اثر متغیرهای کلان اقتصادی و قدرت بازاری بر سپرده های بانکی در ایران (رهیافت میانگین گیری بیزین در داده های تابلویی)

محورهای موضوعی : مهندسی مالی

محبوبه شکیبا ¹ , علیرضا دقیقی اصلی ² , مرجان دامن کشیده ³ , مجید فشاری ⁴ , علی اسماعیل زاده مقری ⁵

1 - دانشجوی دکتری اقتصاد،دانشکده اقتصادوحسابداری،واحدتهران مرکزی،دانشگاه آزاداسلامی،تهران،ایران
2 - گروه اقتصاد، دانشکده اقتصادوحسابداری، واحدتهران مرکزی، دانشگاه آزاداسلامی، تهران،ایران
3 - گروه اقتصاد ، دانشکده اقتصاد و حسابداری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ، ایران.
4 - گروه اقتصاد امور عمومی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
5 - گروه حسابداری،دانشکده مدیریت وحسابداری،واحداسلامشهر،دانشگاه آزاداسلامی،تهران،ایران

تاریخ دریافت : 1398/02/26 تاریخ پذیرش : 1398/04/17 تاریخ انتشار : 1398/10/01

کلید واژه: متغیرهای کلان اقتصادی, E17, قدرت بازاری, بانک های خصوصی و دولتی, رهیافت میانگین گیری بیزین در داده های تابلویی. طبقه بندی JEL: C23,

چکیده مقاله :

قدرت بازاری بیانگر میزان رقابت در بازار بوده و بیان می کند چگونه بنگاه ها در بازار بر قیمت تاثیر می گذارند علاوه بر این، بررسی تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی و قدرت بازاری بر میزان سپرده های بانکی در سال های اخیر مورد توجه اقتصاددانان پولی قرار گرفته و بخش عمده ای از مطالعات تجربی را در سال های اخیر به خود اختصاص داده است. لذا هدف این پژوهش بررسی تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی و قدرت بازاری بر سپرده های بانکی در ایران طی سال های 1395-1385 می باشد. برای این منظور با بهر ه گیری الگوی برسناهان-لاو در چارچوب روش میانگی ن گیری بیزین برای 18 بانک دولتی و خصوصی در گام اول قدرت بازاری محاسبه شده و سپس متغیرهای کلان اقتصادی مؤثر بر حجم سپرده های بانک ها شناسایی می شود. پس از شناسایی متغیرها، در ادامه تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی شناسایی شده به همراه قدرت بازاری بر میزان سپرده های بانک های خصوصی و دولتی ارزیابی شده است. نتایج تخمین مدل بیانگر این است که برای 18 بانک فعال در صنعت بانکداری میزان قدرت بازاری برابر با 58/0 بوده که بنا بر آن شرایط انحصار چندجانبه قابل تصور است. همچنین متغیرهای نرخ سود سپرده ها، مقدار وقفه دار حجم سپرده، نرخ رشد تولید ناخالص داخلی حقیقی و اثر متقاطع آن با نرخ سود سپرده تأثیر مثبت و حجم نقدینگی دارای میانگین وزنی پسین منفی بر میزان سپرده های بانک های خصوصی و دولتی ایران دارند. از این رو پیشنهاد می شود سیاست گذاران پولی و بانکی با افزایش قدرت بازاری و ارتقای ظرفیت تولید و رشد اقتصادی و افزایش سود سپرده ها به همراه کنترل حجم نقدینگی زمینه افزایش میزان سپرده ها را فراهم نمایند.

چکیده انگلیسی:

Market power specifies how firms in a market influence prices, and reveals the level of competition in the market. This paper investigated the impact of market power and macroeconomic variables effect on banking deposits in Iranian deposit money market using dynamic Bresnahan-Lau’s and Bayesian model averaging approach for the 18 bank in the Iran industrial banking sector. Annual data for the period of 2006- 2016 has been collected from annual financial statements of Iranian banks, Statistical Centre of Iran, Monetary and Banking Research Institute of Iran and central bank of Iran. By applying BMA approach the main macroeconomic variables have been determined from 8 variables. The results of model estimation indicated that market power for its 18 Iranian banks were 0.58 and the macroeconomic variables of liquidity money has negative and other explanatory variables such as fixed assets, growth of GDP, first order lag of deposits, deposits rate and cross effect of GGDP with deposits rate have positive posterior average on banking sector's deposits during the period of study.

منابع و مأخذ:

• ابراهیمی، مهرزاد، فرهاد خداداد­کاشی و مجید احمدیان. (1393). «ارزیابی اندازه همکاری و انحصار در صنایع بزرگ ایران: رویکرد کشش تغییرات حدسی طی سال­های (1358، 1386)». فصلنامه پژوهش­ها و سیاست­های اقتصادی سال بیست و دوم، شماره 69.


• امینی، صفیار، محمدی، سمیه و سیدفخرالدین فخر حسینی (1388)، بررسی عوامل مؤثز بر جذب سپرده­های بانکی­، بانک­های منتخب با تأکید بر بانک صادرات ایران، فصلنامه اقتصاد مالی، 6، صفحات 103-91.


• پاسبان، فاطمه و روحی، میلاد (1396)، ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﺣﺠﻢ ﺳﭙﺮدهﻫﺎ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﻜﻲ در سال­های ( 1363- 1389)، فصلنامه اقتصاد و بانکداری اسلامی، ،19، صفحات 68-53.


• پژویان، جمشید و افسانه شفیعی. (1387). «تحلیل ساختار در صنعت بانکداری ایران: کاربرد تجربی شاخص U دیویس طی سال­های (1387- 1375)». فصلنامه اقتصاد مقداری (بررسی­های اقتصادی سابق) دوره 5، شماره 4.


• پورمند بخشایش، طیبه و پورمند بخشایش، ظریفه (1396)، بررسی عوامل موثر بر حجم سپرده ها با تاکید بر ریسک اعتباری و ریسک بازار در ایران، مجله پژوهش­های پولی و بانکی، سال دهم، شماره 34، صفحات 708-671.


• خداداد­کاشی، فرهاد و محمد­رضا حاجیان. (1393). «محاسبه قدرت بازاری در صنعت بانکداری ایران طی سال­های (1389- 1380)». فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی، شماره 15.


• خداداد­کاشی، فرهاد و همکاران (1393). «ارزیابی مارک­آپ، قدرت بازاری و کارایی هزینه در صنایع کارخانه­ای ایران». ». فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات اقتصادی کاربردی در ایران، سال سوم، شماره 12، صفحات 90-59.


• خدادکاشی، فرهاد و محمدرضا حاجیان (1392). «ارزیابی کارایی هزینه­ای در صنعت بانکداری ایران طی سالهای 1386-1380». فصلنامه علمی- پژوهشی برنامه ریزی و بودجه، سال هجدهم، شماره 1، صفحات 24-3.


• خدادکاشی، فرهاد و محمدرضا حاجیان (1393). «محاسبه قدرت بازاری در صنعت بانکداری ایران». فصلنامه تحقیقات مدل­سازی اقتصادی، شماره 15، صفحات 116-95.


• رحمانی، تیمور؛ مهرآرا، محسن؛ محسنی چراغلو، امین و شاکری، گیتی(1397)." تأثیر درجه­ی رقابت در سیستم بانکی و الزامات سرمایه ای بر میزان ریسک پذیری بانک­های ایران"، فصلنامه تحقیقات اقتصادی، دوره 53، شماره 1، صفحات 44-25.


• شهیکی­تاش، محمد­نبی (1392). «سنجش قدرت بازاری صنایع کارخانه­ای ایران». مجله تحقیقات اقتصادی، دوره­ی 48، شماره­ی 2، صفحات 64- 43.


• شهیکی­تاش، محمد­نبی وعلی نوروزی (1393). «تخمین پارامتر­های تابع تغییر­پذیری درون صنعتی حاشیه سود و ارزیابی درجه تمرکز در صنایع کارخانه­ای ایران براساس رویکرد U دیویس». فصلنامه پژوهش­های اقتصادی ایران، سال نوزدهم، شماره 58، صفحات 76- 39


• شهیکی­تاش، محمد­نبی، زهرا شیدایی و الهام شیوایی (1393). «قدرت بازاری و کارایی هزینه در صنعت بانکداری ایران طی­سال­های(1380- 1390)». فصلنامه تحقیقات مدل­سازی اقتصادی، شماره 16.


• صدرایی جواهری، احمد و محمدسعید ذبیحی­دان (1391). «بررسی تاثیر تحقیق و توسعه بر عملکرد بنگاه­ها در صنایع کارخانه­ای ایران». فصلنامه راهبرد اقتصادی، سال اول، شماره سوم، صفحات 118- 93.

• Ajisafe, R.A. and Akinlo, A.E. (2013). Testing for competition in the Nigerian commercial banking sector. Modern Economy.


• Asogwa, R.C. (2002). Testing for bank competition in Nigeria: A conjectural variation approach. African Journal of Economic Policy.


• Ayeni, R. K. (2013). Market structure: Investigating banking competition in Nigeria. Proc. of 8^th Annual London Business Research Conference Imperial College, London, UK, 8- 9.


• Bain, J. S. (1954), "Economics of Scale, Concentration and Condition of Entry in TwentyManufacturing Industries", American Economic Review, PP. 15-39.


• Bikker, A. J. and Haaf, K. (2000). Measure of competition and concentration in banking industry: a review of literature. Research series supervision no 27, September.


• Bikker, A. J. and Haaf, K. (2002). Competition, Concentration and their relationship: An empirical analysis of the banking industry, journal of banking and finance. JBF 1748.


• Bikker, A. J. and Spierjdijk, L. (2010). Measuring and explaining competition in financialsector. DNB working paper, No 245


• Bikker, J., Gerritsen, D.(2017)," Determinants of Interest Rates on Time Deposits and Savings Accounts: Macro Factors, Bank Risk, and Account Features", International Review of Finance, Vol(18), No(2), PP. 169-216.


• Bikker, J.A. & K. Haaf. (2003). Measures of Competition and Concentration in Banking Industry:A Review of the Literature.EconomicandFinancial Modeling.1-46.


• Bikker, J.A. (2003). Testing for imperfect competition on EU deposit and loan markets with Bresnahan’s market power model. De Netherlandsche Bank Research Series, Amsterdam.


• Bresnaham, T.F. (1982). The oligopoly solution concept is identified, Economic Letters.


• Donald Chan, (2007). Bank Competition in New Zealand and Australia.


• Erol, C. Masood, O. Aktan, B, and Sergi, B. (2002). Evaluation of competitive conditions in the PRC banking industry. Proc. Of 7^th international conference on business and management, May 10^th- 12^th, Vilnius, Lithuania.


• Fernández de Guevara, J, Maudos, J. and Pérez, F. (2005). Market power in European banking sectors, Journal of Financial Services Research.


• Folorunsho M. Ajide and Adetunji A. Aderemi. (2015). Market Power of Nigerian Deposit Money Market: Evidence from Bresnahan-Lau’s Approach. American Journal of Economics.


• Hempell, H.S, (2002). Testing for competition among German banks, EconomicResearch Centre of the Deutsche Bundesbank.


• Khodadad, K. F., Ahmadian, M., Ranjbar, M. R., Zibaei, M. and Ebrahimi, M. (2012); “Evaluating the market power in the automotive and textile industries of Iran”, Archive Des science, Vol. 65, No.7: 47-59


• Klein, N. (2013). Non-Performing Loans in CESEE; Determinants and Impact on Macroeconomic Performance. IMF Working Papers 13(72).


• Klevmarken, A. (1989). Modelling Labor Supply in a Dynamic Economy. Working Paper Series Research Institute of Industrial Economics.


• Kohlscheen, E., Murcia, A. & Contreras, J. (2018). Determinants of bank profitability in emerging markets. BIS Working Papers, Monetary and Economic Department, This publication is available on the BIS website (bis.org).


• Komejani, A. and Fallahi, S. (2016). Identification of internal factors affecting credit risk of banks. Journal of Economic Research, 51 (3), 652-635. [In Persian]


• Kosmidou, K. (2008). The determinants of banks' profits in Greece during the period of EU financial integration. Managerial Finance, 34(3); 146-159.


• Kumbirai, M., Webb, R. (2010). A financial ratio analysis of commercial bank performance in South Africa.African Review of Economics and Finance,2(1);30–53.


• Lau, L.J. (1982). Identifying the degree of competitiveness from industry price and output data, Economics Letters.


• Lopez, J. A., Rose, A. K., & Spiegal, M. M. (2018). Why Have Negative Nominal Interest Rates Had Such a Small Effect on Bank Performance? Cross Country Evidence. Working Paper, https://www.frbsf.org/economic-research/publications/working-papers/2018/07/


• Lotto, J. (2018). The Empirical Analysis of the Impact of Bank Capital Regulations on Operating Efficiency. International Journal of Financial Studies, 6(34), 1-11.


• Lubis, A. F. (2012). Market power of Indonesian banking. Bulletin of Monetary Economics and Banking.


• Meslier-Crouzille, C ., Risfandy, T. and Tarazi, A.(2018). "Dual Market Competition and Deposit Rate Setting in Islamic and Conventional Banks," Working Papers, 1-32..


• Mohammadi, T., Eskandari, F. and Karimi, D. (2016). The Effect of Macroeconomic Variables and Specific Banking Characteristics on Non-Claims in Iran's Banking System. Quarterly Journal of Economic Research, 16 (62), 83-104. [In Persian]


• Moore, B. J. (1986). Inflation and Financial Deepening. Journal of Development Economics, 20, 125-133.


• Murty, A.V.N., & Chowdary, E. R. (2018). Effective of Interest Rates Changes on Profitability of Banking Industry in India (An Empirical Research on the Profitability Performance of Nationalized Banks in India). IOSR Journal of Business and Management, 20(2), 82-91.


• Nazemi, M. and Salehi, M. (2010). The role of inflation in financial repression: Evidence from Iran World Applied Sciences Journal.


• Panzar, C. J. and Rosse, N. J. (1987). Testing for Monopoly Equilibrium. The Journal of Industrial Economics. 35(4), 443-456.


• Perloff, J. M., Karp, L. S. and Golan, A. (2007); “Estimating market power and strategies”, Cambridge university press, New York.


• ShahikiTash, M, Abdi, Y, (2013). Comparative Approach of Competitiveness of Iranian Banking Sector Journal of Applied Economics and Business, Vol. 1, Issue 3.


• Taylor, Timothy G., Kilmer, Richard L (1988). An analysis of market structure and pricing in the Florida celery industry, Southern Journal of Agricultural Economics, vol.02.


• Torbira, L. L. & Zaagha, A.S. (2016). Capital Adequacy Measures and Bank Financial Performance in Nigeria: A Cointegration Analysis. Journal of Finance and Economic Research, 3 (1).


• Udom, I. S. & Onyekachi, E. R. (2018). Effect of Capital Adequacy Requirements on the Profitability of Commercial Banks in Nigeria. International Research Journal of Finance and Economics, 165, 79-89.