آثار سرریز ناشی از گسترش صنایع در استان تهران بر استان‌های همجوار ( رویکرد جدول داده – ستانده بین منطقه‌ای)
محورهای موضوعی : اقتصاد مالیمنیژه دشتبان 1 , فیروز توفیق 2 , بهروز هادی زنوز 3 , کامبیز پیکار جو 4
1 - دانش آموخته اقتصاد، دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.
2 - دانشیار و عضو هیات علمی دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
3 - استاد بازنشسته و عضو سابق هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
4 - عضو هیات علمی دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.
کلید واژه: R11, Spillover Effects, Interregional Input-Output Table JEL classification: C5, R23, واژه‌های کلیدی: گسترش صنایع, جداول داده- ستانده, سریز منابع, استان های کشور. طبقه بندی JEL : F23, L22 Keywords: Input-Output Technique,
چکیده مقاله :
تکنیک داده – ستانده از سالها قبل و به طور گسترده در برنامه‌ریزی‌های منطقه‌ای بکار رفته است، اما آنچه که کمتر به آن پرداخته شده است، مدل‌های چند منطقه‌ای و اثرات سریز و بازخورد بین مناطق است. با توجه به اینکه ساخت جداول داده – ستانده بین منطقه‌ای بسیار پرهزینه و زمان‌براست، اولین سوال قابل طرح این است که آیا ساخت این جداول ضرورت دارد یا خیر؟ و با نادیده گرفتن این اثرات در مدل‌های تک منطقه‌ای خطای برنامه‌ریزان و سیاستگذاران چقدر است؟ در این مقاله نشان خواهیم داد هر چه تعداد مناطق افزایش یابد، خطای حاصل از استفاده از مدل‌های تک منطقه‌ای و نادیده گرفتن آثار سرریز و بازخورد نیز افزایش می‌یابد، به طوریکه میانگین خطای در نظر نگرفتن آثار سرریز و بازخورد در یک مدل تک منطقه‌ای در مقایسه با مدل دو منطقه‌ای در حدود 6/19 درصد است که در مقایسه با یک مدل 7 منطقه‌ای میانگین این خطا به 6/29 درصد نیز می‌رسد. از دیگر نتایج حاصل از این تحقیق تعیین میزان آثار سرریز تغییرات در استان تهران بر روی سایر استانها است. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد؛ بیشترین آثار سرریز بر استان قزوین و کمترین آثار بر استان سمنان است. آثار سرریز به تفکیک بخش‌ها نیز نشان می‌دهد، در بخش‌های صنایع غذایی و فلزی استان‌های قزوین، مرکزی و مازندران بیشترین آثار را دریافت می‌کنند و در بخش‌های ماشین‌آلات، شیمیایی، بیشترین آثار سرریز از آن استان‌های قزوین و مرکزی است. Abstract Input-output technique has enjoyed wide applications in regional planning. However, multiregional models, spillover effects, and feedback effects among regions have not attracted enough attention. As construction of interregional input-output tables is costly and time consuming, the main questions are if such tables are beneficial, and what are the consequences of ignoring regional effects by resorting to single-region modeling. This paper attempts to show that as number of regions increase, the error rate of using single-regional modeling and ignoring spillover and feedback effects increases. The mean error rate for not considering spillover and feedback effects in a single-regional model is 14 percent in respect to a two-regional model. The mean error for not considering spillover and feedback effects in a two-regional model is 17.7 percent in respect to a seven-regional model. This paper studied the spillover effects of developments in Tehran on other provinces as a case study. The results showed that Gahzvin had the highest impact and Seman had the lowest impact. The division of impact based on sectors showed that food and metal industries in Gazvin, Markazi, and Mazandran received the highest benefit from development in Tehran. Machinery and Chemical industries in Gazvin highly benefited from spillover effects from Tehran.
فهرست منابع
1) بانوئی، علی اصغر و بزازان، فاطمه ( ۱۳۸۵) نقش و اهمیت ابعاد اقتصاد فضا در محاسبه جداول داده- ستانده منطقه ای، پدیده فراموش شده در ایران، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، شماره ۲۷ صص ۸۹-115
2) بانوئی، علی اصغر؛ بزازان، فاطمه و کرمی، مهدی ( ۱۳۸۶). بررسی کمی رابطه بین ابعاد اقتصاد فضا و ضرایب داد ه-. ستانده ۲۸ استان کشور، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، شماره ۲۹ صص ۱۴۳-170
3) بانوئی، علی اصغر؛بزازان،فاطمه؛پروین،سهیلا؛کرمی،مهدی و آزاد، سید ایمان (۱۳۸۷) آزمون رابطه بین اندازه نسبی و ضریب واردات مناطق: مطالعه موردی ۲۸ استان کشور، فصلنامه بررسیهای اقتصادی
4) بزازان، فاطمه، بانوئی، علی اصغر و کرمی مهدی (1388) تحلیل اثرات بازخوردی و سرریزی در قالب الگوی داده – ستانده دو منطقه ای) مطالعه موردی استان تهران و سایر اقتصاد ملی فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، سال سیزدهم شماره 39 صص 52-29
5) بزازان، فاطمه؛ بانویی، علی اصغر و کرمی، مهدی.(۱۳۸۶ ) تأملی بیشتر در خصوص توابع سهم مکانی نوین بین ابعاد اقتصاد فضا و ضرایب داده - ستانده منطقه ای: مطالعه موردی استان تهرا ن. فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، شماره ۳۱ ، صص ۲۷-53
6) برایان فیلد، برایان مک گرگور، (1376) فنون پیش بینی در برنامه ریزی شهری و منطقه ایف ترجمه فاطمه تقی زاده، انتشارات سازمان برنامه و بودجه.
7) توفیق، فیروز (۱۳۷۱ ) تحلیل داده- ستانده در ایران و کاربردهای آن در سنجش، پیش بینی و برنامه ریزی. جامعه و اقتصاد
8) توفیق فیروز (1384) آمایش سرزمین تجربه جهانی و انطباق آن با وضع ایران، مرکز مطالعات و تحقیقات شهر سازی و معماری ایران ، وزارت مسکن و شهرسازی – معاونت شهرسازی و معماری ، دبیرخانه شورایعالی شهرسازی و معماری
9) توفیق فیروز (1383)، تجربه چند کشور در برنامه ریزی با تاکید بر تجربه شوروی سابق، فرانسه، هند و کره موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی
10) صرافی، مظفر (1379) مبانی برنامه ریزی توسعه منطقه ای ، دفتر آمایش و برنامه ریزی منطقه ای سازمان مدیریت و برنامه ریزی
11) مرکز آمار ایران (۱۳۸۰ ).حساب های ملی، حسابهای منطقه ای (حسابهای تولید استان‌های کشور)، تهران،قم، قزوین، سمنان، مرکزی، مازندران و سایر استان‌های کشور
12) مرکز آمار ایران (۱۳۸3) حساب های ملی، حسابهای منطقه ای (حسابهای تولید استان های کشور)، تهران،قم، قزوین، سمنان، مرکزی، مازندران و سایر استان‌های کشور
13) مرکز آمار ایران نتایج هزینه و درآمد خانوارهای شهری و روستایی کشور و استانها در سال 1383
14) نایز هنسن، بنجامین هیگنز و دانلد جی. ساوی (1376)، سیاستگذاری منطقه‌ای در جهانی در حال دگرگونی، دفتر آمایش و برنامه ریزی منطقه‌ای انتشارات سازمان برنامه و بودجه
15) یزدانی بروجنی، فردین (1384)، طرح کالبدی منطقه البرزجنوبی، چشم‌انداز اقتصادی البرزجنوبی، جلد اول مطالعات عمومی مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران
16) Carol L.W. () The Estimation of The Interregional Trade in The Context of an Interregiona Input-Output Model For The Spanish Economy
17) Earl O. Heady; Harold O. Carter Input-Output Models as Techniques of Analysis for Interregional Competition. Journal of Farm Economics, Vol. 41, No. 5, Proceedings of the Annual Meeting of the American Farm Economic Association. (Dec.,1959)pp. 978-991.
18) Ichihashi M. Measuring of interregional trade relation over the border – an example of Hiroshima and Heilonjiang-
19) Schreiner F.; Chang J. C. Empirical Estimates of Interregional Feedback in Input-Output Models And Model Approximations; American Journal of Agricultural Economics, Vol. 62, No 4.(Nov., 1980), pp. 793-797
20) Beyers, W. B.(1974). On Geographical Properties of Growth Centre Linkage Systems. Economic Geography, 50, 203-218.
21) Beyers, W. B.(1983).The Interregional Structure of the US Economy.International Regional Science Review, 8, 213-231.
22) Chenery H. B.(1953).Regional Analysis.in Chenery and Clark and Cao-Pinna eds.,The structure and growth of the Italian Economy (Rome: US Mutual Security Agency), pp. 97-116.
23) Eskelinen H.(1983).Core and Periphery in a Three-Region Input-output Framework.Annals of Regional Science, 17, 41- 56.
24) Greytak D.(1970).Regional Impact of Interregional Trade in Input-Output Analysis.Papers, Regional Science Association, 25 , pp. 203-217.
25) Isard W.(1951).Interregional and Regional Input-Output Analysis: A Model of a Space Economy.Review of Economics and Statistics, 33, No. 4, 318-28.
26) Isard W. and Kuenne R. E(1953).The Impact of Steel upon the Greater New York – Philadelphia Industrial Region.Review of Economics and Statistics, 35, 289-301.
27) Isard W., Aziz I., Drennan M., Miller R., Saltzman S. & Thorbecke E.(1998).Methods of Interregional and Regional Analysis. Aldershot: Ashgate Publishing Limited.
28) Peterson W. C. and Beck R. j. Central Places, Trade Flows, and Input- Output Analysis: Another Look at Estimating Regional Purchase Coefficients Paper Prepared for presentation at the annual meeting of the Southern Regional Science Association, Austin, Texas April 5-7, 2001.
یادداشت‌ها