گفتمان معماری سرآمد: الگویی برای نقد آثار معماری معاصر
محورهای موضوعی : معماری
1 - دانشیار دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
کلید واژه: نقد معماری, تحلیل گفتمان, معماری معاصر, معماری فاخر, معماری سرآمد,
چکیده مقاله :
نقد و انتقاد علمی را می‌توان زیربنای رشد صحیح و شکوفایی معماری معاصر ایران تلقی کرد. پیش فرض‌های پژوهش نشان می‌دهد که معماری فاخر حاصل موفقیت معماری معاصر در ارتباط مناسب با بستر طرح است. از سوی دیگر اگر معماری فاخر بتواند به میراثی برای آینده تبدیل شود، آنگاه می‌توان آن را یک معماری سرآمد نامید. بر اساس چارچوب نظری پژوهش، نقد آثار معماری معاصر بر اساس مدل های نظری متفاوتی صورت می‌پذیرد که یکی از آنها روش تحلیل انتقادی گفتمان است. اساس این روش بر پایه نقد و داوری رابطه معماری و بستر، به مثابه رابطه متن با زمینه است. دستاوردهای پژوهش نشان دهنده آن است که بازترسیم نقد معماری به مثابه یک گفتمان انتقادی، پنج راهبرد را برای نقد علمی در اختیار قرار می‌دهد: 1) تعامل با زمینه؛ 2) فرایندمبنا؛ 3) اقبال عمومی؛ 4) نقدِ نقد و 5) بازآفرینی گفتمان نوین.
Architecture criticism is a multidiscipline topic which usually related to level of success in meeting a prosperous architecture, or at least meeting the designers’ objectives. The criticism procedures should satisfy the needs of all the stakeholders who participate in architectural design process. Criticism has a lot to do with a wide range of tangible and intangible issues such as environmental, social, technical, economic, aesthetic and fictional issues. Therefore performance-based criticism is an approach to evaluate architect's success in meeting aims and objectives of all the stakeholders who might be interested in the project. It is essential to explain that the level of architectural performance is affected by “context”. Moreover high-performance architecture might be crystalized through the relationship of form and content. This paper is to make a framework for discourse of high-performance architecture in order to shape a Method to understand contemporary architecture. As well as make a substantive model to criticize strength and weakness on contemporary architecture, especially contemporary architecture of developing countries such as Iran. Contrary to much of conventional approaches, architecture criticism not only study building beyond the way it performed but also prefer to analyze hidden dimensions of architectural design process.Theoretical framework of the paper is based on understanding architecture as a comprehensive discourse. Assumption of the research indicates that architecture is a matter of discourse and comprehensive meaning of high-performance architecture might be understood by adopting the relationship between architecture and architect as a critical discourse. It is essential to describe performance-based design as way to meet demands and expectation of all the stakeholders in architectural design process, especially in programing and planning phase.The research methodology of the paper is based on discourse analysis theory in order to explain the relationship between architecture and context as matter of understanding the level of performance. Moreover the research methodology aims at revealing socio-cultural, ultramundane, intangible and psychological characteristics of “architecture” rather than tangible and physical issues.The results of the paper show that a comprehensive approach toward architecture criticism includes five categories: 1- Relation to Context: high-performance architecture has to crystalize a meaningful learning from nature. The interrelationship of performative characteristics of architecture, recombinant materials and socio-cultural aspects of design. 2- Process-Based Approach: Understanding the level of performance is to concentrate on process in order to meet stakeholders’ demands and objectives. 3- General Welcoming: Performance-based design has a lot to do with collective mind. 4- Recriticizing Critics of Critics: Architecture might be read in contemporary discourses. Architects sometimes have their own approach toward architecture criticism which might be called designerly way of knowing and doing which works as a new style of architectural criticism. 5- Redevelopment of Future Discourse: New architectural technologies such as digitalism, prefabrication, biotechnology, recycled materials, mathematical architecture etc. are about to shape a new paradigm for future architecture. Based on theoretical developments future legacy in architecture is in need of a kind of ethno-futuristic discourse. It is essential to redevelop future discourse in programing architecture in order to understand high-performance architecture.
1. احمدی، بابک. (1378). حقیقت و زیبایی: درسهایی از فلسفه هنر. چاپ چهارم. تهران: نشر مرکز.
2. اعتصام، ایرج؛ میرمیران، هادی؛ میرمیران، حمید؛ و صائب، فریده. (1389). معماری معاصر ایران، 75 ســال تجربه بناهای عمومی. تهران: انتشــارات شرکت طرح و نشر پیام سیما.
3. پورجعفر، محمدرضا؛ و شریف شهیدی، محمد. (1388). معماری کلیسـا در دوران آغـاز مسـیحیت بیـزانس، رومانسـک، گوتیـک، رنسانس، باروک، روکوکو و معاصر. تهران: سیمای دانش.
4. حبیب، فرح؛ و حسینی، اکرم. (1389). تحلیلی از معماری معاصر ایران در رویارویی با پدیده جهانی شدن. هویت شهر، 4(6)، 29-38.
5. حبیب، فرح؛ و شکوهى، على. (1391). شناخت و تحلیل مسائل شهرى با استفاده ازسیستم هاى فازى، هویت شهر، 6 (10)، 17-26.
6. ذکایی، عبدالرضا. (1378). مجلس آینده در محل گذشته. ماهنامه ساخت و ساز، 1(1)، 28-30.
7. ستاوین. (1395). هرمی بر بلندای بهارستان. مهندسین مشاور ستاوین. بازیابی10 دی 1395، از http://setavin.com.
8. گنجی خیبری، ابوالفضل؛ و دیبا، داراب. (1393). تبعیت فرم از داده: معماری زمینه گرا در عصر دیجیتال. روش های نوین طراحی و ساخت. مجموعه مقالات کنفرانس بین المللی روش های نوین طراحی و ساخت در معماری زمینه گرا. تبریز: دپارتمان معماری و شهرسازی انستیتو مقاوم سازی لرزه ای ایران.
9. مجلسی کوپایی، ابوذر؛ انصاری، مجتبی؛ بمانیان، محمدرضا؛ و فخارتهرانی، فرهاد. (۱۳۹۲). ویژگی نخستین پارک تهران: پارک امین الدوله، باغ نظر، 10(25)، 3-16.
10. ملاصدرا. (1379). اسفار اربعه. چاپ اول. ج8. تهران: انتشارات الحیدریه.
11. مهدوی‌نژاد، محمدجواد. (1380). مبانی‌نظری معماری. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران.
12. مهدوی نژاد، محمدجواد. (1381). هنر اسلامی، در چالش با مفاهیم معاصر و افق‌های جدید. هنرهای زیبا. 12، 23-32.
13. مهدوی‌نژاد، محمدجواد. (1383). حکمت معماری اسلامی، جستجو در ژرفساختهای معنوی معماری اسلامی. هنرهای زیبا، 19، 57-66.
14. مهدوی نژاد، محمدجواد. (1384 الف). آفرینشگری و روند آموزش خلاقانه در طراحی معماری. هنرهای زیبا، 21، 57-66.
15. مهدوی نژاد، محمدجواد. (1384ب). آموزش نقد معماری؛ تقویت خلاقیت دانشجویان برای تحلیل همه‌جانبه آثار معماری. هنرهای زیبا، 23، 69-76.
16. مهدوی‌نژاد، محمدجواد. (1386). سیر اندیشههای معماری. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران.
17. مهدوی‌نژاد، محمدجواد؛ بمانیان، محمدرضا؛ و خاکسار، ندا. (1389). هویت معماری. تبین معنای هویت در دوره های پیشامدرن. مدرن و فرامدرن. هویت شهر، 4(7)،113-122.
18. مهدوی نژاد، محمدجواد؛ و جوانرودی، کاوان. (1391). نسل جدید معماران معاصر جهان اسلام_ راسم بدران. تهران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی – واحد علوم و تحقیقات.
19. کاملنیا، حامد؛ و مهدوی‌نژاد، محمدجواد. (1391). آشنایی با معماری معاصر از شرق تا غرب: بررسی مبانی، مفاهیم و ریشه های شکل‌گیری آن. تهران: انتشارات علم معمار.
20. مهدوی نژاد، محمدجواد. (1392). الگوی انرژی دوستی در ساختمان بر اساس رفتار حرارتی بام. نقش جهان، 3(2)،35-43.
21. مهدوی نژاد، محمدجواد. (1393). چالش فناوری و شکوفایی در معماری معاصر کشورهای در حال توسعه. نقش جهان، 4(2)، 43-53.
22. مهدوی‌نژاد، محمدجواد؛ منصورپور، مجید؛ و هادیان پور، محمد. (1393). نقش حیاط در معماری معاصر ایران؛ مطالعه موردی: دوره های قاجار و پهلوی. مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 4(15)، 35-45.
23. Lange, A. (2012). Writing about Architecture: Mastering the Language of Buildings and Cities. Princeton: Princeton Architectural Press.
24. Foucault, M. (1994). The Archaeology of Knowledge. London: Routledge.
25. Jencks, C. (1991). The Language of Post-Modern Architecture. (6th ed.). New York: Rizzoli.
26. Jencks, C. (2006). Theories and Manifestoes of Contemporary Architecture. (2nd ed.). Seattle: Academy Press.
27. Mahdavinejad, M., & Moradchelleh, A. (2011). Problems and Tendencies of the Development of the Architectural Sciences: Culture Research Aspect. Middle-East Journal of Scientific Research, 10 (6), 677-682.
_||_