بررسی تاثیر روند فشار جمعیت انسانی بر محیط زیست مطالعه‌ی موردی : زیرحوضه شورقزوین
محورهای موضوعی : آب و محیط زیست
1 - عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین
2 - کارشناس ارشد آبخیزدار ی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قزوین*(مسئول مکاتبات).
کلید واژه: فشار جمعیت, کیفیت اراضی, قزوین, حوضه شور, بیابانزایی, تخریب, اسواران,
چکیده مقاله :
یکی از عوامل اصلی بیابانزایی، فشارهای انسانی و نوع رابطه‌ی طلبکارانه و یک سویه آدمی با زیست‌بوم است، رابطه‌ای که بدون لحاظ خواهش‌های بوم‌شناختی منطقه، صرفاً بر اساس رفع نیازهای اجتماعی و مصلحت‌های اقتصادی کوتاه‌مدت جوامع انسانی قوام و دوام یافته است. در این تحقیق روند فشار جمعیت بر محیط زیست در زیر حوضه‌ی شور بر اساس روش اسواران از نظر کمی و کیفی، مطالعه گردید. بر همین اساس، ابتدا نقشه های رقومی کلاس های کیفیت اراضی مطابق با سیستم طبقه بندی آمریکایی تهیه گردید. جمعیت ایده آل این واحدها بر اساس روش اسواران محاسبه و با جمعیت بالفعل مربوط به سال های 1335 و 1385 مورد مقایسه قرار گرفت. به منظور بررسی تاثیر جمعیت بر محیط زیست، شاخص نسبت ظرفیت بالقوه به ظرفیت بالفعل (موجود) محاسبه شد و در نهایت نقشه فشار جمعیت بر محیط زیست که در این روش به نوعی بیانگر شدت بیابانزایی در مقاطع زمانی فوق است، تهیه شد. افزایش مساحت مناطق با کلاس های بیابانزایی بالاتر و کاهش مناطق تحت کلاس های بیابانزایی پایین تر طی سال های فوق از مهم ترین نتایج حاصل از این مطالعه است. افزون بر آن، بررسی نسبت جمعیت بالقوه به بالفعل در سال های فوق، گویای این واقعیت است که ادامه روند تغییرات جمعیت انسانی، می‌تواند گستره‌ی مناطق با بیابانزایی بسیار شدید را بیش از پیش افزایش دهد. مدیران و برنامه ریزان منطقه با استفاده از نتایج این تحقیق می توانند ارزیابی مناسبی از روند تاثیر فشار جمعیت بر محیط زیست منطقه داشته باشند که این موضوع کمک شایانی به برنامه ریزی برای توسعه پایدار سرزمین می نماید.
One of the main causes of land degradation or desertification is pressure of human population onnatural environment for resolve of economic and social problems in short term. For this reason, in thisresearch, human population and its pressure on environment was studied. The base of research methodwas national project by title" Investigation and mapping of desertification in the Namak lake byrepaired method of FAO & UNEP ". In this method one of the factors affecting land degradation ishuman population pressure on environment that its quality and quantity was studied in sub basin ofQazvin Masile. For study the trend of population of Masile in 1956 and 2006 years (Oldest and newestpopulation data) in the 50 years period were collected and analyzed. Results shows increase area ofsever desertification class and decrease area of low desertification class. Continuing changes in thehuman population can make increase area of very sever desertification degree. Using the results,managers and planners can have appropriate assesment of the population pressure on the environmentand for Sustainable development, they can alter environmental management specially management ofquality and quantity of water resources.
- عباس پور، مجید. بحران های زیست محیطی و برنامه ریزی توسعه پایدار در ایران. مجموعه مقالات بحران های زیست محیطی ایران و راهکار های بهبود آن ها، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اهواز، 202-215 . 1380.
- سالنامههای آماری مرکز آمار ایران. نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سالهای 1335، 1345، 1355، 1365، 1375 و 1385.
- L.A.Alibekov. & S.L. Alibekov. The socioeconomic Consequences of Desertification in central Asia .Herald of the Russian Academy of Accidences. 2007. 11-3: 39-243.
- Greenland, D.J., P.J. Gregory, and P.H. Nye. Land Resources: On the Edge of the Malthusian Precipice? CAB International, New York. 1998. 8-29.
ابطحی، سید مرتضی. پایش روند تغییرات شوری و قلیائیت خاک و تغییرات کمی و کیفی منابع آب کاشان. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی، 1386.