سنجش میزان تأثیرگذاری معیارهای معماری میا ن افزا در طراحی فضاهای فرهنگی

محورهای موضوعی : معماری

صدیقه غضنفریان ¹ , رضا نقدبیشی ² , ندا ضیابخش ³

1 - دانش آموخته، کارشناسی ارشد معماری، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.
2 - استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران
3 - استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.

تاریخ دریافت : 1397/12/24 تاریخ پذیرش : 1399/02/02 تاریخ انتشار : 1400/01/01

کلید واژه: بافت تاریخی, زمینه گرایی, مدل سازی مفهومی, معماری میان افزا,

چکیده مقاله :

هدف این پژوهش شناسایی عوامل ارتقاء کیفی طراحی فضاهای فرهنگی با استفاده از شاخصه های معماری میان افزا برایدست یابی به راهکارهای طراحی است. بر اساس شاخصه های مؤثر در شک لگیری به متغیرهای تحقیق با روش توصیفی-تحلیلیداده های حاضر به مدل سازی مفهومی حاصل از واکاوی در متغیرهای اصلی پژوهش م یپردازد. تحلیل و سنجش نمونه هایموردی در حیطه پژوهش حاضر مورد جستجو و انتخاب قرارگرفت هاند و به آزمون و کمّی سازی شاخصه های منتج از مطالعات کهدر مدل مفهومی پژوهش ساختار یافته اند پرداخته و سرانجام به اولوی تبندی مؤلفه های موضوع از طریق کمّی سازی و امتیازدهیبر اساس طیف لیکرت مورد شناسایی قرار م یگیرد. نهایتاً پس از بررسی و تحلیل به شش ملاک اصلی و سی وشش زیرشاخصدست یافته و با توجه به نتایج اولویت بندی شده، راهکارهای لازم ارائه گردیده است. بر اساس نتایج، در نظر گرفتن راهکارهایمطروحه، طراح ی همگون و پایدار، فضای شهری منسجم، هویت کالبدی و فرهنگی مستمر و بافتی زنده را در پی خواهد داشت.

چکیده انگلیسی:

Neglecting to urban texture and current context by recent unidentified constructions has made image distress of the cities and caused the visual rupture. In modernism, the sight of mono-building got the priority and caring about its affiliation with context has paled and forgotten. Hence cities have visual chaos and these unfamiliar contradictions express the textures anonymity. Empty spaces or worthless rusty buildings need to be replaced with new buildings that are homogeneous with architecture and cultural identity of texture. Infill buildings should be designed according to the context components to be a part of the context in addition to being independent. Appropriate use of these spaces in historical texture and creation of cultural and social uses will cause the revival, preservation and deployment of region identity, eke cultural and economic interaction continuity of habitation. Identification of promotion factors of qualitative in the design of cultural spaces by using the indicators of infill architecture due to achievement of the designing solution is the aim of this study. Lead to proceed the conceptual modelling resulted from analysis in principal variables of research according to effective indicators on the formation of the research variables by descriptive-analytical method from gathered data. Then, it proceeds analyzing and evaluating the case studies that are searched and selected specifically in the field of this research, then testing; and quantifying of resulted indicators from studies that are structured in conceptual model of research; and eventually, prioritize the components of subject are identified through the quantifying and scoring based on Likert scale. Finally, after survey and analysis, six principal criterions and thirty-six sub-indicators are achieved; which required solutions according to prioritized results are presented. Among the most important indicators of infill architecture can mention such as social and cultural uses, multifunctional space, proper orientation, consonance of form and unifying lines, and eke creation of multipurpose space, spatial diversity, pause space and hierarchy. These results will considerably help to the achievement process of desirable solutions. The presented designing solutions are adoptable with the condition of a customizable context, expansion and optimization; which are specifically for this study and if the context design changes, prioritization and solutions also would be changed. Studying in this field can identify the influential component of designing procedure valuable contexts considering the context condition and also intended usage, and create a link between scientific theories and designing category. This study considers the solutions for variable of infill architecture, to reach the design to a standard result (form and function); and also designing solutions for variables of cultural spaces, to reach the utmost cultural desirable space according to present site location. Based on the results, considering the mentioned solutions will follow the identifying and use of components of infill architecture moreover its solutions for designing, for quality promotion of cultural spaces, and eke, attainment to the standard design and stable form, coherent structure consonant with the texture, and likewise, creation a desirable urban image, continuous cultural and local identity, more active economic and safety in the texture.

منابع و مأخذ:

اسدی تبار،حمیده؛ و شیرانی، زهرا. (۱۳۹۳). مروری بر جایگاه زمینه گرایی در معماری نوین. تبریز. دپارتمان معماری و شهرسازی انستیتو مقاوم‌سازیلرزه‌ای ایران.کنفرانس بین‌المللیروش‌های نوین طراحی و ساخت در معماری زمینه گرا.

اصغرتبارملکشاه، بهاره؛ و رستمی، راحله. (۱۳۹۶).تأثیر ادراک فضا در هویت بخشی فرهنگسرا.کرج.موسسه آموزش عالی شهریار. کنفرانسبین‌المللیپژوهش‌های نوین در عمران، معماری، مدیریت شهری و محیط‌زیست.دسترسی از: https://www.civilica.com/Paper-ENGIN01-ENGIN01_107.html

برولین، برنت سی. (1383). معماری زمینه‌گرا سازگاری ساختمان‌های جدید با قدیم. (راضیه رضازاده، مترجم).تهران: نشر خاک. (نشر اثر اصلی 1980).

برک، پیتر. (1389). تاریخ فرهنگ چیست؟.(نعمت اله فاضلی و مرتضی قلیچ، مترجمان). تهران: نشر پژوهشکده تاریخ اسلام. (نشر اثر اصلی 2004).

بیاتی،سمانه؛ و یوسف زمانی، مهرداد. (1394). شاخصه‌هایهویت‌سازدرمعماریایرانی.تبریز. مرکز مطالعات راهبردی معماری و شهرسازی. کنفرانسبین‌المللی انسان، معماری، عمران و شهر.دسترسی از: https://www.civilica.com/Paper-ICOHACC01-ICOHACC01_559.html.

پارسی، حمیدرضا. (1381).شناخت محتوای فضای شهری. نشریه هنرهای زیبا. 11،41 - 49.

پاکدل نژاد، مصطفی؛و فلاح نیاسر، محمد سعید. (1392). خانه فرهنگ و هنر:آشنایی با اهداف، ساختار، وظایف و مأموریت‌های خانه‌های محلات. تهران: نشر مدبران.

پورتر، ریچارد؛و استفانی، لیزا؛و سامووار، لاری. (1379). ارتباط بین فرهنگ‌ها. تهران: نشر باز. (نشر اثر اصلی 1991).

ترک‌زبان، شقایق؛ و محمد‌مرادی، اصغر. (1390). ضوابط طراحی معماری در بافت‌های تاریخی، شهر و معماری بومی. ۱، 53 - 66.

توسلی،محمود. (1390). طراحی شهری هنر نو کردن ساختار شهر.(چاپ دوم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

تولائی، نوین. (1380). زمینه گرایی در شهرسازی، هنرهای زیبا. 10، 34 – 43.

راپاپورت، آموس. (1391). فرهنگ معماری و طراحی. (ماریا برزگر و مجید یوسفنیاپاشا، مترجمان). (چاپ اول). تهران: نشر شلفین.

حبیبی، سیدمحسن. (1390). از شار تا شهر. (چاپ یازدهم). تهران: دانشگاه تهران. حبیبی، سیدمحسن؛ و مقصودی، ملیحه. (1389). مرمت شهری. (چاپ چهارم). تهران: دانشگاه تهران.

حناچی، پیروز؛ و پورسراجیان، محمود. (1394). احیای بافت شهری تاریخی با رویکرد مشارکت. (چاپ دوم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران. خاکی، غلامرضا. (1390). روش تحقیق (با رویکرد به پایان نامه نویسی). (چاپ نهم). تهران: نشر فوژان.

خانی‌زاد، شهریار. (1393). طراحی فضاهای فرهنگی در ایران و جهان. (چاپ اول). تهران: نشر هنر معماری قرن.

دروکی، مجتبی؛و کسکنی،مهری؛ و تقوایی‌پور، الهام.(1395). فرهنگسرا. تهران. موسسه فراز اندیشان دانش بین‌الملل. کنفرانس سالانه علمی- تخصصی عمران، معماری، شهرسازی و علوم جغرافیا در ایران باستان و معاصر.دسترسی از:  https://www.civilica.com/Paper-SCEAUG01-SCEAUG01_149.html

روح‌الامینی،محمود. (1394). زمینه فرهنگ شناسی: تألیفی در انسان‌شناسی فرهنگی،مردم‌شناسی. (چاپ سوم). تهران: نشر عطار.

زندوکیلی، سعید.(۱۳۹۶). نظریات جهانی طراحی شهری میان افزا. شیراز. موسسه عالی علوم و فناوری خوارزمی.سومین کنفرانس سالانه بین‌المللی عمران، معماری و شهرسازی. دسترسی از: https://www.civilica.com/Paper-ICAUC03-ICAUC03_122.html

شاهتیموری، یلدا؛ ومظاهریان، حامد؛ و حناچی، پیروز. (1390). ساختارهایجدید،واسطهپیوندمیانگذشتهوآینده (طراحیدرمجاورتآب‌انبارسرداروحمامراهریدرشهرقزوین).مجله هفت شهر.37 و 38، 40 تا 55.

عالی، حسین؛ و تاجیک، شهرام. (1387). مرمت و احیای بناها و بافت‌های تاریخی. (چاپ اول). تهران: موسسه انتشاراتی جهان جام جم.

عباسی محله، یداله. (1395).طراحی فضاهای فرهنگی مفاهیم استانداردها پروژه‌های اجرایی. ارومیه: نشر ارومیه.

فلامکی، محمدمنصور. (1390). پیشینه‌ها و روزهای مدرنیته. مجله هنر سو. 1،11 تا 20. فیلدن، برنارد؛ و یوکیلتو، یوکا. (1382). مدیریت محوطه‌های میراث جهانی. (بهرام معلمی، مترجم). نشریه هفت شهر. 12، 143 تا 135.

قبادیان، وحید. (۱۳91). مبانی و مفاهیم در معماری معاصر غرب. (چاپ نوزدهم). تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.

قدیرى،بهرام.(1385). ساختارهاىجدیددرمحیط‌هایتاریخى. (چاپ دوم). تهران:دفترپژوهش‌هایفرهنگى.

کسروی، سید احمد. (1344). فرهنگچیست. (چاپ اول). تهران: نشر باهمادآزادگان. گروتر، کورت. (1388). زیبایی‌شناسی در معماری. (چاپ اول).(جهانشاه پاکزاد و عبدالرضا همایون، مترجمان). تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.

محمدی، ناصر. (1390). مقدمه‌ای بر طراحی فرهنگسراها.  فصلنامه‌ی هنرمعماری. 22، 28 تا 37.

مرتضوی، شهرناز. (1386). روانشناسی اجتماعی: نمونه‌هایی از پژوهش‌های درون و بین فرهنگی. (چاپ اول). تهران: دانشگاه شهید بهشتی.

معینی، جهانگیر. (1374). نظریه و فرهنگ. (چاپ اول). تهران: مرکز مطالعات تحقیقات فرهنگی بین‌المللی.

نوروزی، ملیحه؛و شایسته، سیما. (1392). تأثیر فرهنگ بر معماری بومی. مشهد.موسسه آموزش عالی خاوران. همایش معماری و شهرسازی و توسعه پایدار با محوریت معماری بومی تا شهر پایدار.دسترسی از: APSD01_117 نقی زاده، محمد؛ و زمانی، بهادر؛ و کرمی، اسلام. (1389). ملاحظات فرهنگی در شکل‌دهی به نماهای شهری با تکیه‌برساختار نمای شهری ایرانی در دوره اسلامی، نشریه هویت شهر. 5(7)، 61 تا 74.

سعیدیان، فرشته؛ و مریم مصدق.(1392). ارتقای فرهنگ و حفظ هویت توسط پایداری اجتماعی نمونه مطالعاتی: محله جوباره اصفهان، کرج، مرکز آموزش علمیکاربردی شهرداری، همایش ملی معماری، فرهنگ و مدیریت شهری. دسترسی از:  https://www.civilica.com/Paper-ACUM01-ACUM01_254.html

مسعود، محمد؛ و بیگ زاده شهرکی، حمیدرضا. (1392). بناهای میان افزا در بافت‌های تاریخی. (چاپ اول) تهران: نشرآذرخش.

Alfirevic, D. &Sanja, S. (2015). Infill Architecture: Design Approaches for In-Between Buildings and „Bond” as Integrative Element. UDK BROJJournal.

BYARD, P.S. (1998). The Architecture of Additions Design and Regulation.W.W. Norton& Company.

BYARD, P.S. (2016).Innoration and insight in the contemporary architecture of addition.Harvard Design Magazine, 23, 8-21

Demiri, K. (2013). New Architecture as Infill in Historical Context, Architecture and Urban Planning. National Technical University of Athens.

Tylor, E.B.)2012(. Primitive Culture: Researches In to The Development Of Mythology, Philosophy, Religion, Language, Art And Custom. Nabu Press, 2, 147-163.

Stokots, D. Altman, I. (2005). Handbook of environmental psychology. NewYourk: John Wiley and Sons.

Suchman, D. (2008). Developing Successful Infill Housing. Urban Land Institute. Venturi, R. (2002). Complexity and Contradiction in Architecture. Abrams Publication.

Mc Connell,V.& Wiley, K. (2010).Infill Development:Perspectives and Evidence from Economics and Planning. RFF DP Art magazine, 8, 10-13.

اسدی تبار،حمیده؛ و شیرانی، زهرا. (۱۳۹۳). مروری بر جایگاه زمینه گرایی در معماری نوین. تبریز. دپارتمان معماری و شهرسازی انستیتو مقاوم‌سازیلرزه‌ای ایران.کنفرانس بین‌المللیروش‌های نوین طراحی و ساخت در معماری زمینه گرا.

اصغرتبارملکشاه، بهاره؛ و رستمی، راحله. (۱۳۹۶).تأثیر ادراک فضا در هویت بخشی فرهنگسرا.کرج.موسسه آموزش عالی شهریار. کنفرانسبین‌المللیپژوهش‌های نوین در عمران، معماری، مدیریت شهری و محیط‌زیست.دسترسی از: https://www.civilica.com/Paper-ENGIN01-ENGIN01_107.html

برولین، برنت سی. (1383). معماری زمینه‌گرا سازگاری ساختمان‌های جدید با قدیم. (راضیه رضازاده، مترجم).تهران: نشر خاک. (نشر اثر اصلی 1980).

برک، پیتر. (1389). تاریخ فرهنگ چیست؟.(نعمت اله فاضلی و مرتضی قلیچ، مترجمان). تهران: نشر پژوهشکده تاریخ اسلام. (نشر اثر اصلی 2004).

بیاتی،سمانه؛ و یوسف زمانی، مهرداد. (1394). شاخصه‌هایهویت‌سازدرمعماریایرانی.تبریز. مرکز مطالعات راهبردی معماری و شهرسازی. کنفرانسبین‌المللی انسان، معماری، عمران و شهر.دسترسی از: https://www.civilica.com/Paper-ICOHACC01-ICOHACC01_559.html.

پارسی، حمیدرضا. (1381).شناخت محتوای فضای شهری. نشریه هنرهای زیبا. 11،41 - 49.

پاکدل نژاد، مصطفی؛و فلاح نیاسر، محمد سعید. (1392). خانه فرهنگ و هنر:آشنایی با اهداف، ساختار، وظایف و مأموریت‌های خانه‌های محلات. تهران: نشر مدبران.

پورتر، ریچارد؛و استفانی، لیزا؛و سامووار، لاری. (1379). ارتباط بین فرهنگ‌ها. تهران: نشر باز. (نشر اثر اصلی 1991).

ترک‌زبان، شقایق؛ و محمد‌مرادی، اصغر. (1390). ضوابط طراحی معماری در بافت‌های تاریخی، شهر و معماری بومی. ۱، 53 - 66.

توسلی،محمود. (1390). طراحی شهری هنر نو کردن ساختار شهر.(چاپ دوم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

تولائی، نوین. (1380). زمینه گرایی در شهرسازی، هنرهای زیبا. 10، 34 – 43.

راپاپورت، آموس. (1391). فرهنگ معماری و طراحی. (ماریا برزگر و مجید یوسفنیاپاشا، مترجمان). (چاپ اول). تهران: نشر شلفین.

حبیبی، سیدمحسن. (1390). از شار تا شهر. (چاپ یازدهم). تهران: دانشگاه تهران. حبیبی، سیدمحسن؛ و مقصودی، ملیحه. (1389). مرمت شهری. (چاپ چهارم). تهران: دانشگاه تهران.

حناچی، پیروز؛ و پورسراجیان، محمود. (1394). احیای بافت شهری تاریخی با رویکرد مشارکت. (چاپ دوم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران. خاکی، غلامرضا. (1390). روش تحقیق (با رویکرد به پایان نامه نویسی). (چاپ نهم). تهران: نشر فوژان.

خانی‌زاد، شهریار. (1393). طراحی فضاهای فرهنگی در ایران و جهان. (چاپ اول). تهران: نشر هنر معماری قرن.

دروکی، مجتبی؛و کسکنی،مهری؛ و تقوایی‌پور، الهام.(1395). فرهنگسرا. تهران. موسسه فراز اندیشان دانش بین‌الملل. کنفرانس سالانه علمی- تخصصی عمران، معماری، شهرسازی و علوم جغرافیا در ایران باستان و معاصر.دسترسی از:  https://www.civilica.com/Paper-SCEAUG01-SCEAUG01_149.html

روح‌الامینی،محمود. (1394). زمینه فرهنگ شناسی: تألیفی در انسان‌شناسی فرهنگی،مردم‌شناسی. (چاپ سوم). تهران: نشر عطار.

زندوکیلی، سعید.(۱۳۹۶). نظریات جهانی طراحی شهری میان افزا. شیراز. موسسه عالی علوم و فناوری خوارزمی.سومین کنفرانس سالانه بین‌المللی عمران، معماری و شهرسازی. دسترسی از: https://www.civilica.com/Paper-ICAUC03-ICAUC03_122.html

شاهتیموری، یلدا؛ ومظاهریان، حامد؛ و حناچی، پیروز. (1390). ساختارهایجدید،واسطهپیوندمیانگذشتهوآینده (طراحیدرمجاورتآب‌انبارسرداروحمامراهریدرشهرقزوین).مجله هفت شهر.37 و 38، 40 تا 55.

عالی، حسین؛ و تاجیک، شهرام. (1387). مرمت و احیای بناها و بافت‌های تاریخی. (چاپ اول). تهران: موسسه انتشاراتی جهان جام جم.

عباسی محله، یداله. (1395).طراحی فضاهای فرهنگی مفاهیم استانداردها پروژه‌های اجرایی. ارومیه: نشر ارومیه.

فلامکی، محمدمنصور. (1390). پیشینه‌ها و روزهای مدرنیته. مجله هنر سو. 1،11 تا 20. فیلدن، برنارد؛ و یوکیلتو، یوکا. (1382). مدیریت محوطه‌های میراث جهانی. (بهرام معلمی، مترجم). نشریه هفت شهر. 12، 143 تا 135.

قبادیان، وحید. (۱۳91). مبانی و مفاهیم در معماری معاصر غرب. (چاپ نوزدهم). تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.

قدیرى،بهرام.(1385). ساختارهاىجدیددرمحیط‌هایتاریخى. (چاپ دوم). تهران:دفترپژوهش‌هایفرهنگى.

کسروی، سید احمد. (1344). فرهنگچیست. (چاپ اول). تهران: نشر باهمادآزادگان. گروتر، کورت. (1388). زیبایی‌شناسی در معماری. (چاپ اول).(جهانشاه پاکزاد و عبدالرضا همایون، مترجمان). تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.

محمدی، ناصر. (1390). مقدمه‌ای بر طراحی فرهنگسراها.  فصلنامه‌ی هنرمعماری. 22، 28 تا 37.

مرتضوی، شهرناز. (1386). روانشناسی اجتماعی: نمونه‌هایی از پژوهش‌های درون و بین فرهنگی. (چاپ اول). تهران: دانشگاه شهید بهشتی.

معینی، جهانگیر. (1374). نظریه و فرهنگ. (چاپ اول). تهران: مرکز مطالعات تحقیقات فرهنگی بین‌المللی.

نوروزی، ملیحه؛و شایسته، سیما. (1392). تأثیر فرهنگ بر معماری بومی. مشهد.موسسه آموزش عالی خاوران. همایش معماری و شهرسازی و توسعه پایدار با محوریت معماری بومی تا شهر پایدار.دسترسی از: APSD01_117 نقی زاده، محمد؛ و زمانی، بهادر؛ و کرمی، اسلام. (1389). ملاحظات فرهنگی در شکل‌دهی به نماهای شهری با تکیه‌برساختار نمای شهری ایرانی در دوره اسلامی، نشریه هویت شهر. 5(7)، 61 تا 74.

سعیدیان، فرشته؛ و مریم مصدق.(1392). ارتقای فرهنگ و حفظ هویت توسط پایداری اجتماعی نمونه مطالعاتی: محله جوباره اصفهان، کرج، مرکز آموزش علمیکاربردی شهرداری، همایش ملی معماری، فرهنگ و مدیریت شهری. دسترسی از:  https://www.civilica.com/Paper-ACUM01-ACUM01_254.html

مسعود، محمد؛ و بیگ زاده شهرکی، حمیدرضا. (1392). بناهای میان افزا در بافت‌های تاریخی. (چاپ اول) تهران: نشرآذرخش.

Alfirevic, D. &Sanja, S. (2015). Infill Architecture: Design Approaches for In-Between Buildings and „Bond” as Integrative Element. UDK BROJJournal.

BYARD, P.S. (1998). The Architecture of Additions Design and Regulation.W.W. Norton& Company.

BYARD, P.S. (2016).Innoration and insight in the contemporary architecture of addition.Harvard Design Magazine, 23, 8-21

Demiri, K. (2013). New Architecture as Infill in Historical Context, Architecture and Urban Planning. National Technical University of Athens.

Tylor, E.B.)2012(. Primitive Culture: Researches In to The Development Of Mythology, Philosophy, Religion, Language, Art And Custom. Nabu Press, 2, 147-163.

Stokots, D. Altman, I. (2005). Handbook of environmental psychology. NewYourk: John Wiley and Sons.

Suchman, D. (2008). Developing Successful Infill Housing. Urban Land Institute. Venturi, R. (2002). Complexity and Contradiction in Architecture. Abrams Publication.

Mc Connell,V.& Wiley, K. (2010).Infill Development:Perspectives and Evidence from Economics and Planning. RFF DP Art magazine, 8, 10-13.