تََاَمّلی در اندیشه اقتصادی خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی
محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی
امیر تیمور رفیعی
1
(استادیار گروه تاریخ
دانشگاه آزاد اسلامی محلات)
کلید واژه: آبیاری, کشاورزی, ایلخانان, غازان خان, خواجه رشیدالدین فضل‌الله, اندیشه اقتصادی,
چکیده مقاله :
رشیدالدین فضل‌الله همدانی (645-718 ق/ 1247- 1318 م) طبیب، مورخ، وزیر و سیاستمدار برجسته سلاطین بزرگ ایلخانی، غازان و اولجایتو، به شمار می رود. بدون تردید فعالیتهای اجتماعی این وزیر مدبر و دانشمند در گرایش سلاطین متأخر ایلخانی به اعمال یک سلسله اقدامات اصلاح طلبانه خصوصاً در زمینه اقتصادی و توسعه شهر و روستا و تثبیت نظام مالیاتی به نحو کاملاً چشم‌گیری مؤثر بوده است. از این روی شایسته است فعالیتهای اجتماعی خواجه رشیدالدین فضل‌الله به طور فراگیر و جامع مورد مطالعه انتقادی قرار گیرد. در مقاله حاضر کوشش بر این است تا اندیشه اقتصادی خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی را در عهد سلطنت غازان خان، که درغالب یک سلسله اقدامات اقتصادی به منصه ظهور رسید مورد بررسی و پژوهش قرار گیرد. به طور مشخص موارد زیر از منظر اندیشه اقتصاد سیاسی خواجه رشید الدین مطمح نظر خواهد بود: 1- ترمیم شبکه‌های ویران آبیاری در جهت کمک به رشد کشاورزی و باغداری . 2-احیای اراضی بایر و حمایت از کشاورزان و روستائیان با تثبیت نرخ مالیات ارضی (خراج) و مالیاتهای دیگری که به دیوان واریز می شد. 3 – به رسمیت شناختن حق تملک برزمین و بازگرداندن زارعان متواری
Khajeh Rashidedin Fazlollah Hamedani(645-718 AH, 1246-1318 AD) was the physician, historian, minister and celebrated politician of great Ilkhani Kings like Ghazan Khan and Uljayto. Undoubtedly, he has played a great role in influencing the late Ilkahni Kings concerning the administration of a series of reformations, specifically in economy, rural and urban developments and the stabilization of tax system. So it seems necessary to study Khajeh Rashid’s social activities both comprehensively and analytically. This study attempts to analyze his economic thoughts implemented in Ghazan Khan’s reign. The following items will seem specific attention: Restoring the dilapidated irrigation network in order to boost agriculture and gardening Renovating the desert lands and supporting the farmers and villagers through the stabilization of tax on their lands (tribute) and the other taxes paid to treasury. Recognition of their land ownership and the return of the farmers who had deserted their lands.