کاربرد ابزارهای مدیریتی گردشگر – مبنا در مدیریت مناطق تفرجی

محورهای موضوعی : آمایش سرزمین

سمیه گلدوی ¹ , مرجان محمدزاده ²

1 - دکتری آمایش محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران (*مسئوول ماکاتبات).
2 - استادیار گروه محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

تاریخ دریافت : 1394/09/10 تاریخ پذیرش : 1395/02/21 تاریخ انتشار : 1398/07/01

کلید واژه: حفاظت از منابع, منابع تفرجی, رضایت بازدیدکنندگان, ابزارهای مدیتی, برنامه‌های مدیریتی,

چکیده مقاله :

ا امروزه تقاضا برای استفاده تفرجی از محیط های طبیعی به طور چشمگیری افزایش یافته است. افزایش استفاده تفرجی در این مناطق منجر به تخریب منابع و در اغلب موارد موجب نارضاریتی بازدیدکنندگان شده است. حفظ مناطق تفرجی و تامین رضایت بازدیدکنندگان نیاز به استفاده از رهیافت هایی دارد که نظرات بازدیدکنندگان را در مدیریت مناطق تفرجی در نظر بگیرد. در مطالعه حاضر رهیافت های مدیریت مناطق تفرجی که در آن‌ها از نظرات بازدیدکنندگان در مدیریت مناطق تفرجی استفاده می شود - شامل برنامه ریزی مبتنی بر محل (PBP)، مدیریت مبتنی بر منافع (BBM)، سیستم مدیریت منظره (SMS) و استفاده از اطلاعات بازدیدکنندگان (NVUM) توصیف و نحوه اجرای آن‌ها ارایه شده است. PBPبر مبنای درک مفاهیم و ارزش‌های مردم در خصوص مکان‌های جغرافیایی مختلف است. این ارتباط و وابستگی بین مردم و مکان ممکن است روحی، روانی، اجتماعی، فرهنگی و یا ریشه در استفاده تاریخی افراد و گروه‌ها داشته باشد. BBM بر مبنای منافع حاصل از تفرج است و منطقه را بر مبنای نتایج سودمند حاصل از استفاده تفرجی طبقه‌بندی می‌کند. SMS یک ابزار مدیریت بصری است که استفاده از ترجیحات زیبایی شناختی افراد را در برنامه‌ریزی و مدیریت تفرجی امکان‌پذیر می‌نماید. NVUM شامل اطلاعات جمع‌آوری شده از بازدیدکنندگان است که می‌تواند برای شناسایی رفتار، ترجیحات، نیازها، تقاضا و میزان رضایت بازدیدکنندگان در مدیریت منابع تفرجی استفاده شود. این ابزارها از نظرات مردم در تدوین دستورالعمل های مدیریتی استفاده می کنند. بنابراین با استفاده از این ابزارها می توان در راستای مدیریت موفق مناطق تفرجی با تامین رضایت بازدیدکنندگان و حفظ کیفیت منطقه گام برداشت.

چکیده انگلیسی:

Nowadays, demand for the recreational use in natural environment has increased significantly. Increasing recreational use in these areas lead to destruction of natural resources and also caused to visitors' dissatisfaction. Maintaining recreational places and providing visitors' satisfaction require the use of approaches which consider visitors opinion in the recreational areas management. In this study, some approaches of recreational areas management, that use visitor's opinion in the recreational areas management including Place-Based Programming (PBP), Benefit-Based Management (BBM), Scenery Management System (SMS) and the use of visitor information (NVUM) have been described. PBP is based on understanding the people' concepts and values in different special geographic locations. The relationship and dependence between people and places may be associated with emotional, psychological, social, cultural and historical properties of individuals and groups which used the places. BBM is based on the benefits of outdoor recreation and classified recreational area based on the benefits of recreational use. SMS is a visual management tool which uses people's aesthetic preferences for recreational planning and management. NVUM includes information collected from visitors which can be used to identify visitors' behavior, preferences, needs, demands and their satisfaction that used for recreational resource management. These tools use people opinions for developing management protocols. Therefore, successful management of recreational areas associated with preparing visitors' satisfaction along with maintaining quality of recreational area can be possible using these tools.  

منابع و مأخذ:

- افراخته، حسن، و خدایی، بهرامعلی، ساماندهی گردشگری در تفرج‌گاه‌های پیراشهری هماهنگ با ظرفیت تحمل محیطی، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. بهار 1390، جلد 17، شماره 20: 69-88.

2- گیل‌عسگر، رمضان، کیوان، صائب، ارجمندی، رضا و خراسانی، نعمت الله، تدوین استراتژی یکپارچه زیست محیطی پارک جنگلی صفارود به روش ANP. فصلنامه علوم و فنون منابع طبیعی، بهار 1390، سال ششم، شماره 1: 111-125.

3. Manning, R. E, 2014. Research to guide management of outdoor recreation and tourism in parks and protected areas, Koedoe, Vol. 56, No. 2: 1-7.

4- اسحاقی‌راد، جواد، حیدری، مهدی، مهدوی، علی، و زینی‌وندزاده. منیر، تاثیر فعالیت‌های تفرجی بر پوشش گیاهی و خاک پارک جنگلی (مطالعه موردی: پارک جنگلی چقاسبز ایلام)، مجله جنگل ایران، بهار 1390، سال سوم، شماره1: 71 – 80.

5. Stankey, G.H., Cole, D. N., Lucas, R. C., Petersen, M. E. & Frissell, S. S. 1985. The Limitso f AcceptableChange (LAC) System for WildernessPlanning. UnitedStates Departmentof Agriculture & ForestService. General Technical Report INT-176.

6. Burns, R. C. & Moreira, J. C. 2013. Visitor Management in Brazil’s Protected Areas: Benchmarking for Best Practices in Resource Management. The George Wright Forum. Vol. 30. N. 2: 163-170.

7. Stein, T. V. & Clark, J. K. 2001. Taking a Benefits-Based Approach to Understanding, Planning, and Managing NatureBased Recreation in Florida. http://sofew.cfr.msstate.edu/papers /2204stein.pdf. Viewed at 10.08.2014. Pages: 10.

8. Stein, T. V. & Anderson, D. H. 2002. Combining benefits-based management with ecosystem management for landscape planning: Leech Lake watershed, Minnesota. Landscape and Urban Planning. Vol. 60: 151–161.

9. Leahy, J. E. & Anderson, D. H. 2005. Fireworks, duck races, and haunted trails: a benefits-based management research project involving rural Illinois communities & federally managed outdoor recreation areas. www.for.gov.bc.ca/hfd/ library/documents/bib93250/78.pdf. Vewed at 05.03.2015.

10. The Bureau of Land Management (BLM). 2009. Appendix 8.1 Benefits Based Recreation Management. http://www.blm.gov/style/medialib/ blm/ak/gdo/delta_river_plan.Par.52643.File.dat/_08_DeltaProposedAppendices8.1.pdf. Viewed 10.5.2015.

11. Kil, N. Holland. S. M. & Stein, T. V. 2015. Experiential Benefits, Place Meanings, and Environmental Setting Preferences between Proximate and Distant Visitors to a National Scenic Trail. Environmental Management. Vol 55:1109–1123.

12. Georgia appalachian trail club. 2006. Plan for management of the appalachian trail. In georgia. http://www.appalachiantrail.org/docs/local-management-plans/2006-georgia-a-t-club-local-management-plan.pdf. Veiwed 05.02.2015.

13. Germond, T. L. 2009. Evaluating Methods for Measuring and Managing the Cumulative Visual Effects of Oil and Gas Development on Bureau of Land Management National Conservation Lands in the Southwestern United States. A Thesis Submitted to the Graduate School of the University of Massachusetts Amherst in partial fulfillment of the requirements for the degree of master of regional planning. Scholarworks .umass.edu/cgi/viewcontent.cgi?Article=1446&context=theses. Viewed 02.03.2015.

14. Packard, T. E. 2010. A process for defining landscape-specific design guidelines for the shoreland of Lake Tahoe. Thesis Submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of Master of Landscape Architecture in Landscape Architecture in the Graduate College of the University of Illinois at Urbana-Champaign. https://www.ideals.illinois.edu/bitstream/handle/2142/16911/1 _Packard_Thomas.pdf?sequence=2. Viewed 05.02.2015.

15. Bureau of Land Management, North Dakota Field Office, Dickinson, North Dakota. 2015. Hawkeye Pipeline System Project Draft Environmental Assessment. EA Number: DOI-BLM-MT-C030-2015-146-EA. www .blm.gov/style/medialib/blm/mt/blm_programs/lands/hess_hawkeye.Par.4605.File.dat /Hess%20Hawkeye%20EA.pdf. viewed 02.05.2015.

16. White, E. M. Zarnoch, S. J. & English, D. B.K. 2007. Area-Specific Recreation Use Estimation Using the National Visitor Use Monitoring Program Data. http://www.fs.fed.us/pnw/pubs/ pnw_rn557.pdf. Viewed at .10.03.2014.

17. Burns, R. 2010. Social Science Research in USDA Forest Service Region 6. http://gorgevitalsigns.org /recreation/SustRec/Region6NResearch.pdf. Viewed 10.07.2014.

18. USDA Forest Service. 2010. National Visitor Use Monitoring Results USDA Forest Service National Summary Report. http://www.fs.fed.us/recreation/programs/nvum/nvum_national _summary_fy2009.pdf. Viewed 02.02.2015.

19- اسماعیلی ساری، عباس، و لطیفی اسکویی، نگین، ارزش‌گذاری اقتصادی – تفرج‌گاهی پارک جنگلی عون بن علی تبریز، علوم و تکنولوژی محیط زیست، زمستان 1387، شماره 4، 208 – 217.

20- نخعی، نجمه. مرتضوی، سید ابوالقاسم، امیرنژاد، حمید، و نوازی، محمدعلی، برآورد ارزش حفاظتی پارک جنگلی نور با استفاده از روش ارزش‌گذاری مشروط، اقتصاد کشاورزی، 1389، جلد 4، شماره 1: 171-189.

21- خاکسارآستانه، حمیده، دانشور، محمود، کلاته عربی، وحید، و اکبری، سید محمدرضا، برآورد ارزش تفریحی پارک‏های جنگلی شهر مشهد با استفاده از روش ارزش‌گذاری مشروط (CVM). تحقیقات اقتصاد کشاورزی، تابستان 1390، جلد 3، شماره 2. صص 61-78.

22- ناجی، محمد، بنی‌اسدی، مصطفی، صالح، ایرج، و رفیعی، حامد، برآورد ارزش تفرجی پارک جنگلی قائم کرمان با استفاده از روش ارزش‌گذاری مشروط. مجله جنگل ایران، انجمن جنگلبانی ایران، پاییز1390، سال 3، شماره 3: 233-241.

23- صالح‌نیا، مینا، حیاتی، باب الله، قهرمان‌زاده، محمد، و مولایی، مرتضی، برآورد ارزش بهبود وضعیت محیط‌زیستی دریاچه ارومیه: کاربرد روش آزمون انتخاب. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی، زمستان 1392، جلد 27، شماره 4: 267-276.

24- زارع‌مهرجردی، محمدرضا، و ضیاآبادی، مریم، ارزش طبیعت­گردی حفاظت از منطقه تفریحی- گردشگری شیرکوه یزد، علوم و تکنولوژی محیط زیست، بهار 1393، دوره شانزدهم، شماره 1: 123-131.

25. Wahle, C. 2003. Place-based conservation in the US: the emergence and challenges of marine protected areas. http://marineprotectedareas. noaa.gov/pdf/fac/wahle_context_final_monday.pdf. Viewed at .10.07.2014.

26. Dooling, S. Simon, G. & Yocom, Ken. 2006. Place-based urban ecology: A century of park planning in Seattle. Urban Ecosyst. 9: 299–321.

27. Farnum, J. O. & Kruger, L. E. 2008. Place-Based Planning: Innovations and Applications from Four Western Forests. http://www.fs.fed.us/pnw/pubs/pnw_gtr741.pdf. Viewed at .10.05.2014.

28. Williams, D. Stewart, W. & Kruger, L. 2010. Place-Based Conservation: Advancing Social Theory and Practice. http://www.parklab.uiuc.edu/place_final_draft_5-22-11.pdf. Viewed 15.08.2014.

29. Cerveny, L. K., Blahna, D. J., Stern, M. J., Mortimer, M. J. S., Predmore, A. & Freeman, J. 2011. The Use of Recreation Planning Tools in U.S. Forest Service NEPA Assessments. Environmental Management. 48:644–657. DOI 10.1007/s00267-011-9701-9.

30. United States Department of Agriculture &Forest Service. 1995. Landscape Aesthetics

A Handbook for Scenery Management. www.fs.fed.us/cdt/carrying_capacity/landscape_aesthetics _handbook_701_no_append .pdf. viewed 05.03.2014.

31. Scott, R. 2011. Scenic resources inventory and assessment newberry volcano egs demonstration project Deschutes County, Oregon. http://www.blm.gov/or/districts/ prineville/plans/files/Scenic _Report.pdf. Viewed at .10.07.2014.

32. McCool, S. F., Clark, R. N. & Stankey, G. H. 2007. An Assessment of Frameworks Useful for Public Land Recreation Planning. General Technical Report PNW-GTR-705. http://www.fs.fed.us /cdt/carrying_capacity_planning/assessment_frameworks_pnw_gtr705.pdf.

33. Ellis,G. D., Compton, D. M. Tyson, B. & Bohlig, M. 2002. Campus Recreation Participation, Health, and Quality of Life. Recreational sports journal. VOL. 26. NO. 2: 51 – 60.

34. Ormsby, J., Moscardo, G., Pearce, P. & Foxlee, J. 2004. A Review of Research into Tourist and Recreational Uses of Protected Natural Areas, Great Barrier Reef Marine Park Authority. Research publication no. 79.

35- مافی‌غلامی، داوود، نوری‌کمری، اکرم، و یارعلی، نبی الله، ارزش‌گذاری اقتصادی تفرج‌گاه‌های طبیعی با استفاده از روش هزینه سفر منطقه‌ای (مطالعه موردی: چشمه دیمه استان چهارمحال و بختیاری)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، بهار 1390، شماره 75: 1-16.

36. Davis, R. K. 1963. Recreation planning as an economic problem. NATURAL RESOURCES JOURNA4L. Vol: 239 – 249.

37- راحلی، حسین، خداوردیزاده، محمد، نجفی‌علمدارلو، حامد، برآورد ارزش تفرجی روستای بند ارومیه به روش ارزش‌گذاری مشروط، تحقیقات اقتصاد کشاورزی، زمستان 1389، جلد 2، شماره 4: 49-62.