاص، میباشد.
هدف: هدف از پژوهش حاضر ارائه مدل توسعه سیاستهای زیست فناوری در وزارت جهاد کشاورزی بوده است.
روش: پژوهش از نوع کاربردی و روش تحقیق، اکتشافی میباشد. بخش کیفی با استفاده از روش تحلیل تم و نرم افزار مکس انجام شده است که جامعه آماری آن برابر با 18 نفر از خبرگان و مدیران ارشد وزارت جهاد کشاورزی که دارای دکترای تخصصی و سابقه حداقل 5 ساله هستند، جهت مصاحبه انتخاب شده‌اند.
یافتهها: یافتهها نشان می‌دهد که مدل توسعه سیاستهای زیست فناوری در وزارت جهاد کشاورزی را در مجموع میتوان با 3 عامل سازمانی، حمایتی، بازدارنده و 8 مولفه جامعه توسعه یافته، فرهنگی، دانش و فناوری، درون سازمانی، برون سازمانی، فردی گروهی، سازمانی و 75 شاخص ارائه داد.
نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش حاضر می‌توانند به وزارت جهاد کشاورزی کمک کنند تا سیاستهای زیستفناوری را به‌طور مؤثرتر توسعه داده و اجرا کنند. تمرکز بر بهبود زیرساخت‌ها، آموزش نیروی انسانی، توسعه قوانین پشتیبان، افزایش همکاری‌های بین‌المللی و ایجاد بسترهای مناسب مالی و اجتماعی از جمله راهکارهایی است که میتواند به موفقیت بیشتر سیاستهای زیستفناوری در بخش کشاورزی کشور منجر شود.
Background: Biotechnology is the concept of using biological systems and organisms to develop or produce products or any technological application to produce specific products or processes.
Purpose: The purpose of the current research is to present a model for the development of biotechnology policies in the Ministry of Agricultural Jihad.
Method: This research is applied research and the research method is exploratory. The qualitative part has been done using the theme analysis method and MaxQDA software. The statistical population of this part is equal to 18 experts and senior managers of the Ministry of Agricultural Jihad, who have a specialized doctorate and at least 5 years of experience, were selected for the interview.
Findings: The findings show that the development model of biotechnology policies in the Ministry of Agricultural Jihad can be presented with 3 organizational factors, supporting, inhibiting and 8 components of a developed society, cultural, knowledge and technology, intra-organizational, extra-organizational, individual, group, organizational and 75 indicators.
Conclusion: The results of the present study can help the Ministry of Agricultural Jihad to develop and implement biotechnology policies more effectively. Focusing on improving infrastructure, training manpower, developing supporting laws, increasing international cooperation and creating appropriate financial and social platforms are among the solutions that can lead to greater success of biotechnology policies in the country's agriculture sector.
Nurunnabi, A. S. M., Mozaffor, M., Tabassum, M., Saikat, T. R., Kabir, N., & Hossain, M. A. (2019). Societal Concerns with Biotechnology and Necessity of Regulations. Bangladesh Journal of Bioethics, 10(2), 7-13.
Abuin-Penas, Javier, Babiak, Katherine, Martinez- Patino, Martínez-Patiño, (2020), Athlete’s philanthropy and social responsibility communication on social media during COVID-19. Journal of Human Sport and Exercise
Adenle, A, (2017), Modern Biotechnology for Innovation of Agricultural Development in the Developing World: What Role can Japan Play?, AgBioForum, 20(1): 54-66.
Ahmadian, Abbas Ali, Seyed Sepehr, Ghazi Nouri, Fatemeh, Saghafi, Seyed Soroush, Ghazi Nouri, (2016), The future evaluation of biotechnological innovation paths based on its convergence with other technologies, Biotechnology, 9(1)
Allahyari Fard, Najaf, (2013), examining the combination of biodiversity and sustainable development of biotechnology, conference: Iran Genetics Congress
Asveld, L., Osseweijer, P., & Posada, J. A. (2020). Societal and ethical issues in industrial biotechnology. Sustainability and Life Cycle Assessment in Industrial Biotechnology, 121-141.
Beuzekom, V, Arundel, A, Brigitte, W, (2009), OECD Biotechnology, http://collections.unu.edu/
Blombach, B., Grünberger, A., Centler, F., Wierckx, N., & Schmid, J. (2022). Exploiting unconventional prokaryotic hosts for industrial biotechnology. Trends in Biotechnology, 40(4), 385-397.
Cornelissen, M., Małyska, A., Nanda, A. K., Lankhorst, R. K., Parry, M. A., Saltenis, V. R., ... & Baekelandt, A. (2021). Biotechnology for tomorrow’s world: Scenarios to guide directions for future innovation. Trends in biotechnology, 39(5), 438-444.
Dabbagh Afrooz, Rozita, Bafande Zendeh, Ali Reza, Pasbay, Mohammad, (2020), designing a strategic model of the innovation ecosystem in the field of health using foundation data theory, Health Image, 12(2)
Emami, N., Taqvai, S., Tawana, A., (2009), The Vision of Development of the Iranian Tire Industry in the Horizon 2024, Farazandish Sabz Institute, ISBN: 6-978-600-5627-17
Eslami Farooji, A., Mostafavi Mandi, A., (2014), coherent review studies in different dimensions of biotechnology, the first scientific research congress on the development and promotion of agricultural sciences, natural resources and environment in Iran
Estrada, A. C., Díaz, D. V., & Hernández, C. A. M. (2017). The role of biotechnology in agricultural production and food supply. Ciencia e investigación agraria: Revista Latinoamericana de Ciencias de la Agricultura, 44(1), 1-11.
Ghasem Sharbiani, Mitra, Radfar, Reza, Abedi, Zahra, (2018), the appropriate model of biotechnology commercialization in the field of environment in Iran, the 4th national conference of technology management in Iran.
Habibzadeh, Alireza, Rashid, Siamak, (2016), Application of Biotechnology in Agriculture, Conference on Application of New Technologies in Agriculture, Islamic Azad University of Shiraz
Hosseini Mazinani, Seyyed Mahdi (2014), Agricultural Biotechnology and Frontiers of Knowledge, 9th Congress of Horticultural Sciences
Kasaipour, A., (2016), Vision Document and Cover Analysis Approach, Vihan Publishing House, ISBN:3-46-978-600-8809
Kheradmandnia, Ali, (2014), Biotechnology from the perspective of policies, laws and regulations, communication studies and new technologies
Lacy, W. B., & Busch, L. (1991). The fourth criterion: Social and economic impacts of agricultural biotechnology. NABC.
Malboubi, Mohammad Ali, Habibpour Mehraban, Fatemeh, (2017), Agricultural Biotechnology and Food Safety, Journal of Strategic Researches in Agricultural Sciences and Natural Resources, 3(1)
Nabavi, S. (2016), Zarsav Vision Document: Operational Plan, ISBN:6000458339
Naghizadeh, Mohammad, Bamdad Sufi, Jahaniyar, Mir Afshar, Maryam, (2013), Identifying and prioritizing the risks of technology cooperation projects (biotechnology field), Master's Thesis
Nezam al-Molki, Jafar, Shobeiri Zanjani, Seyed Hassan, (2019), Analysis and Evaluation of the Ethical Bases of the Legal Approach to Open-Source Biotechnology, Master's Thesis
Safari, Hossein, Aldaghi, Amir, (2016), providing a model for valuing innovations in the field of biotechnology based on the ranking of registered patents, 8th year, number 2
Sattari Rad, A., Zamani, L., Omidinia, A. (2019), The Role of Biotechnology in Achieving Sustainable Development Goals, The 7th Scientific Research Conference on the Development and Promotion of Agricultural Sciences and Natural Resources of Iran
Seddighian, M. (2015), Kashan education development vision book (on the horizon of 1404), Maranjab Publishing House, ISBN: 8-964-6111-15-978
Shin, K., Park, G., Choi, J. Y., & Choy, M. (2017). Factors affecting the survival of SMEs: A study of biotechnology firms in South Korea. Sustainability, 9(1), 108.
Tabatabai, Seyyed Badreddin Ibrahim, (2017), The Role of Biotechnology in Agriculture and Environmental Protection, Journal of Strategic Researches in Agricultural Sciences and Natural Resources, 3(1)
Tabatabaian, Seyyed Habibullah, Tahuri, Hamidreza, Taghva, Mohammadreza, Taghavi Fard, Mohammad Taghi, (2017), Analysis of Biomedicine Innovation Ecosystem in Iran, Technology Development Management Quarterly, 5(4)
Varanda, C., Félix, M. D. R., Campos, M. D., & Materatski, P. (2021). An overview of the application of viruses to biotechnology. Viruses, 13(10), 2073.
Yadollahi, Jahangir, Amini, Zahra, (2018), Identifying institutional and environmental factors affecting technology transfer in the environmental field, master's thesis
Zamane Moghadam, N, Khosravi, H, (2021), Biotechnology from the perspective of the right to health in the light of international documents and domestic laws of countries: challenges and solutions, legal research, 25(97)
فصلنامه خط مشی گذاری عمومی در مدیریت سال پانزدهم / شماره پنجاه و چهارم /تابستان 1403 | تاریخ دریافت: 20/05/1402 تاریخ پذیرش: 23/08/1402 از صفحه: 121الی141 |
ارائه مدل توسعه سیاستهای زیست فناوری در وزارت جهاد کشاورزی
سهیل اقبالی زاده1، صدیقه طوطیان*2، لیلا سعیدی3، شهرزاد طیاران4
چکیده
زمینه: زیستفناوری کشاورزی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین فناوری‌های نوین، نقش کلیدی در افزایش بهره‌وری، کاهش وابستگی به نهاده‌های شیمیایی و توسعه پایدار بخش کشاورزی دارد. با این حال، چالشهای مرتبط با سیاستگذاری و اجرای برنامه‌های زیستفناوری، مانع از پیشرفت این حوزه در ایران شده است.
هدف : هدف پژوهش، ارائه مدل توسعه سیاستهای زیستفناوری در وزارت جهاد کشاورزی بود.
روش‌شناسی: پژوهش حاضر ترکیبی (کیفی-کمی) بود که در بخش کیفی با فراترکیب و تحلیل مضمون (۱۸ مصاحبه با خبرگان) و در بخش کمی به روش پیمایشی (پرسشنامه) انجام شد. روایی و پایایی داده ها با دلفی و آلفای کرونباخ تأیید و تحلیل داده ها با نرم افزار Smart- PLS صورت گرفت.
یافتهها: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که توسعه سیاستهای زیستفناوری در وزارت جهاد کشاورزی تحت تأثیر سه مضمون اصلی (سازمانی، حمایتی و بازدارنده) قرار دارد. این عوامل شامل هشت مضامین فرعی شامل جامعه توسعه‌یافته، فرهنگ، دانش و فناوری، درون‌سازمانی، برون‌سازمانی، فردی-گروهی و سازمانی هستند که در مجموع ۷۵ شاخص برای توسعه سیاستهای زیستفناوری شناسایی شده است. این مدل، یک چارچوب جامع برای بهبود سیاستگذاری در این حوزه ارائه می‌دهد.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان می‌دهد موفقیت سیاستهای زیستفناوری وابسته به تقویت زیرساخت‌ها، تحقیقات، قوانین و همکاری‌هاست. مدل ارائه‌شده میتواند راهبردهای مؤثری برای وزارت جهاد کشاورزی ایجاد کند و به پیشرفت این حوزه بینجامد.
واژگان کلیدی: زیست فناوری، سیاستگذاری، توسعه پایدار، چارچوب راهبردی، عوامل سازمانی و حمایتی،وزرات جهاد کشاورزی.
[1] گروه مدیریت دولتی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
[2] گروه مدیریت دولتی، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول) -Tootian.sedighe@wtiau.ac.ir
[3] گروه مدیریت دولتی، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
[4] گروه مدیریت دولتی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
1- مقدمه
سال پانزدهم / شماره پنجاه و چهارم / تابستان 1403 |
فصلنامه خط مشی گذاری عمومی در مدیریت |
2- پیشینه تحقیق
سال پانزدهم / شماره پنجاه و چهارم / تابستان 1403 |
این مطالعه با هدف طراحی مدل توسعه سیاستهای زیستفناوری در وزارت جهاد کشاورزی، از رویکرد کیفی و تحلیل درون‌داده‌ای استفاده کرد. روش‌های جست‌وجوی سیستماتیک در پایگاههای داخلی و خارجی برای جمع‌آوری مروری جامع بود، و نمونه‌گیری هدفمند با معیارهای خاص، شامل خبرگان و مدیران ارشد تهران، با حداقل ۵ سال سابقه انجام شد. دادهها از طریق مصاحبه نیمه‌ساختاریافته جمع‌آوری و پس‌از تبدیل به متن، با روش مقایسه ثابت تحلیل شدند. فرآیند تحلیل شامل کدگذاری، بازنمایی مفاهیم، و دسته‌بندی در قالب مضامین اصلی و فرعی است که تا رسیدن به اشباع مفهومی ادامه یافت. در این مسیر، ۲۱۰ شاخص شناسایی شد و مفاهیم مرتبط با سیاستهای زیستفناوری، پس از پالایش و تلفیق، در قالب سه بعد اصلی و زیرمقوله‌ها ارائه گردید. این مدل، چارچوبی کلان برای توسعه سیاستهای زیستفناوری در وزارت جهاد کشاورزی فراهم میکند.
در راستای تأمین اعتمادپذیری، از ترکیب روش‌های جمع‌آوری داده (مصاحبه و بررسی اسناد) و تأیید نتایج توسط خبرگان استفاده شد. همچنین، مضامین استخراج‌شده در قالب جداولی برای ۵ نفر از مصاحبه‌شوندگان ارسال شد تا در مورد صحت و دقت آن‌ها اظهار نظر کنند. برای سنجش پایایی، از روش هولستی استفاده شد و از یک خبره خواسته شد که ۳ مصاحبه را به‌صورت مستقل کدگذاری کند. ضریب پایایی بین دو کدگذار برابر با ۸۱ درصد بود که نشاندهنده پایایی قابل قبول است.
PAO= 2M/ (𝑛1+𝑛2) = 2*64/(83+74)=0.81 (1):
فصلنامه خط مشی گذاری عمومی در مدیریت |
(2): 
نرم‌افزار مکس‌کیودا8 برای کدگذاری و تحلیل داده‌های کیفی حاصل از مصاحبه‌ها استفاده شد. فرآیند تحلیل شامل سه مرحله بود: کدگذاری باز برای شناسایی کدهای اولیه از داده‌های خام مصاحبه‌ها، دسته بندی کدها در قالب مقوله‌ها با توجه به شباهت‌ها و ارتباطات بین کدها، و استخراج مضمون‌های اصلی و فرعی برای ارائه یک دید کلی و جامع از دادهها. در این پژوهش، به دلیل موضوع جدید و نوظهور مصاحبه‌ها (ارائه مدل توسعه سیاستهای زیست فناوری در وزارت جهاد کشاورزی)، و محدودیت زمان برای گفت‌وگوهای عمیق با خبرگان، همچنین با توجه به ترجیح آن‌ها برای پاسخ به پرسشهای مشخص و ساختارمند، روش مصاحبه ساختاریافته انتخاب و اجرا شد. تمام مصاحبه‌ها در محیط رسمی و تعیین شده (دفتر کار مورد تایید خبرگان) انجام گرفتند. متوسط زمان هر مصاحبه، با توجه به ساختار دقیق پرسشها و پاسخ‌های مختصر، حدود [45 دقیقه] بود. این روش به جمع‌آوری داده‌های قابل اعتماد و قابل مقایسه کمک کرد. داده‌های جمع‌آوری شده با دقت وارد نرم‌افزار MaxQDA شدند و سپس به روش مذکور، کدگذاری، دسته بندی و تحلیل شدند. یافتهها در بخش‌های بعدی این پژوهش به تفصیل شرح داده خواهند شد
یافتهها
تحلیل دادهها در بخش فراترکیب
تحلیل فراترکیب با تنظیم سوال درباره ماهیت تحقیق که هدف اصلی اجرای تحلیل است، آغاز میگردد. هدف اصلی این تحقیق واکاوی مولفههای توسعه سیاستهای زیست فناوری با تاکید بر بعد اجتماعی میباشد. برای این کار نیازمند به شناسایی شاخصها و مولفههای سیاستهای زیست فناوری در این زمینه است. این پارامتر از طریق پاسخگویی به پرسشهای تنظیم میشود بر این اساس سؤالات مربوطه در این پژوهش در جدول 1 آورده شده است.
[1] Donato
[2] Limbu
[3] DaSilva et al
[4] AbuQamar et al
[5] Amin et al
[6] Hasim et al
[7] Asveld et al
[8] MAXQDA
جدول 1. سوالات تحقیق- تحلیل فراترکیب
شاخصها | سوالات تحقیق |
چه‌چیزی (What) | چه شاخص هایی برای توسعه سیاستهای زیست فناوری وجود دارد؟ |
جامعة مورد مطالعه (who) | جامعة مورد مطالعه برای دستیابی به شاخص‌های توسعه سیاستهای زیست فناوری کدام است؟ |
محدودة زمانی (when) | موضوع مورد بررسی این تحقیق در چه بازه زمانی و توسط چه کسی بررسی و جستجو شدند؟ |
چگونه (how) | چه روشهایی برای فراهم کردن مطالعات مورد بررسی این تحقیق استفاده گردید؟ |
در گام بعدی استخراج مطالعات خارجی در محدوده زمانی مشخص شده با جستجوی سیستماتیک در پایگاههای اطلاعاتی معتبر خارجی صورت گرفته شده است و همچنین برای مطالعات داخلی نیز در بازه زمانی مشخص با جستجوی سیستماتیک در پایگاههای اطلاعاتی نورمگز، ایران داک، سیویلیکا، پرتال جامع علوم انسانی جویشگرهای مانند: جستجوی پیشرفته گوگل و علم نت مقالات مربوطه استخراج شده است. در شکل زیر خلاصه مراحل جستجو و انتخاب منبع مورد نظر بصورت نمودار ارائه گردید.
سال پانزدهم / شماره پنجاه و چهارم / تابستان 1403 |
شکل 1. مراحل انتخاب تحقیقات مورد استفاده در استخراج شاخصها
برنامه CASP برای ارزیابی کیفیت مطالعات کیفی اولیه به کار رفت. با استفاده از ده معیار، کیفیت روش شناسی مطالعات سنجیده شد. مقالات با امتیاز کمتر از 25 حذف و مطالعاتی با امتیاز بالاتر از 25 برای شناسایی عوامل مورد استفاده قرار گرفتند. از میان 211 مطالعه، 26 مطالعه (9 خارجی و 17 داخلی) با امتیاز بالاتر از 25 تایید شدند.
جدول 2. نتایج اطلاعات استخراج شده از متون مطالعات داخلی و خارجی تحقیق
شاخصها | محققان | |
ایمنی زیستی | کریمیان 1389 و بنت و همکاران 2013 و اجاق 1399 و صغتی و نورایی 1381 خردمندیان و همکاران 1394 اسمعیل زاده 1392 و امیدی و فراهانی 1396 اللهیاری 1393 | |
تغییرات اقلیمی | لوبل و همکاران 2008 و امیدی و فراهانی 1396 | |
تنوع زیستی | بنت و همکاران 2013 زمانیان و همکاران 1403 شهبازی و برلیان 1397 | |
توسعه / رقابت پذیری اقتصادی | اجاق 1399 و دیلم صالحی و همکاران 1399 صغتی و نورایی 1381 | |
اخلاقیات/اصول اخلاقی | بنت و همکاران 2013 و اجاق 1399 و صغتی و نورایی 1381 و بهمنی و همکاران 1402 و امیدی و فراهانی 1396 اللهیاری 1393 نظام ملکی و زنجانی 1399 | |
مسئولیت عمومی | بهمنی و همکاران 1402 و اجاق 1399 | |
مهارت نیروی انسانی | صغتی و نورایی 1381 محمدهاشمی و همکاران 1398 | |
گسترش فرهنگی | صغتی و نورایی 1381 و یداللهی و امینی 1390 اللهیاری 1393 | |
پیشرفت علمی و اجتماعی | اجاق 1399 | |
بهبود کیفیت زندگی | اجاق 1399 | |
امنیت و دفاع | اجاق 1399 | |
انصاف و عدالت | اجاق 1399 و دیلم صالحی و همکاران 1399 و بهمنی و همکاران 1402 نظام ملکی و زنجانی 1399 | |
استقلال و خودمختاری | نظام ملکی و زنجانی 1399 | |
ظرفیت و منابع | اجاق 1399 | |
زنجیره غذایی | گاسکل و همکاران 2001 | |
محصولات تراریخته | زی 2024 و بنت و همکاران 2013 و گاسکل و همکاران 2001 و پولاک و شافر2010 گراف و همکاران2010 | |
نگرش | کریم زاده1402 | |
اصلاح ژتیک | زی 2024 و بنت و همکاران 2013 و گاسکل و همکاران 2001 | |
عملکرد | کریم زاده1402 | |
قوانین و مقررات | پولاک و شافر2010 و دیلم صالحی و همکاران 1399 و کریمیان 1389و خردمندیان و همکاران 1394 اجاق 1399 | |
ایجاد ثبات و پایداری |
| |
اطلاع رسانی و آکاهی | زمانیان و همکاران 1403 و کریم زاده1402 نظام ملکی و زنجانی 1399 | |
پاسخگویی | زمانیان و همکاران 1403 | |
امنیت غذایی | زی 2024 و گراف و همکاران2010 و لوبل و همکاران 2008 و صغتی و نورایی 1381 ابراهیمی و همکاران 1401 | |
نواوری | زی 2024 و گراف و همکاران2010 یداللهی و امینی 1390 | |
تامین و منابع مالی | زمانیان و همکاران 1403 و یوسان شو و لینگ 2009 و گراف و همکاران2010 و دیلم صالحی و همکاران 1399 | |
حقوق مالکیت فکری | زی 2024 و بنت و همکاران 2013 خردمندیان و همکاران 1394 صفری و الداغی1395 | |
مدیریت ریسک | زی 2024 و گلوفر2003 | |
حقوق ماکلیت معنوی | زی 2024 | |
ثبت اختراعات | زی 2024 و تی کالفیلد و همکاران 2006 و خردمندیان و همکاران 1394 یداللهی و امینی 1390 | |
همکاری و هماهنگی | زی 2024 | |
توسعه ارتباطات | زی 2024 و زمانیان و همکاران 1403 | |
مشارکت | زی 2024 و اللهیاری 1393 | |
سیاست نظارت | زی 2024 و بهمنی و همکاران 1402 | |
خط مشی بودجه | کریمیان 1389و دیلم صالحی و همکاران 1399 | |
نظارت بر هزینه‌کرد اعتبارات | و دیلم صالحی و همکاران 1399 | |
اصلاح ساختار نهادی | یداللهی و امینی 1390و دیلم صالحی و همکاران 1399 | |
مقررات زادیی | و دیلم صالحی و همکاران 1399 | |
علم و دانش فنی زیست فناوری | صغتی و نورایی 1381 | |
ارتقا مدیریت علمی | صغتی و نورایی 1381 | |
سرمایه گذاری و مشارکت بخش خصوصی | یوسان شو و لینگ 2009 و صغتی و نورایی 1381 یداللهی و امینی 1390 | |
ثبات سیاسی و اقتدار | صغتی و نورایی 1381 | |
سیاست محور و راهبردها | یوسان شو و لینگ 2009 و خردمندیان و همکاران 1394 یداللهی و امینی 1390 زمانیان و همکاران 1403 | |
ارائه خدمات | زمانیان و همکاران 1403 | |
سرمایه اجتماعی | یوسان شو و لینگ 2009 | |
شبکه سازی | یوسان شو و لینگ 2009 | |
کارافرینی | یوسان شو و لینگ 2009 یداللهی و امینی 1390 | |
سازگاری با محیط زیست | اللهیاری 1393 | |
درون زایی | اللهیاری 1393 | |
انسان محوری | اللهیاری 1393 | |
تجار ی سازی | تی کالفیلد و همکاران 2006 و خردمندیان و همکاران 1394 محمدهاشمی و همکاران 1398 | |
منفعت عمومی | بهمنی و همکاران 1402 | |
پایبندی به حقوق فردی | بهمنی و همکاران 1402 | |
معافیت مالیاتی | محمدهاشمی و همکاران 1398 | |
هزینه کرد تحقیق و توسعه | محمدهاشمی و همکاران 1398 صفری و الداغی1395 | |
تسهیلات فناوری | محمدهاشمی و همکاران 1398 |
سال پانزدهم / شماره پنجاه و چهارم / تابستان 1403 |
- مراحل کُدگذاری بخش کیفی تحلیل مضمون
مرحله اول، آشنایی پژوهشگر با داده‌های جمع آوری شده
اولین گام در تحلیل مضمون آشنایی پژوهشگر با داده‌های جمع‌آوری شده است. بنابراین محقق پس از ترانویسی دادهها همراه با جزئیات توصیفی از جمله نحوه ابراز احساسات مصاحبه شونده و مواجهه با پرسشها، شرایط محیطی و ... کار مطالعه چند باره آن‌ها و نوشتن ایدههای اولیه توسط پژوهشگر را آغاز میکند. در این مرحله، بازخوانی مکرر داده‌های کیفی با هدف جستجو معانی و الگوها صورت می‌گیرد.
مرحله دوم، ایجاد کدهای اولیه (سطح اول) یا استخراج مفاهیم
پس از آشنایی پژوهشگر با دادهها، کدگذاری اولیه آغاز میشود؛ به این ترتیب که ویژگیهای جالب دادهها به شیوهای سیستماتیک و با توجه به مجموعهی آن‌ها کدگذاری میشود. در پاسخ به سوالات مصاحبه، هر کد میتواند شامل یک یا چند کلمه، عبارت، جمله و یا پاراگراف باشد. کدهای استخراج شده، یا بطور مستقیم در صحبتهای مصاحبه شوندگان بیان شده بود و یا بشکل تلویحی توسط پژوهشگر از متن مصاحبه‌ها استخراج شدند. در این مرحله براساس هدف تحقیق که ارائه مدل توسعه سیاستهای زیست فناوری در وزارت جهاد کشاورزی میباشد از معیاری به نام اشباع داده یا اشباع نظری برای رسیدن به هدف استفاده شده است. براساس داده‌های به دست آمده از مطالعه متون مختلف و مصاحبه با 18 نفر از خبرگان و مدیران ارشد وزارت جهاد کشاورزی این حوزه گزارههای مورد نیاز استخراج شده که تعدادی از آن‌ها در جدول 3 ارائه میگردد.
فصلنامه خط مشی گذاری عمومی در مدیریت |
ردیف | ابعاد | مولفه ها | شاخصها |
1 | عوامل سازمانی | جامعه توسعه یافته | بهره وری اقتصاد |
2 |
| نهادینه شدن حقوق زیست محیطی در افراد | |
3 |
| توسعه اقتصادی عناصر تولید | |
4 |
| رشد اقتصادی | |
5 |
| پویایی اجتماعی | |
6 |
| رشد تولید | |
7 |
| زیر ساختهای بهداشتی و پزشکی | |
8 |
| استقلال اجتماعی | |
9 |
| امنیت غذایی | |
10 |
| استفاده بهینه از منابع آب و خاک | |
11 |
| استقلال اقتصادی | |
12 |
| نوآوری در مدل کسب و کار زیست فناوری | |
13 |
| توجه به مزیت رقابتی در صنایع نوظهور | |
14 |
| توسعه انسانی در حصول به زیست فناوری | |
15 |
| سیستمهای هوشمند | |
16 |
| توسعه فناوری‌های زیستی | |
17 |
| انتقال فناوری‌های زیستی | |
18 |
| آینده نگاری در تغییرات ژنوم | |
19 |
| فرهنگی | همبستگی ملی |
20 |
| انقلاب زیستی در رویکرد اجتماعی | |
21 |
| همبستگی اهداف دولت و ملت | |
22 |
| غنی سازی فرهنگی | |
23 |
| فراهم سازی فرصت دانش و فناوری | |
24 |
| ایجاد فرصت‌های اشتغال | |
25 |
| اخلاقیات زیست فناوری | |
26 |
| توانمندیهای محلی | |
27 |
| مشارکت فعال در سند پایداری محیط زیست | |
28 |
| توجه به فرصت فرهنگ چندگانه | |
29 |
| دانش و فناوری | به روز نمودن دانش کارکنان |
30 |
| تجاری سازی دانش فناوری‌های زیستی | |
31 |
| تسهیم دانش | |
32 |
| تقویت زیرساخت‌های ارتباطی در حفظ محیط زیست | |
33 |
| حفظ مالکیت فکری زیست فناوری | |
34 |
| بازبینی اکو سیستم دانش نوآوری | |
35 |
| اولویت بخشی در آموزش و پژوهش فاکتورهای زیستی | |
36 |
| جنبشهای نوآوری | |
37 |
| تقویت روحیه ابتکاری | |
38 |
| بكارگيري و تولید فرآوردهها از طریق زیست فناوری | |
39 |
| فراگیر نمودن فناوری‌های نوین زیست محیطی | |
40 |
| ترتیب دهی فعالیتهای نوآورانه فردی و گروهی | |
41 |
| تصویر سازی آینده سازمان در فناوری | |
42 |
| آموزش همگانی | |
43 |
| ترویج پژوهش علمی | |
44 |
| اهمیت به دانشگران | |
45 |
| برگزاری کارگاه‌های تخصصی زیست فناورانه | |
46 | عوامل حمایتی | درون سازمانی | وضع سیاستهای کلی سازگار با حوزه زیست فناوری |
47 |
| تنظیم روابط حقوقی با عوامل زیستی | |
48 |
| ابلاغ سیاستهای حوزه فناوری | |
49 |
| ترویج خط مشی اقتضایی | |
50 |
| مشروعیت ابزار سیاست گذاری | |
51 |
| عدالت توزیعی | |
52 |
| عدالت قضایی | |
53 |
| نوآوری استراتژیک | |
54 |
| بسترسازی قوانین حاکمیتی برای حفاظت از محیط زیست | |
55 |
| توجه به بازیگران عرصه خط مشی | |
56 |
| توجه به مواد زیست فناورانه قانون اساسی | |
57 |
| وضع سیاستهای نظارتی | |
58 |
| قوانین و اسناد بالادستی | |
59 |
| طراحی چند وجهی خط مشی | |
60 |
| پی ریزی قانون حفاظت و بهسازي محیط زیست | |
61 |
| برون سازمانی | عوامل اقتصادی |
62 |
| عوامل سرمایه ای | |
63 |
| به کارگیری زيست فناوري در جهت ارتقاي سطح سلامت جامعه | |
64 |
| تامین سلامت و بهداشت جمعیت | |
65 |
| استفاده صلح آميز از فناوري زیست فناوری نوين | |
66 | عوامل بازدارنده | فردی | مقاومت در برابر تغییرات |
67 |
| ناپایداری در کارآفرینی حوزه زیست فناوری | |
68 |
| گروهی | ساختار تمرکز سازمانی |
69 |
| ساختار فراسازمانی | |
70 |
| سازمانی | نادیده انگاری سرمایه اجتماعی |
71 |
| بوروکراسی اداری | |
72 |
| نبود سیستم اطلاعات زیست فناوری | |
73 |
| وجود تهدیدهای فراسازمانی | |
74 |
| وضع مجوزهای سخت گیرانه در صنایع آلوده ساز | |
75 |
| موانع اقتصادی در وضع استانداردهای سازگار با زیست فناوری |
منبع:یافته‌های پژوهش
مرحله سوم، جستجوی مضمونها
در این مرحله، کدهای مختلف در قالب مضامین بالقوه دسته بندی و خلاصه داده‌های کدگذاری شده در مضامین مشخص شده مرتب شدند. محقق، کدها را تحلیل کرد و مضمون‌های کلی را با ترکیب کدهای سطح اول، بر اساس ارتباط معنایی آن‌ها، شناسایی کرد. کدهای ناقص، نامرتبط و تکراری حذف شدند. ابتدا مصاحبه‌ها در نرم‌افزار MaxQDA پیاده‌سازی و سپس چندین بار مطالعه، بررسی و بازخوانی شدند تا درک کاملی از آن‌ها حاصل شود.
مرحله چهارم، بازبینی یا بررسی مضمونها
پس از ایجاد و بازبینی اولیه مضامین، مرحله تصفیه و اعتبارسنجی آن‌ها انجام شد. در مرحله اول، خلاصه‌های کدگذاری شده بازبینی شدند و در مرحله دوم، ارتباط مضامین با دادهها و کدهای سطح اول و سایر مضامین سطح دوم بررسی شد. با ادغام مضامین فرعی در مضامین بزرگ‌تر، ساختار کلی یافتهها مشخص گردید. ابعاد شامل، 1- ویژگیهای جامعه برای توسعه زیست فناوری، 2- زمینههای توسعه زیست فناوری، 3- اصول حاکم بر توسعه زیست فناوری، 4- دستیابی به اهداف توسعه زیست فناوری، 5- حل بایسته و شایسته مسائل ناشی از زیست فناوری، 6- براوردن نیازهای جامعه، 7- حضور در همه ابعاد زندگی بشر، 8- نحوه تعیین خطمشی مناسب، 9- مسائل زیست فناوری، 10- استانداردهای زیست فناوری در سطح ملی با سطح جهانی میباشد. از آنجایی که پژوهش حاضر، کیفی میباشد لذا دارای منطق استقرایی (جزء به کل) است و به همین دلیل از شواهد به سمت تبین پیش میرود و گام به گام در هر مرحله به مفاهیمی کلیتر دست پیدا میکند. در نهایت بعد از استخراج شاخص‌های به دست آمده، به اعتبار سنجی آن‌ها توسط خبرگان پرداخته شد.
مرحله پنجم، تعریف و نامگذاری مضمونها
پس از دستیابی به تصاویر رضایت‌بخش از مضامین و اصلاح کدهای اختصاصی در هر مضمون و داستان کلی تحلیل، مضامین اصلی (حاصل از ترکیب مضامین فرعی سطح آخر) تعریف و نامگذاری شدند. مضامین ارائه شده، بازبینی و تحلیل داده‌های مربوطه در آن‌ها انجام شد. این تعریف و بازبینی، ماهیت هر مضمون و جنبه‌های داده‌های مربوط به هر مضمون را مشخص کرد. نامگذاری مضامین اصلی بر مبنای محتویات و نظر پژوهشگر انجام شد. در نهایت، مؤلفه‌های اصلی مدل توسعه سیاست، ارائه گردید.
فصلنامه خط مشی گذاری عمومی در مدیریت |
این مرحله شامل تحلیل پایانی و نگارش گزارش بوده که پژوهشگر با مجموعه‌ای از مضمون‌های اصلی کاملا انتزاعی و منطبق با ساختارهای زمینه‌ای پژوهش مواجه است، با توجه به ادبیات موضوع و پرسشهای پژوهش، یک گزارش علمی تحلیلی تولید میکند. ارائه مدل توسعه سیاستهای زیست فناوری در وزارت جهاد کشاورزی ارائه مدل توسعه سیاستهای زیست فناوری در وزارت جهاد کشاورزی پس از جمع آوری دادهها و کُدگذاری از طریق تحلیل مضمون در شکل 1 قابل مشاهده است. الگوی ارائه شده دارای 3 مضمون اصلی (عوامل سازمانی، حمایتی و بازدارنده)، 8 مضمون فرعی(جامعه توسعه یافته، فرهنگی، دانش و فناوری، درون سازمانی، برون سازمانی، فردی، گروهی و سازمانی) و 75 شاخص میباشد.
شکل 2. خروجی مدل توسعه سیاستهای زیست فناوری در وزارت جهاد کشاورزی در نرم افزار مکس کیودا
مدل توسعه سیاستهای زیست فناوری در وزارت جهاد کشاورزی مطابق با شکل 2، در پاسخ به سوال اصلی پژوهش براساس خروجی نرم افزار مکس‌کیودا، ارائه شده است.
سال پانزدهم / شماره پنجاه و چهارم / تابستان 1403 |
به‌منظور تبیین روش تحلیل عاملی تاییدی از مدل‌سازی معادلات ساختاری، مولفههای توسعه سیاستهای زیست فناوری با تاکید بر بعد اجتماعی انتخاب شده و بر اساس مراحل این روش، مدل‌سازی شد. با توجه به اینکه مولفه های توسعه سیاستهای زیست فناوری با تاکید بر بعد اجتماعی از طریق فراترکیب و تحلیل مضمون شناسایی شد. در گام بعدی به منظور اعتباریابی مدل پژوهش از طریق تحلیل عاملی تأییدی و مدل سازی معادلات ساختاری در نرم افزار Smart PLS نسخه 4 استفاده شد. شکل شماره 4و3 خروجی تحلیل عاملی تاییدی در حالت تخمین استاندارد را نشان داده شد.
با توجه به شكل و میزان ضرايب معناداری، از آنجا كه برای تايید فرضیهها مقدار t بايد بیشتر از 96/1يا كمتر از 96/1- باشد، مقدار پارامتر بین دو دامنه در الگو مهم شمرده نمیشود، همچنین مقادير بین اين دو مقدار حاكی از عدم وجود تفاوت معنادار مقدار محاسبه شده برای وزنهای رگرسیونی با مقدار صفر در سطح 95 درصد دارد.
فصلنامه خط مشی گذاری عمومی در مدیریت |
ارزیابی مدل پژوهش
در این مرحله پایایی، روایی مدل برحسب نوع مدل (ترکیبی یا انعکاسی) و کیفیت مدل تعیین می‌شد. در مدلهای PLS مدل اندازهگیری یا همان سازه‌ها به دو دسته سازه‌های انعکاسی و سازه‌های ترکیبی تقسیم می‌شدند. در پژوهش حاضر تمام مدلهای اندازهگیری از نوع انعکاسی بودند. در ارزیابی پایایی این مدل‌ها باید تک‌بعدی بودن بلوک‌ها تعیین می‌شد. از آلفای کرونباخ برای تعیین تک‌بعدی بودن مدلهای اندازه گیری استفاده می‌شد. علاوه بر آلفای کرونباخ، در مدلهای مسیری PLS از پایایی مرکب نیز برای بررسی پایایی سازگاری درونی و تک‌بعدی بودن بلوک‌ها استفاده می‌شد. اگر میزان این شاخص نیز از 7/0 بیشتر بود، پایایی مرکب مدل تایید می‌گردید. برای تشخیص تک‌بعدی بودن یک بلوک پایایی مرکب نسبت به آلفای کرونباخ شاخص مناسب‌تری بود، زیرا آلفای کرونباخ مبتنی بر فرض هم‌ارزی متغیرهای مشاهده شده بود.
جدول 4.بررسی پایایی مدل اندازه گیری
وضعیت | آلفای کرونباخ | پایایی مرکب | عوامل تحقیق | |
خیلی خوب | 0.838 | 0.866 | مشارکت فعال جامعه |
مشارکت |
مشارکت همگانی | ||||
مشارکت سیاسی | ||||
خیلی خوب | 0.848 | 0.885 | بهره وری | اقتصادی |
درامد و اشتغال زایی | ||||
حمایت مالی | ||||
منافع زیست فناوری | ||||
خیلی خوب | 0.748 | 0.785 | اخلاقیات زیست فناوری | مسائل اخلاقی |
مهندسی ژنتیک | ||||
خیلی خوب | 0.858 | 0.895 | ارزشها | فرهنگی |
باورها | ||||
خیلی خوب | 0.74 | 0.70 | محیط زیست | زیست محیطی |
امنیت زیستی | ||||
خیلی خوب | 0.75 | 0755 | هنجارهای اجتماعی | اجتماعی |
همکاری و تعاملات | ||||
عدالت | ||||
خیلی خوب | 0.748 | 0.7 | توسعه زیرساخت فناوری | هوشمندسازی |
دانش و فناوری | ||||
آموزش و توانمندسازی | ||||
توجه به کارافرینی | ||||
سال پانزدهم / شماره پنجاه و چهارم / تابستان 1403 |
5- بحث و نتیجه گیری
پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل توسعه سیاستهای زیستفناوری در وزارت جهاد کشاورزی انجام شد. در این پژوهش با استفاده از روش فراترکیب و تحلیل مضمون، مطالعات مرتبط با های توسعه سیاستهای زیست فناوری با تاکید بر بعد اجتماعی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. پس از جستجو و بررسی اولیه فراترکیب 211 منبع در مرحله اولیه، در مجموع 26 مطالعه که حدنصاب لازم برای ورود به فرایند تحلیل را داشتند، انتخاب شدند. سپس با تحلیل عمیق محتوای این 26 مطالعه، شاخصها و مؤلفه‌های کلیدیهای توسعه سیاست های زیست فناوری با تاکید بر بعد اجتماعی استخراج گردید و سپس با مصاحبه نیمه ساختاریافته خبرگان حوزه موردنظر و عوامل استخراج به هفت مقوله اصلی و20بعد فرعی و 136 شاخصها قابل طبقه‌بندی هستند. در بخش کمی با استفاده از اطلاعات گرد‌آوری شده از طریق پرسشنامه‌ای که بر اساس شاخص‌های شناسایی شده طراحی گردید و در بین نمونه آماری از جامعۀ مورد مطالعه توزیع گردید، شاخص‌های مربوط به مؤلفه‌ها از لحاظ کمی مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. یافته‌های این پژوهش در راستای برخی مطالعات پیشین قرار دارد و در عین حال تفاوت‌هایی نیز با تحقیقات قبلی نشان می‌دهد.
سال پانزدهم / شماره پنجاه و چهارم / تابستان 1403 |
۲. عوامل حمایتی و ضرورت تدوین سیاستهای تسهیل‌گر: مضامین فرعی شناسایی شده در راستای عوامل حمایتی شامل عوامل درون سازمانی و برون سازمانی است. بنابراین عوامل حمایتی به مجموعه‌ای از منابع مالی، قوانین حمایتی، تسهیلات مالی، همکاری‌های علمی و اجتماعی، و پذیرش عمومی اشاره دارند که اجرای سیاستهای زیستفناوری را تسهیل می‌کنند. یافته‌های این پژوهش نشان داد که یکی از مهم‌ترین موانع اجرای سیاستهای زیستفناوری، نبود حمایت مالی کافی و محدودیت‌های قانونی و بوروکراتیک است. این یافتهها با نتایج مطالعات اسولد و همکاران (2019) و هسیم و همکاران (2020) مطابقت دارد که بر تأثیر تسهیلات دولتی و حمایت‌های مالی در توسعه زیستفناوری تأکید کردهاند. همچنین، نتایج پژوهش نشان داد که همکاری‌های بین‌المللی و ایجاد ارتباط با نهادهای تحقیقاتی جهانی میتواند توسعه زیستفناوری کشاورزی در ایران را تسریع کند. این یافته مشابه تحقیق احمدیان و همکاران (1396) است که بر اهمیت همکاری‌های بین‌المللی در انتقال فناوری‌های زیستی تأکید دارد.
۳. عوامل بازدارنده و موانع توسعه سیاستهای زیستفناوری: مضامین فرعی شناسایی شده عوامل بازدارنده شامل عوامل فردی، گروهی و سازمانی است. موانع توسعه سیاستهای زیستفناوری شامل کمبود بودجه، نبود قوانین شفاف، مقاومت در برابر تغییر، بوروکراسی پیچیده، کمبود نیروی انسانی متخصص، و چالشهای فرهنگی و اجتماعی است. یافته‌های تحقیق نشان داد که محدودیت‌های مالی و حقوقی، بزرگ‌ترین موانع توسعه زیستفناوری کشاورزی در ایران هستند. این یافته با تحقیقات رزاقی پورخانی (1398) و ابوکمار و همکاران (2021) مطابقت دارد که نشان داده‌اند قوانین نامناسب و پیچیدگی‌های بوروکراتیک یکی از مهم‌ترین موانع توسعه زیستفناوری در کشورهای درحال‌توسعه است.
علاوه بر این، پژوهش حاضر نشان داد که نگرش منفی عمومی نسبت به زیستفناوری، به‌ویژه محصولات تراریخته، یکی از موانع جدی اجرای سیاستهای زیستفناوری در ایران است. این یافته مشابه مطالعه صفری و الدوغی (1395) است که بر نقش فرهنگ‌سازی و آموزش در افزایش پذیرش عمومی تأکید کرده است. مدل ارائه‌شده در این پژوهش نشان داد که برای توسعه موفق سیاستهای زیستفناوری، لازم است سیاستهای کلان به‌گونه‌ای طراحی شوند که همزمان به عوامل سازمانی، حمایتی و بازدارنده توجه داشته باشند. بر این اساس، پیشنهاد میشود که وزارت جهاد کشاورزی ساختارهای مدیریتی خود را بازنگری کند، بودجه‌های تحقیقاتی را افزایش دهد، قوانین حمایتی تصویب کند، و برنامه‌های فرهنگی و آموزشی برای تغییر نگرش عمومی تدوین نماید. این نتایج نشان می‌دهد که طراحی سیاستهای کلی، تصویب قوانین شفاف، بهبود تغییرات مدیریتی و افزایش تعاملات بین‌المللی میتواند توسعه سیاستهای زیستفناوری را تسریع کند. پژوهش حاضر گامی مهم در جهت تدوین سیاستهای بهینه برای زیستفناوری کشاورزی در ایران محسوب میشود و میتواند مبنایی برای تحقیقات آینده در این حوزه باشد. نتایج این پژوهش نشان داد که مدل توسعه سیاستهای زیستفناوری در وزارت جهاد کشاورزی متأثر از سه عامل کلیدی سازمانی، حمایتی و بازدارنده است. تحلیل دادهها نشان داد که عوامل سازمانی شامل هماهنگی نهادی، اصلاح ساختارهای اجرایی و ارتقای ظرفیت تصمیم‌گیری است. عوامل حمایتی شامل حمایت مالی، توسعه زیرساخت‌های علمی و ایجاد بسترهای قانونی و نظارتی مؤثر است. عوامل بازدارنده نیز شامل موانع بوروکراتیک، محدودیت‌های فرهنگی و اجتماعی، و کمبود همکاری‌های بین‌المللی است.
فصلنامه خط مشی گذاری عمومی در مدیریت |
علاوه بر این، یافته‌های پژوهش نشان داد که چالشهای کلیدی شامل کمبود منابع مالی، مشکلات قانونی و بوروکراتیک، ضعف در تأمین نیروی انسانی ماهر، محدودیت‌های فرهنگی و اجتماعی، چالشهای زیرساختی و تحریم‌های بین‌المللی از مهم‌ترین موانع اجرای سیاستهای زیستفناوری در ایران هستند. در نهایت، پژوهش حاضر یک چارچوب اولیه برای اصلاح سیاستهای زیستفناوری در وزارت جهاد کشاورزی ارائه کرده است، اما برای تکمیل این مدل، تحقیقات بیشتری در زمینه ارزیابی تأثیرات اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی سیاستهای پیشنهادی ضروری است. مطالعات آینده می‌توانند رویکردهای تطبیقی بین‌المللی، مدلهای اقتصادی توسعه زیستفناوری، و سنجش شاخص‌های عملکردی سیاستهای اجرایی را مورد بررسی قرار دهند تا مدل سیاستگذاری بهینه‌تری ارائه شود.
پس از شناسایی ابعاد، مؤلفه‌ها و زیرمجموعه‌های الگوی توسعه سیاست های زیست فناوری با تاکید بر بعد اجتماعی در مجموع 136 زیرمعیارهای به عنوان شاخص‌های روا و معتبر برای سنجش این عوامل شناسایی شدند. خبرگان براساس طیف لیکرت چهارگزینه‌ای (ضروری و مناسب و غیرضروری) گویه‌ها را ارزیابی کردند. سپس با استفاده از شاخصCVR ، امتیاز هر گویه محاسبه شد. به این صورت که فراوانی گزینه‌های ضروری بر تعداد 50% خبرگان پانل N/2 کم و در نهایت بر N/2تقسیم شد، تا میزان روایی محتوایی هر گویه به دست آید. محاسبات نشان داد که از 27 مولفه اولیه تدوین‌شده، 26 مولفه بر اساس حدنصاب لازم (CVR≥0.42) به عنوان گویه‌های نهایی معتبر در نظر گرفته شدند. بنابراین 20مولفه فرعی از 7 شاخص اصلی مشخص‌شده در این مرحله، به عنوان سؤالات نهایی پرسشنامه جهت سنجش سیاست های زیست فناوری با تاکید بر بعد اجتماعی در نظر گرفته و از طریق معادلات ساختاری تحلیل عاملی شاخصها انجام شد که شاخصGOF میتوان برای ارزیابی برازش مدل اندازهگیری و مدل معادلات ساختاری درتحلیلهای PLS استفاده کرد. نتایج برازش مدل نشان داد شاخص نکویی برازش GOF عددی بین صفر و یک بدست میآید. طبق نظر وتزلس و همکاران (۲۰۰۹) سه مقدار برای ارزیابی شاخص GOF میباشد که سطح ضعیف: اگر بین 1/0 تا 25/0 است و سطح متوسط اگر بین 25/0 تا 36/0 و در سطح قوی اگر از 36/0 بیشتر باشد. بنابراین هر چه مقدار شاخص GOF به عدد یک نزدیک باشد، بیانگر مدل برازش مناسبی دارد. در مطالعه حاضر مقدار حصول برازش این مدل 47/0 محاسبه شده است، بنابراین میتوان گفت که برازش قوی مدل تایید میگردد.
سال پانزدهم / شماره پنجاه و چهارم / تابستان 1403 |
پیشنهاد میشود ساختار نهادهای سیاست‌گذار و نظارتی زیستفناوری در وزارت جهاد کشاورزی مورد بازنگری قرار گیرد تا ضمن ایجاد انسجام بیشتر در اجرای سیاست‌ها، سازوکاری کارآمد برای پاسخگویی به چالشهای این حوزه فراهم آید. در این راستا، تشکیل یک «کمیته ملی زیستفناوری کشاورزی» متشکل از نمایندگان نهادهای دولتی ذی‌ربط، دانشگاه‌ها، بخش خصوصی، و مراکز تحقیقاتی، میتواند به بهبود فرآیند تصمیم‌گیری، تسهیل هماهنگی بین‌بخشی، و هم‌افزایی ظرفیت‌ها کمک شایانی نماید.
پیشنهاد میشود قوانین و مقررات حمایتی از شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در زیستفناوری کشاورزی با هدف تسهیل فعالیت آن‌ها در زنجیره ارزش تدوین یا اصلاح گردد. این چارچوب قانونی باید شامل موارد زیر باشد:
تقویت حمایت از مالکیت فکری و دستاوردهای فناورانه.
تسهیل و تسریع فرآیندهای صدور مجوزهای مورد نیاز.
ارائه مشوق‌های صادراتی و تسهیل دسترسی به بازارهای بین‌المللی.
پیشنهاد میشود دولت از طریق ایجاد صندوق‌های حمایتی تخصصی یا توسعه سازوکارهای تأمین مالی نوآورانه، منابع مالی مورد نیاز برای پروژه‌های تحقیقاتی و توسعه‌ای در زیستفناوری کشاورزی را تسهیل نماید. ارائه وام‌های کم‌بهره، معافیت‌های مالیاتی هدفمند، و مشوق‌های سرمایهگذاری خطرپذیر برای شرکت‌های فعال در این حوزه، میتواند نقش مؤثری در جذب سرمایه‌های بخش خصوصی و تسریع فرآیند تجاریسازی فناوری‌های نوین ایفا کند.
پیشنهاد میشود وزارت جهاد کشاورزی با هدف انتقال دانش فنی، تبادل تجربیات، و تأمین منابع مالی و تخصصی، نسبت به انعقاد موافقت‌نامه‌های همکاری علمی و فنی با کشورهای پیشرو در زیستفناوری کشاورزی اقدام نماید. بهره‌گیری از برنامه‌های آموزشی و پژوهشی مشترک با مراکز معتبر بین‌المللی، میتواند به ارتقای کیفیت تحقیقات داخلی، تربیت نیروی انسانی متخصص، و دستیابی به فناوری‌های پیشرفته کمک کند.
پیشنهاد میشود برنامه‌های جامع ترویجی با هدف افزایش آگاهی کشاورزان، تولیدکنندگان، و مصرف‌کنندگان در خصوص مزایای زیستفناوری کشاورزی تدوین و اجرا گردد. این برنامه‌ها باید شامل موارد زیر باشند:
§ ارائه اطلاعات علمی دقیق و مستند در خصوص ایمنی و کارایی محصولات زیست‌فناورانه، به‌ویژه محصولات تراریخته.
§ برگزاری کارگاه‌های آموزشی، سمینارها، و همایش‌های عمومی با حضور متخصصان و صاحب‌نظران.
§ استفاده از رسانه‌های جمعی و شبکه‌های اجتماعی برای انتشار محتوای آموزشی و ترویجی جذاب و قابل فهم.
§ توسعه بسترهای ارتباطی دوسویه میان محققان، تولیدکنندگان، و مصرف‌کنندگان برای پاسخگویی به سؤالات و رفع ابهامات.
اجرای این پیشنهادات میتواند به توسعه پایدار زیستفناوری کشاورزی، افزایش بهره‌وری، کاهش وابستگی به واردات، و ارتقای امنیت غذایی کشور کمک نماید.
مراجع و منابع
آزادی احمدآبادی، قاسم. (1403). همراستایی بروندادهای علمی حوزه زیستفناوری ایران با اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد. . مطالعات کارآفرینی و توسعه پایدار کشاورزی، 11(3): 146-127.
زمانیان، مصطفی.؛ ناطقی، مژده و کریم‌میان، زهره . (1403). تحلیل نظام حکمرانی زیست فناوری مبتنی بر ساختار و کارکرد (مطالعه موردی سه حوزه کاربرد کشاورزی، محیط زیست و پزشکی). فصلنامه علمی دانش حکمرانی، 2(3): 35-2.
طبیبزاده، فیروزه.؛ حجازی، رضا. و موسیخانی، مرتضی. (1403). نقش گرایش به رویکرد استارتآپ ناب بر عملکرد پروژه توسعه محصول جدید در حوزه زیست فناوری، توسعه کارآفرینی، 17(3): 53-22.
کریم زاده،کاظم. و کریم زاده، علیرضا . (1402). بررسی میزان آگاهی، نگرش و عملکرد دبیران زیست شناسی نسبت به دانش زیست فناوری. مطالعات بین رشته ای در آموزش، 2(4): 90-75.
محمدپور، ا. (1392). روش تحقیق کیفی ضد روش، سمت: جامعه شناسان.
وثوقی، منوچهر.؛ ثقفی، محمد جواد.؛ فولادی تالاری، فاطمه. (1403). زیست فناوری در مهندسی شیمی، آموز ش مهندسی ایران، 26(103): 140-129.
زمانیان, مصطفی , ناطقی, مژده و کریم‌میان, زهره . (1403). تحلیل نظام حکمرانی زیست فناوری مبتنی بر ساختار و کارکرد (مطالعه موردی سه حوزه کاربرد کشاورزی، محیط زیست و پزشکی). فصلنامه علمی دانش حکمرانی, 2(3), 2-35.
Mehta, A., Niaz, M., Adetoro, A., & Nwagwu, U. (2024). Advancements in Manufacturing Technology for the Biotechnology Industry: The Role of Artificial Intelligence and Emerging Trends. International Journal of Chemistry, Mathematics and Physics, 8(2), 12-18.
Abuin-Penas, Javier, Babiak, Katherine, Martinez- Patino, Martínez-Patiño, (2020), Athlete’s philanthropy and social responsibility communication on social media during COVID-19. Journal of Human Sport and Exercise.
Ahmed, M. K., Rahaman, M. M., Khair, F. B., Hossain, S., Hossain, S., Bhuiyan, M. M. R., & Manik, M. M. T. G. (2023). Big Data in Plant Biotechnology: Leveraging Bioinformatics to Discover Novel Anticancer Agents from Flora. Journal of Medical and Health Studies, 4(6), 126-133.
Asveld, L., Osseweijer, P., & Posada, J. A. (2020). Societal and ethical issues in industrial biotechnology. Sustainability and Life Cycle Assessment in Industrial Biotechnology, 121-141.
Blombach, B., Grünberger, A., Centler, F., Wierckx, N., & Schmid, J. (2022). Exploiting unconventional prokaryotic hosts for industrial biotechnology. Trends in Biotechnology, 40(4), 385-397.
Cornelissen, M., Małyska, A., Nanda, A. K., Lankhorst, R. K., Parry, M. A., Saltenis, V. R., ... & Baekelandt, A. (2021). Biotechnology for tomorrow’s world: Scenarios to guide directions for future innovation. Trends in biotechnology, 39(5), 438-444.
فصلنامه خط مشی گذاری عمومی در مدیریت |
Danies, G. (2023). Does biotech education need new teaching methodologies?. Research Directions: Biotechnology Design, 1, e2.
Donato, K., Medori, M. C., Stuppia, L., Beccari, T., Dundar, M., Marks, R. S., ... & Bertelli, M. (2023). Unleashing the potential of biotechnology for sustainable development. European Review for Medical and Pharmacological Sciences, 27(6 Suppl), 100-113.
Nezam al-Molki, Jafar, Shobeiri Zanjani, Seyed Hassan, (2019), Analysis and Evaluation of the Ethical Bases of the Legal Approach to Open-Source Biotechnology, Master's Thesis
Nurunnabi, A. S. M., Mozaffor, M., Tabassum, M., Saikat, T. R., Kabir, N., & Hossain, M. A. (2019). Societal Concerns with Biotechnology and Necessity of Regulations. Bangladesh Journal of Bioethics, 10(2), 7-13.
Sattari Rad, A., Zamani, L., Omidinia, A. (2019), The Role of Biotechnology in Achieving Sustainable Development Goals, The 7th Scientific Research Conference on the Development and Promotion of Agricultural Sciences and Natural Resources of Iran
Varanda, C., Félix, M. D. R., Campos, M. D., & Materatski, P. (2021). An overview of the application of viruses to biotechnology. Viruses, 13(10), 2073.
Yadollahi, Jahangir, Amini, Zahra, (2018), identifying institutional and environmental factors affecting technology transfer in the environmental field, master's thesis
Zamane Moghadam, N, Khosravi, H, (2021), Biotechnology from the perspective of the right to health in the light of international documents and domestic laws of countries: challenges and solutions, legal research, 25(97).
OECD Science, Technology and Innovation Outlook 2
Iranian Journal of Public Policy in Management
|
Vol. 15, No. 54, Summer 2024 |
Developing a Model for Biotechnology Policy Development in the Ministry of Agriculture Jihad
Soheil Eghbalizadeh1, Sedigheh Toutian*2, Leila Saeedi3, Shahrzad Tayaran4
Abstract
Background: Agricultural biotechnology, as one of the most important emerging technologies, plays a key role in enhancing productivity, reducing reliance on chemical inputs, and promoting the sustainable development of the agricultural sector. However, challenges related to the policymaking and implementation of biotechnology programs have hindered the progress of this field in Iran.
Objective: The objective of this study was to present a model for the development of biotechnology policies within the Ministry of Agriculture Jihad (MAJ).
Method: This study employed a mixed-methods approach, integrating qualitative and quantitative techniques. The qualitative phase involved a meta-synthesis and thematic analysis based on in-depth interviews with 18 experts, while the quantitative phase utilized a structured survey via questionnaires. The validity of the instruments was confirmed through the Delphi technique, and reliability was established using Cronbach’s alpha. Data analysis was performed using SMART PLS software.
Findings: The findings show that the development model of biotechnology policies in the Ministry of Agricultural Jihad can be presented with 3 organizational factors, supporting, inhibiting and 8 components of a developed society, cultural, knowledge and technology, intra-organizational, extra-organizational, individual, group, organizational and 75 indicators.
Conclusion: The findings highlight that the successful implementation of biotechnology policies necessitates strengthening infrastructure, fostering scientific research, establishing supportive legislation, and enhancing inter-institutional collaborations. The derived model provides strategic insights that can facilitate the MAJ in formulating effective strategies, ultimately advancing progress in the field.
Keywords: Biotechnology, Policymaking, Sustainable Development, Strategic Framework, Organizational and Supportive Factors, Ministry of Agriculture Jihad.
[1] Ph. D Student, Department of Public Administration, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
[2] Associate Professor, Department of Public Administration, Tehran West Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran (Corresponding Author) - Tootian.sedighe@wtiau.ac.ir
[3] Assistant Professor, Department of Public Administration, Tehran West Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
[4] Assistant Professor, Department of Public Administration, Tehran Central Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran