برآورد میزان کربن ترسیب‎شده توسط گونه آتریپلکس‏کانیسنس در واحد سطح و نیز بررسی ارتباط میزان ترسیب‏کربن با عوامل خاک و پوشش ‏‏گیاهی در منطقه چشمه‎علی قزوین (Atriplex canescens)

محورهای موضوعی : آب و محیط زیست

ضیاء‎الدین باده ‏یان ¹ , معصومه منصوری ²

1 - استادیار گروه جنگلداری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، لرستان، ایران.
2 - دکتری جنگلشناسی و اکولوژی جنگل، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، لرستان، ایران. *(مسوول مکاتبات

تاریخ دریافت : 1394/06/03 تاریخ پذیرش : 1394/11/22 تاریخ انتشار : 1396/10/01

کلید واژه: خاک, اراضی مرتعی, ترسیب کربن, زی‎توده,

چکیده مقاله :

اکوسیستم‌های مرتعی به‌ دلیل دربرداشتن بخش قابل توجهی از اراضی جهان، پتانسیل بالایی در ترسیب‎کربن دارند. این تحقیق به بررسی پتانسیل ترسیب‎کربن گونه آتریپلکس کانیسنس (Atriplex canescens) که در منطقه چشمه‎علی در استان قزوین که در قالب بلوک‌های کاملاً تصادفی و در سه تکرار کاشته شده بود، می پردازد. نمونه‌برداری‌ها از تیمارهای اصلی فواصل کاشت بوته (تراکم) در دو سطح 2×2 متر و 4×4 متر که هر تیمار اصلی شامل تیمارهای فرعی ارتفاع هرس در چهار سطح تیمار نظیر بدون هرس یا شاهد، هرس کامل یا کف‎بر، هرس از ارتفاع 20 سانتی‎متر و هرس از ارتفاع 40 سانتی‎متر بودند صورت گرفت. مقادیر کربن در بیوماس هوایی، زیرزمینی و خاک به تفکیک تیمارهای اصلی و فرعی محاسبه گردید. نتایج نشان داد که اختلاف معنی‌داری بین کربن زی‎توده هوایی و زیرزمینی درواحد سطح در تیمار اصلی تراکم 2×2 متر از تراکم 4×4 متر وجود دارد. همچنین تیمارهای بدون هرس (شاهد) و هرس از ارتفاع 40 سانتی‎متر با قرار گرفتن در یک سطح، نسبت به سایر تیمارهای ارتفاع هرس وضعیت بهتری داشتند. بین تیمارهای اصلی تراکم و همچنین تیمارهای فرعی ارتفاع هرس به‎لحاظ ترسیب‎کربن کل خاک اختلاف معنی‌داری وجود ندارد. میانگین ترسیب کربن کل در تراکم 2×2 متر، 16/59 تن در هکتار و در تراکم 4×4 متر، 81/59 تن در هکتار بوده است. تجزیه‎ همبستگی نشان داد که بین میزان کربن ترسیب شده کل و کربن آلی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. بنابراین می‌توان بیان داشت که مدیریت مناسب اراضی مرتعی، تأثیر قابل توجهی در افزایش ذخیره‎کربن در گیاه و خاک خواهد داشت.

چکیده انگلیسی:

Rangelands ecosystems have a large potential to sequester C because they occupy about half of the world's land area. This study investigate the role of Atriplex canescens in carbon sequestration in rangeland research station of Cheshmeh Ali in Qazvin province. Main treatment applied in a split plot design using randomized completely blocks included two densities, 2×2 m and 4×4 m. In each treatment, four pruning height included without pruning (control treatment), completely pruning, pruning in 20cm and 40cm above ground. Carbon amount were measured for above and underground biomass and soil in density and pruning height separately. Results showed that mean carbon in above and underground biomass per area unit in 2×2m treatment are higher than 4×4m treatment significantly. In 2×2m spacing, the total carbon amount of total biomass (2370 kg/ha) was twice as much amount as 4×4m treatment did significant difference was observed in total sequestrated carbon in plant spacing and purning height treatment. Mean total carbon sequestration per hectar were 59/16 and 59/81 ton in 2×2m and 4×4m treatment. Corolation analysis indicated that there is significant and positive relationship between total sequestrated carbon and organic carbon. Therefore the results suggest that good management practices in rangelands result in increased carbon storage and can increases carbon sequestration.

منابع و مأخذ:

1-   عبدی، ن، 1384، «برآورد ظرفیت ترسیب کربن توسط جنس گون در استان های مرکزی و اصفهان»، رساله دکتری، علوم مرتع، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، 194 ص.

2-      Adams, J., Fair, H., Rechard, L., McAlad, M. and Woodward, F.L. (1990). Increases in terrestrial carbon storage from the last glacial maximum to the present, Nature, 348: 711-714.

3-      Gao, Y.H., Luo, P., Wu. N. Chen, H. and Wang, G.X. (2007). Grazing intensity impacts on carbon sequestration in an Alpine Meadow on the Eastern Tibetan plateau, Research Journal of Agriculture and Biological Sciences, 3(6): 642-647.

4-      Derner, J.D. and Schuman, G.H. (2007). Carbon sequestration and rangelands: A Synthesis of land Management and precipitation effects, Journal of Soil and Water Conservation, 62 (2): 77-85.

5-      Luciuk, G.M., Bonneau, M.A., M. Boyle, D. and Vibery, E. (2000). Prairie Farm Rehabilitation. Administration Paper، Carbon Sequestration-Additional Environmental Benefits of Forests in the PFRA.

6-      Aradottir, A., Savarsdottir, L., Kristin, H., Jonsson, P. and Gudbergsson, G. (2000). Carbon accumulation in vegetation and solids by reclamation of degraded areas, Icelandic Agricultural Sciences, 13: 99-113.

7-   بردبار،  ک و مرتضوی جهرمی، م، 1385، «بررسی پتانسیل ذخیره‎کربن در جنگل کاری‎های اکالیپتوس و آکاسیا در مناطق غربی استان فارس»،  مجله پژوهش و سازندگی: 1 (3)، ص 23-13.

8-      Ojima, D. (2000). Carbon storage in land under cropland and rangeland management. Advances in Terrestrial Ecosystem Carbon Inventory, Measurments and Monitoring Conference in Raleigh NorthCarolina, 73-80.

9-      Kilbride, C.M., Byrne, K.A. and Gardiner, J.J. (1999). Carbon sequestration and Irish forests, Dublin Coford, 37 p.

10-  Batjes, N.H. (1998). Mitigation of atoms pheric cor concentration by increased carbon sequestion in the soil, Biology and fertility of soils, 7: 230-235.

11-  جعفری حقیقی، م، 1382. روش‎های تجزیه خاک نمونه‌برداری و تجزیه های مهم فیزیکی و شیمیایی، انتشارات ندای ضحی، 236 ص.

12-  Mahdavi, M., Arzani, H., Farahpoor, M., Malekpoor, B., Joury, M.H. and Abedi, M. (2007). Efficiency investigation of Rangeland inventory with Rangeland health method, Gorgan Journal of Agricultural Sciences and Natural Resources, 14(1):158-173, special issue.

13- نوبخت، ع، پورمجیدیان، م، حجتی، م و فلاح، ا، 1390، «مقایسه مقدار ترسیب‎کربن خاک در جنگلکاری‎های خالص سوزنی‎برگ و پهن‎برگ (مطالعه موردی: طرح جنگلداری دهمیان، مازندران)»، مجله جنگل ایران، انجمن جنگلبانی ایران، 3(1): 2 -13.

14-  زرین کفش، ، 1372، «خاکشناسی کاربردی»،  انتشارات دانشگاه تهران، 247 ص.

15- محمودی‎طالقانی، ع، زاهدی‎امیری، ق، عادلی، ا و ثاقب‎طالبی، خ، 1386، «برآورد ترسیب کربن خاک در جنگلهای تحت مدیریت (مطالعه موردی: جنگل گلبند در شمال کشور»، فصلنامه جنگل و صنوبر، 252-241.

16-  Park، G.S. and Ohga, S. (2004). Effects of Cutting Cycle and Spacing on Carbon of Willow, Journal Fac Agric Kyushu Univ, 49: 13-24.

17-  Post, W.M and Kwon, K.C. (2000). Soil carbon sequestration and land-use change, processes and potential, Global Change Biology, 6(3): 317-327.

18-  Frank, A.B. and Karn, J.F. (2003). Vegetation indices, CO2 Flux, and biomass for Northern planis grassland, Journal of Range Management, 55: 16-22.

19-  Singh, G.، Bala, N. Chaudhuri, K.K. and Meena, R.L. (2003). Carbon sequestration potential of common access resources in arid and semi-arid regions of northwestern India, Indian Forester, 129(7): 859-864.

20-  Fang، S., Xue، J. and Tang, L. (2006). Biomass production and carbon sequestration potential in poplar plantations with different management patterns, Journal of Environmental Management, 85:  672-679

21-  Laclau, P. (2003). Biomass and carbon sequestration of ponderosa pine plantations and native cypress forests in northwest Patagonia, Forest Ecology and Management, 180(1-3): 317-333.

22- عبدی، ن، مداح عارفی، ح و زاهدی‎امیری، ق، 1387، «برآورد ظرفیت ترسیب‎کربن در گو ن‎زارهای استان مرکزی (مطالعه موردی: منطقه مالمیر شهرستان شازند)»، فصلنامه علمی-پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 15(3): ص 282-269.

23-  Snorrason, A., Sigurdsson, B.D., Gudbergsson, G., Svavarsdottir, K. and Jonsson, T.H.H. (2002). Carbon sequestration in forest plantations in Iceland, Buvisindi, 15: 81-93.

24-  Turner, D.P. and Koerper, G.J. (1995). A carbon budjet for forests of the conterminous United States, Ecological Applications, 5 (2): 421-436.