تحلیلی بر ایده‌های اتخاذ شده در طراحی مساجد معاصر جهان
الهام مهردوست
1
(
رشته معماری اسلامی دانشگاه هنر اصفهان
)
کلید واژه: طراحی معماری, مساجد معاصر جهان, ایده طراحی, کانسپت ,
چکیده مقاله :
در دوران معاصر، مساجد متعددی در کشورهای مختلف ساخته شده‌اند که برخی در تداوم مساجد گذشته، برخی دارای مشابهت‌هایی با آنها و برخی کاملا متفاوت بوده‌‌‌است. یکی از موضوعاتی که در طراحی مساجد قابل بررسی است، ایدۀ اولیه اخذ شده در طراحی آنهاست که در این پژوهش با بررسی مدارک تعدادی از مساجد معاصر جهان، به آن پرداخته می‌شود. هدف این پژوهش شناخت ایده‌های اخذ شده در طراحی مساجد معاصر و نحوه ظهور این ایده‌ها در معماری است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است. ایده‌های مساجد معاصر قابل دسته‌بندی در ده دسته هستند: ارتباط با بستر طرح، معماری بومی و محلی، طبیعت، مفاهیم پایداری، اسلام و تمدن اسلامی، الگوها و عناصر مساجد سنتی، ترکیب معماری سنتی و مدرن، مفاهیم معماری مدرن، موضوعات کارکردی مسجد و استعاره‌ها و مفاهیم نمادین. تحقق ایده‌ها در درجه اول در عناصر مسجد و در مراتب بعدی در فرم و پلان آن قابل پی‌گیری است.
چکیده انگلیسی :
Many mosques have been built in different countries in the contemporary era and recent years; Some of which are in the continuity of the past mosques, some have resemblance to them and others are quite different. One of the factors that can be analyzed in these mosques is their ideas and concepts. This study tries to analyze 62 contemporary mosques in the world. The results can help in design of future mosques. So, the aim of this study is the recognition of the ideas of contemporary mosques and the way the ideas project in their architecture. The method of this research is analytic-descriptive. As a result, the ideas of contemporary mosques can be classified into 10 categories: Connection with the design context, native and local architecture, nature, sustainability, Islam and Islamic civilization, patterns and elements of traditional mosques, combination of traditional and modern architecture, modern .architecture concepts, function of mosque, metaphors and symbolic concepts.
ارفعی، شهاب‌الدین (1386). مسجد جامع سلطان قابوس، مسقط، عمان. آبادی، 54، 36-42.
حسینمردی، حمید؛ و مروجی، نرگس (1386). نگاهی به مساجد معاصر جهان. آبادی، 54، 42-60.
حمزه‌نژاد، مهدی؛ و امیرآبادی فراهانی، مهدیه (1399). تحلیلی بر اصالت مساجد معاصر ملی در جهان اسلام. فصلنامه نقش جهان، 10(4)، 305-316.
حمزه‌نژاد، مهدی؛ و عربی، مائده (1393). بررسی اصالت اسلامی ایرانی در مساجد نوگرای معاصر مطالعه موردی: طرح مسجد چهارراه ولی عصر(عج) تهران. شهر ایرانی اسلامی، 15، 47-61.
شریعت‌راد، فرهاد؛ پورابریشمی، پریسا(1400). منابع ایده‌پردازی معماری و سهم هر یک در فرآیند طراحی دانشجویان و معماران؛ نمونه موردی: دانشجویان معماری دانشگاه شهید بهشتی، نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 26(1)، 69-77.
لطفی، عبدالحمید(1386). مساجد و مراکز اسلامی در ایالات متحده آمریکا. ترجمه مصطفی کیانی و پریسا بمانی. آبادی، 54، 26-30.
مجتهدزاده، روح‌الله، و نام‌آور، زهرا (1390). مساجد معاصر و احیای هویت قدسی. صفه، 55، 21-32.
مروجی، نرگس (1386). گفتگو با مهدی حجت: سنت در معماری هم اصیل، هم به روز. آبادی، 55، 128-134.
مروجی، نرگس (1384). راسم بدران، نوآفرینی سنت در معماری معاصر، آبادی، 46 و 47، 18-22.
مهندسین مشاور نقش (1386). معرفی چهار مسجد از معماری معاصر کشورهای اسلامی. آبادی، 54، 92-98.
میرزاکوچک خوشنویس، محمدحسین؛ طاهباز، منصوره؛ حاجی ابراهیم زرگر، اکبر (1402). تبیین مفهوم سادگی اسلامی در معماری با بررسی نمونه‌هایی از معماری مساجد معاصر. صفه، 100، 25-41.
میرلوحی، پریما (1399). مطالعه رویکردد معماران در طراحی مساجد معاصر. مجله هنر و تمدن شرق، 8(30)، 45-54.
ندیمی، حمید؛ شریعت‌راد، فرهاد (1391). منابع ایده‌پردازی معماری جستاری در فرایند ایده پردازی چند معمار از جامعه حرفه‌ای کشور. نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 17(2)، 5-14.
ورمقانی، حسنا (1400). رویکردی تحلیلی بر خصلت دعوتگری مساجد معاصر (بررسی موردی: مساجد تهران). فصلنامه پژوهش‌های اسلامی، 9(30)، 123-143.
AbulQaraya, B. (2015). The civic and cultural role of the Sheikh Zayed grand mosque. Social and behavioral science, 211, 488-497
Ali, H. (2021). Contemporary mosque architecture in Egypt and Iran (a comparative analysis). Master’s thesis, the American university in Cairo. AUC knowledge fountain.
Ali, L. A. & Mustafa, F. A. (2023). The state-of-the-art knowledge, technique and simulation programs for quantifying human visual comfort in mosque buildings: A systematic review. Ain Shams engineering journal, 14.
Alnaim, M. M. & Bay, M. A. (2023). Regionalism indicators and assessment approach of recent trends in Saudi Arabia’s architecture: The Salmaniah architectural style and the King Salman charter initiatives as the case study. Ain Shams engineering journal, 14.
Alzahrani, A. (2022). Understanding the role of architectural identity in forming contemporary architecture in Saudi Arabia. Alexandria engineering journal, 61, 11715-11736.
Azmi, N. A. & Kandar, M. Z. (2019). Factors contributing in the design of environmentally sustainable mosques. Journal of building engineering.
Lee, J. H. & Ostwald, M. J. (2022). The relationship between divergent thinking and ideation in the conceptual design process. Design studies, 79.
O’Kane, B. (2019). Mosque: The 100 most iconic Islamic houses of worship. Assouline.
Serageldin, I. (1996). Architecture of the Contemporary Mosque. Wiley, 1st edition.
Taufan, A.; Zakei, S. A.; Tuck, N. W.; Singh, M. K.; Rijal, H. B. (2023). Energy efficient retrofitting strategies in mosque buildings: A review. Renewable and sustainable energy review, 183, 1-18.
https://mosqpedia.org/en
https://archline.ir