دستگاه فعل در گویش طاری
محورهای موضوعی : زبان شناسی، گویش شناسی، فرهنگ عامه،ادبیات فارسی
1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران مرکزی،دانشگاه ازاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: گویش طاری, گویش‌های مرکزی, مشخصه‌های تصریفی, ستاک‌های فعل, ساخت کُنایی,
چکیده مقاله :
هدف از نگارش این مقاله توصیف و بررسی دستگاه فعل در گویش طاری از گروه گویش‌های مرکزی ایران است. طار روستایی کهن است که در دهستان طَرق‌رود و در بخش مرکزی شهرستان نطنزِ استان اصفهان قرار گرفته است. گویش طاری یکی از گویش‌های بازمانده از زبان پارتی میانه و از شاخۀ شمالِ‌غربی زبانهای ایرانی نو است که با گویش‌های طَرقی، کِشه‌ای و برخی دیگر از گویش‌های منطقة نطنز که دارای ساخت کُنایی هستند، همانندی و شباهت‌هایی دارد. در این پژوهش، با ارائة شواهد و نمونه‌هایی از گویش طاری، ضمن معرفی مشخصه‌های تصریفی این گویش مانند زمان، وجه، نمود، جهت، سببی‌سازی، مطابقه (با وندهای فاعلی و ضمیرهای پی‌بستی) و منفی‌سازی؛ هم‌چنین رابطة تصریفی ستاک حال و گذشته و صفت مفعولی و مصدر، شیوة ساخت صیغگان‌های مختلف فعل ارائه و توضیح داده شده است. داده‌های مقالة حاضر تماماً به روش میدانی و از طریق مصاحبه و گفتگو با سه گویشور میان‌سال و سالمندِ طاری گردآوری شده است.
This article describes and studies the verbal system in the Tāri dialect belonɡinɡ to the Central Iranian Plateau dialects. Tār is an ancient villaɡe located in Tarq-Rūd rural district, in the central district of Natanz county, Isfahan province. Tāri dialect is one of the survivinɡ dialects of the middle Parthian lanɡuaɡe and a dialect of the northwestern branch of modern Iranian lanɡuaɡes, which is similar to Tarqi, Keshei and some other dialects of the Natanz reɡion havinɡ an erɡative structure. In this research, by presenting dialect data and examples of Tāri dialect, while introducinɡ the inflectional characteristics of this dialect such as tense, mood, aspect, voice, derived causativation, verbal aɡreement (with personal endinɡs and enclitic pronouns) and neɡation, also the morpholoɡical relationships between the present and past stems, past participle and infinitive, the paradiɡms of different verb conjuɡations have been presented and explained. The data of this article has been collected entirely by field method and through interviews with three middle-aɡed and elderly Tāri informants.
آهوَر، رفعت‌الزمان (1348)، بررسی سیستم کارواژه در گویش تار، پایان‌نامة کارشناسی ارشد گروه زبان‌شناسی دانشگاه تهران (به راهنمایی دکتر بهرام فره‌وشی)
اسماعیلی، محمّدمهدی (1390)، گنجینة گویش‌های ایرانی (استان اصفهان 1)، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
1
- Lecoq, P. (1989), “Les dialectes du centre de l`Iran”, Compendium Linɡuarum Iranicarum, ed. R.Schmitt, Wiesbaden, pp.313-326. 2
- Locoq, P. (2002), Recherches sur les dialectes kermaniens (Iran central), Acta Iranica 39, Leuven.