اندیشه نوسازی در بستر دولت مدرن و جنبش انقلابی در ایران معاصر
محورهای موضوعی : تحولات سیاسی در ایرانسعید حاجی ناصری 1 , صادق ظفری حاتم خانی 2
1 - استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران. تهران. ایران
2 - دکترای جامعه‌شناسی سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران
کلید واژه: نوسازی, انقلاب اسلامی, دولت مدرن, انقلاب, سرمایه‌داری,
چکیده مقاله :
اندیشه نوسازی در بستر دولت مدرن و جنبش انقلابی بیان‌کننده رابطه نیروهای متعارضی است که هر یک با رویکردی متفاوت به نوسازی نگریسته‌اند. در دوران پهلوی اول و دوم اندیشه نوسازی همپای تأسیس دولت مدرن تفسیر شد و ساختمانی از دولت مدرن و نهادهای ملازم با آن را بنا نهاد اما به‌تدریج در سال‌های منتهی به انقلاب، روشنفکران با رویکردی دیگر به اندیشه نوسازی و دولت مدرن نگریستند و گونه‌ای نو از دولت را پی‌ریزی نمودند. بدین جهت مقاله پیش‌رو به سیر تغییر مفاهیم مرتبط با اندیشه نوسازی در دوران پهلوی اول، دوم و منتهی به انقلاب اسلامی پرداخت و این پرسش را بیان نمود که اندیشه نوسازی از چه جایگاهی در بستر دولت مدرن و جنبش انقلابی برخوردار بود؟ با تکیه بر جامعه‌شناسی تطبیقی_تاریخی نمایاندیم که اندیشه نوسازی هم‌‌راستا با دولت مدرن بروز یافت و این‌همانی میان این دو مفهوم شاید از نتایج سال‌های پسامشروطه بود اما اندیشه نوسازی و دولت مدرن در سال‌های پس از 1320 و به‌ویژه دو دهه 50-1340 با نقد روشنفکران روبرو شد؛ نقدی که دولت مدرن را با تمام سازوبرگ‌هایش فرسود و این نقد منطقاً با نقد اندیشه نوسازی هم‌معنا بود.
The main idea of this paper is to investigate the relationship of conflicting forces, each of which has looked at modernization differently. During the first and second Pahlavi periods, the idea of modernization was interpreted by the sovereignty as establishing a modern state and defining new tasks and structures for the state. Interpreting modernization as such, in the years leading to the revolution by the Pahlavi, intellectuals criticized this approach. They were looking for a different form of state contrary to Pahlavi's state. Thus, the question is, what type of state were they looking for? To do so, we used the historical-comparative sociological method to probe the question. The conclusion is that the modern state raises the modernization idea, and this identification between the two, perhaps, is from the results of the post-constitutional era. In the years following September 1941 and 1960-70, intellectuals criticized Pahlavi's modernization and, consequently, annihilated the modern state with all its structures and mechanisms.
_||_