ارزیابی تأثیر ابعاد هوشمندسازی بر عملکرد مدیریت شهری (نمونه موردی: منطقه یک شهرداری مشهد)

محورهای موضوعی : مقالات تحلیلی جغرافیایی و محيطي

مهزاد واعظی ¹ , مهدی وطن پرست ² , محمد معتمدی ³

1 - دانشجوی دکتری تخصصی گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری ،دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شیروان،ایران
2 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری – دانشگاه آزاد واحد شیروان
3 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شیروان، ایران

تاریخ دریافت : 1401/08/09 تاریخ پذیرش : 1402/08/15 تاریخ انتشار : 1403/07/20

کلید واژه: شهر هوشمند, شهروند هوشمند, شهر الکترونیک, شهرداری منطقه یک مشهد,

چکیده مقاله :

امروزه کلان¬شهرها، قطب¬های اقتصادی مهم دنیا هستند و وجه تمایز آنها در مقایسه با دیگر شهرها این است که این-گونه شهرها براساس سامانه¬های هوشمندانه و خلاقانه مدیریت می¬شوند. مهم¬تریـن اهـداف و مأموریت¬هـای شـهر هوشـمند را بایـد در خاســتگاه شــکل¬گیری و عملکــرد آرمانــی آن جســت¬وجو کــرد، ارتباطــی کــه بـا مفاهیـم پایـداری در ابعـاد اقتصـادی، اجتماعـی، زیسـت¬محیطی و اقتصـادی دادرد. ‌لذا،‌ هدف پژوهش حاضر بررسی نقش ابعاد هوشمندسازی در مدیریت شهری منطقه یک شهرداری مشهد بوده که روش تحقیق از حیث هدف کاربردی و از حیث روش به صورت توصیفی– تحلیلی بوده که جامعه آماری در پژوهش حاضر شامل متخصصان و کارشناسان شاغل در شهرداری منطقه یک شهر مشهد بودند، با توجه به اینکه تعداد 110 نفر به عنوان پرسنل شهرداری در این منطقه مشغول فعالیت بودند، 50 درصد جامعه آماری یعنی تعداد 55 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند و به صورت نمونه¬گیری هدفمند پرسشنامه¬ها توزیع و با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی ای اچ پی FAHP به تحلیل نظرات آنان پرداخته شد. یافته¬های بدست آمده از تحلیل نظرات کارشناسان مشخص شد "قلمرو هوشمند" با دارا بودن وزن 298/0 بیش¬ترین اهمیت را بر عملکرد مدیریت شهری به خود اختصاص داده ‌است. همچنین "پویایی هوشمند" با وزن 240/0، "حکمرانی هوشمند " با وزن 238/0، "اقتصاد هوشمند" با وزن 113/0 و "محیط هوشمند " با وزن 111/0 در رتبه¬های دوم تا پنجم قرار گرفته‌اند. در نهایت مشخص شد شاخص قلمرو هوشمند تأثیرگذاری بیشتری نسبت به سایر شاخص‌های هوشمندسازی بر عملکرد مدیریت شهری این منطقه داشته است، چرا که در حال حاضر، مدیریت شهری مشهد ضمن ارتباط متقابل عمودی و افقی زیرسیستم¬ها با یکدیگر توسط نوعی سیستم مدیریت هوشمند اداره می¬شوند و این ارتباط بر اساس نرخ ناسازگاري بدست آمده و برابر با 03/0 بوده، بنابراین می¬توان گفت كه قضاوت‌ها و مقايسات زوجي داراي سازگاري و پايايي بوده و شاخص¬های هوشمندسازی تأثیر مستقیمی بر مدیریت شهری مشهد داشته¬اند.

منابع و مأخذ:

1. ابراهیمی بوزانی، مهدی، پاکار، مریم، سامانی نژاد ،محمد جواد، (1399)، سطح¬بندی مناطق شهر کاشان بر اساس میزان برخورداری از شاخص شهر هوشمند، مدیریت شهری، سال 12 شماره 41، بهار ۱۳۹۹ .
2. اسماعیل زاده، حسن، فنی زهره، عبدلی، سیده فاطمه (1398)، هوشمندسازیر رویکردی در تحقق توسعه شهری پایدار (مطالعه موردی منطقه 6 تهران)، پژوهشهای جغرافیای انسانی، دوره 51، شماره 1، بهار 98، صص 157-145.
3. افضلی، مرضیه، مدیری،مهدی، فرهودی، رحمت¬الله (1398)، تحلیل ملزومات فرایندیِ مدیریتی در هوشمندسازی شهر (مطالعه موردی: شهر کرمان)، جغرافیای اجتماعی شهری سال ششم، شماره 1، بهار و تابستان، صص 28-15.
4. جبارزاده سوره شکری، یونس، کرمی، اژدر (1399)، شناسایی و تحلیل موانع نهادی شهر هوشمند (مورد مطالعه: شهر تبریز) اقتصاد و مدیریت شهری سال هشتم، شماره 31، تابستان ۱۳۹۹ ، صص 108-91.
5. حسینی، اکرم؛ تقیلو، علی اکبر و موقری، علیرضا. (1400)، ارزیابی سطح هوشمندی محلات شهری ارومیه مورد مطالعه: مناطق پنج گانة شهر ارومیه، پژوهش های جغرافیای انسانی، دورۀ 53 ، شمارۀ 4، زمستان 1400، صص 1351-1335.
6. راشکی، مریم، عرب عنانی، محبوبه، (1399)، شناسایی و رتبه بندی عوامل مؤثر بر استقرار شهر هوشمند با رویکرد آموزشی ،نشریه علمی فناوری آموزش، جلد ۱۴ شماره ۴ ، صص777-790.
7. رهنما، محمدرحیم، حسینی، سید مصطفی، محمدی حمدی، سمیه، (1399)، سنجش و ارزیابی شاخص های شهر هوشمند در کلان شهر اهواز)، پژوهش های جغرافیای انسانی، دورۀ 52 ، شماره 2، تابستان 99.
8. سجادیان، مهیار؛ فیروزی، محمدعلی و پوراحمد، احمد. (1401). سنجش ظرفیت نهادی تحقق شهر هوشمند در کلان شهر اهواز، جغرفیا و توسعه، شماره 69، زمستان 1401، صص 59-34.
9. شهبازی، میثم (1397)، در رساله دکتری خود با عنوان (تحلیل بر قابلیت تحقق پذیری شهر هوشمند مورد پژوهی، شهر اصفهان)، رساله دکتری رشته شهرسازی اسلامی، دانشگاه هنر اصفهان، استادرهنما: محمد مسعود و مهین نسترن.
10. شیرمحدلو، محسن (1396)، بررسی پتانسیل ها و چالش های شهر شهریار جهت دستیابی
11. محمدی، جلیل، محمدی، علیرضا، غفاری عطا، یزدانی، محمد حسن، (1400)، سنجش تأثیر پذیری شهر از نماگرهای شهر هوشمند مطالعه موردی شهر زنجان ،نشریه پژوهشهای جغرافیای انسانی دوره ۵۳ شماره ۲ تابستان ۱۴۰۰ ، صص 542-521.
12. مقتدری اصفهانی، فریناز (1399)، در مقاله ای با عنوان باز تعریف مفهوم شهرهای هوشمند و فرآیند هوشمندسازی شهرها ، گفتمان طراحی شهری، دوره اول، شماره 2، صص 119-128.
13. نوحه گر، احمد، علوی نایینی، علی، امیری، محمدجواد، سلحشور، مهدی (1398)، اولویت بندی اقدامات لازم جهت تحقق شهر هوشمند (موردمطالعه: منطقه 6 شهرداری تهران)، جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال دهم ، شماره 1-2، زمستان ۱۳۹۸ ، صص 599 – 607
14. هاشمی، سیدعلی، راه نجات، میترا، شریف زاده، فتاح، سعدی، محمدرضا (1399)، در مقاله ای با عنوان (نسبت سنجی حکمروایی خوب و شهر هوشمند )مطالعه موردی:شهر تهران، فصلنامه راهبرد اجتماعی- فرهنگی، سال نهم، شماره سی وچهارم، بهار 1399.
15. هایل مقدم، کیان، نوری کرمانی، علی (1398)، بررسی نقش مدیریت شهری در هوشمند سازی شهر )مورد مطالعه: منطقه 5 شهرداری تهران)، 138- مجله علوم جغرافیایی)جغرافیای کاربردی(، دوره 15 ، شماره 30 ، بهار و تابستان 1398.
16. Ana Jane Benites, Andr´e Felipe Sim˜oes,(2021), Assessing the urban sustainable development strategy: An application of a smart city services sustainability taxonomy, journal Ecological Indicators, 127 (2021) 107734.
17. Colldahi, C & Frey, S & kelemen, J. 2013. “smart cities: strategic sustainable development for an urban world” school of engineering blekinge institute of technology karlskrona.pp 25-39.
18. Gonzalez. R. A, Ferro. R. E, & Liberona. D (2020), "Government and Governance in Intelligent Cities, Smart Transportation Study Case in Bogotá Colombia", Ain Shams Engineering Journal, Vol. 11, Issue 1.
19. Lombardi, P., Giordano, S., Farouh, H., & Yousef, W. (2012). Modelling the smart city performance. Innovation: The European Journal of Social Science Research, 25(2), 137-149.
20. Meijer, A., & Bolívar, M. P. R. (2016). Governing the smart city: a review of the literatureon smart urban governance. International Review of Administrative Sciences, 82(2), 392-408.
21. Mert Duygan, Manuel Fischer,Rea P¨arli ,Karin Ingold, (2022), Where do Smart Cities grow? The spatial and socio-economic configurations of smart city development, Sustainable Cities and Society, 77 (2022) 103578.
22. Wenlong, Zhu, Ruzhen Yan, Ying Song ,(2020), Analysing the impact of smart city service quality on citizen engagement in a public emergency,Journal Cities, 120 (2022) 103439
23. Yigitcanlar, Tan and Kamruzzaman, MD., 2018, Does smart city policy lead to sustainability of cities? Land Use Policy, Vol. 73, No. 1, PP. 49-58.
24. Zheng, R.; Yao, C.; Jin, H.; Zhu, L.; Zhang, Q. and Deng, W., 2015, Parallel Key Frame Extraction for Surveillance Video Service in a Smart City, Published: August 18, 2015, DOI: 10.1371/journal.pone.0135694, Copyright: © 2015 Zheng et al.