تأثیر هزینه‌های سلامت بر نابرابری درآمد در کشورهای منتخب عضو سازمان همکاری اسلامی

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

محمد عاملی ¹ , ابوالفضل غیاثوند ² , منیژه هادی نژاد ³

1 - گروه اقتصاد و حسابداری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران
2 - گروه اقتصاد و حسابداری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران
3 - گروه اقتصاد و حسابداری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1402/09/22 تاریخ پذیرش : 1402/11/15 تاریخ انتشار : 1403/01/01

کلید واژه: واژه‌های کلیدی: نابرابری درآمد, هزینه‌های سلامت, توزیع درآمد, مدل رگرسیون تابلویی چندک. طبقه بندی JEL : C23, H51, I14,

چکیده مقاله :

چکیده امروزه یکی از چالش‌های پیش روی نظام‌های سلامت افزایش روزافزون هزینه‌های آن است. این مطالعه به بررسی رابطه بین هزینه‌های سلامت و نابرابری درآمد می‌پردازد. نابرابری درآمد با استفاده از چهار ضریب جینی و در یک رویکرد چندک[1] با استفاده از داده‌های تابلویی سالانه از سال 2000 تا 2022 در کشورهای منتخب عضو سازمان همکاری اسلامی با درآمد متوسط مورد بررسی قرار گرفته است، نتایج تجربی نشان می‌دهد که اثر هزینه‌های سلامت بر نابرابری درآمد در کشورهایی که جزء 10 درصد بالای سطح درآمدی در این گروه هستند، بسیار بیشتر از کشورهایی است که در پایین‌ترین سطح درآمدی قرار دارند. تأثیر امید به زندگی، نرخ مرگ‌ومیر و جمعیت بر نابرابری درآمد نیز برعکس است؛ یعنی کشورهایی که در بالاترین رده به لحاظ سطح درآمدی قرار دارند، تأثیر این متغیرها بر نابرابری درآمد بسیار بیشتر از کشورهایی است که در رده‌های پایین‌تر درآمدی قرار دارند. همچنین با توجه به تأثیر ساختار جمعیت بر نابرابری درآمد لازم است در طراحی و تدوین سیاست‌ها در زمینه سلامت، بهداشت و ساختار جمعیتی به شکلی جدی مورد توجه قرار گیرد. سیاست‌های بهداشتی، درمانی و بهبود کیفیت زندگی برای بالا بردن امیـد بـه زنـدگی و کاهش نرخ مرگ‌ومیر، سیاست‌های افزایش سرمایه‌گذاری (کاهش مصرف، ارتقای امنیت، اقتصادی توسعه صادرات و ...) برای کاهش نابرابری درآمد پی‌گیری شود. [1] Quantile

چکیده انگلیسی:

Abstract Today, one of the challenges facing health systems is the ever-increasing increase in its costs. This study investigates the relationship between health costs and income inequality. Income inequality has been investigated using four Gini coefficients and, in a quantile, approach using annual panel data from 2000 to 2022 in selected middle-income member countries of the Organization of Islamic Cooperation, the empirical results show that the effect of health costs on inequality The income in the countries that are part of the top 10 percent of the income level in this group is much higher than the countries that are in the lowest income level. The effect of life expectancy, death rate and population on income inequality is also opposite; That is, the countries that are in the highest category in terms of income level, the effect of these variables on income inequality is much greater than the countries that are in the lower income categories. Also, due to the effect of population structure on income inequality, it is necessary to seriously consider it in the design and formulation of policies in the field of health, hygiene and population structure. Health, treatment and quality of life improvement policies to increase life expectancy and decrease mortality rate, policies to increase investment (reduction of consumption, promotion of security, economic development of exports, etc.) should be pursued to reduce income inequality.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع

• ابونوری، اسماعیل، و خوشکار، آرش (1386). اثر شاخص‌های اقتصاد کلان بر توزیع درآمد در ایران: مطالعه بین استانی. مجله تحقیقات اقتصادی، 77(6)، 65-95.dor: 1001.1.00398969.1376.32.2.2.4


• احمدی، علی اکبر، رستمی نیا، محمداسماعیل، و غیبی، علیرضا (1395). اثر توسعه مالی بر توزیع درآمد در کشورهای منتخب در حال توسعه و کشورهای توسعه یافته با روش گشتاورهای تعمیم یافته. فصلنامه اقتصاد مالی، سال دهم، 32-15. dor: 0.1001.1.25383833.1395.10.36.2.2


• امین رشتی، نارسیس و اصغری، لیلا (1390). بررسی نقش هزینه‌های سلامت بر توزیع درآمد در ایران. فصلنامه اقتصاد مالی، 16(5)، 160-135. dor: 20.1001.1.25383833.1390.5.16.6


• انصاری سامانی، حبیب، ابونوری، اسمعیل، کشاورز، هادی، و زارع، ابراهیم (1396). تصمیمات توزیعی و ترجیحات اجتماعی: استخراج منحنی لورنز پیشنهادی (موردمطالعه: دانشجویان دانشگاه مازندران). اقتصاد تطبیقی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1، 31-1.


• بذرافکن، اشکان، گشتاسبی پور، ابراهیم، کایدخورده، علی‌اصغر، و فقهی، حمیده (1398). بررسی اثر مخارج سلامت بر ضریب جینی (نابرابری درآمدی) در ایران. چهارمین کنفرانس بین‌المللی دستاوردهای نوین پژوهشی در علوم انسانی و مطالعات اجتماعی و فرهنگی.


• توفیقی، ژاله، و آصف زاده، سعید (1395). رابطه سهم هزینه‌های سلامت از تولید ناخالص داخلی با سلامت زنان کشورهای حوزه مدیترانه شرقی سازمان بهداشت جهانی. پایان‌نامه ارشد. دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی قزوین.


• جمال شرق، سعید، خسروی نژاد، علی‌اکبر، گرائی نژاد، غلامرضا، و میرزائی نژاد، محمدرضا (1400). بررسی اثر عوامل مؤثر بر توزیع درآمد در مناطق شهری استان‌های ایران: رویکرد پانل کوانتایل. فصلنامه نظریه‌های کاربردی اقتصاد، 8(2)، 238-207. doi: JR_ATE-8-2_008


• حسینی، سید شمس‌الدین، و قبادی، نسرین (1397). تحلیلی بر چگونگی تحولات توزیع درآمد در ایران مبتنی بر شاخص های منتخب، (1380-1393). فصلنامه اقتصاد مالی، 43(12)، 106-75. dor: 1001.1.25383833.1397.12.43.4.2


• خدابخش زاده، سعید، زاینده رودی، محسن، و جلایی اسفندآبادی، سیدعبدالمجید (1399). بررسی حباب های قیمتی حوزه سلامت در بازار بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه اقتصاد مالی، 50(14)، 61-39. dor: 20.1001.1.25383833.1399.14.50.3.9


• دهمرده، نظر، صفدری، مهدی، و شهیکی تاش، مهیم (1389). تأثیر شاخص‌های کلان بر توزیع درآمد در ایران 1386 – پژوهشنامه بازرگانی، 54(14)، 55-25. dor: 20.1001.1.17350794.1389.14.54.2.1


• راغفر، حسین، زرگری، نیلوفر، و سنگری مهذب، کبری (1392). اندازه‌گیری نابرابری در هزینه های سلامت در ایران. مجله پژوهشی حکیم،16(2)، 89-97.


• روغنی، شیدا، هراتی، جواد، و نیکو قدم، مسعود (1395). بررسی تأثیر نابرابری درآمد بر کیفیت محیط‌زیست و سلامت در ایران و مجموعه‌ای از کشور‌ها با سطوح درآمدی مختلف. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته علوم اقتصادی گرایش علوم اقتصادی، دانشگاه بجنورد.


• صفرزاده، سیما (1400). تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات و انرژی‌های تجدیدپذیر بر هزینه‌های بهداشت و سلامت با تأکید بر درجه باز بودن اقتصادی در کشورهای درحال‌توسعه. اولین کنفرانس مدیریت، مهندسی صنایع، حسابداری و اقتصاد.


• عسگری، حشمت اله، و بادپا، بهروز (1394). اثر مخارج سلامت بخش عمومی و خصوصی بر وضعیت سلامت افراد در ایران. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، 23(5)، 46-36.


• غلام پور، مهدی، محسنی زنوزی، سید جمال‌الدین، و خدا ویسی، حسن (1391). بررسی رابطه‌ی بین نابرابری درآمدی و سلامت در کشورهای حوزه‌ی خلیج‌فارس با استفاده از رهیافت داده‌های تابلویی. پایان‌نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد علوم اقتصادی، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه ارومیه.


• قادری، حسین، هادیان، محمد، و مرادی، شیرزاد، (1391). مقایسه کارایی هزینه‌های بخش سلامت در ایران و کشورهای منتخب با استفاده از روش تحلیل فراگیر داده‌ها طی سال‌های 1377 تا 1387. مدیریت سلامت، 49(15)، 26-14.


• کریمی، کیوان. (1394). تأثیرپذیری توزیع درآمد در ایران از هزینه های سلامت.کنفرانس بین‌المللی جهت‌گیری‌های نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری، تبریز.


• ماهر، علی، احمدی، علی‌محمد، و شکری جمنانی، آناهیتا (1387). چگونگی روش‌های تأمین منابع مالی نظام سلامت کشورهای منتخب. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، 8(1)، 35-1. dor: 20.1001.1.17356768.1387.8.1.1.8


• محمدزاده، یوسف، و حسن‌زاده، خدیجه (1395). تأثیر خصوصیات اقتصادی- اجتماعی خانوارها و توسعه منطقه‌ای بر روی هزینه‌های بهداشتی و فاجعه‌بار سلامتی. مجله دانش و تندرستی، 11(3)، 16-8doi: 10.22100/jkh.v11i3.1320 .


• مرادی، فاطمه، جعفری، محمد، و فتاحی شهرام (1400). تأثیر شاخص فلاکت و کنترل فساد بر نابرابری درآمد: با رویکرد کوانتایل. فصلنامه علمی مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، 40(10)، 241-179. dor: 20.1001.1.23222530.1400.10.40.8.1

ندری، صبا، و خدابخشی، اکبر (1398). بررسی اثر درآمد‌های مالیاتی و نفتی بر هزینه‌‌های سلامت در ایران. فصلنامه علمی مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، 31(8)، 275-255. doi: 

• Aboubacar, B., & Xu, D. (2017). The impact of health expenditure on the economic growth in Sub-Saharan Africa. Theoretical Economics Letters, 7(3), 615-622. doi: 10.4236/tel.[phone].


• Acemoglu, D., & Autor, D. (2011). Skills, tasks, and technologies: Implications for employment and earnings. In Handbook of Labor Economics, 4, 1043-1171. Elsevier.


• Bhattacharjee, A. J., Shin, K., Subramanian, C., & Swami Nathan, S. (2017), Health care investment and income inequality. Journal of Health Economics, 56, 163–177. doi: 10.1016/j.jhealeco.2017.08.007.


• De VogliMistry, R. R., Gtnesotto, R. & Cornia, G. A. (2005). Has the relationship between income inequality and life expectancy disappeared? Evidence from Italy and top industrialized countries. Journal of Epidemiology & Community Health, 59(2), 158–162. doi: 10.1136/jech.2004.020651.


• Dhrifi, A. (2015). Financial development and the growth-inequality-poverty. Journal of the Knowledge Economy, 6(4), 1163–1176. doi: 10.1007/s13132-014-0200-0.


• Grossman, M. (1972). On the concept of health capital and the demand for health. Journal of Political Economy. 80(2), 223-255. Doi: /10.1086/259880.


• Heathcote, J., Perri, F., & Violante, G. L. (2009). Unequal we stand: An empirical analysis of economic inequality in the United States, 1967–2006. Review of Economic Dynamics, 13(1), 15-51. doi: 10.1016/j.red.2009.10.010.


• Herzer D., & Nunnenkamp, P. (2015). Income inequality and health: Evidence from developed and developing countries. Economics, 9(1). doi: 10.5018/economics-ejournal.ja.2015-4


• Huang S.L., (2004). Factors influencing healthcare spending in Singapore: a regression model. Int J Computer Internet Manag, 12(3), 51-62.


• Koenker R. & Bassett, G. W. (1978), Regression quantiles. Econometrica, 46(1). 33–49.


• Koenker R. & Hallock, K. (2001), Quantile regression. Journal of Economic Perspectives, 15(4), 143–156. Doi:  10.1257/jep.15.4.143


• Kotschy, R. (2022). Health improvements impact income inequality. The Journal of the Economics of Ageing, 22, 100385. doi:10.1016/j.jeoa.2022.100385


• Marmot, M.G. (2003). Understanding social inequalities in health. Perspectives in Biology and Medicine,
  46 (3 Suppl), S9–S23. doi: 10.1353/pbm.2003.0070.


• Mehrara M., A.A. Fazaeli, A., & Fazaeli, A. R. (2012). The relationship between health expenditures and economic growth in Middle East & North Africa (MENA) countries. International Journal of Business Management and Economic Research, 3(1), 425-428.


• Ojike, R. O., Ikpe, M., Uwajumogu, N. R., Yuni, D. N., Okwor, S. A., & Enyoghasim, M. O. (2021). Education, Health Spending, and Sustainable Development in Nigeria: Empirical Analysis using an ARDL Bounds Test Approach. African Journal of Business and Economic Research, 16(2), 29. doi: 31920/1750-4562/2021/v16n2a2


• Ourti, V.T., Doorslaer. V.E. & Koolman, X. (2009). The effect of income growth and inequality on health inequality: Theory and empirical evidence from the European panel. Journal of Health Economics, 28(3),
  525–539. doi: 10.1016/j.jhealeco.2008.12.005


• Pulok, M. H. (2012), Revisiting health and income inequality relationship: evidence from developing countries. Barcelona Graduate School of Economics.


• Robert S. A. & House, J.S. (2000). Socioeconomic inequalities in health: Integrating individual, community, and societal-level theory and research. The handbook of social studies in health and medicine, 115, 35.


• Standardized World Income Inequality Database (SWIID), (2023). Available at: https://fsolt.org/swiid/


• Strulik, H., & Werner, K. (2016). 50 is the new 30 long-run trends of schooling and retirement explained by human aging. Journal of Economic Growth, 21, 165-187. doi: 10.1007/s10887-015-9124-1


• The Organisation for Economic Co-operation and Development OECD (2017): Preventing Ageing Unequally, Paris: OECD Publishing. Available at: https://data.oecd.org/inequality/income-inequality.htm


• Torre, R., & Myrskylä, M. (2011). Income inequality and population health: a panel data analysis on 21 developed countries. Max-Planck-Institut für demografische Forschung, 1-34.


• Torul, O. (2020). On Health Expenditure and Income Inequality. In Multidimensional Perspectives and Global Analysis of Universal Health Coverage (IGI Global), 117-151.


• Wang, K.M. & Nguyen Thi, T.B. (2021). Quantile panel-type analysis for income inequality and healthcare expenditure. Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 35(1), 1-21. doi:10.1080/1331677X.2021.1948436


• World Health Organization. (2023). The World Health Report 2000-Health systems: Improving performance. Available at: https://www.who.int/


• World Development Index (WDI). (2023). Available at: https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators