کاربرد مردم‌نگاری در حال حرکت در مطالعات فضا و مکان: مورد پژوهی حرکت زنان در بازار تهران
محورهای موضوعی : طراحی شهری
مینا بیدار
1
(گروه برنامه ریزی و طراحی شهری دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی)
عباس کاظمی
2
(دانشیار پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، گروه مطالعات فرهنگی، وزارت علوم، تحقیقات و فنآوری)
کلید واژه: طراحی شهری, فضای شهری, بازار تهران, راه رفتن, مردم‌نگاری در حال حرکت,
چکیده مقاله :
این مقاله در پی کمبودهای روش‌شناختی در مطالعه فضاهای شهری در ایران نگاشته شده است و بر اساس کار میدانی درباره مناسبات جنسیتی در فضای کالبدی بازار تهران، سودمندی استفاده از روش مردم‌نگاری در حال حرکت در مطالعات شهری و طراحی شهری را روشن می کند و در کنار آن به تشریح نوآوری نگارندگان در به کاربستن این روش می پردازد. روش مردم‌نگاری در حال حرکت در موردپژوهی مورد نظر، داده هایی درباره شیوه شکل گیری و یادآوری حس مکان در حین حرکت در بازار، نحوه مداخله انتقادی در فضا به واسطه راه رفتن و عبور زنان از مرز فضای زنانه در بازار و خلق فضاهای جدید و همچنین ریتم حضور زنان در فضا که آمیخته ای از حرکت های طولانی و توقف های کوتاه بوده و شیوه های خاص تصمیم گیری آن ها برای مسیریابی در کالبد ویژه بازار در اختیار محققان قرار داده است. نتایج این مقاله نشان می دهد که استفاده از مردم‌نگاری در حال حرکت، خصوصاً در مطالعه فضاهای شهری مبتنی بر حرکت مفید است و علاوه بر این که تحلیل هایی درباره احساسات مردم در تک تک نقاط حضورشان در فضا به دست می دهد، می تواند با یک نگاه کلان تر به مسیرها و محل های حضور مردم در فضا، نوعی از داده ها در ارتباط با شکل گیری فضای تجسم یافته و قابلیت تحلیل ویژه ای از آنها در اختیار پژوهشگران قرار دهد که ممکن است از روش های دیگر به راحتی قابل دستیابی نباشند. مردم‌نگاری در حال حرکت می تواند دانش بیشتری درباره جنسیت دار شدن محیط، میزان همه شمولی محیط شهری و به طور کلی نحوه تولید و تصاحب فضا توسط اقشار و گروه های مختلف جامعه به دست دهد و برخورد انتقادی گروه ها (در این جا زنان) با گفتمان فضایی حاکم را به نمایش بگذارد. وقتی دانش به دست آمده از این طریق در تقاطع با کیفیت های فضایی محیط مورد تحلیل قرار گیرد می تواند برای طراحی فضای شهری مناسب برای اقشار متنوع جامعه بسیار سودمند واقع شود.