بررسی تطبیقی قهرمانان اسطوره ای گرشاسب و اولیس
محورهای موضوعی : تطبیقی (با ویژگی ادبی و هنری)صفورا میربها 1 , عطاالله کوپال 2 * , شهرزاد شیدا 3
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
کلید واژه: ادبیات تطبیقی, اسدی طوسی, اسطوره و حماسه, اودیسۀ هومر, اولیس و گرشاسب,
چکیده مقاله :
سعی ادبیات تطبیقی بر زمینههای آفرینش، تشابهات، تفاوتها و اثرگذاریهای آثار است تا به رهیافتهایی از نوع ادبی و حماسی دستیابد و اشتراکات فرهنگی و بن مایههای فکری آنرا کشف کند. این پژوهش سه موضوع اصلی جنبههای محتوایی، ادبی و داستانیِ شباهتها و تفاوتهای «گرشاسپ و اولیس» را بر میرسد و شیوۀ رفتار اجتماعی پهلوانان دو حماسه را که شباهتهای فراوانی به یکدیگر دارند، ارائه میدهد. شباهتهای محتوایی از قبیل: عبور از دریا، تقدیر و سرنوشت، مرگ و جهان واپسین، خواب و رؤیای بیهنگام، مبارزه با عوامل غیر معمول و جادو. شباهتهای ادبی مانند: روح حماسی و اسطورهای، جنگ برای حفظ استقرار خود و توصیف. شباهتهای داستانی به مثابه: جنبۀ داستانی و ایستایی شخصیت‌ها را ارائه میدهد. روش مقاله با رهیافتی توصیفی-تحلیلی؛ به صورت تطبیقی و مقایسه ای به شباهتها و تفاوتهای دو حماسۀ «گرشاسب» ایرانی و «اولیس» یونانی به بنمایههای مشترکی چون: سفر به جهان زير زمین و خواب بیموقع، موجودات شگفتآور و غیر طبيعي و جنگ با دیوان و اژدها میپردازد. محقق در این جستار درصدد تبیین تشابهات بین آثار ادبی و استفاده از معیارهای محتوایی، ادبی و داستانی در حماسۀ معروف ایرانی و یونانی است. گیلگمش نخستین حماسۀ جهان با اساسیترين مسائل انسانی است. که جامعۀ هومری يونان از آن تأثیر پذيرفته و بر اوديسهی هومر نیز تأثیر گذاشته است. با توجه به اینکه هر متنی صورت دگرگونی یافتۀ متن دیگر است؛ بدون شک بر ادبیات حماسی ما نیز تأثیرگذار بوده است.
The aim of comparative literature is to explore the creation, similarities, differences, and effects of literary works in order to achieve literary and heroic approaches and discover cultural commonalities and intellectual foundations. This research focuses on the three main themes of content, literary, and narrative similarities and differences between "Garsasp and Odysseus" and presents the social behavior of the heroes of these two epics, which have many similarities. Content similarities include crossing seas, triumph over destiny, death and the afterlife, dreams, and multiple battles against opposing forces and magic. Literary similarities include heroic spirit and myths, the struggle for self-preservation, and description. Narrative similarities present the narrative aspect and the stability of the characters. The article method is descriptive-analytical; it compares and contrasts the common indices of two epics, "Garsasp" and "Odysseus" by focusing on common themes such as traveling to the underworld and sudden sleep, supernatural creatures and warfare with demons and dragons. The researcher aims to explain the similarities between literary works and the use of content, literary, and narrative criteria in Iranian and Greek epics. Gilgamesh is the first epic in the world with the most fundamental human issues. The Homerian society of Greece was influenced by it, and it also influenced the Odyssey of Homer. Considering that every text is a transformed version of another text, our epic literature has undoubtedly also been influential.
کتاب¬ها
اسدی توسی، علی بن احمد. (1350). گرشاسب¬نامه، به کوشش حبیب یغمایی، تهران: کتابخانۀ طهوری.
اسلامی ندوشن، محمدعلی. (1378). ایران و یونان در بستر باستان، تهران: انتشار.
بهار، مهرداد. (1370). پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: آگاه.
بهار، مهرداد. (1373). جستاری در فرهنگ ایران، تهران: فکر روز.
پین سنت، جان. (1387). شناخت اساطیر یونان، ترجمه باجلان فرخی، تهران: اساطیر.
رستگار فسایی، منصور. (1379). اژدها در اساطیر ایران، تهران: توس.
زرین کوب، عبدالحسین. (1375). ارسطو و فن شعر، تهران: امیر کبیر.
سرکاراتی، بهمن. (1385). سایه¬های شکار شده (گزیده مقالات فارسی)، تهران: طهوری.
صفا، ذبیح¬الله. (1383). حماسه سرایی در ایران، تهران: فردوس.
میرصادقی، جمال. (1388). عناصر داستان، تهران: سخن.
هومر. (1370). ایلیاد، ترجمه سعيد نفيسي، تهران: انتشارات علمي و فرهنگي.
هومر. (1379). اودیسه، ترجمه سعيد نفيسي، تهران: انتشارات علمي و فرهنگي.
یغمایی، حبیب. (1374). گرشاسب¬نامه اسدی طوسی، تهران: کتابخانه طهوری.
مقالات
بیرانوند، یوسفعلی، و صحرایی، قاسم. (1399). بررسی تطبیقی حماسۀ گیلگمش و اودیسۀ هومر. پژوهش¬های ادبیات تطبیقی، 8(4)، 45-69
جانی، مینا، عقدایی، تورج، تلخابی، مهدی، و نوحی، نزهت. (1401). تحلیل سیر فردیت یونگی در داستان دقوقی از مثنوی معنوی. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 15(57)، 540-563. .doi:10.30495/dk.2022.1968966.2598
خالقی مطلق، جلال. (1362). گردشی در گرشاسب¬¬نامه، ایران نامه، (3)، 388 - 423.
خداکرمی، فاطمه. (1392). بررسی آرکی تایپ¬های حماسۀ گیلگمش از منظر یونگ، زبان و ادبیات فارسی، 5(16)، 45-68.
مبارک، وحید. (1396). مقایسه تطبیقی ادیسۀ هومر و گرشاسب¬نامه اسدی طوسی. ادبیات تطبیقی، 9(16)، 185-207.
مهرکی، ایرج. (1380). تحول شخصیت گرشاسب¬ در اسطوره و حماسه. زبان و ادبیات فارسی، 9(32)، 197 تا214.
مهرکی، ایرج. (1381). منبع اسدی در سرودن گرشاسب¬نامه، دانشکدۀ علوم انسانی سمنان، 1(3)، 73 تا 85.
References
Books
Asadi Tousi, A. A. (1971). Garshasb Nameh, by Habib Yaghmai, Tehran: Tahori Library. [In Persian]
Bahar, M. (1991). aresearch in [ranian mythology, Tehran: Aghaz. [In Persian]
Bahar, M. (1994). An inquiry into Iranian culture, Tehran: Feker Rooz. [In Persian]
Eslami Nadushan, M. A. (1999). Iran and Greece in the ancient context, Ch-2, Tehran: Publication. [In Persian]
Homer. (1991). Iliadt, Trans. Saeed Nafisi, Tehran: Scientific and Cultural Publications. [In Persian]
Homer. (2000). Odyssey, Trans. Saeed Nafisi, Tehran: Scientific and Cultural Publications. [In Persian]
Pinsent, j. (2007). Understandikg Greek Mythology, Trans. Bajlan farrokhi, Tehran: Asatir. [In Persian]
Rostgar Fasaei, M. (2000). Dragons in Iranian mythology, Tehran: Tos. [In Persian]
Safa, Z. A. (2004). epic writing in Iran, Tehran: Ferdous. [In Persian]
Sarkarati, B. (2006). Hunted Shadows (a selection of Persian articles), Tehran: Tahori. [In Persian]
Zarin Koob, A. H. (1996). Aristotle and the art of poetry, Tehran: Amir Kabir. [In Persian]
Articles
Absolute creation, G. (1983). a tour in Garshasb Nameh, Iran Nameh, (3), 388-423. [In Persian]
Biranvand, Y. A., & Sahrai, Q. (2019). Comparative study of Gilgamesh epic and Homer's Odyssey. Comparative Literature Research, 8(4), 45-69. [In Persian]
God Karmi, F. (2012). Examining the archetypes of the epic of Gilgamesh from the perspective of Jung, Persian language and literature, 5(16), 45-68. [In Persian]
Jani, M., Eghdai, T., Talkhabi, M., & Nohi, N. (2022). Analyzing the course of Jungian individuality in Daqoghi's story from Masnavi Manavi. Interpretation and analysis of Persian language and literature texts (Dehkhoda), 15(57), 540-563. .doi:10.30495/dk.2022.1968966.2598. [In Persian]
Mehraki, I. (2001). The evolution of Garshasb's character in myth and epic. Persian Language and Literature, 9(32), 197-214. [In Persian]
Mehraki, I. (2001). Esadi's source in writing Garshasbnameh, Semnan Faculty of Humanities, 1(3), 73-85. [In Persian]
Mubarak, V. (2016). Comparative comparison of Homer's Odyssey and Esadi Tusi's Gershasb-nameh. Comparative Literature, 9(16), 185-207. [In Persian]