اولویت بندی قابلیت ها و جاذبه های گردشگری در محدوده های بازآفرینی شده تاریخی (مطالعه موردی: محدوده تاریخی زندیه شیراز)

محورهای موضوعی : برنامه ریزی شهری

سید کمال الدین شهریاری ¹ (استادیار گروه شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
علی کریم زاده ² (استادیار، گروه شهرسازی، واحد بیضا، دانشگاه آزاد اسلامی، بیضا، ایران.)
شهرزاد شهریاری ³ (عضو هیات علمی، گروه معماری، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.)

تاریخ دریافت : 1397/04/01 تاریخ پذیرش : 1398/04/10 تاریخ انتشار : 1399/01/01

کلید واژه: مجموعه تاریخی زندیه, گردشگری شهری, بازآفرینی شهری,

چکیده مقاله :

شناخت قابلیتها و جاذبه های گردشگری، در راستای توسعه شهری و ارتقاء حضور گردشگران، حائز اهمیت می باشد. هدف از این پژوهش شناسایی قابلیتها و جاذبه های گردشگری در محدوده های بازآفرینی شده تاریخی، می باشد. در گام اول، جهت شناسایی اصول بازآفرینی گردشگری محور با روش تحلیل محتوا، به ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺘﻮن ﻧﻈﺮی شامل ﺗﻌﺎرﯾﻒ و بررسی دﯾﺪﮔﺎه و نظریات اﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪان پرداخته شده است. در گام دوم، با بهره گیری از روش میدانی، معیارهای بازآفرینی شهری گردشگری محور، از طریق پرسشنامه گردشگران شهری در محور بازآفرینی شده زندیه شیراز، مورد آزمون واقع شده که پرسشنامه گردشگران شهری با نرم افزار SPSS و بهره گیری از آزمون فریدمن تحلیل شده و قابلیتهای تاریخی و یادمانی در اولویت اول و قابلیت های فرهنگی، تفریحی و محیطی در اولویت های دوم تا چهارم قرار دارند. این خود راهنمای مناسبی جهت برنامه ریزی های بازآفرینی شهری در محدوده زندیه با محوریت گردشگری خواهد بود.

چکیده انگلیسی:

Recognizing tourist attractions and capabilities with the aim of urban development and promotion of the presence of tourists is of high importance. Tourism-led urban regeneration can be considered as the main urban regeneration approach in the last two decades. Tourism in a strategic position and with the goal of achieving an economic and booming mechanism that can include urban development goals and draw a different face for the city. Tourism-led urban regeneration, by developing basic concepts such as innovative economic issues, finds that the inner context and central core of the cities can confidently benefit from the effects of urban tourism and its beneficial features in the regeneration process. This approach respects the traditional framework and adds new structures to these combinations in accordance with those frameworks. In this way, it represents a content and function with a superstructure of cultural and social issues, and an infrastructure of a fully economic and productive mechanism. Such a perspective brings about a kind of convergence in the purpose and means of urban regeneration. The lack of sufficient research in this regard has caused Iran not to have appropriate design and organization, in spite of the existence of indoor historical sites and urban tourist attractions. As noted earlier, there is little research on tourism-led urban regeneration in Iran. In addition, the frameworks proposed for studying urban tourism have more considered the concepts and methodology of urban tourism. In this way, it is necessary to carry out applied research to study urban tourism in order to explore the principles and criteria for urban regeneration. This research tries to fill this gap and focus on urban tourism by defining the different dimensions of urban regeneration as well as providing a set of principles and criteria appropriate for the urban space and testing them in Zandieh historical complex in Shiraz. The purpose of this research is to identify the tourist attractions in historically regenerated areas. First, a content analysis has been conducted to identify the principles of tourism-based regeneration, and the literature has been reviewed for various definitions, views and theories provided by scholars. Second, using the field method, tourism-led urban regeneration criteria have been verified through urban tourists’ questionnaire in Zandieh regenerated historical complex in Shiraz. The statistical population of the urban tourists in Shiraz city was 4,720,000 people in 1394. Using the Cochran formula, it is found that the sample size included 384/124 people. Therefore, the population of tourists was estimated to be 385 people. In order to increase the accuracy and reduce the functional error, 400 questionnaires were distributed among the tourists. It should be noted that the sampling method in this study was cluster sampling. The urban tourists’ questionnaire was analyzed using SPSS software and Friedman test. The findings revealed that the historical and memorable capabilities are at the first place and the cultural, recreational and environmental capabilities are at the second to fourth place of the prioritizing list. This is a good guide for tourism-led urban regeneration planning in Zandieh historical complex.

منابع و مأخذ:

1. ابراهیم‌زاده، عیسی؛ کاظمی زاد، شمس الله؛ و اسکندری ثانی، محمد. (1389). برنامه‌ریزی استراتژیک گردشگری با تأکید بر گردشگری مذهبی مطالعه موردی شهر قم. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 76، 115-141.
‌2. آیینی، محمد؛ و اردستانی، زهرا السادات. (1388). هرم بازآفرینی و مشارکت مردم، معیار ارزیابی برنامه‌های توسعه درون‌زای شهری (نمونه موردی: رویکرد قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن به بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده شهری). هویت شهر، 3(5)، 47-58.
3. بحرینی، سیدحسین؛ ایزدی، محمدسعید؛ و مفیدی، مهرانوش. (1393). رویکردها و سیاست‌های نوسازی شهری (از بازسازی نت بازآفرینی شهری پایدار). مطالعات شهری، 9، 17-30.
4. بهزادفر، مصطفی. (1386). هویت شهر، نگاهی به هویت شهر تهران. تهران: شهر.
5. پامیر، سای. (1394). آفرینش مرکز شهری سرزنده اصول طراحی شهری
و بازآفرینی. (مصطفی بهزادفر و امیر شکیبامنش، مترجم). تهران: دانشگاه
علم و صنعت.
6. تقوایی، مسعود؛ و صفرآبادی، اعظم. (1391). توسعه گردشگری فرهنگی با تأکید بر جاذبه‌های تاریخی (مطالعه موردی: جاذبه‌های تاریخی شهر اصفهان). برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 4 (12)، 59-78.
7. ﺣﯿﺪریﭼﯿﺎﻧﻪ، رحیم. (1387). ﻣﺒﺎﻧﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺮدﺷﮕﺮی. ﺗﻬﺮان: ﺳﻤﺖ.
8. عباس زاده، مظفر؛ محمدمرادی، اصغر؛ و سلطان احمدی، الناز. (1394). نقش ارزش های میراث معماری در توسعه گردشگری فرهنگی مطالعه موردی بافت تاریخی ارومیه، مطالعات شهری، 14، 77-90.
9. قنبری، یوسف؛ کماسی، حسین؛ جمینی، داود؛ و آریان پور، آزاد. (1391). شناسایی و اولویت‌بندی جاذبه‌های گردشگری شهرستان روانسر بر اساس جذب گردشگر. جغرافیا و پایداری محیط،3، 65-86.
10. کریم زاده، علی؛ شهریاری، سید کمال الدین؛ و اردشیری، مهیار. (1396). تبیین سیاستهای فرهنگی تأثیرگذار بر بازآفرینی شهری فرهنگ محور (با تأکید بر تجارب بازآفرینی شهری استانبول ترکیه). هویت شهر، 11 (29)، 95-106.
11. مولائی هشجین، نصراله؛ و ابراهیمی، حیدر. (1393). شناسایی قابلیت‌ها و جاذبه‌های گردشگری و تأثیر آن بر جذب گردشگر در شهرستان املش. برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 4(16)، 95-108.
12. نصراللهی، زهرا؛ جهانبازی، ندا؛ و ناصری، طاهره. (1393). رده بندی استانهای کشور برحسب جاذبه‌های گردشگری. مطالعات مدیریت گردشگری، 9(28)، 17-37.

13. Cinderby, S., Forres‌ter, J., Jones, M., Schofield, P., Shaw, S., Snell, C.,& Owen, A. (2007). Leisure and tourism-led regeneration in pos‌t indus‌trial cities: challenges for urban design. York: SEI. In SITU Report.
14. Cos‌tas, S. (2011). Urban Tourism and Urban Change. New York: Routledge.
15. Gezici, F., & Kerimoglu, E. (2010). Culture, tourism and regeneration process in Is‌tanbul, International Journal of Culture, Tourism and Hopsitality Research, 4(3), 252-265.
16. Guo, Z., Xiao, X., Gan, Y., & Zheng, Y. (2001). Ecosys‌tem Functions, Servicesand their Values, A case s‌tudy in Xingshan Country of China, Ecological economics, 38, 141-154.
17. Hall, C. M. & Page, S. J. (2014). The geography of tourism and recreation: Environment, place and space. London: Routledge.
18. Hall, P. (1993). Forces Shaping Urban Europe. Urban
S‌tudies, 30 (6), 883- 898.
19. Jansen-Verbeke, M. (1986). Inner city tourism: resources, touris‌ts, and promoters. Annals of Tourism Research, 13(1), 79-100.
20. Law, C. M. (1987). Conference and exhibition tourism. Built Environment, 13 (2), 85-95.
21. Law, C. M. (1992). Urban tourism and its contribution to economic regeneration. Urban S‌tudies, 29(3/4), 599-618.
22. Law, C. M. (1993). Urban Tourism: Attracting visitors to large cities. London: Mansell.
23. Ozden, P. (2008). An opportunity missed in tourism-led regeneration: Sulukule. WIT Transactions on Ecology and the
Environment, 115,141-152.
24. Shaw, G., & Williams, A. M. (1994). Critical Issues in
Tourism: A Geographical Perspective. Oxford: Blackwell.
25. Smith, A., & Timberlake, M. (1995). Conceptualizing and Mapping the S‌tructure of World Sys‌tem Cities Sys‌tem .Urban S‌tudies, 32, 287-302.
26. Smith, M. K.(Ed). (2006). Tourism, Culture and Regeneration. Wallingford: Cabi.
27. Swarbrooke, J. (2000). Tourism, economic development and urban regeneration: a critical evaluation, in M. Robinson, R. Sharpley, N. Evans, P. long and J. Swarbrooke (eds.), Developments in Urban and Rural Tourism: Reflections on International Tourism, Sunderland: Business Education Publishers.
28. Zukin ,S. (1995). The cultures of cities. Oxford: Blackwell.