بررسی تطبیقی تراژدی سیاوش در ایران و آراگِقِتسیک و شامیرام در ارمنستان

محورهای موضوعی : شعر

آسیه ذبیح نیا عمران ¹ (دانشیار دانشگاه پیام نور)
نجمه کریمی نژاد ² (کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی)

تاریخ دریافت : 1398/08/29 تاریخ پذیرش : 1398/08/29 تاریخ انتشار : 1398/08/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

دین‌داری، ‌در بسیاری از ملت‌ها،‌ با پرستش طبیعت آغاز شد. بعدها گرایش به پرستش طبیعت با آیین‌ها و مراسم نمادینی همراه گردید. آیین مرگ و رستاخیز گیاهی نیز از این گونه آیین‌هاست که در دوره مادرسالاری و فرهنگ کشاورزی شکل گرفت. انسان کشاورز اعتقاد داشت با برپایی هر ساله این آیین، ‌محصولات‌اش فراوان و پربرکت می‌شوند. ‌این پژوهش مبتنی بر ابزار کتابخانه‌ای،‌ آیین مرگ و رستاخیز گیاهی را در ایران و ارمنستان بررسی می‌کند و وجوه اشتراک و تفاوت‌های آن را در هر دو کشور با توجه ‌به خویشکاری‌های ایزدان و ایزدبانوان تجزیه و تحلیل می‌کند. با توجه‌ به اینکه ایران و ارمنستان از همسایگان دیرین یکدیگر در طول تاریخ بوده‌اند اشتراکات فرهنگی بسیاری دارند؛‌ علاوه ‌بر آن،‌ پس از سقوط دولت آشور،‌ بخش‌هایی از ارمنستان، از زمان حکومت مادها تا زمان حکومت قاجاریه،‌ تحت سلطه ایران بوده و این سلطه طولانی ‌مدت باعث شده است ارمنی‌ها به اساطیر ایرانی گرایش یابند.

چکیده انگلیسی:

Religiousness – in many nations – started by worshiping nature. But later on nature worshiping accompanied with specific traditions and symbolic customs. Death custom also has been created in matriarchy and agriculture era. Farmers believed that their products would be rich and fruitful by holding death ceremony annually. This research – based on librarian tools – studies death custom and herbaceous resurrection in Iran and Armenia and analyzes commonalities and differences in both countries based on their gods and goddesses. Since Iran and Armenia were lifelong neighbor countries and own numerous cultural commonalities and some parts of Armenia were dominated and governed by Iran from Medes era to Qajar, Armenians had tendencies toward Iranian myths.

منابع و مأخذ:

آیدنلو، سجاد. 1390ش، دفتر خسروان(برگزیده شاهنامه فردوسی)، چاپ اول، تهران: سخن.

بایندر،‌ هنری. 1370ش، سفرنامه هنری بایندر، ترجمه کرامت‌اله افسر، تهران: انتشارات فرهنگسرا (یساولی).

برنی، چارلز و مارشال لانگ. 1386ش، تاریخ اقوام کوه‌نشین شمال‌غربی ایران، ترجمه هوشنگ صادقی، تهران: نگاه.

بهار، ‌مهرداد. 1376ش، پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: انتشارات آگه.

ثانوی، ‌نسیم. 1389ش، ارمنستان، تهران: امیرکبیر.

خالقی مطلق، جلال. 1372ش، گل‌رنج‌های کهن(برگزیده مقالات درباره شاهنامه فردوسی)، تهران: نشر مرکز.

خالقی مطلق، جلال. 1386ش، حماسه پدیده شناسی تطبیقی شعر پهلوانی، تهران: انتشارات دایرة المعارف اسلامی.

خورناسی،‌ موسس. 1984م، تاریخ ارمنستان، ترجمه گئورگی نعلبندیان، ایروان: اداره نشریات دانشگاه ایروان.

دهخدا،‌ علی‌اکبر. 1377ش، لغتنامه دهخدا، ج16، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

دهقان، ‌احمد. 1390ش، ایران و ارمنستان در بستر باستان،‌ یزد: ناقوس فرهنگ.  

ذبیح نیا عمران، آسیه و منوچهر اکبری. 1392ش، تراژدی در اساطیر ایران و جهان، تهران: سخن.

رضی،‌ هاشم. 1346ش، فرهنگ نام‌های اوستا، تهران:‌ فروهر.

سرلو،‌ خوان ادواردو. 1388ش، ‌فرهنگ نمادها، ترجمه مهرانگیز احدی، تهران:‌ دستان.

شریفی، ‌محمد. 1387ش،‌ فرهنگ ادبیات فارسی،‌ تهران:‌ فرهنگ نشر نو، معین.

شمیسا، ‌سیروس. 1386ش، فرهنگ تلمیحات،‌ تهران:‌ میترا.

شمیسا، ‌سیروس. 1387ش، فرهنگ اشارات، تهران:‌ میترا.

فردوسی، ‌ابوالقاسم. 1369ش، شاهنامه،به کوشش جلال خالقی مطلق، ج6، کالیفرنیا: انتشارات مزدا.

کوپر،‌ جین. 1379ش، ‌فرهنگ مصور نمادهای سنتی، ‌ترجمه ملیحه کرباسیان، تهران: فرشاد.

گریمال، ‌پی یر. 1373ش، اسطوره‌های بابل و ایران باستان،‌ ترجمه ایرج علی آبادی، تهران:‌ شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

محمدی،‌ مهدی. 1389ش، اساطیر و آیین‌های کشاورزی ملل، تهران:‌ سپهر.

میت فورد، ‌میراندابروس. 1388ش، فرهنگ مصور نمادها و نشانه‌ها در جهان، ‌ترجمه ابوالقاسم دادور،‌ تهران:‌ کلهر، دانشگاه الزهرا(س).

ناردو، ‌دان. 1381ش، امپراتوری آشور، ترجمه مهدی حقیقت خواه، تهران:‌ ققنوس.

نوری زاده،‌ احمد. 1376ش، تاریخ و فرهنگ ارمنستان،‌ تهران:‌ چشمه.

نوشین،‌ عبدالحسین. 1353ش، واژه نامک(درباره واژه‌های دشوار شاهنامه)، ‌تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.

یاحقی،‌ محمدجعفر. 1386ش، فرهنگ اساطیر و داستان‌واره‌ها در ادبیات فارسی، تهران: فرهنگ معاصر.

یونگ، کارل گوستاو. 1378ش، ‌انسان و سمبول‌هایش، ترجمه محمود سلطانیه، تهران: انتشارات جامی.    

 

مقالات

بازگیر، نسرین. 1394ش، «دو فرضیه درباره داستان سیاوش»، ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، دوره 11، شماره 39، صص 11- 48.

جعفری، اسدالله و یحیی طالبیان. 1388ش، «ساخت روایی مرگ و رستاخیز»، مجله پژوهش‌های ادب عرفانی(گوهرگویا)، شماره اول، صص 11- 32.

رضایی دشت ارژنه، محمود. 1392ش، «نقد و بررسی داستان فرود سیاوش بر اساس رویکرد ساخت‌شکنی»، بوستان ادب، دوره 5، شماره 2، صص 39- 60. 

شیخ حسینی، زینب و مریم خلیلی جهان تیغ. 1392ش، «تحلیل ساختار داستان سیاوش و دو داستان رام چندرو سندنوا در هند»، مطالعات شبه قاره، دوره 6، شماره 21، صص 35- 54.  

صدرایی، رقیه. 1395ش، «تحلیل و بررسی شخصیت سیاوش در شاهنامه بر اساس نظریه ماکس وبر درباره رهبر آرمانی»، ادب حماسی، دوره 12، شماره 2، پاییز و زمستان، صص 117- 127.   

صفری، جهانگیر و همکاران. 1392ش، «تحلیل روان‌شناختی داستان سیاوش»، کهن نامه ادب پارسی، دوره 4، ش 4، زمستان، صص 71- 107.

علامی، ذوالفقار و همکارارن. 1386ش، «سیاوش در تاریخ داستانی ایران»، پژوهش‌های ادبی، دوره 4، ش 17، صص 107-124.

 

Allami, Zolfaghar et al., (2007), Siavash in Iran’s Fictional Story, Literary Researches, 4^th period, N0. 17, pp. 107-124.

Aydenloo, Sajad (2011) Khosrovan book, (a selection of Ferdows’s Shahnameh), Tehran: Sokhan, first Ed.

Bahar, Mehrdad (1997). “A Research on Iranian Mythology”, Tehran:Agah Publication.

Bazgir, Nasrin (2015). Two Hypotheses Regarding Siavash’s Story, Mystical Literature and Mythology, 11^th Period, No. 39, pp. 11-48.

Bernie,Charles & Marshall Long. (2007). “The History of Mountaineer People in Northwestern part of Iran”. Translation by Houshang Sadeghi, Tehran:Negah.

Binder, Henry. (1991). “Henry Binder’s Travelogue”, Translation by Keramatollah Afsar, Farhangsara Publication (Yasaveli).

Copper, Jean (2000). A Visual Dictionary of Traditional Symbols, Translation by Malihe Karbasian, Tehran: Farshad.

Dehghan, Ahmad (2011), Iran and Armenia within Ancient Times, Yazd: Naghous-e-Farhang.

Dehkhoda, Ali Akbar, (1998), Dehkhoda’s Dictionary, 16^th volume, Tehran: Tehran University’s Institute for Publication.

Ferdowsi, Abolghasem. (1990), Shahnameh, by Jalal Khaleghi Motlagh, 6^th volume, California: Mazda Publication.

Grimmal, Pear (1994). Babylon and Ancient Iran’s Mythology, Translation by Iraj Aliabadi, Tehran: Scientific and Cultural Publication Company.

Ja’fari, Asadollah & Talebian, Yahya (2009). “The Narrative Construction of Death and Resurrection”, Journal of Mystical Literature Research, (Gohar-e-Goya), No. 1, pp. 11-32

Jung, Karl Gostav (1999) Human and his Symbols, Translation by Mahmoud Soltanieh, Tehran: Jami Publication.

Khaleghi Motlagh, Jalal (1993). The Flower of Ancient Hardships (a selection of articles on Ferdowsi’s Shahnameh), Tehran: Markaz Publication.

Khaleghi Motlagh, Jalal (2007). The Epic Phenomenology of Athletic Poetry Comparison”, Tehran: Dayerat Al-Ma’aref Islami Publication.

Khornasi, Mo’assess (1984), Armenia’s History, Translation by Georgi Na’lbandian, Iravan: The Department of Iravan University Publications.

Mate Ford, Miranda Bruse. (2009). Pictorial Dictionary of World’s Symbols and Signs, Translation by Abolghasem Dadvar, Tehran: Kalhor, Alzahra University.

Mohammadi, Mahdi (2010). International Farming Rituals and Myths, Tehran: Sepehr.

Nardo, Don (2002). Assyrian Emperial, translation by Mahdi Haghighat Khah, Tehran: Ghoghnoos.

Nourizadeh, Ahmad (1997). Armenia’s History and Culture. Tehran:Cheshmeh.

Noushin, Abdolhossein (1974). A Little Dictionary of Shahnameh’s Difficult Words, Tehran: Iran’s Cultural Foundation Publication.

Razi, Hashem (1967), Avesta’s Dictionary of Names, Tehran: Farvahar.

Reza’ee Dasht Arzhaneh, Mahmoud. (2013). A Criticism and Evaluation of Siavash’s story of Desendence based on a Deconstruction Approach, Boostan Adab, 5^th period, No. 2, pp. 39-60.

Sadra’ei, Roghayeh (2016). An Analysis of Siavash Personality in Shahnameh Based on Max’s theory and Utopian Leader, Epic Literature, 12^th Period, No. 2, Fall and Summer, pp. 117-127.

Safari, Jahangir et al., (2013). A Psychological Analysis of Siavash Story, Persian Literature Anthropology, 4^th period, No. 4, Winter, PP. 71-107.

Sanavi, Nasim (2010). Armenia, Tehran:Amirkabir

Shamisa, Sirous (2006), The Dictionary of References, Tehran:Mitra.

Shamisa, Sirous (2007) The Dictionary of Allusions,  Tehran:Mitra

Sharifi, Muhammad (2008). The Dictionary of Persian Literature, Tehtan: Farhang Nashr No, Mo’ein.

Sheykh Hosseini, Zeynab & Khalili Jahan Tigh, Maryam. (2013). An Analysis of Siavash Story and the Two Stories of Ram Chendro Sandnova in India, India Subcontinent Studies. 6^th period, No. 21, pp. 35-54.

Sirloo, Juan Eduardo. (2009)The Dictionary of Symbols, Translation by Mehrangiz Ahadi, Tehran:Dastan.

Yahaghi, Mohammad Ja’far (2007). A Dictionary of Mythology and Short Stories in Persian Literature,  Tehran: Farhang Mo’aser.

Zabih Nia Omran, Asieh & Akbari, Manouchehr (2013). Tragedy in Iran and the world’s mythology, Tehran: Sokhan.