جهانی‌سازی و منطقه‌گرایی در معماری معاصر: تعامل یا تقابل
محورهای موضوعی : معماریقادر بایزیدی 1 , ایرج اعتصام 2 , فرح حبیب 3 , سید مصطفی مختاباد امرئی 4
1 - دانشآموخته دکتری معماری، گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استاد، گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3 - استاد، گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
4 - استاد دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر و معماری، تهران، ایران.
کلید واژه: جهانی سازی, منطقه گرایی, معماری پیوندی, تعامل جهانی–منطقه ای,
چکیده مقاله :
جهانی‌سازی فرایندی پیچیده و چند وجهی است که فشردگی فزایندة زمان و مکان و سرعت بخشیِ تعاملات بین‌فرهنگی را سبب شده، همسانی و همگونی را تداعی می‌کند. منطقه‌گرایی دیدگاهی تحلیلی و انتقادی است که بر حفظ ویژگی‌های خاص مکان و برجسته نمودن تفاوتها، تأکید دارد. مقاله می کوشد تا از رهگذر مطالعه و تدقیق دو فرآیند جهانی‌سازی و رویکردهای نوین منطقه‌گرایی، نوع رابطة میان آنها در اثرگذاری بر معماری معاصر را مورد کنکاش قرار دهد. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و متکی بر تکنیک تحلیل محتوا می باشد. نتایج مطالعات حاکی از آن است که درونمایة چند وجهیِ جهانی‌سازی نشان از وجود نوعی همزمانی روندهای همگون‌ساز و ناهمگون‌ساز در ماهیت این فرایند دارد و رویکردهای نوین منطقه‌گرایی نیز، در پی ایجاد تنوع در حین سود بردن از مزایای جهانی اند. بنابراین مابین پدیده‌های مذکور، تعاملی دوسویه در جریان است که حاصل آن، شکل‌گیری نوعی معماری پیوندی و تعامل جهانیمنطقه ای در معماری معاصر است.
A complicated, multilateral and unavoidable process, globalization semiconsciously covers growing temporal and spatial integration, dissemination of knowledge, ability to understand the others, strengthening intercultural interactions and integration of universal and local affairs, and consequently, introduces further development into social arena in the postmodern era. On one hand, formation of a global village and growing mutual effects in the world of architecture have led to concerns over domination of universalism and homogeneity, losing the soul of the place and creating faults in local identities. On the other, regionalism in architecture centers on preserving special characteristics of space and showing dissimilarities, and prioritizes special regional identity over universal characteristics. Definition of regionalism covers a wide spectrum due to its diversity and the course of events in different approaches to this theory, but generally, it is claimed that ecological features, climate conditions, social and cultural conditions and local customs are among important features of regionalism. Regionalism is an approach to coordinating the influence of global civilization with special local features. In another words, since man is an heir and creator of global culture as well as possessing a regional culture, he has to quiver knowledge of the interaction between both of them. Supporters of such theory believe that architecture has to reflect the features of the self and be independent of an emotional view point of region, tradition and history. The present paper attempts to investigate the relationship between globalization and current regional based approaches in the field of contemporary architecture. The research method is descriptive-analytical by using content analysis technique. Economic arena, on one hand, faces universal and global supply of multinational companies, and deals with local demand, on the other. This emphasizes the need for designing products in line with special regional circumstances in order to attract consumers and establish a global-regional interaction. In politics, there is an alignment theory of globalization and regionalism that based on which regionalism moderates globalization and both enjoy a mutual relationship. In culture, contemporary world covers both universalization and homogeneity and localization and heterogeny. Globalization provides a bed for universalization of local culture and localization of global culture. Local cultural systems enjoy a complex relationship with global culture to have its privileges. The results show that on one hand, the multilateral nature of globalization indicates that it enjoys an alignment of homogenous and heterogeneous approaches in such a way that it recognizes variety, pluralism and heterogenic and prepares the ground for special cultural and architectural identities and values. On the other, having shifted from nativist approaches and emphasis on physical interpretations and stylistic, structural and aesthetic issues towards modern approaches and social, cultural issues, ecosystem and interpersonal relationships, regionalism aims at modifying traditional prejudiced thoughts, strengthening an interactional approach and creating variety as well as enjoying universal privileges (critical regionalism, interactional regionalism and bioregionalism). Therefore, there proves to be a mutual relationship between these phenomena. The coexistence between technology and cultural identity (place) in architecture leads to the formation of a type of hybrid architecture enjoying universal privileges and regional indices (global- local).
1. آغد‌اشلو، آید‌ین. (1385). هنر جهانی است. فصلنامه هنر، (67)، 333-336.
2. ابل، کریس. ( 1387). معماری و هویت. ( فرح حبیب، مترجم). تهران: نشر دانشگاه آزاد اسلامی. (نشر اثر اصلی1997).
3. ابراهیمی، سمیه ؛ و اسلامی، غلامرضا. (1389). معماری و شهرسازی ایران در د‌وران گذار. مجله هویت شهر، 4 (6)، 3-14.
4. بایزیدی، قادر؛ اعتصام، ایرج؛ حبیب، فرح؛ و مختاباد امرئی، مصطفی.(1392). جستاری بر تبیین د‌ید‌گاه‌های منطقه‌گرایی و سیر تحول آنها در معماری معاصر. نشریه نقش‌جهان، مطالعات نظری و فناوریهای نوین معماری و شهرسازی، 3 (1)، 7-18.
5. بسکی، سهیلا. (1377). گفتگو با پل آند‌رو. مجله معمار، (2)، 25-32.
6. بلخاری، حسن. (1385). هنر و معماری اسلامی، قابلیت‌های جهانی تأثیر هنر و معماری اسلامی بر هنر و معماری اروپا و آمریکا. فصلنامه هنر، (67)، 365 – 382.
7. بهزاد‌فر، مصطفی. (1387). هویت شهر: نگاهی به هویت شهر تهران، تهران: مرکز مطالعات فرهنگی شهر تهران، نشر شهر.
8. تامپسون، جان. ب. (1380). رسانه‌ها و مد‌رنیته: نظریة اجتماعی رسانه‌ها. (مسعود اوحد‌ی، مترجم). (چاپ اول). تهران: انتشارات سروش.
9. ترابی، سید محمد. (1385). جهانیشدن و فرهنگ‌های قومی. فصلنامه هنر، (67)، 141- 148.
10. توسلی، غلامعباس. (1385). بررسی گفتمان‌های غالب در بحث جهانیشدن. نامة علوم اجتماعی، 27 (27)، 157 – 179.
11. جنکینز، جنیفر. (1385). بازسازی کاخ شهری برلین: جهانیشدن میراث فرهنگی و گذشته پادشاهی برلین. فصلنامه هنر، (67)، 297 – 328.
12. حبیب، فرح؛ و حسینی، اکرم. (1389). تحلیلی از معماری معاصر ایران در رویارویی با پد‌ید‌ه جهانیشدن. مجله هویت شهر، 4 (6)، 29-38.
13. حسین‌زاد‌ه، آذین. (1385). هنرجهانی و فلسفه‌ی عصر روشنگری. فصلنامه هنر، (67)، 61 – 69.
14. د‌انشگر، محمد. (1385). جهانیشدن، گسترۀ زبان و اد‌بیات فارسی و چالش‌های پیش‌رو. فصلنامه هنر، (67)، 387 – 398.
15. د‌یبا، داراب .(1382 الف). هنر گفت و گو ـ چارلز جنکس و داراب د‌یبا. فصلنامه معماری شهرسازی، (70-71)، 70-77.
16. د‌یبا، داراب. (1382ب). هنر گفت و گو ـ رابرت ونتوری، د‌نیز اسکات براون و داراب د‌یبا. فصلنامه معماری و شهرسازی، (72-73)، 84-91.
17. د‌هقانی فیروزآباد‌ی، جلال. (1388). تحول در نظریه‌های منطقه‌گرایی. مطالعات اوراسیای مرکزی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 2(5)، 99- 116.
18. رابرتسون، رونالد. (1385). جهانیشدن- تئوری‌های اجتماعی و فرهنگ جهانی. (کمال پولاد‌ی، مترجم)، تهران: نشر ثالث.
19. رنای شورت، جان؛ و هیون کیم، یونگ. (1386). جهانیشدن و شهر. (احمد پوراحمد و شایان رستمی، مترجمان)، تهران: سازمان انتشارات جهاد د‌انشگاهی.
20. ریکور، پل. (1379). تمد‌ن جهانی و فرهنگ‌های ملی. مجله معماری و شهرسازی، (60-61)، 15.
21. سینایی، وحید؛ ابراهیم آباد‌ی، غلامرضا. (1384). کثرت‌گرایی فرهنگی در عصر جهانیشدن و تحول فرهنگ سیاسی نخبگان در ایران. نامة علوم اجتماعی، 25 (25)، 107 – 139.
22. سپهر راد، کتایون. (1385). هنر ایران و جهانیشدن، تقابل نوستالژی و کیچ. فصلنامه هنر، (67)، 235 – 241.
23. ساسانی، فرهاد. (1385). جهانی‌سازی و موزه‌ای شد‌ن هنر، جهانیشدن و پویایی سنت هنری. فصلنامه هنر، (67)، 187 – 199.
24. شایان، حمید‌رضا؛ عینی فر، علیرضا؛ و د‌یبا، داراب. (1388). مفاهیم طراحی در زمینه بیگانه: تحلیل منطقه‌گرایی در آثار معماران غیر‌بومی در کشورهای مسلمان حوزه خلیج فارس. نشریه هنرهای زیبا، (38)، 49-60 .
25. شایگان، داریوش. (1381). افسون‌زد‌گی جد‌ید، هویت چهل‌تکه و تفکر سیار. (چاپ سوم). ( فاطمه ولیانی، مترجم)، تهران: نشر فرزان روز.
26. شایگان، داریوش. (1379). آمیزش افق‌ها / نامه به نسل‌های آیند‌ه. مجله معماری و شهرسازی، (60-61)، 11-14.
27. ضیمران، محمد. (1385). جهانیشدن و جهان‌انگاری در هنر و ناخرسند‌ی‌های آن. فصلنامه هنر، (67)، 51 – 60 .
28. طاهری، فرزانه. (1378). رنتسو پیانو، مرکز فرهنگی ژان ماری تجیبائو. مجله معمار، (4)،60-69.
29. عباد‌یان، محمود. (1385). هنر، تطور و چشم‌اند‌از فرهنگی آن. فصلنامه هنر، (67)، 21 – 29.
30. قاری پور، محمد؛ و شایان، حمید‌رضا. (1379). مصاحبه با کیشو کوروکاوا. مجله معماری و شهرسازی، (60-61)، 41-48.
31. کچویان، حسین. (1386). نظریة جهانیشدن ترکیبی مسئله‌ساز از دو کلان – روایت تاریخ تجد‌د. نامة علوم اجتماعی، 32 (32)، 55 – 89 .
32. کیمانی انجوگو، سیمون. (1385). آثار هنری در عصر جهانیشدن. فصلنامه هنر، (67)، 109 – 119.
33. گل محمد‌ی، احمد. (1381). جهانیشدن فرهنگ هویت، تهران: نشر نی.
34. محسنیان‌راد، مهد‌ی. (1387). بازار پیام و آیند‌ه ارتباطات میان فرهنگی. نامة علوم اجتماعی، 5 (صفر). 1-22.
35. منتظری، علی .(1385). فرهنگ و هنر در فرایند جهانیشدن. فصلنامه هنر، (67)، 425 – 431.
36. موسوی، سید محمد علی. (1388). جهانیشدن و منطقه‌گرایی: انفکاک یا هم‌گرایی؟. فصلنامه بین المللی روابط خارجی، 1(3)، 119- 138.
37. میرمقتد‌ایی، مهتا. (1383). معیارهای شناخت و ارزیابی هویت کالبدی شهرها. نشریه هنرهای زیبا، (19)، 17-26 .
38.نیکولتی، مانفرد‌ی. (1385). هنر ملی و منطقه‌ای در عصر جهانیشدن. فصلنامه هنر، (67)، 404 – 403.
39- همتی، همایون. (1385). معانی و پیامد‌های جهانیشدن برای فرهنگ و هنر. فصلنامه هنر، (67)، 270 – 251.
40. Adam, R. (2008). The Local and the Global: the new face of tradition in 1st conference on Zagros Traditional Settlements.30th April- 2nd May. Sanandaj: University of Kurdistan.
41. Bayzidi, Q., Etesam, I., Habib, F., Mokhtabad Amrei, S. M. (2013). An Investigation of Global-Regional Interactional Approach at the Prominent works of Contemporary Iranian Architects. International Journal of Architecture and Urban Development (IJAUD), 3(2), 13-20.
42. Danishteakclassics. (2013). Retrieved June 22, 2013, from http://www.danishteakclassics.com
43. Eggener, K. L. (2002). Placing Resistance: A Critique of Critical Regionalism. Journal of Architectural Education JAE ,55(4) , 228–237
44. Frampton, K. (2000). Towards a critical regionalism in M. Miles (Ed.), The city culture reader, Routledge.
45. Greatbuildings. (2013).Retrieved June 15, 2013, from http://www.greatbuildings.com/architects/Balkrishna_Doshi.html.
46. Paterson, S. (1995). Critical Analysis of Towards a Critical Regionalism by Kenneth Frampton. Retrieved April 15, 3013, From http://home.earthlink.net/%7Eaisgp/texts/regionalism/regionalism.html.
47. Tzonis, A. (2003). Introducing an architecture of the present. Critical regionalism and the design of identity in L. Lefaivre, & A. Tzonis (Ed.), Critical regionalism: architecture and identity in a globalized world. Prestel Verlag.
48. Wikipedia. (2013). Retrieved May 25, 2013, from http://en.wikipedia.org/wiki/Critical_regionalism