نقد روانکاوانۀ رمان «ارمیا» از سری داستانهای دفاع مقدّس بر اساس نظریۀ ژاک لاکان

محورهای موضوعی : نقد ادبی و نظریه پردازی

حسام ضیایی ¹ (گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قائم شهر)

تاریخ دریافت : 1396/11/17 تاریخ پذیرش : 1397/12/06 تاریخ انتشار : 1397/07/01

کلید واژه: نظریۀ روانکاوی, ژاک لاکان, نقد, رمان ارمیا,

چکیده مقاله :

رمان ارمیا را می‌توان جزء رمان‌های ذهنگرا و پیچیدۀ دفاع مقدس به شمار آورد. در این رمان، شخصیت ارمیا، پس از بازگشت از جبهۀ جنگ، با دنیای پس از جنگ و شهر در تعارض شدید قرار می‌گیرد. این نکته‌ای است که می‌توان بر اساس نظریۀ روانکاوی ژاک لاکان به آن پرداخت. لاکان روان انسان را به دو ساحت خیالی و نمادین تقسیم می‌کند. ساحت خیالی مربوط به یک سال آغازین حیات است و ساحت نمادین از زمان زبان آموزی و ارتباط انسان با نماد‌ها و هنجار‌های اجتماعی آغاز می‌شود. اما گاهی اوقات انسان‌ها با محتویات ساحت نمادین نمی‌توانند کنار بیایند و بیشتر تمایل دارند در ساحت خیالی و ناخودآگاه سیر کنند. این نکته‌ای است که در مورد ارمیا صدق می‌کند. هدف از این مقاله بررسی شخصیت ارمیا بر اساس نظریۀ ژاک لاکان می‌باشد. جریان سیال ذهن، روان‌پریشی و رفت و آمد‌های مقطعی در دو ساحت خیالی و نمادین از جمله پیامد‌های عدم سازگاری ارمیا با ساحت نمادین در داستان مذکور به شمار می‌آیند.

چکیده انگلیسی:

Ermiya is one of the subjective and complicated Holy defense novels. In this novel, the main character (Ermiya) is in conflict with the post war world and the condition of the city after his returning from war front. This is the point that can be analyzed according to Jacques Lacan’s psychoanalysis theory. Lacan divided the psyche of man to Imaginary order and Symbolic order. Imaginary order is related to the first year of lifetime and Symbolic order is about the time when the child begin to learn language and his/her contact with symbols and social norms.Ermiya is like people who can’t deal with contents of Symbolic order and they prefer to be in Imaginary order and unconsciousness. This research aims to study Ermiya’s character according to Jacques Lacan’s theory. Experiencing psychosis, stream of consciousness and sectional traveling between Imaginary order and Symbolic order are the outcomes of not being compatible with Symbolic order.