مکان یابی دفن مواد زائد جامد شهری با استفاده از مدل (AHP) (نمونه موردی شهرستان جلفا)

محورهای موضوعی : هیدرولوژی

کرامت الله زیاری ¹ ()
کامران موسی خانی ² ()
شهرام اباذرلو ³ ()
سجاد اباذرلو ⁴ ()

تاریخ دریافت : 1391/01/25 تاریخ پذیرش : 1391/12/08 تاریخ انتشار : 1391/08/01

کلید واژه: AHP, کلمات کلیدی مکان‌یابی بهینه, دفن مواد زائد جامد, شهرستان جلفا, ARC GIS,

چکیده مقاله :

چکیده افزایش روزافزون جمعیت شهری و توسعه مناطق شهری، افزایش مصرف مواد دارای پسماند تجزیه ناپذیر و بسیاری دیگر از مناسبات زندگی ماشینی و مدرن باعث رویکرد جدی مدیران شهری شده است و دفن و معدوم سازی پسماند به صورت یکی از دغدغه‌های اساسی در مدیریت محیط زیست شهری درآمده است. طبق گزارشات بخش خدمات شهری شهرداری جلفا روزانه به طور متوسط 51 تن زباله در شهرستان جلفا تولید می‌شود. از میان روش‌های مختلف دفع زباله به صورت تلنبار از مهم‌ترین روش‌هایی بوده است که مدیریت شهری جلفا در طی سال‌های استفاده از این مکان بر آن تکیه نموده است. این امر مشکلاتی مانند خروج شیرابه، آلودگی خاک، بوی بد، آتش سوزی، پراکندگی زباله و غیره را در محل دفن به وجود آورده است. به منظور جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی باید تلاش کرد ضمن انتخاب مناسب‌ترین مکان برای دفن آن‌ها، این مواد به صورت بهداشتی و در فضایی خارج مناطق مسکونی دفن و معدوم شوند. برای انتخاب مکان صحیح دفن مواد زائد جامد باید معیارهایی مانند شیب، جهت شیب، فاصله از گسل، فاصله از مناطق مسکونی و خطوط ارتباطی و انتقال نیرو و ... مورد توجه قرار گیرد. پژوهش حاضر از نوع نظری – عملی و روش کار توصیفی – تحلیلی پس از آشنایی کامل با مدیریت علمی پسماندهای شهری و شناخت دفع و دفن غیراصولی و غیر بهداشتی مواد زائد جامد شهری اقدام به انتخاب معیارهایی که جهت مکان یابی دفن مواد زائد جامد شهری نقشی اساسی دارند نموده و سپس اقدام به وزن گذاری لایه‌ها با استفاده از روش AHP و نرم افزار GIS نموده در نهایت انتخاب بهترین مکان جهت دفن پسماند می‌پردازد. پهنه پنجم با 13.17 درصد واقع در شمال غرب شهرستان به دلیل حریم مناسب با گسل و رود ارس و معیارهای قابل قبول از نظر زمین شناسی و پوشش گیاهی و شیب زمین، مناسب‌ترین مکان‌ها جهت دفن مواد زائد جامد می‌باشند و در آخر نیز زمین‌هایی با مساحت 32 هکتار به بالا را از میان زمین‌های کلاس پنجم جهت بهترین مکان‌ها برای دفن پسماند برای بازه 20 ساله انتخاب شد

منابع و مأخذ:

منابع

1- امینی،موسی (1385)،مکان یابی دفع مواد زائد جامد شهری (نمونه موردی شهر ساری)،پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز، ص8..

2- بیرانوند، مجید(1389)،مکان یابی بهینه دفن مواد زائد جامد شهر خرم آباد بر اساس معیارهای ژئومورفولوژی در محیط GIS،پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه تبریز.

3- سازمان بازیافت و تبدیل مواد شهرداری مشهد(1388)، بازیافت مواد و آشنایی با شیوه‌های نوین تفکیک پسماند، وزارت کشور، سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، کارگاه آموزشی مدیریت پسماند.

4- سازمان زمین شناسی کشور، نقشه‌های زمین شناسی 100000: 1 شهرستان جلفا.

5- عبدلی، محمدعلی(1379)، مدیریت دفع مواد زائد جامد شهری (جلد3). مرکز مطالعات برنامه ریزی شهری وزارت کشور.

6- عزیزپور، ملکه(1375)، توان سنجی محیط طبیعی و توسعه فیزیکی شهر تبریز، رساله­ جهت اخذ مدرک دکترا. دانشگاه تربیت مدرس.تهران.صص71-72.

7- عظیمی حسینی.محمد، نظری فر.محمدهادی، مؤمنی. رضوانه، (1389)، کاربرد GIS در مکان یابی، انتشارات مهرگان قلم، چاپ اول، ص68.

8- صدوق ونینی، سیدحسن؛ توکلی‌نیا، جمیله و زارعی، امید (1388)، پهنه‌بندی زمین برای توسعه فیزیکی شهر شیراز با استفاده از GIS و AHP . فصلنامه سپهر، دوره هجدهم، شماره 72، صص 32– 39.

9- فرهودی، رحمت ال...؛ حبیبی، کیومرث؛ زندی بختیاری، پروانه (1384)، مکان یابی محل دفن مواد زائد جامد شهری با استفاده از منطق فازی در محیط GIS (مطالعه موردی: شهر سنندج). نشریه هنرهای زیبا، شماره 23، ص15.

10= متکان،علی اکبر؛شکیبا،عیلرضا؛پورعلی،سیدحسن؛نظم فر، حسین (1387)، مکان یابی مناسب جهت دفن پسماند با استفاده از GIS (ناحیه مورد مطالعه شهر تبریز)،علوم محیطی،سال ششم، شماره دوم، 126.

11- معاونت اقتصادی و برنامه ریزی سازمان مدیریت و برنامه ریزی آ.ش، گزارش وضعیت اقتصادی، اجتماعی شهرستان جلفا، مجموعه نشریات سفر رئیس جمهور به استان آ.ش، نشریه شماره 5، اردیبهشت 85، ص2.

12- مهندسین مشاور رویان(1390)، مطالعات تفصیلی ارزیابی اثرات زیست محیطی شهرک صنایع پاک جلفا (جلد دوم). سازمان منطقه آزاد ارس. شهرستان جلفا.

13- نگارش، حسین(1384)، زلزله، شهرها و گسل‌ها، مجله‌ی پژوهش‌های جغرافیایی. شماره 52. دانشگاه تهران.

14- Bennet,Jahn(2005); Solid Waste Collections Departement, City of Rome Annual Report; p 84.

15- Hendrix, William؛ Buckly, David(1992), Use of GIS for selection of sites for land application of sewage waste. Journal of soil and water conservation.PP3-5 .

16- Jun,C(1999),Design of an intelligent geographic information system for multicriteriasite analysis,Articles currently under peer rewiew by the URISA journal.

17- L.McNnally(2003), A thesis submitted in conformity with the reguirements for the degree of Master of Engineering 'Protection of Water Resource in Landfill siting in Vietnam' Graduate Department of Civil Engineering: University of Toronto.

18- Moreno-Jimenez, J.M. et al(2005). A spreadsheet module for consistent consensus building in AHP-group decision making, Group Decision and Negotiation 14.P 89-108.

19- Sener.M (2004),Landfill Site Selection by Using Geographic Information system,M.Sc,Thesis,METU,114.

20- Shalabi .Mohamed A., Shattri Bin Mansor, Nordin Bin Ahmed, Rashid Shiriff (2006), GIS based Multicriteria Approaches to Housing Sitesuitability assessment. XXIII FIG Congress–Munich, Germany, P12. October 8-13, p:12.

21- Vastava,Shri؛ Nathawat(2002). Selection of potential  Waste disposal sites around Ranchi Urban complex using remote sensing and GIS techniques. Urban planning, map Asia conference. P13