نام و القاب فردوسی و شاهنامه در شعر نمایندگان دورۀ بازگشت ادبی
صادق ارشی
1
(
دانش‌آموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پبام نور، تهران، ایران (نویسندۀ مسئول)
)
کلید واژه: فردوسی, شاهنامه, نام, بازگشت ادبی, القاب,
چکیده مقاله :
شاهنامۀ فردوسی به دلیل جایگاه ویژه و بی‌مانندِ آن در تاریخ ادبی و فرهنگیِ ایران همواره در حوزه‌ها و زمینه‌های مختلف زندگی و اندیشۀ ایرانیان حضور و تأثیر داشته‌است. مکتب بازگشت عصر قاجار یکی از ادوار مهم شعر فارسی است که از سبک‌ها و آثار پیشینیان به‌ویژه سبک خراسانی بسیار تأثیر پذیرفته‌است و در این میان تأثیرپذیری از شاهنامۀ فردوسی در شعر شاعران این دوره رنگ‌وبوی خاصی دارد. ذکر نام فردوسی و کتاب شاهنامۀ وی در شعر و نثر پس از آنان یکی از انواع تأثّرات از فردوسی و شاهنامه است. هدف مقالۀ حاضر بررسی و تحلیل چگونگی رویکرد شاعران دورۀ بازگشت به نام‌ها و القاب فردوسی و شاهنامه به روش توصیفی با رویکرد تحلیل محتوا است. کاوش‌های انجام شده در پنج دیوان از پنج شاعر برجستۀ دورۀ قاجار یعنی صحبت لاری، فتحعلی‌خان صبا، قاآنی، سروش و داوری شیرازی، نشان می‌دهد که شاعران مذکور علاوه بر تأثیرپذیری از نام‌ها، داستان‌ها و سبک شاهنامه، نظرات جالب‌توجّهی در مورد نام فردوسی و کتاب شاهنامه داشته‌اند. برخی از شاعران به فردوسی و شاهنامه نگاه تحقیرآمیزی داشته و خود را از فردوسی برتر پنداشته‌اند و گاهی نیز به آن‌ها به دیدۀ تکریم و احترام نگریسته‌اند.
چکیده انگلیسی :
Ferdowsi's Shahnameh, due to its special and unique place in the literary and cultural history of Iran, has always been present and influential in various fields and fields of life and thought of Iranians. The school of the return of the Qajar era is one of the most important periods of Persian poetry, which has been greatly influenced by the styles and works of its predecessors, especially the Khorasani style. Mentioning Ferdowsi's name and his book Shahnameh in poetry and prose after them is one of the types of influences from Ferdowsi and Shahnameh. The purpose of this article is to study and analyze the approach of the poets of the period of returning to the names and titles of Ferdowsi and Shahnameh in a descriptive method with the content analysis approach. Excavations conducted in five divans of five prominent poets of the Qajar period, namely Sohbat Lari, Fath Ali Khan Saba, Qaani, Soroush and Davari Shirazi, show that these poets, in addition to being influenced by the names, stories and style of Shahnameh, have interesting comments about Ferdowsi's name and book. Some poets have looked down on Ferdowsi and Shahnameh and considered themselves superior to Ferdowsi and sometimes viewed them with respect and esteem.