تبیین الگوی ساماندهی اقلیمی فضاهای عملکردی در بناهای مسکونی مناطق سرد ایران
محورهای موضوعی : معماریفاطمه عباسی 1 , سید مجید مفیدی شمیرانی 2 , حمیدرضا موسوی 3
1 - دانشجوی دکترای معماری، گروه معماری، دانشكده هنر و معماری، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استادیار دانشكده معماری و شهرسازی ، گروه شهرسازی، دانشكده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران.
3 - استادیار، گروه هنر، دانشكده هنر، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
کلید واژه: فضاهای عملکردی, ساختمان¬های مسکونی, معماری اقلیمی, آب و هوای سرد, گونه¬های اقلیمی ,
چکیده مقاله :
مسئله پژوهش بررسی الگوهای معماری- اقلیمی فضاهای کارکردی در ساختمانهای مسکونی بومی منطقه سرد ایران است. تعیین پهنهبندی اقلیمی بر اساس طبقهبندی کوپن بوده و پهنه جدید به سه اقلیم Dfa، Dfbو Dsa تقسیم میشوند. انتخاب معیارها بر اساس عناصر مشترک و بررسی تغییرات در نمونهها در سه گروه صورت گرفته است. روش تحقیق پژوهش، تحلیلی-توصیفی با بهره گیری از الگوریتم تاپسیسبرای اولویت بندی و رسیدن به جواب ایده آل است. لذا هدف پژوهش شناخت عوامل اقلیمی بر شکلگیری موثر بناها میباشد. به منظور دستیابی به هدف پژوهش، خوشهبندی در محدوده اقلیم سرد انجام شده است. نقشه توزیع الگوها نشان میدهد سه گونه خانه در منطقه پراکنده است، اما یکی از الگوهای آب و هوایی غالب، میتواند در کل مناطق به عنوان الگوی اصلی مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین میتوان نتیجه گرفت ساختار فضای کارکردی در معماری بومی مسکونی منطقه سرد ایران الگوهای اقلیمی مشابهی دارد.
The main topic of this study is to examine the architectural-climatic patterns of functional spaces in residential buildings native to the cold region of Iran. Thus, the research hypothesis is expressed as follows: there seem to be patterns for the climate organization of functional space in residential buildings in cold regions of Iran. In order to determine the desired climate zoning, cities are divided into three (3) climates-Dfa, Dfb and Dsa. Climate analysis of functional spaces has been carried out based on criteria related to physical proportions, characteristics related to the spatial organization, and characteristics related to environmental conditions. To achieve the research objective, clustering has been carried out in two (2) cold climate ranges, as well as in the interclimate range. In clustering in the range between Dfa, Dfb and Dsa climates, the best number of clusters is 6, 3 and 8 respectively. The distribution map of the region's patterns shows that three identified House species are scattered throughout the region, but one of the weather patterns has been seen in all climates, has a larger number of repetitions and can be used as a pattern. An examination of the physical structure of functional spaces in this different climate zone shows that the design of functional spaces was formed or altered based on the climatic needs of each region. In this study, the results of the climate analysis of houses in the cold regions can be described as follows, as comparison of the shape of the yard and the placement of several building masses on its sides shows that differences in seasonal conditions cause changes in residential use in the climate, north-south orientation in cold weather shows that the placement of functional spaces in this climate is proportional to the direction of sunlight, and the North and West fronts have been considered in all homes due to weather issues, proper lighting and the use of the sun in the cold seasons of the year, the dimensions of the openings in this climate area have been increased to use the thermal energy from sunlight, the low ratio of the surface of the yard to the surface of the building mass in cold weather indicates the thermal need in the critical season (winter); the large surface mass of the building in (north side) in cold weather indicates adaptation to seasonal conditions and the use of sunlight in the region's very cold and long winter, and the difference in height on the two different sides of the building in this climate indicates the importance of radiation to the surface of the northern side in cold weather and indicates the preservation of heat inside the building. Based on this and based on the results, the hypothesis of this research is deduced in the form of a theory and as follows: the climatic adaptation of functional spaces of houses in the cold region of Iran has shaped similar patterns of landmark houses in this climate.
- کینگ، پیتر. (1399). بنیان¬ها در مطالعات مسکن. (ابوالفضل مشکینی، احمد پوراحمد، مسلم ضرغام¬فرد، مترجمان). تهران: موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران. (نشر اثر اصلی 2015).
2- خدابخشی، سحر؛ و حدودی، حمید. (1393). الگوی مسکن بهینه در اقلیم سرد و کوهستانی در مجتمع¬های مسکونی. دومین کنگره بین¬المللی سازه، معماری و توسعه شهری. اردیبهشت 12-10،(ص 43-55). تبریز.
https://civilica.com/doc/353482/
3- روحی‌زاده، امیررضا؛ و فرخ‌زاد، محمد. (1400). تنظیم شرایط محیطی. (ویرایش 7). تهران: عصر کنکاش.
4- رضایی، مسعود؛ و وثیق، بهزاد. (1393). واکاوی معماری پایدار در مسکن بومی روستایی اقلیم سرد و کوهستانی ایران. (ویرایش1). تهران: طحان (وابسته به شرکت طحان گستر راگا).https://ketabema.com/product/9789642932894
5- سجادزاده، حسن؛ زنده دل چگینی، امین؛ و رشنو، کیانوش. (1395). آسایش حرارتی در خانه¬های مناطق سرد و کوهستانی (مطالعه موردی خانه¬های سنتی بروجرد). کنفرانس دوسانه جامعه و معماری معاصر. آذر95، (ص 42-55). اصفهان: مهرازیhttps://civilica.com/doc/606888/
6- شکیبامنش،امیر؛ و قربانیان، مهشید. (1392). تنظیم شرایط محیطی: اصول و مبانی اقلیم¬شناسی. (ویرایش 5). تهران: طحان (وابسته به شرکت طحان گستر راگا).
7- قبادیان، وحید. (1385). بررسی اقلیمی ابنیه سنتی ایران. تهران: (ویرایش8). تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
8-معماریان، غلامحسین.(1384). سیری در مبانی نظری معماری. (ویرایش 1). تهران: سروش دانش.
9- معماریان، غلامحسین؛ و طبرسا، محمدعلی. (1392). گونه و گونه¬شناسی معماری. نشریه علمی- پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران. (دوره 4، ش 6، ص 114-103).تهرانhttps://www.sid.ir/paper/250884/fa
10- خاکی، غلامرضا.(1378). روش تحقیق با رویکرد پایان نامه نویسی. (ویرایش 1). تهران: مرکز تحقیقات علمی کشور.
11- کسمائی، مرتضی؛ و احمدی‌نژاد، محمد. (1392). اقلیم و معماری.(ویرایش5). تهران: انتشارات خاک.
12- نکوزاده، مهسا؛ و جمشیدی، مهران. (1396). بررسی و مطالعه شاخص¬های اقلیمی در مناطق سرد و کوهستانی (خانه اسحاقی چالشتر، شهرکرد). انتشارات سومین همایش ملی عمران، معماری، شهرسازی و مدیریت انرژی. اسفند 10، (ص 20-31). اردستانhttps://civilica.com/doc/789338/
13- هاشمی، فاطمه؛ و حیدری، شاهین. (1391). بهینه¬سازی مصرف انرژی در ساختمان¬های مسکونی اقلیم سرد (نمونه موردی: شهر اردبیل). نشریه صفه. 4 (56)، 86-75.file:///C:/Users/Asus/Downloads/72813915604.pdf
14- Cho,S. Nooshafarin.M.(2013) Thermal Comfort Analysis Of A Traditional Iranian Courtyard For The Design Of Sustainable Residential Buildings in S,Choi.M,Nooshafarin.Proceedings of 13th Conference of International Building Performance Simulation Associationy. August 26-28, (p. 2326 ).France:Chambér. https://www.aivc.org/sites/default/files/p_2377.pdf
15- Rosenlund, H. (2000). Climatic Design of Buildings: using Passive Techniques, Building Issues. .(10 th ed). Sweden: Lund University, Housing Development and Management