توسعه مبتنی بر حمل و نقل همگانی و کاهش جزایر حرارتی در شهرها: پیشنهادهایی برای تلفیق راهکارها (نمونه موردی: شهر بجنورد)

محورهای موضوعی : ارزیابی پی آمدهای محیط زیستی

عاطفه صداقتی ¹ , حمید طالب خواه ²

1 - دکتری شهرسازی اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران. *(مسوول مکاتبات)
2 - کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1396/02/21 تاریخ پذیرش : 1396/11/25 تاریخ انتشار : 1398/04/01

کلید واژه: جزایر حرارتی, شهر بجنورد, توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی (TOD),

چکیده مقاله :

توسعه شتابان جوامع انسانی آن ها را با مشکلات زیادی از جمله مسایل زیست محیطی مواجه نموده است. یکی از این مشکلات زیست محیطی، پدیده جزایر حرارتی شهری به معنای افزایش دمای نقاط شهری نسبت به پیرامونشان می باشد. این پدیده مشکلات زیادی از قبیل گرمازدگی، کاهش کیفیت منابع آب، افزایش آلودگی هوا و مصرف انرژی و .... را برای شهرها و ساکنانشان به وجود آورده است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی با روش توصیفی برپایه فن پیمایشی انجام شده است. هدف از پژوهش، بررسی وجود پدیده جزایر حرارتی در شهر بجنورد و ارایه پیشنهادهایی برای کاربست راهکارهای منطبق با توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی بوده است. بدین ترتیب در گام نخست بر پایه تحلیل اطلاعات مربوط به دما بین سال های 1382 تا 1394، در داخل و پیرامون شهر، سعی در اثبات پدیده جزایر حرارتی در شهر بجنورد شده است. از آنجا که علت اصلی ایجاد جزایر حرارتی شهری تغییر در پوشش زمین در نقاط شهری و نحوه ساخت و ساز بشر می باشد و با توجه به این که الگوی توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی (TOD) در پی برقراری تعادل بین نظام کاربری زمین با نحوه استفاده از زمین و حمل و نقل عمومی است، به نظر می رسد بتوان با تعدیل راهکارهای اجرای توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی، در راستای کاهش اثرات جزایر حرارتی شهری گام برداشت. یافته ها نشان می دهند که در شهر بجنورد پدیده جزایر حرارتی وجود دارد. پیشنهاد تحقیق کاربست راهکارهای الگویTOD در راستای کاهش اثرات جزایر حرارتی در شهرها (شهر بجنورد) است.

چکیده انگلیسی:

The accelerated development of human society has faced them with a lot of problems, including environmental issues. One of these environmental problems is urban heat island phenomenon which is an increase in temperature of the surrounding urban areas. This phenomenon has been created many problems such as heat stroke, decreased quality of water resources, increased air pollution, and energy consumption and .... For cities and their inhabitants. This study is an applied one conducted by a descriptive method based on survey. The aim of this study was to investigate the phenomenon of heat islands in Bojnord city and providing recommendations for application-based solutions in accordance with the development of public transport. Thus in   first step, based on the analysis of data related to temperature between 1382 to 1394, in and around thecity, is trying to prove the heat Islands phenomenon in Bojnord. Since the main cause of urban heat Islands is changing in land cover in urban areas and the construction of human and given that, Transit Oriented Development (TOD) seeks to strike a balance between land-use system, land use and public transport, It seems after adjusting the implementation of development strategies based on public transport, we could take steps to reduce the effects of urban heat Islands. The findings show that there is heat Island phenomenon in             Bojnord. Research suggestion is using solutions of TOD in order to reduce the heat Island effect in cities (Bojnord).

منابع و مأخذ:

1. Rizwan AM, Dennis LY, Chunho LI. A review on the generation, determination and mitigation of Urban Heat Island. Journal of Environmental Sciences. 2008 Jan 1;20(1):120-128.


2. Mirzaei PA, Haghighat F. Approaches to study urban heat island–abilities and limitations. Building and Environment. 2010 Oct 31;45(10):2192-2201.


3. Wong E, Akbari H, Bell R, Cole D. Reducing urban heat islands: compendium of strategies. Environmental Protection Agency, retrieved 2011 May 6; 21(1):1-19.


4. Carlton I. Histories of Transit-Oriented Development. 2007.


5. موسوی بایگی، محمد، اشرف، بتول، فرید حسینی، علیرضا، میان آبادی، آمنه. بررسی جزیره حرارتی شهر مشهد با استفاده از تصاویر ماهوارهای و نظریه فرکتال. مجله جغرافیا و مخاطرات طبیعی. بهار 1391، شماره 2: 35-48.


6. مهرگان، حسین، رهامی، محمد باقر، خاکنژاد، عبدالصادق. بررسی مدیریت زیست محیطی جزایر حرارتی شهری. همایش ملی معماری، شهرسازی و توسعه پایدار با محوریت از معماری بومی تا شهر پایدار: زمستان 1392، مشهد، ایران.


7. رنگزن، کاظم، فیروزی، محمدعلی، تقی زاده، ایوب، مهدی زاده، رامین. بررسی و تحلیل نقش کاربری اراضی در شکل گیری جزایر حرارتی با استفاده از S.R و GIS : نمونه موردی شهر اهواز. سمینار ملی کاربرد GIS در برنامه ریزی اقتصادی، اجتماعی و شهری: بهار1390، تهران، ایران.


8. عبدی، محمد حامد. و بهاری، مهدی. نقش رویکرد توسعه ی حمل و نقل محور در کاهش آلودگی های ناشی از ترافیک شهری. ششمین همایش ملی برنامه‏ریزی و مدیریت شهری با تأکیدبر مؤلفه های شهر اسلامی: پاییز1393، مشهد، ایران.


9. بهزادفر، مصطفی. و ذبیحی، مریم. راهنمای برنامه‏سازی حوزه های شهری در چارچوب توسعه مبتنی برحمل و نقل عمومی. فصلنامه علمی-پژوهشی باغ نظر. پاییز 1390، شماره18: 39-50.
   
   
   1. PHaroah, T. The benefit of transit oriented development. RTPI-TPS Conference. Birmingham21^st november2016. Birmingham, England.
   
   
   2. Manik, T.K & Syaukat, S. The impact of urban heat islands Assessing vulnerability in Indonesia. Asian Cities Climate Resilience. 2015. Working Paper Series 13: 2015
   
   
   3. 12-Wong, E., Akbari, H., Bell, R., & Cole, D. Reducing urban heat islands: compendium of strategies. Environmental Protection Agency, retrieved May, 12, 2011.
   
   
   4. Hedayatifard, M & Hosseinian, M. Application of the concept Transit-Oriented development in linear urban spatial structures: (Fereidunkenar as the case study).2012. Malaysia, Kuala Lampur
   
   
   5. New Haven Hartford Springfield Rail Program. Transit‐Oriented Development (TOD) Succes Stories.2016. NHHS Rail Program. www.nhhsrail.com
   
   
   6. Reconnecting America. Why Transit‐Oriented Development and Why now? the Center for Transit-Oriented Development. 2007
   
   
   7. City Planning and Development Department Kansas City, Missouri. Transit‐Oriented Development Policy Draft.2002
   
   
   8. Cullen, M. Katz, D. Looft, A. Martinez, L.& Rosintoski, E. Parking Policy and Transit-oriented Development. December2009
   
   
   9. Li, C. N., & Lai, T. Y. Sustainable Development and Transit-Oriented Development Cities in Taiwan. The 12th Annual Sustainable Development Research Conference. 2006. Hong Kong
   
   
   10. رفیعیان، مجتبی. پورجعفر، محمدرضا. تقوایی، علی اکبر، صادقی، علیرضا. ارائه فرآیند طراحی شهری، اجتماعات محلی با تأکید بر رویکرد توسعه حمل ونقل محور، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات شهری. بهار1393، شماره6: 59-74.
       
       
       1. Mousavi-Baygi, M., Ashraf, B., & Miyanabady, A. The investigation of Tehran’s heat island by using the surface ozone and temperature data. International Journal of Applied Environmental Sciences.2010. Volume 5, Number 2, pp. 189–200.
       
       
       2. دهقان، مهدی. جزایر گرمایی شهری نمونه‏هایی از تغییر اقلیم، مجله رشد آموزش جغرافیا. تابستان1382. شماره 38 : 28-35
       
       
       3. حاجی محمدی، علیرضا. رویکرد برنامه ریزی های جدید شهری در کاهش جزایر حرارتی، اولین همایش ملی معماری، عمران و محیط زیست شهری. 1393. همدان، ایران.
       
       
       4. مفیدی، مجید، زارع مهذبیه، آیدا. مصالح سطوح پیاده رو شهری به منظور کاهش اثر جزایر گرمایی. فصلنامه تخصصی معماری طراح. پاییز1392. شماره: 8: 20-33.
          
          
          1. EPA. Reducing Urban Heat. Compendium of strategies. Urban Heat Island Basics, 2011, 1-22. ‏