ارزیابی مطلوبیت پارک‌ها از منظر گردشگری شهری و گذران اوقات فراغت شهروندان با استفاده از مدل کوپراس (مطالعه موردی: منطقه2 شهری کلان‌شهر اهواز)*

محورهای موضوعی : مربوط به گردشگری

عباس معروف نژاد ^{1 *} , ابراهیم امیری ²

1 - استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد ماه‌شهر، دانشگاه آزاداسلامی، ماه‌شهر، ایران.
2 - استادیار گروه آموزش علوم‌انسانی، دانشگاه فرهنگیان خراسان‌شمالی، پردیس امام محمدباقر(ع)، بجنورد.

تاریخ دریافت : 1400/03/02 تاریخ پذیرش : 1400/03/12 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: شهروندان, پارک‌ها, گردشگری‌شهری, گذران‌اوقات‌فراغت, منطقه‌دوکلان‌شهراهواز, مدل‌کوپراس,

چکیده مقاله :

امروزه پارک‌های شهری می‌توانند سهم عمده‌ای درایجاد گذران اوقات فراغت شهروندان و فضایی برای گردشگری آن‌ها در شهرها به وجود آورند. به‌طوری‌که در بسیاری از متون شهرسازی از پارک‌ها و فضاهای سبز شهری به‌عنوان یکی از شاخص‌های مهم شناخت کیفیت محیط‌های انسان‌ساخت یاد می‌کنند. با توجه به اهمیت پارک‌ها و فضای سبز در زندگی شهری امروزی، هدف‌ از تحقیق حاضر، بررسی وضعیت پارک‌های شهری فعال محلات‌ منطقه2 کلان‌شهر اهواز از نظر شاخص‌های انتخابی(دسترسی، بهداشت، جذابیت، امنیت و امکانات‌رفاهی) بوده‌است. نوع تحقیق کاربردی و روش تحقیق پیمایشی با تاکید بر پرسشنامه است. جامعه‌آماری شهروندان ساکن منطقه2 و کارشناسان ذیربط می‌باشند. وزن‌دهی متغیرها توسط مدل آنتروپی‌شانون و تحلیل داده‌ها با استفاده از تکنیک رتبه بندی کوپراس انجام شده است. نتایج پژوهش نشانگر سرانه پایین و حداقلی پارک‌های منطقه دو (36/9متر مربع) نسبت به استاندارهای جهانی و ملی است. همچنین بر اساس نتایج آزمون Anova، با توجه به مقدار محاسبه شده F که از 05/0 بیشتر است میانگین رضایت مخاطبان از شاخص‌ها در پارک‌های مورد مطالعه تفاوت معناداری را نشان می‌دهد. نتایج حاصل از مدل کوپراس نیز از23 پارک در محدوده مورد مطالعه نشان می‌دهد: پارک‌جزیره، پارک42هکتاری و پارک‌دولت به ترتیب با ارزش نهایی؛ 0615/0 ،0569/0،0554/0، در رتبه اول تا سوم از حیث شاخص‌های مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

چکیده انگلیسی:

Today, urban parks can play a major role in creating citizens' leisure time and space for their tourism in cities. So that in many urban texts, parks and urban green spaces are mentioned as one of the important indicators for recognizing the quality of man-made environments. Due to the importance of parks and green spaces In today's urban life, the purpose of this study was to investigate the status of active urban parks in Ahvaz metropolitan region 2 in terms of selected indicators (access, health, attractiveness, security and amenities). The type of applied research and research method was survey with emphasis on the questionnaire. The statistical population is citizens living in Region 2 and relevant experts. The weighting of the variables was performed by Shannon entropy model and data analysis was performed using COPRAS ranking technique. The research results show the low and minimum per capita of parks in region two (36.9 square meters) compared to international and national standards. Also, according to the results of Anova test, according to the calculated value of F, which is more than 0.05, the average audience satisfaction with the indicators in the studied parks shows a significant difference. The results of the Coopers model also showed 23 parks in the study area: Island Park, 42-hectare park and government park with final value, respectively; 0.0615, 0.0569,0.0554 are in the first to third place in terms of indicators.

منابع و مأخذ:

• آروین، م.، فرهادی‌خواه، ح.، پوراحمد، ا.، منیری، ا. 1397. ارزیابی شاخص‌های زیست‌پذیری شهری بر اساس ادراک ساکنان شهر اهواز. فصلنامه دانش شهرسازی.2(2): 17-1.


• ابراهیم زاده، ع.، عبادی‌جوکندان، ا. تحلیلی بر توزیع فضایی-مکانی فضای سبز در منطقه سه شهری‌زاهدان. مجله جغرافیا و توسعه.6(11):58-39.


• احمدی، م ص.، رهنمایی، م ت.، علی‌اکبری، ا. 1398. عوامل ضعف گردشگری در طرح‌های توسعه شهری استان کرمانشاه. فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری.14(38):23-1.


• اکبری، ط.، حسین‌زاده، ج.، شیری، ا. 1395. بررسی مطلوبیت فضاهای گذران اوقات فراغت شهروندان ایلام(مطالعه موردی: فضاهای سبز شهری). فصلنامه فرهنگ ایلام.17(52-53):39-25.


• بهرامی، ا. 1390. بررسى رابطه احداث فضاى سبز بر امنیت اجتماعى و جرایم (مورد مطالعه: بوستان باغ حکیم واقع در محله بریانک تهران). فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی.2(26):38-13.


• پرمایه، ر.، رمضان‌پور، م.، بزرگمهر، ک.، حقزاد، آ. 1399. عوامل مؤثر بر توسعه‌گردشگری‌شهرلاهیجان. فصلنامه فضای گردشگری.9(34):48-27.


• پورامرایی، س.، اکبری، م.ر.، صابری، ا. 1394. جایگاه فضاهای سبز شهری در گذران اوقات فراغت و گردشگری شهروندان. فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری.10(31):84-71.


• حاتمی‌نژاد، ح.، شریفی، ا. 1394. بررسی‌نقش‌گسترش‌گردشگری‌شهری بر توسعه‌پایدارشهری (مطالعه‌ موردی: شهرسنندج). فصلنامه گردشگری شهری.2(1):74-61.


• حسن‌پور، س.، شریفی، ع. 1397. ارزیابی الگوی پراکنش پارک‌های شهری(مطالعه‌موردی: منطقه سه شهری اهواز). فصلنامه شهرپایدار.1(4):18-1.


• حمیدی‌پور، ز.، رستگاران، ا.، سواری، م.، سیاحی، ع.، مرادی، پ. 1396. گزیده اطلاعات‌مناطق‌ نواحی‌ومحلات شهراهواز. معاونت برنامه‌ریزی و توسعه‌سرمایه‌انسانی شهرداری کلان‌شهراهواز. 78 صفحه.


• راشدی، ح. 1396. مطالعه و بررسی وضعیت فضای‌سبز منطقه دو شهری کلان‌شهر اهواز، کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاداسلامی ماه‌شهر. 119صفحه.


• رسولی، س.ح.، درخشنده، م.، میرکاظمی، ع. 1395. بررسی کیفی‌توسعه‌ی پارک‌های‌شهری و فضای سبز شهری در بهینه‌سازی استفاده شهروندان از آن در شهر ساری، دومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌‌های نوین در عمران، معماری، شهرسازی. تهران. 23صفحه.


• سرگلزایی‌جوان، ط.، اسفندیاری‌مهنی، ح. 1396. تحلیلی بر عملکرد مدیریت‌شهری در ارتباط با فضای سبز شهری(مطالعه موردی: منطقه5 شهر زاهدان). چهارمین کنفرانس بین المللی برنامه‌ریزی و مدیریت محیط زیست، 2و3 خرداد، تهران.


• شهابیان، پ. 1390. بررسی نقش و اثرات گردشگری شهری در توسعه پایدار شهر با تأکید بر ادراک ساکنان. فصلنامه آرمان‌شهر.7(2):132-121.


• عذرااصل، آ.، لطفی، ک.، برنا، ر. 1394. تأثیر بام سبز درکاربری‌های شهری(مطالعه‌موردی: امانیه اهواز). فصلنامه نگرشهای نو در جغرافیای‌انسانی،7(2): 242-229.


• قربانی‌گلزاری، س.، حسین‌زاده‌دلیر، ک.، بیک‌بابایی، ب. 1398. بررسی وتحلیلی برچالش‌های توسعه توریسم شهری(نمونه موردی: شهر تبریز). فصلنامه فضای‌گردشگری.8(30): 45-33.


• لطفی، ص.، بردی‌آنامرادنژاد، ر.، خیرخواه، ز. 1392. بکارگیری مدل‌های تلفیقی درمکان‌گزینی بهینه پارک‌های شهری شهرنکا. فصلنامه نگرشهای نو در جغرافیای انسانی.5(3):32-15.


• محمدی‌حمیدی، س.، نظم‌فر، ح.، اکبری، م. 1399. تحلیل فضایی پارک‌ها و فضاهای سبز شهری بااستفاده ازمدلCOPRASو GIS (موردمطالعه مناطق22شهرتهران). فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای ‌انسانی.52(2):455-437.


• مقیمی، ن.، مومنی، ک. 1398. بررسی و ارزیابی کارایی فضاهای ‌سبز شهری ‌در نیازمندی‌های سالمندان با تأکید بر پارک‌های شهری. فصلنامه نگرشهای نو در جغرافیای انسانی.11(3): 414-397.


• یغفوری، ح.، پایداری، ا.، سنجری، ا.ا. 1394. توزیع پارک‌ها و ارزیابی کیفیت آن‌ها در سطح شهرها با استفاده از مدلVikor(مطالعه موردی:شهرعنبرستان). فصلنامه آمایش‌محیط.8(31): 145-123.


• Chang, H.,Sh. & Liao, C., H. 2011. Exploring an integrated method for measuring the relative spatial equity in public facilities in the context of urban parks, Journal of Cities, 28(5):361-371.


• Kofahi, S. Steele, C. Vanleeuwen, D. & Hilaire, R. 2012. Mapping land cover in urban residential landscapes using very high spatial resolution aerial photographs, Journal Urban Forestry & Urban Greening, 11(3):291-301.


• Maryland-National Capital Park & Planning Commission. 2012. Park Recreation and Open Space(PROS) Plan, pp:66-25.


• Morgan,H.Walsemann,K,.M.Child,S.Powers,A.Reed,J,.A.& Kaczynski, A,. T. 2016.Using an environmental justice approach to examine the relationships between park availability and quality indicators,neighborhood disadvantage,and racial/ethnic composition, Journal of Landscape and Urban Planning,148:159-169.


• Mutiara, S. & Isami, K. 2012. Characteristic of Public Small Park Usage in Asia Pacific Countries: Case Study in Jakarta and Yokohama City, Journal Procedia - Social and Behavioral Sciences, 35:412- 419.


• Oh, J. 2007. Assessing the spatial distribution of urban parks using GIS, Journal of Landscape and Urban Planning, 82(2):25-32.


• Ostrowski, W. 2008. Contemporary Ton Planning- From the Origins to the Athens Charter, Thanslate Etezadi, Landan, Nashre Daneshgah,4ed, p.153.


• Peters, K. 2007. Social interactions in urban Parks; stimulating social cohesion urbanforestry and urban Greening, 6(2):113-115.


• Veitch, J. Ball, K. Crawford, D. Abbott, G. & Salmon, J. 2012. Park Improvements and Park Activity-A Natural Experiment, American Journal of Preventive Medicine, 42(6):616-619.


• Wen, M. Zhang, X,. H. Carmen, D. Holt, J,. B & Crroft, J,. B. 2013. Spatial Disparities in the Distribution of Parks and Green spaces in the USA, Annals of behave medicine, 45(11):2-18.