بررسی ارتباط سوگیری شناختی در رفتار سرمایه گذاران با واسطه نوسانات قیمت سهام Studying the cognitive bias in investors' behavior for stock price fluctuations

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

بهزاد سعادت زاده حصار ¹ , رسول عبدی ² , حیدر محمدزاده سالطه ³ , محمد نریمانی ⁴

1 - ، گروه حسابداری، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران
2 - گروه حسابداری، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.
3 - گروه حسابداری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران
4 - استاد ممتاز، عضو هیئت علمی گروه روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

تاریخ دریافت : 1400/04/05 تاریخ پذیرش : 1400/06/08 تاریخ انتشار : 1400/08/30

کلید واژه: E44, رفتار, E32, سرمایه گذاران, واژه‌های کلیدی: سوگیری شناختی, نوسانات قیمت, بورس اوراق بهادار. طبقه بندی JEL : G41, G40,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط سوگیری شناختی در رفتار سرمایه گذاران با واسطه نوسانات قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران انجام گردید. روش پژوهش توصیفی ـ همبستگی از نوع تحلیل مسیر است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه سرمایه گذاران شرکت های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در نظر گرفته شد که به روش نمونه گیری دردسترس- اتفاقی 384 نفر انتخاب شد. جهت تعیین حجم نمونه در پژوهش حاضر از جدول مورگان استفاده شد. ابزارهای اندازه گیری نیز شامل پرسشنامه های محقق ساخته بوده اند که پس از طراحی و اعتبارسنجی روایی و پایایی آن توسط اساتید و روش های آماری مورد ارزیابی قرار گرفت. به ‌منظور شناسایی و مقایسه شدت و جهت تأثیر مؤلفه‌های سوگیری شناختی، ضرایب بتا نیز محاسبه‌ شد. در بررسی روابط میانجی متغیرهای تحقیق نتایج نشان داد که بین سوگیری شناختی و رفتار سرمایه گذاران تحت شرایط نوسان کم با ضریب مسیر (غیر مستقیم) (35/0) رابطه مثبت و معنی داری در سطح 001/0 وجود دارد. و همچنین بین سوگیری شناختی و رفتار سرمایه گذاران تحت شرایط نوسان زیاد با ضریب مسیر (غیر مستقیم) (30/0-) رابطه مثبت و معنی داری در سطح 001/0 وجود دارد. بنابراین می توان ادعا نمود که سوگیری های شناخی تحت شرایط نوسان کم کاهش یافته و در نتیجه در رفتار سرمایه گذاران کمتر تحت تاثیر سوگیری های شناختی قرار می گیرد. از طرفی سوگیری در شرایط نوسان زیاد نیز بر رفتار سرمایه گذاران تاثیر منفی داشته و اشتباهات را بالا می برد.Studying the cognitive bias in investors' behavior for stock price fluctuations B. Saadatzadeh HesarRasool AbdiHeydar MohammadzadehMohammad Narimani This research aims at studying the cognitive bias in investors' behavior for stock price fluctuations in Tehran Stock Exchange. The methodology of this research was descriptive-correlational and path-analysis. The statistical population of this research was all the listed investors in Tehran Stock Exchange out of which, 384 people were selected by the convenient sampling method. Morgan table was used in this research to determine the sample volume. The measurement tools were the researcher-made questionnaires whose validity and reliability was confirmed after design and evaluation by professors and statistical methods. In addition, the beta coefficient was calculated to identify and compare the intensity and effect of cognitive bias components. The results of studying the mediating relationships of research variables showed the positive and significant relationship in 0.001 level between the cognitive bias and investors' behavior under low fluctuations with path coefficient (indirect) (0.35). In addition, there was a positive and significant relationship between the cognitive bias and investors' behavior under the high fluctuations with path coefficient (indirect) (-0.30) in 0.001 level. Therefore, it can be claimed that the cognitive bias reduced under the low fluctuations. As a result, the investors' behaviors were less influenced by the cognitive bias. On the other hand, the high fluctuations negatively influenced the investors' behavior and increased the errors.

چکیده انگلیسی:

This research aims at studying the cognitive bias in investors' behavior for stock price fluctuations in Tehran Stock Exchange. The methodology of this research was descriptive-correlational and path-analysis. The statistical population of this research was all the listed investors in Tehran Stock Exchange out of which, 384 people were selected by the convenient sampling method.  Morgan table was used in this research to determine the sample volume. The measurement tools were the researcher-made questionnaires whose validity and reliability was confirmed after design and evaluation by professors and statistical methods. In addition, the beta coefficient was calculated to identify and compare the intensity and effect of cognitive bias components. The results of studying the mediating relationships of research variables showed the positive and significant relationship in 0.001 level between the cognitive bias and investors' behavior under low fluctuations with path coefficient (indirect) (0.35). In addition, there was a positive and significant relationship between the cognitive bias and investors' behavior under the high fluctuations with path coefficient (indirect) (-0.30) in 0.001 level.  Therefore, it can be claimed that the cognitive bias reduced under the low fluctuations. As a result, the investors' behaviors were less influenced by the cognitive bias. On the other hand, the high fluctuations negatively influenced the investors' behavior and increased the errors.   

منابع و مأخذ:

• اردکانی، سعید، بهلکه، آی ناز، میرزاد، نگار،توسلی، طاهره السادات (1394)، بررسی واکنش سرمایه‌گذاران نسبت به رویدادهای ناگهانی در بورس اوراق بهادار تهران، مدیریت بازرگانی ـ گرایش مالی، دانشگاه یزد، ایران، 1(17)،103-122.


• اعتباریان خوراسگانی، اکبر، قریشی شهرکی، سید احمد (1394). ارتباط بین خطاهای ادراکی در تصمیم گیری و شخصیت، فصلنامه دیریت فراگیر، 1(2)، 104-96.


• باباخانی محمدی، مرتضوی، سعید، مهارتی، یعقوب، تهرانی، رضا (1396). شناسایی عمده ترین سوگیری های سرمایه­گذاران در بازار سرمایه ایران با استفاده از روش فراتحلیل، فصلنامه علوممدیریت ایران، 12(46)، 61-90


• حسینی چگنی، الهام، حقگو، بهناز، رحمانی نژاد، لیلا (1393). بررسی تورش های رفتاری سرمایه­گذاران در بورس اوراق بهادار تهران بر مبنای مدل معادلات ساختاری، فصلنامه راهبرد مدیریت مالی، 2(79)، 133-113.


• رستمی نوروزآباد، مجتبی؛ صداقت، پرستو؛ حبیبی، فاتح(1392). بررسی عوامل موثر بر رفتار سرمایه­گذاران در تمایل به سرمایهگذاری مجدد، فصلنامه چشم انداز مدیریت مالی، 10 (16)، 94-69


• سعیدی، علی، فرهانیان، سید محمدجواد (1390). مبانی اقتصادی و مالی رفتاری، تهران: شرکت اطلاع رسانی و خدمات بورس.


• سیف الهی، راضیه، کردلوئی، حمیدرضا (1394). بررسی مقایسهای عوامل رفتاری در سرمایهگذاری دارایی-های مالی، فصلنامه علمی- پژوهشی دانش سرمایه­گذاری، 4(15)، 52-33.


• غیورباغبانی، مرتضی، بهبودی، امید (1396). عوامل موثر بر بروز رفتار سرمایه­گذاران با رویکرد پدیدانگاری، فصلنامه مدیریت دارایی و تامین مالی، 5(3)، 57-76.


• کنجکاو منفرد، امیررضا، فتحی، سعید، رنجبران، بهرام (1395). نقش متغیرهای روانشناختی و آگاهی بر تمایل به سرمایه گذاری با تاکید بر نقش واسطه ای ریسک ادراک شده مشتریان خدمات سرمایه گذاری، فصلنامه دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، 9(30)، 15-1


• مهرانی، ساسان، نونهال نهر، علی اکبر(1387). ارزیابی واکنش کمتر از حد مورد انتظار سرمایه­گذاران در بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه بررسیهای حسابداری و حسابرسی، 16(1)، 136-117.


• نصیری، فرزانه، عباس زاده، محمدرضا، ذوالفقارزاده آرانی، محمدحسین. بررسی تاثیر خوش بینی مدیران و عدم تقارن اطلاعاتی ناشی از آن بر روی ریسک سقوط سهام، فصلنامه حسابداری مالی، 9(34)، 35-70.


• نیکومرام، هاشم، رهنمای رودپشتی، فریدون، هیبتی، فرشاد، یزدانی، شهره(1391). تاثیر سوگیری شناختی سرمایه­گذاران بورس اوراق بهادار تهران بر ارزشیابی سهام، فصلنامه دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، 5(1)، 65-81.


• Aduda, J., Odera, E. O., & Onwonga, M. (2012). The behaviour and financial performance of individual investors in the trading shares of companies listed at the Nairobi stock exchange, Kenya. Journal of Finance and Investment Analysis, 1(3), 33-60.


• Bakar, S., & Yi, A. N. C. (2016). The impact of psychological factors on investors’ decision making in malaysian stock market: a case of Klang Valley and Pahang. Procedia Economics and Finance, 35, 319-328.


• Brizek, M. G. (2014). Comparative analysis of individual investor portfolios based on behavioral finance and efficient market theories.


• De Bondt, T., De Belder, F., Vanhevel, F., Jacquemyn, Y., & Parizel, P. M. (2015). Prefrontal GABA concentration changes in women—influence of menstrual cycle phase, hormonal contraceptive use, and correlation with premenstrual symptoms. Brain research, 1597, 129-138.


• Ebert, S. (2015). On skewed risks in economic models and experiments. Journal of Economic Behavior & Organization, 112, 85-97.


• Hunjra, A. I., Qureshi, S. A., & Riaz, L. (2017). Psychological Factors and Investment Decision Making: A Confirmatory Factor Analysis. Journal of Contemporary Management Sciences, 2(1), 65-82.


• Kariofyllas, S., Philippas, D., & Siriopoulos, C. (2017). Cognitive biases in investors' behaviour under stress: Evidence from the London Stock Exchange. International Review of Financial Analysis, 54, 54-62.


• Kim, K. A., & Nofsinger, J. R. (2008). Behavioral finance in Asia. Pacific-Basin Finance Journal, 16(1-2), 1-7.


• Kumar, S., & Goyal, N. (2015). Behavioural biases in investment decision making–a systematic literature review. Qualitative Research in financial markets, 7(1), 88-108.


• Muir, K. W., Lim, A., Stinnett, S., Kuo, A., Tseng, H., & Walsh, M. M. (2014). Risk factors for exposure of glaucoma drainage devices: a retrospective observational study. BMJ open, 4(5), e004560.


• Ngoc, L. T. B. (2013). Behavior pattern of individual investors in stock market. International Journal of Business and Management, 9(1), 1.


• Pompian, M. M. (2011). Behavioral finance and wealth management: how to build investment strategies that account for investor biases (Vol. 667). John Wiley & Sons.


• Shah, S. Z. A., Ahmad, M., & Mahmood, F. (2018). Heuristic biases in investment decision-making and perceived market efficiency: A survey at the Pakistan stock exchange. Qualitative Research in Financial Markets, 10(1), 85-110.


• Yao, J., Ma, C., & He, W. P. (2014). Investor herding behaviour of Chinese stock market. International Review of Economics & Finance, 29, 12-29.

 

 

یادداشت‌ها