تعیین قیمت گاز صادراتی ایران بر اساس قیمت سایه با رویکرد برنامه ریزی خطی

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

علی اصغر اسماعیل نیا ¹

1 - استادیار گروه اقتصاد انرژی و عضو هئیت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

تاریخ دریافت : 1394/02/21 تاریخ پذیرش : 1394/02/21 تاریخ انتشار : 1390/07/01

کلید واژه: تخصیص بهینه گاز طبیعی, برنامه ریزی خطی, هزینه فرصت, هزینه نهایی, قیمت گاز صادراتی طبقه بندی JEL:Q42, Q30, Q34,

چکیده مقاله :

نیاز کشورهای دنیا به این حامل انرژی همراه با بهره مندی ایران از مخازن عظیم گاز طبیعی، صادرات این حامل انرژی را به موضوعی اجتناب ناپذیر برای کشور تبدیل کرده است. ضمن آنکه درآمدهای صادراتی این حامل می تواند جانشین مناسبی برای درآمدهای نفتی کشور باشد. سئوال اصلی این پژوهش این است که با وجود محدودیت در تامین گاز طبیعی برای مصارف داخلی و همچنین تامین گاز جهت صادرات، در صورت تمایل کشور به صادرات گاز طبیعی، چه قیمتی باید به ازای هر متر مکعب دریافت شود؟ برای پاسخ¬گویی به این سوال، با رویکرد برنامه ریزی خطی، منفعت ملی ناشی از تخصیص گاز طبیعی برای مصارف مختلف را در کنار یکدیگر قرار داده و این نتیجه حاصل شده که در صورت تمایل تخصیص گاز به امر صادرات باید کمترین منفعتی که کشور در صورت عدم صادرات گاز می تواند بدست آورد را به هزینه نهایی تولید آن اضافه کرد و آن را به عنوان حداقل قیمت گاز صادراتی(هزینه نهایی به علاوه قیمت سایه) محاسبه کرده که میزان آن به ازای هر متر مکعب برابر 8/48 سنت دلار است.

چکیده انگلیسی:

Nowadays there is a need for natural gas in almost every country. Considering the fact that Islamic Republic of Iran is the second owner of natural gas reserves in the world, export of this important factor would be one of the most inevitable subjects in our economy. Furthermore, the benefits of oil export can be replaced by the benefits of gas export. But the high level of domestic consumption is of the most restrictive factors in promoting gas export. The main purpose of this paper is to determine an optimum price for Iran's natural gas export taking into account the domestic versus international demand for the fuel. In this way we practice a mathematical approach with a linear planning model and considering the concept of opportunity cost in our analysis.In this way the optimum price would be reviled by adding the shadow price to the marginal cost. If we allocate our natural reserves to export, we should add the minimum benefits of domestic consumption to marginal cost of production of gas. Obviously it will result in minimum price of gas export which is estimated to be 48.8 cent per cubic meter.

منابع و مأخذ:

 

1. آذر، عادل،(1383)،" تحقیق در عملیات مفاهیم و کاربردهای برنامه ریزی خطی"، موسسه نشر علوم نوین چاپ سوم.


2. اندیشگاه تحلیل گران انرژی فناور،(1387)،"مبانی قیمت­گذاری گاز طبیعی و توسعه سیاستی برای کشور".


3. ابراهیمی سالاری، تقی،(1381)،" بررسی کمی مزیت نسبی صادراتی کنسانتره میوه استان خراسان" 79-1370، مجله تحقیقات اقتصادی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه تهران، شماره 60


4. اسماعیل نیا، علی اصغر و سجادی، شیرین"تخصیص بهینه گاز طبیعی: تزریق به چاههای نفت یا صادرات"- فصلنامه علوم اقتصادی، شماره 2، سال 1388.


5. برومند، زهرا و بهروز لاری سمنانی،(1377)،"تحقیق در عملیات"، انتشارات هور، چاپ اول.


6. جوان، افشین،(1380)،"مروری بر مبانی قیمت گذاری گاز طبیعی"، مجله اقتصاد انرژی.


7. درخشان، مسعود،(1383)،"مشتقات ومدیریت ریسک در بازارهای نفت"، تهران، انتشارات موسسه مطالعات بین المللی انرژی، چاپ اول.


8. وزارت نفت،"ترازنامه هیدروکربوری کشور"، موسسه مطالعات بین المللی انرژی، معاونت برنامه ریزی و نظارت بر منابع هیدروکربوری وزارت نفت، سال های مختلف.


9. وزارت نیرو،" تراز نامه انرژی"، معاونت امور برق و انرژی، سال1386.


10. وزارت نفت"گزارش های مختلف"، مدیریت کل هماهنگی بودجه و نظارت بر طرح­های شرکت­ها.


11. وزارت نیرو،" آمار تفضیلی صنعت برق"، شرکت مادر تخصصی توانیر،سال 1388.


12. محسن رنانی، علیمراد شریفی، رحمن خوش اخلاق، مصطفی دین محمدی، (1388)، "تعیین اولویت های کاربرد ذخایر گازی ایران (1385-1410)" فصل نامه پژوهش­های اقتصادی – سال نهم – شماره سوم.


13. موسسه مطالعات بین المللی انرژی،(1382)، "مروری بر فرمولهای عملی قیمت­گذاری گاز طبیعی براساس قیمت نفت خام".


14. مشیری، سعید،(1366)،"قیمت­گذاری و نتایج اقتصادی آن در ایران"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.


15. مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی،(1385)،"استفاده بهینه از منابع گازی کشور"، معاونت پژوهشی، دفتر مطالعات زیربنایی.


16. سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، (1385)،" برآورد تولید و مصرف گاز طبیعی و نحوه تخصیص آن تا سال 1403 "، دفتر امور انرژی.


17. سعیدی، علی محمد،(1381)،"برنامه ریزی استراتژیک برای مدیریت مخازن نفت و گاز کشور"، مجله مرکز پژوهشهای مجلس، شماره 34.


18. شرکت ملی گاز ایران،" گزارشات عملکرد سالیانه شرکت ملی گاز ایران"، سال­های 1385-1388.


19. شرکت ملی گاز ایران،" گزارش آماری عملکرد گاز رسانی"، مدیریت گاز رسانی سال 1388.


20. شرکت ملی نفت ایران،"بولتن روزانه امور بین الملل"، معاونت تحقیقات و برنامه­ریزی شرکت ملی نفت ایران شماره های مختلف.

 

21. APEC, 2000, Implications for energy Efficiency, the Environment and Supply Infrastructure, Tokyo


22. BP Statistical Review of World Energy June 2009


23. Cherchye ., Laurens, Tom Van Puyenbroeck, 1999, A Shadow Price Approach to Technical Efficiency Measurement, Center for Economic Studies, Catholic University of Leuven, Belgium


24. Essen, van, at el, 2007. Methodologies for external cost estimates and internalization scenarios, Handbook on estimation of external cost in the transport sector, Internalization Measures and Policies for All external Cost of Transport  (IMPACT), European Commission


25. EIA,2003,"natural gas price determination".


26. Hotelling,H." the economics of exhaustible resources", Journal of political economics,NO39,1931. 


27. Hannesson, Rognvaldur (1998) petroleum economic; issue and strategies of oil and natural gas production; Quorum books, Greenwood publishing group, London


28. Hillier, Y. Liberman, Introduction a la investigation de operations edit. Mc. Graw. Hill 1999


29. Hartly P.,Medlock K., Rosthal J.,"The Relationship  Between Crude Oil and Natural Gas Prices," Institute for Public Policy Rice University, November 2007.


30. Richmond,  Amy, Robert K. Kaufmann and Ranga B. Myneni, 2007, Valuing ecosystem services: A shadow price for net primary production, Ecological Economic, PP 454-462


31. Rafaj, Peter and Socrates Kypreo (2003) Internalization of external cost in the power generation sector: Analysis with Global Multi-regional MARKAL Model, Energy Economics Modeling Group, General Energy Department, Paul Scherrer Institute, Switzerland


32. Serletis A., Rangel-Ruiz R.,"Testing for Common Features in North American Energy Markets," Energy Economics, Vol. 26(3), pp.401-414, 2004.


33. Thompson. R.G, F.D. Singleton, 1985, Shadow price principles applied to regulated pricing of Natural Gas, Baltzer Scientific publishing Company, Annals of Operation Research, pp 285-316An


34. Villar J., Joutz F,."The Relation Between Crude Oil and Natural Gas Prices" Energy Information Administation, Office Of Oil and Gas, October 2006


35. WEC, 2001, Pricing Energy in Developing countries, World Energy Council, London, United Kingdom